İçeriğe atla

Hampton Roads Muharebesi

Hampton Roads Muharebesi
Amerikan İç Savaşı
Tarih8-9 Mart 1862
Bölge
Sewell's Point (günümüz Norfolk), Hampton Roads ağzı yakınları, Virginia
Sonuç

Sonuçsuz

  • Taktiksel Konfederasyon zaferi
  • Stratejik Birlik zaferi[1]
Taraflar
 Birlik Konfederasyon
Komutanlar ve liderler
Louis M. Goldsborough (yok)
John Marston (mevcut kıdemli subay)
Franklin Buchanan
Catesby ap Roger Jones
Güçler
1 Zırhlı
5 Ahşap Fırkateyn
1 Zırhlı
2 Ahşap Fırkateyn
1 Gambot
2 Tender
Kayıplar
261 ölü
108 yaralı
1 fırkateyn battı
1 Savaş şalopu battı
1 fırkateyn hasarlı
78 ölü
17 yaralı
1 zırhlı hasarlı

Hampton Roads Muharebesi veya Ironclads (Zırhlılar) Muharebesi, Amerikan İç Savaşı sırasında 8-9 Mart 1862 tarihlerinde gerçekleşmiş deniz muharebesidir. Muharebe, Konfederasyon'a bağlı Virginia'nın en büyük şehirleri Norfolk ve Richmond'daki uluslararası ticareti engelleyen Birlik ablukasını kırmak amacıyla yapıldı.[2][3]

Savaşın en önemli anı, USS Monitor ve CSS Virginia yani zırhlı savaş gemilerinin ilk çatışmada karşılaşmasıdır. Konfederasyon filosu, çeşitli destekleyici gemilerle birlikte (USS Merrimack kalıntılarından yapılmış) CSS Virginia isimli zırhlı savaş gemisinden oluşuyordu. Savaşın ilk gününde, Birlik Donanması'nın birçok geleneksel ahşap gemisi, çatışmalara katıldı. O gün, CSS Virginia zırhlısı, Federal filoya ait USS Congress ve USS Cumberland adlı iki gemiyi yok etmeyi başardı ve USS Minnesota'ya saldırmak üzereydi. Ancak savaş havanın kararması ve gelgit yüzünden durdu. Çatışmada Konfederasyon Filosu komutanı Franklin Buchanan'ın gemisinde az hasar oluşmuştu. Bu yüzden ikinci gün Konfederasyon filosunun komutasını, USS Minnesota'nın imhasını tamamlamak için kararlı olan Catesby ap Roger Jones aldı.[4]

Geceleyin Minnesota'yı savunmak için zırhlı monitör geldi ve savaş pozisyonu aldı. Virginia yaklaştıysa da Monitör onu durdurmuştu. İki zırhlı, önemli hasar olmayacak bir şekilde yaklaşık üç saat boyunca savaştı. Düello Virginia'nın onarım ve güçlendirilmesi için Gosport Tersanesi'ne dönmesi ve Minnesota'yı savunan Monitör'ün geri çekilmesiyle sona erdi. Gemiler tekrar savaşmadı ve abluka yerinde kaldı.[5]

Savaş, dünya çapında ilgi gördü ve dünyadaki donanmalarda hemen etkilerini gösterdi. Önde gelen deniz güçleri Büyük Britanya ve Fransa, ahşap gemilerin inşaatını durdurdu, onları diğer ülkeler izledi. Savaş gemilerinin orijinal ilkesini esas alan, yeni tip monitörler üretilmeye başlandı. Döner taretleri sayesinde her yöne ateş açabilen özellikleri, çok sayıda ağır top taşımanın gereksizliği, az sayıda ama etkin top kullanımı ile bu ilk Monitör gösterdiği performansla, yakında her türlü savaş gemisinin yapımında özelliklerinin standart haline gelmesini sağladı.[6]

Kaynakça

  1. ^ İki taraf da zaferlerini ilan etti
  2. ^ Musicant 1995, pp. 134–178; Anderson 1962, pp. 71–77; Tucker 2006, p. 151.
  3. ^ de Meissner, Sophie Radford (1920). Old Naval Days. New York: Henry Holt and Company. ss. 244-251. 
  4. ^ Anderson 1962, pp. 71–75.
  5. ^ Anderson 1962, pp. 75–77.
  6. ^ Tucker 2006, p. 175; Luraghi 1996, p. 148.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Chūichi Nagumo</span> Japon amiral (1887 – 1944)

Chūichi Nagumo, Japon İmparatorluk Donanmasında Oramiral ve çok kısa bir süre Japon İmparatorluk Donanması 1. Hava Filosu komutanlığı yaptı. Ayrıca donanma içinde sınırsız büyüme ve dünyanın en güçlü donanması oluşturma isteği içindeki filo hizipinin de bir üyesiydi.

<i>Barbaros Hayreddin</i> (zırhlı) Alman zırhlısı

Barbaros Hayreddin veya SMS Kurfürst Friedrich Wilhelm, okyanus ötesi sefer yapabilen bir Alman zırhlısıdır. Alman İmparatorluk Donanması ve sonrasında Osmanlı donanması'nda görev yapmıştır. Geminin orijinal adı Prusya dükü ve Brandenburg seçici prensi olan I. Frederick Wilhelm'den gelmektedir. Brandenburg sınıfının dördüncü ön dretnot gemisi idi. 1890 yılında Kaiserliche Werft Wilhelmshaven'da inşa çalışmaları başladı, 1891'de denize indirildi ve 1893'te tamamlandı. Geminin yapımı 11,23 milyon marka mal oldu. Brandenburg sınıfı savaş gemileri üç zırhlı tarette taşıdıkları altı ana top ile, diğer donanmaların iki tarette dört top taşıyan gemilerine kıyasla daha modern bir tasarımdı.

<i>Turgut Reis</i> (zırhlı)

Turgut Reis veya SMS Weißenburg, Alman İmparatorluğu Donanması'nın ilk okyanus ötesi savaş gemilerinden biridir. Alman İmparatorluğu Donanması'nın ardından son olarak Osmanlı donanmasında görev yapmıştır. Alman İmparatorluğu'nda 1890'larda yapılan Brandenburg sınıfı dört ön-dretnot zırhlısından üçüncüsüdür. 1890 yılında AG Vulcan firmasının Stettin tersanesinde inşası başlamış, 1891'de denize indirilmiş, 1894 yılında tamamlanmıştı. Brandenburg sınıfı zırhlılar, üç adet ikiz tarette taşıdıkları altı büyük kalibre top ile, dönemin standardı olan iki adet ikiz taret taşıyan zırhlılardan farklıydılar. İngiliz Kraliyet Donanması, bu gemilere "whaler" adını vermişti. Turgut Reis, kendisiyle aynı sınıftan gemiler olan SMS Brandenburg, SMS Wörth ve SMS Kurfürst Friedrich Wilhelm ile aynı yıllarda suya indi.

<i>Mesudiye</i> (zırhlı)

Mesudiye, Osmanlı donanması için 1871-1875 yılları arasında İngiltere'deki Thames Ironworks'te inşa edilmiş merkezî bataryalı zırhlı korvettir. İnşa edilmiş en büyük iki merkezî bataryalı zırhlı korvetten biriydi. Mesudiye'nin Hamidiye adında bir kardeş gemisi olması planlanmıştı; ancak bu gemi Kraliyet Donanması tarafından satın alındı ve HMS Superb adıyla görevlendirildi. Ana silahları merkezî zırhlı bir bataryada yer alan on iki 250 mm toptu.

<i>Asar-ı Tevfik</i>

Asar-ı Tevfik, 1860'larda inşa edilen ve sınıfının tek üyesi olan, Osmanlı donanmasının zırhlı bir savaş gemisiydi. Aslen Mısır Hidivliği tarafından İbrahimiye ismiyle sipariş edilen gemi, daha sonra Osmanlılar tarafından alındı. Kırım Savaşı'ndan sonra 1860'larda Osmanlı filosu için bir genişleme programının bir parçası olarak inşa edilen Asar-ı Tevfik, sekiz adet 220 mm toptan oluşan bir ana batarya ile donatılmış 4.600 metrik tonluk barbetli bir merkezî bataryalı zırhlıydı.

<span class="mw-page-title-main">İmroz Deniz Muharebesi (1912)</span>

İmroz Deniz Muharebesi ya da Elli (Seddülbahir) Deniz Muharebesi, Birinci Balkan Savaşı sırasında 16 Aralık 1912 tarihinde Seddülbahir Burnu ve İmroz adası açıklarında Osmanlı ve Yunan deniz güçleri arasında meydana gelmiştir. Osmanlı donanması bu harekât ile Çanakkale Boğazı çıkışındaki Yunan ablukasını kırmayı amaçlamaktaydı. Yunanların Pavlos Kunduriotis komutasındaki bir zırhlı kruvazör, üç ön dretnot ve dört muhribinin; Osmanlıların Ramiz Numan Bey komutasındaki iki ön dretnot, iki zırhlı korvet, bir kruvazör ve dört muhribi ile karşı karşıya geldiği deniz muharebesi, Balkan Savaşları boyunca gerçekleşen en büyük deniz çatışmasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Mondros Deniz Muharebesi</span>

Mondros Deniz Muharebesi 18 Ocak 1913 tarihinde Osmanlı İmparatorluğu ile Yunanistan donanmaları arasında meydana gelen çatışma. Birinci Balkan Savaşı sırasında yaşanan muharebe, Osmanlıların Çanakkale Boğazı'nda konuşlu Yunan donanmasını dağıtmak ve Ege Denizi'nde egemenliği yeniden ele geçirmek için yaptıkları ikinci ve son denemedir.

Ecnomus Burnu Deniz Muharebesi, Birinci Pön Savaşı'nda Sicilya'daki Ecnomus Burnu açıklarında Kartaca Donanması ile Roma Cumhuriyeti Donanması arasında, MÖ 256 yılında gerçekleşen bir deniz muharebesidir. Muharebe esasen Roma Cumhuriyeti'nin, Kuzey Afrika topraklarında, doğrudan Kartaca üzerine bir harekât başlatmaya karar verilmesinin bir sonucu olmuştur. Muharebenin sonucunda Kartaca Donanması, gemilerinin yaklaşık yarısını kaybederek yenilgiye uğramıştır. Bu zaferin ardından Roma Donanması Kuzey Afrika kıyılarına doğru hareketine devam etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Sarıç Burnu Muharebesi</span> 18 Kasım 1914te yapılan savaş

Sarıç Burnu Muharebesi veya Balıklava Muharebesi, I. Dünya Savaşı esnasında Sarıç Burnu açıklarında gerçekleşen bir deniz muharebesidir.

SMS <i>Brandenburg</i>

SMS Brandenburg, Alman Donanması'nın 1890'ların başında inşa edilen Brandenburg sınıfı dört pre-dreadnought zırhlısından ilkidir. Sınıftaki diğer gemiler SMS Kurfürst Friedrich Wilhelm, SMS Weißenburg ve SMS Wörth'tür. Brandenburg, Alman Donanması için inşa edilen ilk pre-dreadnought gemidir. Donanma daha önce sadece kıyı savunma gemileri ve zırhlı fırkateynler inşa etmişti. Geminin omurgası 1890'da AG Vulcan tersanesinde serildi. 21 Eylül 1891'de denize indirilen gemi donatımının tamamlanmasının ardından 19 Kasım 1893'te Alman Donanması'na katıldı. Brandenburg ve üç kardeş gemisi, taşıdıkları altışar topla dönemin dört top taşıyan zırhlılarına kıyasla daha modern tasarımlardı. Geminin adı Almanya'nın Brandenburg ilinden gelmektedir.

SMS <i>Pommern</i>

SMS Pommern, Deutschland sınıfından bir ön dretnot idi; Kaiserliche Marine'e katılmak üzere 1904 - 1906 yılları arasında inşa edildi. İsmi Prusya'nın Pomeranya bölgesinden gelmektedir, Stettin'in AG Vulcan tersanesinde inşa edildi, 22 Mart 1904 tarihinde kızağa kondu ve 2 Aralık 1905'te denize indirildi. 6 Ağustos 1907 tarihinde donanmaya katıldı. Deutschland sınıfı gemiler hizmete girdiklerinde hız, zırh, büyüklük ve ateş gücü bakımından dreadnought gemilerin ardında kalmıştı.

SMS <i>Deutschland</i> (1904)

SMS Deutschland, Alman İmparatorluk Donanması için 1903-1906 yılları arasında üretilen Deutschland sınıfı beş ön dretnot zırhlıdan ilki. Adı "Almanya" anlamına gelen gemi Kiel'deki Germaniawerft tersanesinde inşa edildi ve 20 Kasım 1904'te denize indirildi. Deutschland, 3 Ağustos 1906'da hizmete girdi; ancak birkaç ay sonra sadece büyük toplarla donatılmış ilk modern zırhlı olan İngiliz gemisi HMS Dreadnought'un hizmete girişiyle dretnot devri başlamış, Deutschland gibi farklı kalibrelerde toplar taşıyan zırhlı gemiler teknolojinin gerisinde kalmışlardır.

<span class="mw-page-title-main">Forts Jackson ve St. Philip Muharebesi</span>

Forts Jackson ve St. Philip Muharebesi Amerikan İç Savaşı'nda New Orleans hakimiyeti açısından belirleyici savaş oldu. Şehrin güneyindeki Mississippi Nehri üzerinde iki Konfederasyon kalesi Birlik Donanması tarafından saldırıya uğradı. Farragut Konfederasyon en büyük şehri New Orleans'a nehrin güneyinden saldırdı. Şehir zaten kuzeyden saldırı tehdidi altındaydı. Birlik Başkanı Abraham Lincoln, Kuzeyden basıncı azaltmadan güneyden saldırı hareketi için ortak Ordu-Donanma harekâtı emri verdi. Birlik Ordusu, Siyasi General Benjamin F. Butler komutasında 18.000 askerle; Donanma ise David G. Farragut komutasındaki Batı Körfezi Abluka Filosu'nun büyük bir kısmıyla bu harekâta katıldı. Böylece David Dixon Porter komutası altındaki destek filosu güçlendirilmiş oldu.

Sena Gallica Muharebesi, İtalyanın Adriyatik sahillerinde Bizans İmparatorluğu ile Ostrogotlar Krallığı filosu arasında 535 ile 554 arası Gotlar Savaşı sırasında 551 yılının sonbaharında gerçekleşen Deniz Muharebesidir. Bu savaş, Gotların Romalılara kaşı denizde kısa süren öne geçişinin sonu, Narses liderliğinde gerçekleşen savaşta Bizans'ın yeniden dirilişinin başlangıcı kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Sarı Deniz Muharebesi</span>

Sarı Deniz Muharebesi 10 Ağustos 1904'te meydana gelen bir deniz muharebesidir. Rus donanmasında bu savaş aynı zamanda 10 Ağustos Muharebesi olarak da bilinir. Bu muharebe, Rus donanmasının tasarladığı bir planı ortaya çıkardı ve Rus donanmasını limanlarına dönmeyi zorladı. Planın amacı Port Arthur'da bulunan Rus donanmasının bulundukları yerdeki ablukayı yarıp Vladivostok'taki Rus gemileriyle birleşmesiydi. 4 gün sonra, Ulsan yakınlarındaki başka bir muharebede Vladivostok'ta bulunan filonun sortisi engellendi. Bunun sonucunda iki yerde de bulunan Rus filoları oldukları yerde kalmak zorunda kaldı ve birleşemediler.

<span class="mw-page-title-main">HMS Iron Duke (1912)</span> İngiliz Savaş Gemisi

HMS Iron Duke, Wellington'un 1. Dükü Arthur Wellesley'ın ismini taşıyan ve sınıfının baş gemisi olan Kraliyet Donanması'nın bir zırhlısıydı. Portsmouth Tersanesi tarafından inşa edildi ve omurgası Ocak 1912'de kızağa koyuldu. On ay sonra denize indirildi ve Mart 1914'te amiral gemisi olarak Anavatan filosuna katıldı. On adet 135 inç (3.400 mm) ana batarya topu ile silahlandırıldı ve 2.125 knot azami sürate erişebiliyordu.

<i>Aziziye</i> (zırhlı fırkateyn)

Aziziye, Osmanlı donanması için 1860'lı yıllarda Robert Napier and Sons tarafından Birleşik Krallık'ta inşa edilen, Osmaniye sınıfı dört zırhlı fırkateynin ikincisi olan zırhlı savaş gemisiydi. İnşasına 1863'te başladı, Ocak 1865'te denize indirildi ve aynı yılın Ağustos ayında hizmete girdi. Adını Padişah Abdülaziz'den alan gemi, bordalara dizili on dört 203 mm ve on 36 libre Armstrong topa ek olarak, burunda bir adet 229 mm Armstrong top taşıyordu. Kariyeri boyunca sınırlı aktif hizmet gördü. 1877-78'deki 93 Harbi esnasında "riske atmak için çok değerli olması" sebebiyle donanma komutanlığı tarafından yedekte tutuldu. 1880'li yılları hizmet dışında geçirdi. 1890'lı yılların başında kapsamlı şekilde yeniden inşa edildi ve daha modern bir barbet gemiye dönüştürüldü. Bununla birlikte, 1897'de Osmanlı-Yunan Savaşı'nın başında bakımsız durumdaydı ve bu savaşta hiçbir çatışmada yer almadı, savaştan sonra ise silahsızlandırıldı. 1904'ten 1909'a kadar kısa bir süre kışla gemisi olarak kullanılmasından başka aktif hizmet görmedi. 1923 yılında hurda olarak gemi sökücülere satıldı ve parçalandı.

<i>Mahmudiye</i> (zırhlı fırkateyn)

Mahmudiye, Osmanlı donanması için 1860'lı yıllarda Birleşik Krallık'ta inşa edilen, Osmaniye sınıfı dört zırhlı fırkateynin sonuncusu olan zırhlı savaş gemisiydi. Geminin inşaatı 1863'te başladı, Aralık 1864'te denize indirildi. Osmaniye sınıfında Thames Ironworks and Shipbuilding Company'de inşa edilen tek gemi olan Mahmudiye, adını Sultan II. Mahmud'dan alıyordu. Gemi bordalara dizili on dört 203 mm ve on 36-libre Armstrong topa ek olarak, burunda bir adet 229 mm Armstrong top taşıyordu. Gemi kariyeri boyunca sınırlı aktif hizmet gördü. 1877-78'deki 93 Harbi esnasında riske atmak için çok değerli olması sebebiyle donanma komutanlığı tarafından yedekte tutuldu. Gemi 1880'li yılları hizmet dışında geçirdi. 1890'lı yılların başında yeniden inşa edildi ve daha modern bir barbetli gemiye dönüştürüldü; ancak yeniden inşasının hemen ardından başlayan 1897 Osmanlı-Yunan Savaşı'nın başında bakımsız durumdaydı. Bu savaşta hiçbir çatışmada yer almadı ve savaştan sonra silahsızlandırıldı. 1909'dan 1913'e kadar kısa bir süre kışla gemisi olarak kullanılmasından başka aktif hizmet görmedi. 1913 yılında hurda olarak gemi sökücülere satıldı ve parçalandı.

<span class="mw-page-title-main">USS Monitor</span>

USS Monitor , Amerika Konfedere Devletleri'nin CSS Virginia zırhlısına rakip olarak Amerika Birleşik Devletleri tarafından üretilmiştir. Geminin mimarı İsveç kökenli Amerikalı mühendis John Ericsson'dur. Çoğunluğu su altında kalacak şekilde tasarlanan USS Monitor aynı zamanda döner taretlerin kullanıldığı ilk gemidir ve yaklaşık 120 günde tamamlanmıştır. Hampton Roads Muharebesi ile birlikte tüm ülkeler donanmalarındaki ahşap gövdeli gemileri zırhlı gemilerle değiştirmeye başladılar.

USS <i>Houston</i>

USS Houston 21 Şubat 1931 tarihinde ilk görev yeri olan Asya Filosuna atandı. 2 yıl boyunca Asya Filosunda görev yapan USS Houston 1933 yılında kardeşi USS Augusta ile yer değiştirdi. USS Houston 1933-1940 arasında Amerikan Pasifik Kıyı Komutanlığında görev yaptı. Başkan Franklin D. Roosevelt'in USS Houston kruvazörünü çok sevmesi ve bu gemiyle çok fazla yolculuk yapması nedeniyle gemi mürettebatı çok sıkı eğitiliyordu ve kısa zamanda donanmanın en iyi mürettebatı haline geldi. 1937 yılına gelindiğinde ise Japonya Çin'i işgale başladı. Japonya geniş bir alana yayılmıştı ve birçok adayı kontrol altında tutuyordu. Bu da Japonya’nın yakıt sıkıntısını arttırdı. Yaşanan bu gelişmelerle birlikte Amerikan Asya Filosu güçlendirildi. 25 Temmuz 1939 tarihinde filonun başına Amiral Thomas Hart getirildi.