| Hamsi pilakisi | |
|---|---|
| Ülke(ler) | Türkiye |
| Yaratıcısı | Osmanlı mutfağı |
| Türü | meze |
| Ana malzemeler | Hamsi, maydanoz, kereviz, soğan, pırasa, tarçın ve siyah filfil(kara biber) |
Hamsi pilakisi bir çeşit pilakidir. Hamsi ile hazırlanır. Evliya Çelebi, seyahatnamesinde 18. bölümde yemek tarifi olarak yer alır. Evliya Çelebi Seyahatnamesinde ki tek yemek tarifidir.[1]
Hezârfen Ahmed Çelebi veya Ahmed Çelebi, Evliyâ Çelebi'nin Seyahatnâme isimli ünlü eserinde yer alan, 17. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu'nda yaşamış olduğu rivayet edilen Müslüman Türk bilginidir.
Pastırma, Türk mutfağında çiğ etin çeşitli baharatlar ve tuzla kurutulması ile yapılan bir yiyecektir.
Seyahatname veya Evliya Çelebi Seyahatnamesi, Evliya Çelebi tarafından 17. yüzyılda yazılmış olan gezi yazısı kitabıdır. On ciltten oluşur. Seyâhatnâme ilk olarak 1848’de Kahire Bulak Matbaasında Müntehâbât-ı Evliya Çelebi adıyla yayımlanmıştır. İkdam Gazetesi sahibi Ahmed Cevdet Bey ile Necib Asım Bey, Pertev Paşa Kütüphanesindeki nüshayı esas alarak 1896 senesinde İstanbul’da basmaya başlamışlardır. 1902 senesine kadar ancak ilk altı cildi yayımlanabilmiştir. Yedinci ve sekizinci ciltleri 1928’de Türk Tarih Encümeni, dokuz ve onuncu ciltleri ise 1935-1938 yılları arasında yeni harflerle Türkiye Cumhuriyeti Maarif Vekâleti tarafından yayımlanmıştır. Seyahatname’nin 1814 yılında Hammer tarafından keşfedilmesinden sonra birçok yabancı bilim insanı Çelebi hakkında araştırmalar yapmış eseri birçok dile çevrilmiş ve yayımlanmıştır. Orhan Şaik Gökyay, Seyahatname'nin birinci cildini Latin alfabesine çevirmiş ve böylece eser daha çok kişi tarafından incelenmeye başlanmıştır.
Çevgan, Çevgen ya da Çöğen, tarihi milattan öncesine dayanan, Orta Asya ve Azerbaycan Türkleri tarafından at üzerinde oynanan bir oyundur. 2013 yılında Azerbaycan için 2017 yılında ise İran için UNESCO somut olmayan kültürel miraslar listelerine farklı dosyalardan alınmıştır.
Ayranaşı, Mastuva veya Mastava bir çeşit yemektir.Evliya Celebi Seyahatnamesinde mastaba aşı veya mastaba çorbası olarak adı geçmiştir.
Kaşkaval sarı renkli, özel bir koyun peyniridir. İtalyanca caciocavallo kelimesinden türemiştir. TDK Sözlükte tanımı "Tekerlek biçiminde, sarı renkte, kaşara benzeyen bir tür peynir" olarak verilmiştir. Osmanlı şenlik ziyafetlerinde tüketilen bir peynir çeşididir. Evliya Çelebi Seyahatnamesinde İstanbul’da peynir üretimi yapan 400 tane esnafın olduğunu ve Kaşkaval Peyniri ile birlikte kesme peyniri ve Teleme peyniri ürettiklerinden bahsetmektedir.Evliya Çelebi Seyahatnamesinde ayrıca Çatalca'da kaşkaval peyniri üretildiğinden bahsedilmektedir.
Derviş Mehmed Zıllî veya bilinen adıyla Evliyâ Çelebi, 17. yüzyılın önde gelen bir Osmanlı seyyahı ve nesir yazarıdır. Evliyâ Çelebi, imparatorluk kültürel zirvesinde iken, elli yılı aşkın süreyle Osmanlı topraklarını ve komşu toprakları gezmiş, gördüklerini ve yaşadıklarını Seyahatnâme adlı 10 ciltlik ünlü eserinde toplamıştır. Hayatı boyunca gezdiği şehir sayısı 257'dir.
Lâgarî Hasan Çelebi, Osmanlı İmparatorluğu'nda IV. Murad döneminde, barut macunundan hazırlanmış fişekler vasıtasıyla uçtuğu görülen ve kayıt edilen Osmanlı sanatkârı ve mühendisidir.
Rotunda veya Sultan Hortaç Camii, Selanik’te eski bir Roma yapısının camiye çevrilip geliştirilmesiyle kurulmuş bir dinî yapıdır. Tarihte Roma yapısı, Hristiyan bazilikası ve cami olarak kullanılmıştır.
Osmanlı mutfağı Osmanlı dönemindeki mutfak kültürüdür. Kökeni Selçuklu mutfağına dayanır. Osmanlı Mutfağı'nı, Osmanlı saray mutfağı ve Osmanlı halk mutfağı şeklinde ikiye ayırmak doğru olacaktır. Halk mutfağı, saray mutfağı kadar gösterişli olmamasına rağmen lezzet ve çeşitlilik yönünden oldukça zengin bir menüye sahip olmuştur.
Ekmek dolması, Fodula veya nân-ı harcî, Osmanlı mutfağında olan bir çeşit dolmadır. Ege yöresi lezzetlerinden olan ekmek dolmasının ekmeği, diğer ekmek türlerinden farklı olarak, daha yumuşak bir hamurdan hazırlanır. Hamurun yumuşak olması için ise, içine şerbet eklenir.
Marianna Yerasimos, psikolog ve yazardır.
Hamsi balığı tavası, hamsilerin şişe geçirilerek kızartılması ile hazırlanan bir tava türüdür.Basılı ilk yemek kitabı Melceü’t-Tabbâhîn'de tarifi vardır.
Köse pilavı, bir çeşit pirinç pilavıdır. Evliya Çelebi Nahçıvan (şehir) yöresini ziyaretinde bu pilavdan bahseder.
Muza'fer pilav (Osmanlıca:مزعفر), bir çeşit pirinç pilavıdır. Safran ve tavuk ile hazırlanır. Osmanlı mutfağında yapılmaktadır. Seyahatnâme nde adı geçer. Bitlis Hanı'nın verdiği ziyafetteki pilav çeşitlerinde adı geçmektedir.
Hoşik pilavı, bir çeşit bulgur pilavıdır. Malzemeleri yarma(döğme), sarı yağ, su ve tuzdur. Osmanlı mutfağında yapılmaktadır. Seyahatnâme nde adı geçer. Bitlis Hanı'nın verdiği ziyafetteki pilav çeşitlerinde adı geçmektedir. Ağrı mutfağında yapılmaktadır.
Kükü pilav, bir çeşit bulgur pilavıdır. Malzemeleri bulgur, yumurta, sarı yağ, su ve tuzdur. Osmanlı mutfağında yapılmaktadır. Seyahatnâme nde adı geçer. Bitlis Hanı'nın verdiği ziyafetteki pilav çeşitlerinde adı geçmektedir. Azerbaycan'da kükü pilavı uzun pirinç ile yapılmaktadır.
Dutlu pilav, bir çeşit bulgur pilavıdır. Malzemeleri kuru dut, sarı yağ, su ve tuzdur. Osmanlı mutfağında yapılmaktadır. Seyahatnâme nde adı geçer. Bitlis Hanı'nın verdiği ziyafetteki pilav çeşitlerinde adı geçmektedir. Ağrı mutfağında yapılmaktadır.
Kapak böreği börek çeşididir. Aksaray ilinin Güzelyurt ilçesinde yapılmaktadır. Osmanlı mutfağında yapılmaktadır.
Evliya Çelebi Seyahatnamesi'nde Yemek Kültürü Yorumlar ve Sistematik Dizin, ilk baskısı 2011 yılında yapılan yemek kitabıdır. Marianna Yerasimos tarafından yazılmıştır. Konusu Evliya Çelebi Seyahatnamesi’nde ki yemek kültürüdür.
