İçeriğe atla

Hamsıra

Hamsıra
Konum
Ülke(ler)19.400 km²
Genel bilgiler
KaynakBiy-Hem (akarsu)
Kaynak rakımı2.000 m
Uzunluk325 km

Hamsıra — (Tuva Türkçesi: Ham-sıra), (Rusça: Хамсара, Hamsara) Tuva Cumhuriyetinde, Biy-Hem de denilen Büyük Yenisey akarsuyunun bir koludur.

Boyunda Ustu-Deerlig göl[1][2] vardır. Akarsu — 325 km. Havza alanı — 19400 km². Yıllık ortalama su tükemini — 92 m³/sn. Kar ve yağmur suyu ile bolca beslenir. Tuva Cumhuriyetinde Toju bölgesi içinde yer alır. Kasım ayının ilk yarısında donmaya başlar, Mayıs ayı başlarına kadar sürer.

Sözkökü

Rusçaya Hamsara olarak geçmiş olan Hamsıra sözü iki sözün birleşimidir. Ham, kam, şaman demektir. Eski Rusça kaynaklarda Kam Sarı akarsuyu olarak da bilinir. Ham-Sıra; şaman karaçamı, şaman direği anlamlarına gelmektedir.[3]

Fauna

Hamsarı havzası ve Büyük Yenisey akarsuyunda çok sayıda balık türleri yetişmektedir. morina türünden bir balık olan nalim, ak balık, levrek, turna balığı, gölge balığı, deniz alabalığı gibi çok türden balıklar vardır.

Su kaynak verileri

Ana kollar (ağız kaynağından km)
  • 10 km: Çavaş akarsuyu
  • 58 km: Kadır-oos akarsuyu
  • 112 km: Kiji-hem akarsuyu
  • 155 km: Bediy akarsuyu
  • 248 km: Dotot akarsuyu
Göle akan akarsu kolları
  • Arga göl
  • Borzu göl
  • Kın göl
  • Urun göl
Göl vasıtasıyla akanlar
  • Aldı Deerlig göl
  • Üstü Değerlig göl

Kaynakça

  1. ^ "Природа Байкала. Hamsara akarsuyu". 15 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2013. 
  2. ^ Ust-Deerlig Höl su verilerine göre, Çoyganhem adıyla ulaşır
  3. ^ Tıva Toponomik Sözlük, B. Ondar. Kızıl, 2007. s.442

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Yenisey</span> Moğolistandan gelen, Sibiryadan geçen ve Kuzey Kutbu Okyanusuna akan nehir

Yenisey Nehri Arktik Okyanusu'na boşalan en büyük nehir sistemidir. Angara (Ангара) ve Selenga kolları ile birlikte dünyanın en uzun beşinci akarsuyu olma özelliğini taşır.

<span class="mw-page-title-main">Turan (şehir)</span>

Turan, Tuva Cumhuriyeti'nde bir şehir. Tuva Cumhuriyeti'nin başkenti Kızıl'a 70 km kuzaybatısındadır. 1945 yılında şehir durumuna yükselmiştir. 1989 yılı nüfusu 5976 kişi iken Rus nüfusunun Tuva'dan ayrılması üzerine 2002 yılına göre nüfus 5598 kişi olmuştur. Bu şehirde bir havaalanı bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Irmak İyesi</span>

Irmak İyesi – Türk ve Altay inancında ırmağın koruyucu ruhu. Irmag (Yırmag) İyesi olarak da söylenir. Moğollar Mür (Mör) Ezen veya Müren (Mören) Ezen derler. Azeri dilinde Çay iyesi olarak da bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Kaa-Hem (il)</span>

Kaa-Hem ili ; Rusça:Каа-Хемский кожуун), Tuva Cumhuriyetinin 17 idari biriminden biridir. Yönetim merkezi Sarıg-Sep'tir.

<span class="mw-page-title-main">Barıın-Hemçik (il)</span>


Barıın-Hemçik İli, Rusya Federasyonu içinde yer alan özerk Türk ülkesi Tuva Cumhuriyetinde 17 idari il biriminden biridir. İl merkezi, Kızıl-Majalık adlı yerleşim yeridir. Kızıl Majalık'ın nüfusu 5000, bütün ilin nüfusu ise 14,7 bin kişidir.

<span class="mw-page-title-main">Toju (il)</span>

Toju İli — Tuva Cumhuriyetinde 17 idari bölgeden biridir. İdari bölgenin yönetim merkezi — Toora-Hem. Öbür yerleşimler — Saldam, Adır-Kejig, Çazılar, İy, Irban, Sıstıg-Hem.

Biy Rusça: Бия)— Altay Cumhuriyeti ve Altay krayında, Ob akarsuyunun büyük kollarından biridir.

<span class="mw-page-title-main">Tere göl</span>

Tere göl - Tıva Cumhuriyetinin güneydoğusunda Tere göl kojuuunda tarihi-turistik özelliklere sahip bir göl.

<span class="mw-page-title-main">Toju Gölü</span>

Toju göl veya Azas göl [Rusça: Тоджа (Азас), Todja (Azas)] - Tıva Cumhuriyetinde ülkenin kuzeydoğusundaki Toju bölgesinde Tıva'nın incisi diye bilinen göl.

Sıstıg akarsuyu - Tıva Cumhuriyeti Toju bölgesi Sıstıg-Hem köyü yakınında bir akarsu. Uzunluğu - 138 km. Akarsu havzası ise 4450 km² dolayıdır. Yıllık ortalama su tükemi — 60 m³/s. Güçlü kar ve yağmur yağışları olmaktadır.

Eerbek akarsu - Tıva Cumhuriyetinin ortasında Kızıl bölgesinde Yenisey akarsuyunun kollarından bir akarsu.

Busın veya Busein - Tıva Cumhuriyeti ve Moğolistanda bir akarsu.

Öök - Tıva Cumhuriyetinde merkezi Turan şehri olan Piy Hem bölgesinde bir akarsu. Yenisey akarsuyunun kollarından birisidir. Vadisi arkeolojik açıdan zengindir.

Şagaan Arıg akarsuyu- Güney Sibirya'da Tıva Cumhuriyeti Uluğ Kem ilinde Şagaan Arıg şehri yakınında Yenisey akarsuyunun sol kollarından bir akarsu. Hula ve Şvelig, Şagaan-Arıg'ın öbür varyantlarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Küçük Yenisey (akarsu)</span> Güney Sibiryada akarsu

Küçük Yenisey akarsuyu veya Kaa-Hem - Güney Sibirya'da Tıva Cumhuriyeti alanında Yenisey akarsuyunun ana kollarından bir akarsu. Akarsu uzunluğu 680 km, havzası 58.700 km²dir.

Kurttug Şivi veya Kurtluk Şibi, Tuva Cumhuriyeti'nin Biğkem bölgesi kuzeyinde Krasnoyarsk krayı sınırında dağ.

Öök veya Eğik, Tuva Cumhuriyeti'nin Biğkem bölgesi kuzeyinde dağ.

Üd veya Üde, Tuva Cumhuriyeti'nin Totu bölgesi doğusunda ve İrkut oblastı sınırındaki dağ.

<span class="mw-page-title-main">Irban (sum)</span>

Irban sumu, Tuva Cumhuriyeti'nde Toju kojuununa bağlı kırsal yerleşim statüsünde bir belediye idari birimidir.

<span class="mw-page-title-main">Çazılar (sum)</span>

Çazılar sumu — Tuva Cumhuriyeti'nde Toju kojuununa bağlı kırsal yerleşim statüsünde bir belediye idari birimidir.