Halit Kıvanç
| Halit Kıvanç | |
|---|---|
 | |
| Doğum | Halit Mecit 18 Şubat 1925 İstanbul, Türkiye |
| Ölüm | 25 Ekim 2022 (97 yaşında) İstanbul, Türkiye |
| Defin yeri | Zincirlikuyu Mezarlığı, İstanbul |
| Meslek | Sunucu, yazar, gazeteci |
| Milliyet | Türk |
| Vatandaşlık | Türkiye |
| Eğitim | İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi |
| Önemli ödülleri | Altın Koza Film Festivali 2005 - Yaşam Boyu Onur Ödülü |
| Evlilik | Bülbin Kıvanç (e. 1955; ö. 2022) |
| Çocuklar | Ümit Kıvanç |
Halit Mecit Kıvanç (18 Şubat 1925, İstanbul - 25 Ekim 2022, İstanbul), Türk hukukçu, radyo ve televizyon sunucusu, gazeteci, çevirmen ve yazardır.
Türkiye'de radyo ve televizyon yayıncılığının gelişmesine önemli katkı vermiş bir radyo ve televizyon sunucusudur. 1955 yılından itibaren radyo sunuculuğu yaptı. Olimpiyatlar ve büyük uluslararası spor karşılaşmalarında maç spikerliği yapması; Brezilyalı futbolcu Pelé ile röportajı yapan ilk gazeteci olması[1] ile hatırlanır. 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramları'nda her sene TRT Çocuk Şenliği'nin sunculuğunu yaparak şenliklerin simgesi olmuştur. Fenerbahçe SK 570 sicil numaralı yüksek divan kurulu üyesiydi.[2]
Hayatı
1925 yılında İstanbul'da doğdu. Annesi Nefise Leman Kıvanç, babası İsmail Kıvanç'tır.[3] Orta öğretimini Pertevniyal Lisesinde, yüksek öğrenimini İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesinde tamamladı. Öğrencilik yıllarında Akbaba ve Şut dergilerinde futbol mizahı yaptı;[4] fakültenin çıkardığı aylık Guguk dergisinde yazılar yazdı, spor ve aylık kültür sanat dergilerine yazılar gönderdi.[5] Öğrenimini tamamladıktan sonra üç ay kadar Siirt'in Kozluk (günümüzde Batman iline bağlıdır) ilçesinde hâkimlik yaptı.[6] Üç ay sonra İstanbul'a dönüp gazeteciliğe başladı.[6] Bir yandan da avukatlık stajı yaptı ve birkaç davada avukatlık yaptı; ancak gazetecilik mesleğinde karar kıldı.
Yeni İstanbul gazetesinin sahibi Habib Edip Törehan'ın 1952 yılının Kasım ayında çıkarmaya başladığı Türkiye Spor adlı spor gazetesini günlük olarak hazırlayan ekipte yer aldı.[7] Alp Zirek ve Halit Talayer ile birlikte dönüşümlü olarak bu gazetenin yazı işleri müdürlüğünü üstlendi.[7] Milliyet, Tercüman, Hürriyet, Güneş başta olmak üzere çeşitli gazete ve dergilerde yazar ve yönetici olarak üst düzey görevler aldı.
1955 yılında eczacı Bülbin Hanım'la evlendi; çiftin bu evlilikten oğulları Ümit Kıvanç (d. 1956) dünyaya geldi.
1955 yılından itibaren TRT'de radyo sunuculuğu yaptı. Spor spikerliğine 1956'da basın mensubu olarak gittiği Moskova'da oynanan ve Moskova Radyosu'nun özel yayını ile Türkiye'ye iletilen Fenerbahçe - Dinamo Moskva özel maçını sunarak başladı.[8] Radyonun yanı sıra televizyonda spor spikerliği yaptı. Olimpiyatlar ve birçok büyük uluslararası karşılaşmayı sundu. FIFA Dünya Kupası'nı televizyondan sunan ilk Türk spikerdi. On FIFA Dünya Kupası finalini radyo ve televizyondan nakletti. Brezilya millî takımının ilk defa dünya şampiyonu olduğu 1958 FIFA Dünya Kupası'nda, o sırada yedek oyuncu olan, daha sonra "Pele" olarak tanınacak efsanevi futbolcu Edson Arantes do Nascimento ile röportaj yaptı.[9] Henüz 17 yaşındaki Brezilyalı sporcunun Dünya Kupası'nda 6 gol atmayı başarması üzerine Halit Kıvanç, "Pele'yi keşfeden ilk gazeteci" olarak tanındı[4] ve bu röportaj, Kıvanç'ın en önemli gazetecilik başarıları arasında yer aldı.
Kıvanç 1963'te İngiltere'ye gitti; bir yıla yakın İngiliz yayın kuruluşu BBC Türkçe Servisi'nde çalıştıktan sonra Türkiye'ye döndü.[10]
1960'larda iki futbol plağı yayımlayarak spor plakları alanında öncülük etti. Plakların ilki, 1965'te, Ezgi Plak tarafından Spor Serisi No.1 notuyla yayımlandı.[11] Bu plağın bir yüzünde sözlerini Halit Kıvanç'ın yazdığı[11] "Şampiyonlar Şarkısı", diğer yüzünde 1964-1965 sezonunda Fenerbahçe'nin attığı ve Halit Kıvanç'ın anlatımı ile kayıt altına alınmış 15 golün anlatımı yer aldı.[12] 1966'da serinin ikinci plağı olarak yayımlanan "Metin Geliyor Metin" adlı plakın bir yüzünde Halit Kıvanç'ın Metin Oktay için yazdığı şarkı, ikinci yüzünde Metin Oktay'ın attığı gollerin anlatımı yer aldı. 1968 yılında Fenerbahçe'nin Şampiyon Kulüpler Kupası'nda İngiltere şampiyonu Manchester City'yi elemesi üzerine Şampiyonlar Şarkısı plağı tekrar basılmış; ancak arka yüzünde "Yerinden Kaydedilen Sesle Fenerbahçe Manchester City Maçı - Halit Kıvanç Anlatıyor" kaydı yer almıştır.[12]
1970'li yıllarda çizgi roman çevirileri yaparak kendine özgü bir çizgi roman dili yarattı.[13] Galyalı Asteriks'in çizgi maceralarından sekiz sayıyı Almancadan çevirdi.[14][15] Günün popüler diline uygun bir dil kullandı. Kitaptaki isimleri için "Hopdediks", "Dertsiziks" gibi kendi uydurduğu sözcükler kullandı. Milliyet Çocuk dergisi için "Rip Kirby" çizgi romanını "Zehir Hafiye" adıyla çevirdi.[16]
Halit Kıvanç, 1983 yılında Cumhurbaşkanlığı Kupası maçını sunarak maç spikerliğini bıraktı. Türkiye'de futbol tarihi ve kültürü üzerine Futbol Bir Aşk (2004) adlı bir kitap yayınladı.
Kıvanç, spor spikerliğinin yanı sıra televizyonda kültür-sanat, müzik eğlence programları da sundu ve Türkiye'de televizyonculukta birçok ilki gerçekleştirdi. 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramları'nda yapılan TRT Çocuk Şenliği programlarının değişmez sunucusu idi, şenliklerin simgesi hâline geldi.[3] Televizyonculuk anılarını "Tele Safir" (2015) adlı kitapta anlattı.[17]
Harbiye Açıkhava Tiyatrosu ve İstanbul Spor ve Sergi Sarayı'nda çok sayıda konser ve özel etkinliğin sunuculuğunu üstlendi. 2005'te sunuculukta 50. yılı nedeniyle onuruna bir kutlama yapıldı. Türkiye Gazeteciler Cemiyeti, TSYD ve diğer kuruluşların düzenlediği yarışmalarda 200'ün üzerinde ödül aldı.[] "Türk halkına temiz bir Türkçe ile saygın ve eğitici çalışmaları ile hizmet vermesi"nden dolayı Türkiye Millî Olimpiyat Komitesi tarafından "Kariyer" dalında büyük ödüle layık görüldü.[]
Koyu bir Fenerbahçe Spor Kulübü taraftarı ve Fenerbahçe SK Yüksek Divan Kurulu üyesiydi.[18] Fenerbahçe TV'de Efsanenin 100 Yılı (2007)[19] ve Efsanenin Yeni Yüzyılı (2008)[20] adlı söyleşi programlarını sundu.
2012 yılından itibaren NTV Radyo'da pazar sabahları "Mikrofonda Halit Kıvanç" adlı radyo programını sundu.[8] Ayrıca NTV televizyonunda pazar günleri Halit Kıvanç'la Ustalar NTV Spor'da Futbol Bir Aşk adlı programları sundu.
Aydın Engin'in Halit Kıvanç ile söyleşisini içeren Bir Koltukta Kaç Karpuz: Halit Kıvanç Kitabı adlı kitap 2003 yılında yayınlandı. Kıvanç'ın sanatçı Müjdat Gezen'le söyleşisini içeren ve Gezen'in yaşamını konu alan Ağlama Palyaço Makyajın Bozulur adlı kitap, 2006'da yayımlandı.
Halit Kıvanç, 25 Ekim 2022'de İstanbul'da 97 yaşında öldü.[21] 27 Ekim'de Türkiye Spor Yazarları Derneğinde düzenlenen anma töreninin ardından Zincirlikuyu Mezarlığı'na defnedildi.[22]
Kitapları
Halit Kıvanç'ın yazdığı kitaplar
- 1959: Ve Allah Gazeteciyi Yarattı - İstanbul Matbaası.
- 1968: Kazulet Hanımın Minisi. (Altan Erbulak'la birlikte) - Altın Kitaplar
- 1977: Mikrofonunu Kordonuna Göre Uzat - Meta Yayınları
- 1977: Beckenbauer Futbol Okulu. (Çeviri) - Kelebek Yayınları.
- 1978: Gülmece Güldürmece - (1. Baskı).Kelebek Çocuk Kitapları
- 1979: Ve Karşınızda Halit Kıvanç - (1. Baskı) Milliyet yayınları - Karacan Yayınları (1980)
- 1982: Gelin Yarışalım - Kelebek Yayınları (Kelebek Çocuk Kitapları)
- 1982: Halit Kıvanç Anlatıyor Üç Yüz Otuz Üç Fıkra - Karacan Yayınları
- 1983: Gool Diye Diye - Hürriyet Yayınları.
- 1998: Hadi Anlat Bakalım Anılar 1 - (3. baskısı) Yorum Kitapları
- 1998: Bulutlarla Yarışan Kadın, Halit Kıvanç Sabiha Gökçen'le Söyleşiyor - Yapı Kredi Yayınları.
- 1999: Çok Affedersiniz Ama... - Aksoy Yayıncılık.
- 2002: Telesafir Bizde TV Böyle Başladı - Remzi Kitabevi
- 2002: Kupaların Kupası Dünya Kupası 1930'dan 2002'ye - Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları
- 2004: Futbol! Bir Aşk... İletişim Yayınları - ISBN 9750502574
- 2006: Ağlama Palyaço Makyajın Bozulur: Müjdat Gezen Kitabı - Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. ISBN 9754588368
Halit Kıvanç hakkında yazılmış kitaplar
- Bir Koltukta Kaç Karpuz: Halit Kıvanç Kitabı. Yazan: Aydın Engin, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları/Nehir Söyleşi Dizisi. ISBN 9789754584813
Plakları
- 1965: Şampiyonlar Şarkısı - 45'lik vinil plak. A yüzünde Vasfi Uçaroğlu orkestrasının "Şampiyonlar Şarkısı", B yüzünde ise Halit Kıvanç'ın anlatımıyla “Şampiyonların 15 Golü” yer alıyor. Ezgi Plakları. 45-104 Spor Serisi No: 1
- 1966: 45'lik vinil plak - A yüzü: Metin Geliyor Metin (Şevket Uğurluer), B yüzü: Kralın Golleri (Halit Kıvanç maç anlatıyor) Ezgi Plakları. 45-105[23]
- 1974: Kıbrıs 74 - 45'lik vinil plak. Balet Plak[24]
Ödülleri
- 2005: 12. Altın Koza Film Festivali – Yaşam Boyu Onur Ödülü
- Burhan Felek Basın Hizmet Ödülü
- Türkiye Gazeteciler Cemiyeti Başarı Ödülü
Kaynakça
- ^ "Pele: Oyuncular sadakatlerini kaybediyor". hurriyet. 22 Kasım 2007. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2013.[]
- ^ "Halit Kıvanç'ı kaybettik - Fenerbahçe SK". www.fenerbahce.org. Erişim tarihi: 11 Ekim 2024.
- ^ a b "Hayatı falında çıktı". Hürriyet. 8 Mart 1998. 17 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2022.
- ^ a b Gzt (6 Aralık 2017). "Halit Kıvanç'ın Pele ile röportajı". Gzt. 19 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2022.
- ^ "Anı koleksiyoncusu Halit Kıvanç". Independent Türkçe. 16 Ekim 2022. 26 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2022.
- ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 13 Ocak 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2009.
- ^ a b Kaya, Ahmet Yalçın (1996). "Dünyada ve Türkiye'de basının gelişimi ile Türk basınında sporun haber ögeleri açısından incelenmesi: Kavram ve kapsam açısından uygulamalı bir çalışma". Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü yüksek lisans tezi. 27 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2022.
- ^ a b "Mikrofonda Halit Kıvanç Radyo Programı - Ntvradyo.com.tr". www.ntvradyo.com.tr. 26 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2022.
- ^ "Halit Kıvanç'ın Pele aısı". "Bir Yudum İnsan" programı, Nebil Özgentürk YouTube kanalı. 14 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "94. doğum gününü kutlayan usta spiker Halit Kıvanç'ın BBC Türkçe günleri". BBC Türkçe. 18 Şubat 2019. 23 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2019.
- ^ a b "Bir derbi ve memlekette yayımlanmış ilk futbol plakları". Birgun.net. 19 Ekim 2014. 27 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2022.
- ^ a b "Plaklardaki Fenerbahçe". Fenerbahce.org. 18 Ocak 2020. 31 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Çizgi Roman Çevirileri". Çeviribilim.com Çizgi Roman Çevirileri etkinliği basın bülteni. 28 Şubat 2009. 31 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2022.
- ^ Anamur, Hasan. Başlangıçtan Bugüne Fransızcadan Türkçeye Yapılmış Çeviriler ile Fransız Düşünürler, Yazarlar, Sanatçılar Üzerine Türkçe Yayınları İçeren Bir Kaynakça Denemesi. gündoğan yayınları. ISBN 978-975-520-235-8. 31 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2022.
- ^ "Uderzo öldü, yaşasın Asteriks". Gazete Duvar. 29 Mart 2020. 29 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2022.
- ^ "George Orwell'in 1984 Romanı Grafik Roman Oldu". Bookinton. 28 Eylül 2022. 29 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2022.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Şubat 2022.
- ^ "Halit Kıvanç'ın ardından: 'Türkiye çok güzel bir rengini ve nefesini kaybetti'". BBC News Türkçe. 26 Ekim 2022. 30 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2022.
- ^ "Halit Kıvanç ile Efsanenin 100 Yılı". Hürriyet. 23 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2022.
- ^ "'Efsanenin Yeni Yüzyılı' FB TV Ekranlarında". Fenerbahce.org sitesi. 21 Şubat 2008.
- ^ "Usta sunucu Halit Kıvanç hayatını kaybetti". NTV. 25 Ekim 2022. 25 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ekim 2022.
- ^ Yunus Emre Şeker - Yunus Emre Ayaz (27 Ekim 2022). "Usta isim Halit Kıvanç son yolculuğuna uğurlandı". İhlas Haber Ajansı. 27 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ekim 2022.
- ^ http://www.diskotek.arkaplan.com.tr/catalog/product_info.php?cPath=24&products_id=255[]
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 29 Ağustos 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2009.
