Hamidiye, Pazar
| Hamidiye | |
|---|---|
 | |
 Rize'nin konumu | |
  Hamidiye Hamidiye'nin Rize'deki konumu | |
| Ülke |  Türkiye |
| İl | Rize |
| İlçe | Pazar |
| Coğrafi bölge | Karadeniz Bölgesi |
| Rakım | 53 m |
| Nüfus (2020) | |
| • Toplam | 1.387 |
| Zaman dilimi | UTC+03.00 (TSİ) |
| İl alan kodu | 0464 |
| İl plaka kodu | 53 |
| Posta kodu | 53340 |
Hamidiye, Rize ilinin Pazar ilçesine bağlı bir köydür.
Tarihçe
Hamidiye köyünün eski adı, Eski Trabzon'dur. Nitekim 19. yüzyılın ilk yarısında bölgeyi gezmiş olan Fransız diplomat ve doğabilimci Victor Fontanier'nin bir eserinde "Eski-Tarabezond" (Eski Trabzon) olarak geçer.[3] 1854 tarihli Kiepert haritasında ve Gürcüce Sakartvelo gazetesinin 1916 tarihli bir nüshasında da köyün adı "Eski Trabzon" diye yazılmıştır.[4][5] 2009 tarihli Lazca yer adları sözlüğünde ise, köyden K'utsuma olarak söz edilmiştir.[6]
Fransız diplomat ve doğabilimci Victor Fontanier'nin seyahatnamesinde Eski Trabzon hakkında dikkat çekici tespitler yer alır. 19. yüzyılın ilk yarısında bölgeyi gezmiş olan Fontanier'ye göre, o talihte halkın "Eski Trabzon" diye adlandırdığı yer, Trabzon kentinin kurulduğu bölgeydi. Bu tespitten hareketle Eski Trabzon'un kuruluştaki adının Trabzon olduğu söylenebilir. Fontanier Eski Trabzon denilen yeri, ucu kesik bir piramide benzetmiştir. Bir plato olan Eski Trabzon'un bir kıyısı hafif bir eğimle Karadeniz kıyısına ulaşıyordu. Platonun arkasında koni biçimli bir dağ ve sağ tarafında Fırtına Deresi bulunuyordu. Fontanier, Yunan yazar Ksenophon'un Trabzon kentini tarifinin bugünkü Trabzon'un ve yukarısındaki Boztepe'nin konumuna uymadığını, Eski Trabzon denilen platoya uygun düştüğünü belirtmiştir.[3][7]
Bu tariften Eski Trabzon'un o tarihte bir yerleşim olmadığı sonucuna varılabilir. 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından topraklarından göç eden Müslüman Gürcüler bu boş alana yerleşmiş olmalıdır. Nitekim 1916 tarihli Sakartvelo gazetesinde "Eski Trabzon" adıyla söz edilen köyde sadece göçle gelen yaklaşık 90 hane Gürcünün yaşadığı, birkaç hane dışında göçmen Gürcülerin Kobuleti'den göç ettiği belirtilmiştir. Gürcülerin yerleşmesinden sonra Eski Trabzon bir köy haline gelmiş, göçün II. Abdülhamid döneminde gerçekleşmiş olmasından dolayı da bu yerleşime "Hamidiye" denmiş olmalıdır. Gazetenin verdiği bilgiye göre, Eski Trabzon köyünde yaşayan Gürcüler asıl olarak kayıkçlık yapıyorlardı. Köydeki kadınlar eski tarz Gürcü el yazısıyla yazdıkları mektupları bu kayıkçıların eliyle Kobuleti'deki akrabalarına ulaştırıyorlardı.[8]
Eski Trabzon köyü, Birinci Dünya Savaşı sırasında Rusların eline geçiti. Gürcü dilbilimci İoseb Kipşidze Lazistan bölgesine 1917 yılında gerçekleştirdiği araştırma gezisine dair notlarda köyün adını "Eski Trabzon" olarak not etmiştir. Kipşidze, köyde Kobuleti'den göç edenlerin yaşadığını, 60 haneden oluşan köyden 23 hanenin savaş sırasında kaçtığını, köyde 263 kişinin kaldığını, ama savaştan önce buranın nüfusunun 500 kişiyi bulduğunu yazmıştır.[9]
Eski Trabzon köyü 1928 tarihli Osmanlıca köyü listesinde "Hamidiye" (حمیدیە) olarak geçer. Bu tarihte Hamidiye Rize vilayetine bağlı Atina kazasının köylerinden biriydi.[10] 1933 yılında Rize ve Artvin vilayetlerinin yerini Çoruh vilayeti almış, Atina kazasının adı Pazar olarak değişmişti. Nitekim 1935 genel nüfus sayımında Hamidiye köyü bu vilayetin Pazar ilçesine bağlıydı ve nüfusu 276 kişiden oluşuyordu.[11] 1965 genel nüfus sayımı sırasında ise Hamidiye köyünde 476 kişi yaşıyor ve bu nüfus içinde 152 kişi okuma yazma biliyordu.[12]
Coğrafya
Hamidiye köyü Rize il merkezine 45 km, Pazar ilçe merkezine 7 km uzaklıktadır.[13]
Nüfus
| Yıllara göre köy nüfus verileri | |
|---|---|
| 2020 | 1.387[2] |
| 2019 | 1.284[2] |
| 2018 | 1.027[2] |
| 2017 | 1.097[2] |
| 2016 | 1.007[2] |
| 2015 | 1.110[2] |
| 2014 | 877[2] |
| 2013 | 896[2] |
| 2012 | 975[2] |
| 2011 | 982[2] |
| 2010 | 929[2] |
| 2009 | 913[2] |
| 2008 | 1.009[2] |
| 2007 | 1.065[2] |
| 2000 | 972[13] |
| 1990 | 1.054[13] |
| 1985 | 1.038[13] |
Kaynakça
- ^ "Hamidiye, Turkey Page" (İngilizce). Fallingrain.com. 7 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2020.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o "Rize Pazar Hamidiye Köyü Nüfusu". Nufusune.com. 3 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2020.
- ^ a b "Voyage en Orient entrepris par ordre du gouvernement français de l'année 1821 à l'année 1829 et de 1830 à 1833, 3 vol, 1829-1834, s. 301". 24 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2023.
- ^ 1854 Kiepert Map of the Caucasus, Armenia, Kurdistan, and Azerbaijan
- ^ "Apolon Tzuladze, "Gürcü Müslümanlar ve Gürcü yazısı" - Sakartvelo (Gürcüce), 8 Aralık 1916, Sayı 274" (PDF). 24 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 23 Ocak 2023.
- ^ ""Rize/Pazar ilçesi eski ve yeni yerisimleri" - Lazca.org". 24 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2023.
- ^ Victor Fontanie, Doğuya Seyahat (Çeviri: Özgür Yılmaz), İstanbul, 2015, s. 133-136, ISBN 9786054937622
- ^ "Apolon Tzuladze, "Gürcü Müslümanlar ve Gürcü yazısı" - Sakartvelo (Gürcüce), 8 Aralık 1916, Sayı 274" (PDF). 24 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 23 Ocak 2023.
- ^ "İoseb Kipşidze, "Çaneti'de Yolculuk" (ჭანეთში მოგზაურება), მოამბე / Bulletin, I. Cilt, Tiflis 1937, s. 159". 26 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2024.
- ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 619.
- ^ 1935 Genel Nüfus Sayımı, İstanbul, 1937, s. 162.
- ^ 1965 Genel Nüfus Sayımı, Ankara, 1968, s. 527.
- ^ a b c d "Hamidiye Köyü". YerelNet.org.tr. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2018.
