Halldór Laxness
| Halldór Laxness | |
|---|---|
 Halldór Kiljan Laxness | |
| Doğum | Halldór Kiljan Laxness 23 Nisan 1902 Reykjavík, İzlanda |
| Ölüm | 8 Şubat 1998 (95 yaşında) Reykjavík, İzlanda |
| Meslek | Şair, öykü, roman, deneme, eleştiri yazarı. |
| Milliyet | İzlandalı |
| Önemli ödülleri | Nobel Edebiyat Ödülü (1955) |
Halldór Laxness asıl adı Halldór Kiljan Gudjonsson (d. 23 Nisan 1902 - ö. 8 Şubat 1998), İzlandalı şair, öykü, roman, deneme ve eleştiri yazarıdır.
Yazmaya olan tutkusu daha çocukluk yıllarında, çiftliklerinde ailesinden geleneksel halk masallarını ve eski destanları dinleyerek gelişti. İlk makalesi on dört yaşındayken bir ulusal gazetede yayımlandı. Gençlik döneminde Avrupa ülkelerinde gezerken Katolik oldu ve dinsel inançlarıyla dünya nimetleri arasında bocalayan genç bir adamın öyküsünü anlatan ilk önemli romanınını (Vefarinn mikli frá Kasmír; Keşmirli Büyük Dokumacı) tamamladı. Bu yapıt, Laxness'in Hristiyanlıktan kopuşunun başlangıcını oluşturur.1927'de ABD'ye giden Laxness burada kaldığı üç yılda sosyalizme yöneldi. 1930-1940 arasında yazdığı romanlarda bu ideolojinin etkisi görülür.
Yeniden İzlanda'ya dönenerek İzlanda toplumsal yaşamından kesitler konu alan bir dizi roman yazdı. Laxness 1950'lerin sonlarında felsefi konulara ve bireyin sorunlarına yöneldi. Bu dönemdeki yapıtları daha çok lirik özellikler taşır ve iç gözlemlere dayanır. Ayrıca oyun, şiir, öykü, eleştiri ve çevirileri de olan Laxness birçok İzlanda sagasını da yayıma hazırlamıştır.
Sonraki yıllar
1960'larda Laxness İzlanda tiyatrosunda çok aktifti. En başarılısı Güvercin Ziyafeti (Dúfnaveislan, 1966.) olan oyunlar yazdı ve yapımcılığını yaptı.
1968'de Laxness, "vizyoner roman" Kristnihald undir Jökli'yi (Buzulun Altında / Buzulda Hristiyanlık) yayınladı. 1970'lerde "deneme romanları" adını verdiği kitapları yayınladı: Innansveitarkronika (Bir Parish Chronicle, 1970) ve Guðsgjafaşula (Tanrı'nın Armağanlarının Anlatımı, 1972). Hiçbiri İngilizceye çevrilmemiştir.
Laxness, 1969'da Sonning Ödülü'ne layık görüldü.
1970'te Laxness etkili bir ekolojik makale yayınladı, Hernaðurinn gegn landinu (Toprağa Karşı Savaş).
1970'lerde ve 1980'lerde denemeler ve hatıralar yazmaya devam etti. Yaşlandıkça Alzheimer hastalığından muzdarip olmaya başladı ve sonunda bir huzurevine taşındı ve burada 95 yaşında öldü.
Aile ve Miras
Laxness 1930'da Ingibjörg Einarsdóttir (3 Mayıs 1908 - 22 Ocak 1994) ile evlendi (1940'ta boşandı) ve 1945'te Auður Sveinsdóttir (30 Haziran 1918 - 29 Ekim 2012) ile evlendi.
Dört çocuğu vardı: Sigríður Mária Elísabet Halldórsdóttir (Maria, 10 Nisan 1923 - 19 Mart 2016), Einar Laxness (9 Ağustos 1931 - 23 Mayıs 2016), Sigríður Halldórsdóttir (Sigga, d. 26 Mayıs 1951) ve Guðný Halldórsdóttir (Duna, b. 23 Ocak 1954). Guðný Halldórsdóttir, ilk çalışması Kristnihald undir jōkli'nin (Buzulun Altında) 1989 uyarlaması olan bir film yapımcısıdır. 1999'da babasının öyküsü Úngfrúin góða og Húsið (Evin Onuru) uyarlaması En İyi Yabancı Film Akademi Ödülü'ne aday gösterildi.Guðný'nın oğlu Halldór Laxness Halldórsson bir yazar, oyuncu ve şairdir.
Gljúfrasteinn (Laxness'in evi, arazisi ve kişisel eşyaları) artık İzlanda hükûmeti tarafından işletilen bir müzedir.
21. yüzyılda, İngilizce konuşulan ülkelerde Laxness'e olan ilgi, birkaç romanının ve İzlanda'nın Bell (2003) ve The Great Weaver from Kashmir'in (2008) ilk İngilizce yayınlarının yeniden yayınlanmasının ardından arttı. 2016'da Gerpla romanının yeni bir İngilizce çevirisi Wayward Heroes olarak yayınlandı. Salka Valka'nın yeni bir çevirisi 2022'de çıkacak.
Halldór Guðmundsson'un The Islander: A Biography of Halldór Laxness adlı kitabı, 2004 yılında en iyi kurgu dışı eser dalında İzlanda Edebiyat Ödülü'nü kazandı.
Laxness'in eserinin sayısız dramatik uyarlaması İzlanda'da sahnelendi. 2005'te İzlanda Ulusal Tiyatrosu, Ólafur Haukur Símonarson'ın, yazarın 1920'lerde Amerika Birleşik Devletleri'nde geçirdiği zamanı konu alan Halldór í Hollywood (Hollywood'da Halldór) başlıklı bir oyununun prömiyerini yaptı.
Reykjavik Uluslararası Edebiyat Festivali'nde iki yılda bir Halldór Laxness Uluslararası Edebiyat Ödülü verilir.
Bazı Yapıtları
- (Vefarinn mikli frá Kasmír 1927; Keşmirli Büyük Dokumacı)
- (Salka Valka I - II 1931 - 1932; Salka Valka I - II)
- (Sjálfstætt fólk 1934; Özgür İnsanlar)
- (Heimsljós I-II-III-IV 1937-1940)
- (Íslandsklukkan I-II-III 1943-1946; İzlanda'nın Çanları)
Ödülleri
- 1955 Nobel Edebiyat Ödülü
- 1969 Sonning Ödülü
