İçeriğe atla

Halkalı fok

Halkalı fok
Korunma durumu

Asgari endişe altında (IUCN 3.1)[1]
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Animalia
Şube:Chordata
Sınıf:Mammalia
Takım:Carnivora
İnfra takım:Arctoidea
Klad:Pinnipedia
Familya:Phocidae
Oymak:Phocini
Cins:Pusa
Tür: P. hispida
İkili adlandırma
Pusa hispida
(Schreber, 1775)
Dağılımı
Sinonimler
Phoca hispida

Halkalı fok (Pusa[2] hispida ya da Phoca hispida[2]) fokgiller familyasından Arktik ve subarktik bölgede yaşayan bir yüzgeçayaklı türüdür. Görece küçük boyutlu olan halkalı fokların boyu nadiren 1,5 m.'yi geçer. Adını kürkündeki koyu renkli beneklerin çevresinde bulunan açık gri halkalardan alır. Kuzey Yarımküre'de buz üstünde yaşayan en yaygın fok türüdür. Yaşam alanı Arktik Okyanusu'ndan Bering Denizi ve Ohotsk Denizi'ni geçerek Pasifik Okyanusu'nda en güneyde Japonya'nın kuzey kıyılarına kadar, Atlantik Okyanusu'nda da Grönland ve İskandinavya kıyıları ile en güneyde Newfoundland'a kadar uzanır ve ayrıca Avrupa'nın kuzeyinde tatlısuda yaşayan iki türü de bulunur. Halkalı foklar kutup ayılarının ana avlarından biridir ve çok uzun süredir Arktik bölgede yaşayan yerli halkların sofralarında yer alır.

Sınıflandırma ve filogeni

Halkalı fokun sınıflandırması literatürde çok tartışılmış ve sürekli değiştirilmiştir. Yaygın yaşam alanı nedeniyle on kadar alt türü tanımlanmıştır.[3] Şu anda beş alt türü tanınmaktadır:[4]

Halkalı fokun en yakın akrabaları kendisi gibi küçük boyutlara sahip olan, buzda yaşayan ve kafatası morfolojisi benzeyen Hazar foku (P. caspica) ile Baykal fokudur (P. sibirica.)[4]

Halkalı fokun en yakın filogenetik akrabaları ise boz fok (Halichoerus grypus) ile Phoca cinsindeki Phoca vitulina ile Phoca largha türleridir.[5] Kuzey enlemlerde yaşayan diğer buz fokları (Histriophoca fasciata, sakallı fok, Pagophilus groenlandicus ve Cystophora cristata) ile birlikte bu foklar Phocinae alt familyasını oluşturur.[5]

Fiziksel özellikleri

Arka yüzgeçleri

Halkalı fok Arktik bölgesinde yaşayan en küçük ve en yaygın fok türüdür. Kafası küçüktür ve burnu kediye benzer. Gövdesi tombuldur. Kürkünün sırt kısmı koyu renklidir, sırtında ve yanlarında gümüş renkli halkalar bulunur ve karnı da gümüş renklidir.[4] Alt türüne ve durumuna göre erişkinlerin boyları 100 ila 175 cm. arasında, ağırlıkları da 32 ila 140 kg arasında değişir.[6] Ortalama boyu 1,5 m., ortalama ağırlığı da 50 ila 70 kg. arasındadır.[7] Bu tür gerçek foklar arasında en küçük tür olarak kabul edilse de yakın akraba türler arasında özellikle Baykal foku da benzer boyutlardadır. Küçük ön yüzgeçlerinde bulunan 2,5 cm.'den kalın pençeleri sayesinde 2 m. kalınlığındaki buz tabakasında nefes almak için delik açarlar.[7]

Dağılımı ve doğal yaşam alanı

Halkalı foklar Arktik Okyanusu'nun tamamında yaşarlar. Baltık Denizi, Bering Denizi ve Hudson Körfezi'nde de bulunurlar. Denizde sürüklenen buz tabakalarında yaşamayı tercih ederler ve daha kalın buz tabakaları için kuzeye doğru hareket ederler. İki alt türü tatlı suda yaşar.

Halkalı foklar 35° Kuzey enleminden Kuzey Kutbu'na kadar olan bölgede Arktik Okyanusu'nun tüm denizlerinde yaşarlar. Kuzey Pasifik'te Bering Denizi'nin güneyinden Ohotsk Denizi ile Japonya'nın kuzey kıyılarına kadar olan bölgede bulunurlar. Dağıldıkları alan içinde buzla kaplı suları tercih ederler ve mevsimsel ya da devamlı olarak buz tabakalarında yaşarlar. Genellikle 48 m. çapından büyük yüzen buzları tercih ederler ve daha sıklıkla %90'dan fazla oranda buzla kaplı denizlerde bulunurlar. Yılın çoğunu buz olan yerlerde geçirirler ve kış sonu ilkbahar başında yine buz üstünde yavrularlar.[8]

Kaynakça

  1. ^ Lowry, L. (2016). "Pusa hispida". IUCN Tehdit Altındaki Türlerin Kırmızı Listesi. 2016: e.T41672A45231341. doi:10.2305/IUCN.UK.2016-1.RLTS.T41672A45231341.en Özgürce erişilebilir. Erişim tarihi: 13 November 2021. 
  2. ^ a b Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; iucn isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: )
  3. ^ Masao Amano, Azusa Hayano and Nobuyuki Miyazaki (2002). "Geographic variation in the skull of the ringed seal Pusa hispida". Journal of Mammalogy. 83 (2). ss. 370-380. doi:10.1644/1545-1542(2002)083<0370:GVITSO>2.0.CO;2. 
  4. ^ a b c Miyazaki, Nobuyuki (2009). "Ringed, Caspian and Baikal Seals". Perrin, William F.; Wursig, Bernd; Thewissen, J. G. M. (Ed.). Encyclopedia of Marine Mammals (2 bas.). 30 Corporate Drive, Burlington Ma. 01803: Academic Press. ss. 1033-1036. ISBN 978-0-12-373553-9. 9 Kasım 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Kasım 2015. 
  5. ^ a b Corey S. Davis, Isabelle Delisle, Ian Stirling, Donald B. Siniff and Curtis Strobeck (2004). "A phylogeny of the extant Phocidae inferred from complete mitochondrial DNA coding regions". Molecular Phylogenetics and Evolution. 33 (2). ss. 370-380. doi:10.1016/j.ympev.2004.06.006. PMID 15336671. 
  6. ^ [1] 31 Temmuz 2012 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi (2011).
  7. ^ a b Office of Protected Resources - NOAA Fisheries. "Ringed Seal (Phoca hispida)" 21 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  8. ^ Angliss R. P. & Outlaw R. B. (15 Mayıs 2006) "Ringed Seal (Phoca hispida): Alaska Stock" 20 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. "Alaska Marine Mammal Stock Assessments". NOAA Technical Memorandum AFSC 168: 51-55

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Çöl</span> Çok az yağışın gerçekleştiği arazi alanı

Çöl, Yerküre'de yer alan ana biyom tiplerinden birisidir. Çöl, yıllık 250 mm'den az yağış alan bölgeler için kullanılan bir terimdir.

<span class="mw-page-title-main">Grönland</span> Danimarka Krallığına bağlı federe özerk bölge

Grönland, Atlas Okyanusu'nun kuzeyinde, 2.166.086 km² ile kuzey kutbundaki en büyük buz örtüsüyle kaplı, Danimarka Krallığı'na bağlı özerk bir bölgedir. Kanada Arktik Adaları'nın doğusunda, Arktik ve Atlantik okyanusları arasında yer alan dünyanın en büyük adasıdır. Grönland, jeopolitik olarak Avrupa'nın bir parçasıdır. Ülkenin başkenti ve en büyük şehri Nuuk'tur. Fizyografik olarak Kuzey Amerika kıtasının bir parçası olmasına rağmen Grönland, 986'dan başlayarak bin yıldan fazla bir süredir siyâsî ve kültürel olarak Avrupa ile ilişkilendirilmiştir. Sakinlerinin çoğunun ataları Alaska'dan Kuzey Kanada'ya göç eden ve 13. yüzyılda yavaş yavaş adaya yerleşmeye başlayan İnuitlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Yüzgeçayaklılar</span>

Yüzgeçayaklılar (Pinnipedia), etçiller (Carnivora) takımının köpeğimsiler alt takımına ait, üyelerinin ayakları yüzgeç şeklinde evrimleşerek suda yaşama adapte olmuş deniz memelileridir. Yaşayan tek üyesi mors olan Odobenidae, deniz aslanlarından oluşan Otariidae ve gerçek foklardan oluşan Phocidae familyalarını barındırır. Yüzgeçayaklıların yaşayan 33 türü bulunur ve fosillerden 50'den fazla türü tanımlanmıştır. Yüzgeçayaklıların iki ayrı atadan evrimleştiği düşünülmüş olsa da, moleküler kanıtlar yüzgeçayaklıların monofiletik olduğunu yani tek bir atadan evrimleştiğini gösterir. En yakın yaşayan akrabaları ayıgiller, sansargiller, rakungiller, kokarcagiller ve kızıl pandalardır. Soylarının, en yakın akrabaları ile yaklaşık 50 milyon yıl önce ayrıldığı düşünülür.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Buz Denizi</span> Kuzey Kutbu bölgesinde bir okyanus

Kuzey Buz Denizi ya da Arktik Okyanusu, Asya, Avrupa ve Kuzey Amerika'nın kuzeylerinde yer alan, Kuzey Kutbu'nu kapsayan, buzlarla kaplı bir okyanustur. Uluslararası Hidrografi Örgütü (IHO) tarafından okyanus olarak kabul edilmektedir (Arctic Ocean). Yüzölçümü 14.090.000 km² olan devasa bir alandır. Diğer okyanuslara göre sığ olup, en derin noktası 5.449 m, ortalama derinlik 1.038 m'dir. Rusya, ABD, Kanada, Danimarka (Grönland), Norveç ile kıyıları vardır. Bunlara ek olarak soğuk ve elverişsiz iklimine rağmen çok önemli hayvan çeşitliliğine sahip olan Arktik Okyanus'ta birçok balık ve kuş türü yanında kompleks habitatlar oluşturan memeliler de yer alır. Özellikle kutup bölgesinin ikon hayvanları kutup ayıları, foklar, morslar, belugalar ve narvaller bu iklim ve çevre koşullarına milyonlarca yıllık bir evrimle adapte olmuşlardır.

<span class="mw-page-title-main">Kutup ayısı</span> Kuzey kutup dairesinde yaşayan ayı türü

Kutup ayısı aynı zamanda beyaz ayı ya da deniz ayısı, ayıgiller (Ursidae) familyasından soğuk kuzey kutup bölgesinin karlı sahillerinde ve buzullar üzerinde yaşayan ayı türüdür. Yaşamakta olan en büyük kara etoburudur ve bulunduğu ortamdaki süper yırtıcıdır. Yaşadığı çevreye çok iyi uyum sağlamıştır. Kalın kürkü onu soğuktan korur, beyaz görünümü avlarından saklar. Kutup ayısı hem karada, hem denizde, hem buzda, hem de su içinde zorlanmadan avlanır.

<span class="mw-page-title-main">Bering Denizi</span> deniz

Bering veya İmarpik Denizi, Kuzey Büyük Okyanus'undan, Alaska Yarımadası ve Aleut Adaları'nın ayırdığı büyük su kütlesi. İki milyon km² yüzölçümüne sahiptir. Doğusunda ve kuzeydoğusunda Alaska, batısında Sibirya ve Kamçatka Yarımadası, güneyinde Alaska Yarımadası ve Aleut Adaları ile çevrilidir. Kuzeyindeki Bering Boğazı vasıtasıyla, Arktik Okyanusu'ndaki Çukçi Denizi'nden ayrılır. İsmini, kâşifi Danimarkalı seyrüseferci Vitus Bering'den almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Narval</span>

Narval veya diğer adıyla denizgergedanı (Monodon monoceros), balinalar (Cetacea) takımının Monodontidae familyası içindeki Monodon cinsinin tek türüdür. Yaşam alanı arktik denizler olan bu deniz memelisi, 70° K enleminin güneyinde nadiren görülür.

<span class="mw-page-title-main">Fokgiller</span>

Fokgiller ya da denizköpeğigiller (Phocidae), etçiller takımının en büyük yüzgeçayaklı familyası.

<span class="mw-page-title-main">Pars foku</span>

Pars foku, fokgiller (Phocidae) familyasından monotipik Hydrurga cinsinde sınıflandırılan, Güney Kutbu sularında yayılmış bir fok türü. İsmini lekeli derisi ve tüm foklar içinde en yırtıcısı olmasından alır. Penguenler ve genç foklar gibi sıcak kanlı diğer omurgalılar ile beslenmeyi tercih ederler.

<span class="mw-page-title-main">Boz fok</span>

Boz fok, fokgiller (Phocidae) familyasının monotipik Halichoerus cinsine mensub, Kuzey Atlas Okyanusu kıyılarında yayılmış bir fok türü.

<span class="mw-page-title-main">İsveç faunası</span>

İsveç, 449,964 km²'lik yüzölçümüyle küçük ancak hayvansal çeşitlilik açısından zengin bir coğrafya üzerine kurulmuştur. Yüzölçümünün % 8,7'sini okyanuslar oluşturur.

<span class="mw-page-title-main">Pasifik beyaz yanlı yunusu</span>

Pasifik beyaz yanlı yunusu, yunusgiller (Delphinidae) familyasından Lagenorhynchus cinsindeki altı yunus türünden biridir. Çok hareketli olan bu yunus türü Kuzey Pasifik Okyanusu'nun serin ve ılık sularında bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Pasifik gerçek balinası</span>

Kuzey Pasifik gerçek balinası (Eubalaena japonica), Büyük Okyanus'un kuzeyinde yaşayan çok büyük bir balina türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Sakallı fok</span>

Sakallı fok, fokgiller (Phocidae) familyasının monotipik Erignathus cinsine mensub, Arktik Okyanusunda yaşayan bir fok türü. İlkbaharda deniz üzerinde yüzen buz parçacıkları üzerinde, Alaska'da nisan sonunda, Arktik Kanada'da ise mayıs ayında doğururlar. Doğduklarında 30–40 kg ağırlığındadırlar.

<i>Salvelinus malma</i>

Salvelinus malma, alabalıkgiller familyasından, Kuzey Pasifik kıyı sularında, Alaska'dan Puget Sound'a, Bering Denizi ve Arktik Okyanusu'nda Mackenzie Nehrine kadar olan bölgede yaşayan göçmen balık türü. Sırtı ve yanları zeytunî yeşil ya da çamur grisi, karnı ise beyaz gölgelidir. Alt yanlarında ufak kırmızı benecikler bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Haloklin</span>

Haloklin düşey tuzluluk gradyanı yüksek, termoklin yakınında su düzeyinin altında kalan ve özellikle 0-500 metre derinlik arasında gelişen katmandır.

<span class="mw-page-title-main">Nearktik biyocoğrafik bölgesi</span>

Nearktik biyocoğrafik bölge ya da Nearktik ekozon, Grönland, Kuzey Amerika ve Meksika'nın kuzey bölgelerini kapsayan bölgedir. Kuzey Amerika'da Yengeç dönencesinin kuzeyi, Newfoundland, Arktik kutup adaları, Grönland bu alana dahildir. Palearktik ve Nearktik bölgeleri Bering boğazı aracılığı ile tür geçişi sağlayarak birbirlerine benzer özellikler gösterirler. Bu nedenle bazı araştırmacılar tarafından Holarktik biyocoğrafik bölgesisi olarak tek parça kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Baykal foku</span>

Baykal Foku, Baykal Gölü Foku ya da nerpa , kulaksız fok türüdür. Baykal Gölü'ne endemiktir. Hazar foku gibi, kutupsal halkalı foku ile akrabadır. Baykal foku, foklar arasında en küçüklerden olmakla birlikte tatlı suda yaşayan yüzgeçayaklılardandır. Hudson's Bay, Quebec, Kanada'da yaşayan bir alt grubu bulunmaktadır., Saimaa halkalı foku ve Ladoga foku da tatlı suda yaşar, ancak bu türün denizde yaşayanı da mevcuttur. Bu fok türünün okyanuslardan yüzlerce kilometre uzaktaki Baykal Gölü'ne nasıl geldiği, bilim insanlarınca gizemi çözülememiş bir konudur.

İzlanda'da 28 farklı memeli türü vardır. Bunlardan 0 tanesi kritik olarak tehlikede, 4 tanesi tehlikede, 4 tanesi zarar görebilir durumda ve hiçbiri yakın tehdit altında değildir.

<span class="mw-page-title-main">Saimaa halkalı foku</span>

Saimaa halkalı foku, halkalı fokun bir alt türü ve buzul kalıntısıdır. Toplam nüfusu yalnızca 400 olan bu foklar, dünyada nesli en çok tehlike altında olan foklar arasındadır. Bu fokların mevcut tek popülasyonu Finlandiya'da Saimaa Gölü'nde bulunmaktadır. Yaklaşık 9.500 yıl boyunca diğer halkalı fok türlerinden tamamen izole bir şekilde yaşamışlar ve halkalı fokun morfolojik ve ekolojik açıdan farklı bir alt türüne ayrılmışlardır. Nüfus, son buzul çağından sonra toprak yükseldiğinde diğerlerinden ayrılan halkalı fokların soyundan geliyor. Bu fok, Ladoga foku ve Baykal fokuyla birlikte yaşayan birkaç tatlı su fokundan biridir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.