İçeriğe atla

Hamit Kemali Söylemezoğlu

Hamit Kemali Söylemezoğlu (26 Şubat 1909, İstanbul - 1995), Türk mimar, şehir şehir plancısı, yazar ve akademisyendir.

Meslek yaşamı boyunca mimarlık ve eğitimcilik yapan Söylemezoğlu, tarihsel yapıtların korunması konusunda da hizmet verdi. İTÜ Mimarlık Fakültesi’nin yetiştirdiği birinci kuşak hocalarındandır; 1956-1958 yılları arasında İTÜ Mimarlık Fakültesi'nin dekanlığını yapmıştır.

Yaşamı

1909 yılında İstanbul'un Bakırköy'deki Asım Paşa Konağı'nda doğdu. Annesi Güzide Hanım, babası Jön Türk Necmettin Kemali Bey'dir. Babası Necmettin Bey, Erzurum'un Söylemezoğulları ailesinden Ali Kemali Paşa'nın oğlu; annesi Güzide Hanım ise Mühendishane'de yetişmiş Asım Paşa’dır. Asım Paşa'nın babası, Osmanlı Devleti'nin 1835 yılında öğrenim amaçlı olarak Avrupa’ya gönderdiği ilk on öğrenciden biri olarak gönderilip askerî mühendislik okulu Mühendishane-i Berri-i Hümayun’da görevlendirilmiş Bekir Paşa idi.

Hamit Kemali Bey, İnşaat işleri ile uğraşan bir aile çevresinde büyüdü. Güzide Hanım'ın anlatımına göre İstanbul Üniversitesi Beyazıt Yerleşkesi'nin meşhur ana giriş kapısı, Asım Paşa’nın denetiminde inşa edilmişti. Hamit Kemali Bey, ailesinin altıncı çocuğu idi.[1]

Burslu ve yatılı olarak okuduğu Galatasaray Lisesi'nden 1930'da mezun oldu. Bu okuldaki öğrenciliği sırasında Ernest Mamboury'den teknik resim dersi aldı. Hocasının hazırladığı "Turistik İstanbul Rehberi”nde yer alacak tarihi yapılara ait rölevelerin temize çekilmesi işine Arkadaşı Adnan Kuruyazıcı ile birlikte yardımcı oldu.[1] Bu, onun ilk mimarlık anılarındandır.

Mimar olmaya lise yıllarında karar veren Hamit Kemali Bey, İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi'ndeki yatılı ve yatılı ve Milli Eğitim Bakanlığı burslusu olarak okudu.[1] Beş yıllık mimarlık eğitimini 1935'te sınıf birincisi olarak tamamladı. Buradaki öğrenciliği sırasında Adnan Kuruyazıcı ile birlikte Albert Gabriel’in "Anadolu Türk Yapıtları" eserinin resimlerini hazırladı.[1] Akademide bir sergi açan Ahmet Sabri Oran ile tanıştıktan sonra onun mezun olduğu Stuttgart Teknik Yüksek Okulu'na gitme ve Paul Bonatz'ın öğrencisi olma arzusu doğurmuştu. Mezuniyetinin hemen ardından Humboldt bursuyla Almanya'ya giderek[2] Berlin'de dil kursuna devam etti. Kısa sürede "üniversitede dersleri takip edebilir” şeklindeki sertifikası aldı ve Stuttgart’a geçti.

Söylemzoğlu, Aralık 1936’da Stuttgart Teknik Yüksek Okulu'nun Mimarlık ve İnşaat Mühendisliği Bölümü Mimarlık Şubesi’ne kaydoldu ve Akademi mezuniyetinden yaklaşık 1,5 sene sonra yeniden mimarlık eğitimine başladı. Mimarın Akademi’de aldığı beş senelik eğitim, toplam dört yarıyıla eş sayılmıştı. 29 Temmuz 1939'da mezun oldu. Bir süre Paul Bonatz'ın ofisinde çalıştıktan sonra 1940'ta Türkiye'ye döndü.

II. Dünya Savaşı nedeniyle iki yıl sürene zorunlu askerlik görevini yaptı, 1943'te terhis oldu. Askerliği sırasında Kemal Ahmet Aru ve Recai Akçay ile ortak bir çalışmaya girişerek Anıtkabir Yarışması'na katıldı. Mimarlar, Anadolu anıtmezar geleneğinden yola çıkan proje ile mansiyon ödülü kazandılar.

Sözylemezoğlu 1943'te, Maarif Vekâleti Teknik Öğretim Müsteşarlığı'nda Yapı Bürosu teknik şefi olarak çalışmaya başladı. Bu büroda çalışan meslektaşı Harika Alpar ile 1944'te evlendi. Çift, 11 ay sonra Elif ve Ali adında ikiz çocuk sahibi oldu.[1]

Hamit Kemali Bey, 1944'te Güzel Sanatlar Akademisi Yüksek Mimarlık Bölümünde öğretim üyesi oldu. 1946'da "Altıncı Yüzyıl Mimarisi Üzerine Bir Deneme" başlıklı doçentlik tezini vererek doçent ünvanı aldı ve İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi akademik kadrosuna atandı.[3]

Akademik etkinliklerinin yan sıra eşi Harika Söylemezoğlu ile çeşitli proje yarışmalarında katıldı ve bazılarında ödüle layık görüldü. 1944-1950 arasında ulusalcı-tarihselci örnekler ortaya kodu.

Mesleki öğretim ve mimari yarışma katılımları dışında 1940'ların ortasından başlayarak 1950'lerin sonlarına kadar farklı ölçekteki semt, kasaba ve kentlerin imar planlarını hazırladı; Gaziantep, Kars, Uşak, Karamürsel, Boyabat şehir planları üstüne çalıştı.

1954'te "İslam Dini, İlk Camiler ve Osmanlı Camileri" başlıklı profesörlük tezini vererek profesör ünvanı aldı. 1956-1958 yılları arasında İTÜ Mimarlık Fakültesi'nin dekanlığını yaptı.

1953-1979 yılları arasında "Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu" üyeliği görevinde bulundu.[3]

1958'de geçirdiği hastalık nedeniyle tedavi amacıyla gittiği Almanya'da 1960'a kadar kaldı. Bu sırada 1959'da, konuk öğretim görevlisi olarak Stuttgart Üniversitesi'nde ders verdi.

Türkiye'ye döndükten sonra farklı dönemlerde İstanbul Teknik Üniversitesi Senatosu üyeliğinde bulundu. 1979'da emekli oldu.[4] Arkitekt ve Mimarlık dergilerinde çeşitli konularda yazıları yayımlandı. 1995 yılında öldü.[5]

Tasarımları ve çalışmaları

Hamit Kemali Söylemezoğlu'nun bazı tasarım ve mimari çalışmaları şu şekildedir:[4]

Kaynakça

  1. ^ a b c d e Kayım, Emine Seda (2010). "1920 - 1960: İstanbul - Stuttgart Hattı Kemali Söylemezoğlu'nun kariyeri üzerinden Türk - Alman mimarlık ilişkilerini okumak". Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü yüksek lisans teiz. 
  2. ^ Söylemezoğlu, Sinan Kemali (27 Kasım 2009). "Osmanlı ve Cumhuriyet döneminde iz bırakanlar". Kemali Söylemezoğlu Sülalesi blog sitesi. 17 Haziran 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2024. 
  3. ^ a b Aras, Oktay. "Hamdi Kemali Söylemezoğlu". Oktayaras.com. 5 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2024. 
  4. ^ a b "Söylemezoğlu, Kemâli (1909)". Türk ve Dünya Ünlüleri Ansiklopedisi. []
  5. ^ "Hamit Kemali Söylemezoğlu". Yapı, 167. Ekim 1995. 27 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2020. 
  6. ^ Wilson, Christopher S. (2015). Anıtkabir'in Ötesi: Atatürk'ün Mezar Mimarisi. Koç Üniversitesi Yayınları. ss. 102-103. ISBN 9786055250485. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi</span> Barolar Birliğine göre Türkiyenin en iyi hukuk fakülteleri sıralamasında 2. olan hukuk fakültesi

Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi; Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk hukuk okulu olarak 1925 yılında Ankara'da Ankara Adliye Hukuk Mektebi adıyla kurulan, 1946 yılından itibaren Ankara Üniversitesine bağlı bir fakülte olarak hizmet veren hukuk okuludur.

<span class="mw-page-title-main">İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi</span>

İstanbul Devlet Güzel Sanatlar Akademisi (İDGSA), bugün Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi ismiyle eğitimine devam eden yükseköğretim kurumunun 1928-1982 yılları arasındaki unvanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Emin Onat</span> Türk mimar

Mehmet Emin Onat, Türk mimar, eski İTÜ rektörü, Mimarlar Odası 1 numaralı üyesi ve DP eski İstanbul Milletvekili (1954-1957). Türkiye'de mimarlık alanında özel bir yeri olan Emin Onat sürekli aşama göstermiş, İTÜ Mimarlık Fakültesi'nin örgütlenmesinde çalışmış, ulusal ve uluslararası boyutta ün yapmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Orhan Arda</span> Türk mimar

Ahmet Orhan Arda, Türk mimar ve akademisyendir.

<span class="mw-page-title-main">Doğan Kuban</span> Türk mimar ve akademisyen (1926–2021)

Doğan Kuban, Türk mimar ve akademisyendir. Türkiye'nin ilk ve en önemli mimarlık tarihçilerindendir.

<span class="mw-page-title-main">Taşkışla</span> Eski Osmanlı kışlası, üniversite yerleşkesi

Taşkışla, İstanbul'un Şişli ilçesinde Taşkışla Caddesi üzerinde yer alan, günümüzde İstanbul Teknik Üniversitesi, Mimarlık Fakültesi olarak kullanılan yeni rönesans üslubunda Osmanlı kışlasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Mühendishane-i Berrî-i Hümâyûn</span> Osmanlı İmparatorluğu’nda askeri mühendislik eğitimi veren okul

Mühendishane-i Berrî-i Hümâyûn, İstanbul'da 1795 yılında kurulan; Osmanlı ordusu için topçu ve istihkâm subayı yetiştiren askerî okul. III. Selim devrinde yeniden yapılanmanın en önemli kurumlarından biri olarak 1795‘te Hasköy’de açılmıştır. 1773’te kurulan Mühendishâne-i Bahrî-i Hümâyun’dan sonra imparatorluğun ikinci mühendishanesidir. Örneklerini, Fransa’da Mouradgea D’Ohsson’un ve özellikle Viyana’da Ebûbekir Râtib Efendi’nin gözlemlediği askerlik ve mühendislik akademilerinden almıştır. Kuruluş sebebi Nizâm-ı Cedîd ordusunun teşkil edilmesiyle bağlantılıdır. İlk dönemiyle ilgili belgelerde Fünûn-i Harbiyye Tâlimhânesi, Mekteb-i Fünûn-i Harbiyye veya Mühendishâne-i Sultânî gibi isimlerle, ardından da Mühendishane-i Berrî-i Hümâyûn olarak anılmıştır.

Ali Mukbil Gökdoğan, Türk akademisyen.

<span class="mw-page-title-main">Paul Bonatz</span> Alman mimar (1877-1956)

Paul Bonatz, Alman mimardır. Türkiye'de bulunduğu 1940'larda İkinci Ulusal Mimarlık Akımı'nın destekleyici ve yönlendiricilerinden olmuştur.

Kemal Ahmet Arû, Türkiye’de şehirciliğin temellerini atan mimar ve kent plancısı.

<span class="mw-page-title-main">Mimar Kemaleddin</span> Türk mimar (1870–1927)

Ahmed Kemaleddin, 20. yüzyılın başlarındaki çalışmalarıyla tanınan ve Birinci Ulusal Mimarlık Akımı'nın önde gelen isimlerinden olan Türk mimar.

Hendese-i Mülkiye, 1883 yılında Padişah II. Abdülhamid tarafından kurulmuştur. Mühendishane-i Berr-i Hümayundaki kılıçhanelerden birisi boşaltılıp Hendese-i Mülkiye öğrencilerine tahsis edilmiştir. Kuruluşunda Fransa'daki École des Ponts et Chaussées örnek alınmıştır. Ancak daha sonra Fransız usulü terk edilmiş ve Alman usulüne geçilmiştir. Hendese-i Mülkiye önceleri askeriyeye bağlıydı, fakat daha sonra askeriyeden ayrılıp Bayındırlık Bakanlığına bağlanmıştır. Adı da Mühendis Mektebi olarak değiştirilmiştir (1909).

<span class="mw-page-title-main">Hayati Tabanlıoğlu</span> Türk mimar

Hayati Tabanlıoğlu, Türk mimar.

İkinci Ulusal Mimari Akımı veya Yeni Yöreselcilik, 1939 ile 1950 yılları arasında Türkiye’de etkisini göstermiş ve dönemin yükselen totaliter ve milliyetçi düşünce ve üsluplarından etkilenmiş bir mimarlık üslubudur.

Tekin Aydın Türk mimar ve öğretim görevlisidir.

<span class="mw-page-title-main">Mehmet Ali Handan</span>

Mehmet Ali Handan Türk mimar ve öğretim görevlisi.

Prof. Hande Suher mimar, şehir plancısı, öğretim görevlisi ve yazar. İstanbul Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi’nin dekanlık yapmış ilk kadın öğretim görevlisidir. Ayrıca Türkiye’nin ilk kadın şehir plancılarındandır.

M. Altay Erol Türk mimardır. Türkiye mimarlık tarihinin 1960'lı yıllarda tasarlanmış en önemli binalarından birisi olarak kabul edilen Taksim Vakıflar Oteli'ni tasarımcılarındandır.

<span class="mw-page-title-main">Feridun Buğeker</span> Türk futbolcu

Feridun İsmail Buğeker ya da bazı kaynaklara göre Ferudun İsmail Bugaker, Türk eski millî futbolcu, mimar. Fenerbahçe'nin eski futbolcularındandır. 1954 FIFA Dünya Kupası finallerine katılan kadroda yer aldı. Fenerbahçe'de oynadığı ilk dönemde futbolculuğu yanında İstanbul Teknik Üniversitesindeki İTÜ Mimarlık Fakültesi mimarlık okumakta olduğu için Türkiye'de Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanlığı tarafından Teknik Öğretim Müsteşarlığı Yapı Bürosu mimarlık danışmanlığına getirilen ve bu görevi yanında İTÜ Mimarlık Fakültesinde öğretim veren Paul Bonatz'dan ders alma ve tanışma imkânı buldu. Bonatz daha sonra Almanya'ya geri dönüp Stuttgart Üniversitesinde öğretim görevlisi olarak çalışaya başladıında öğrencilerinden Feridun Buğeker berarinde götürdü. Buğeker burada hem Stuttgart Üniversitesinde temsil edilen dünyaca ünlü mimar akımı Stuttgarter Schule'yi öğrenme imkâni buldu hem de Stuttgart'in ikinci büyük takımı Stuttgarter Kickers'de oynama fırsatı buldu.

E. Recai Akçay, Türk mimardır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.