İçeriğe atla

Halil Esendağ

Halil Esendağ
Doğum8 Nisan 1961
Manisa, Türkiye
Ölüm5 Haziran 1983 (22 yaşında)
Buca, İzmir, Türkiye

Halil Esendağ (8 Nisan 1961, Manisa – 5 Haziran 1983, Buca, İzmir), Türk Ülkücü militan. 7 Eylül 1979'da arkadaşları Selçuk Duracık ve Ali Aksakal ile birlikte fırın basıp sol görüşlü 4 fırıncıyı öldürdü. Yargılandı ve ölüm cezasına çarptırıldı. 12 Eylül Darbesi'nden sonra 1980–1984 arasında idam edilen 8'i sağ görüşlü 50 mahkûmdan biridir.

Baskın

Öncesi

1979 yılında Manisa'nın Turgutlu ilçesinde Ülkücü Gençlik Derneği mensuplarının gittiği bir kahvehane, sol görüşlü militanlar tarafından tarandı ve 4 Ülkücü öldü. İlçede bulunan Ülkücü grup, misilleme yapmaya karar verdi. Bunun için bir plan yapıldı ve 45 bin lira karşılığında bir sten otomatik tabanca alındı. Ülkücü grup, Turgutlu ilçesindeki Çınar Ekmek Fabrikası'nda solcu diye bildikleri kişileri öldürmeye karar verdi.

Silahlı saldırı

Ülkücü grup, saldırı için Halil Esendağ, Selçuk Duracık ve 16 yaşındaki Ali Aksakal'ı görevlendirdi. Halil Esendağ, iki arkadaşıyla birlikte 7 Eylül 1979 gecesi fırına gitti. Fırında ekmek yapan Halil Haznedar, yüzleri bağlı kişilerin ellerinde silahlarla fırına geldiklerini görünce ekmek tezgâhının altına saklandı. Esendağ, diğer militanlarla beraber, fırında bulunan Yaşar Bilgin adlı işçiyi de önüne katarak üst kata çıktı. Militanlar, sten otomatik tabanca ve baretta marka tabancaları ateşleyerek dört fırıncıyı taradılar. Üç fırıncı olay yerinde, bir fırıncı da kaldırıldığı hastanede öldü.[1]

Yargılama ve idam

Yapılan yargılama sonucunda Halil Esendağ, İzmir Sıkıyönetim Komutanlığı 2 Numaralı Askerî Mahkemesi tarafından 17 Eylül 1981'de ölüm cezasına çarptırıldı.[2] Arkadaşı Selçuk Duracık da aynı cezayı aldı. Ali Aksakal ise suç tarihinde 18 yaşından küçük olduğu için (16) cezası indirilerek 24 yıl ağır hapis cezasına çarptırıldı. Askerî Yargıtay 3. Dairesi, 9 Mart 1982'de kararı onadı. Danışma Meclisinin kabul ettiği karar son olarak Cumhurbaşkanı Kenan Evren başkanlığındaki Millî Güvenlik Konseyinin 3 Haziran 1983 günü yapılan 148. birleşiminde de kabul edildi. Halil Esendağ, 5 Haziran 1983'te asılarak idam edildi. Diğer militan Selçuk Duracık'ın infazı da Esendağ'dan sonra yapıldı.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

İlgili Araştırma Makaleleri

Mustafa Pehlivanoğlu, Türk Ülkücü militan. 10 Ağustos 1978'de dört kahvehaneyi otomatik silahla tarayıp 5 kişiyi öldürdüğü, 12 kişiyi yaraladığı iddia edilerek yargılandı ve 18 Ekim 1979'da idama mahkûm edildi. 12 Eylül Darbesi'nden sonra cezası infaz edildi. 1980-1984 arasında idam edilen 8'i sağ görüşlü 50 mahkûmdan biridir.

Hıdır Aslan, Devrimci-Yol militanı. 12 Eylül Darbesi'nden sonra 1980-1984 arasında idam edilen 17'si sol görüşlü 50 mahkûmdan biridir. Ayrıca Türkiye'de idam edilen son kişidir.

Ahmet Saner,, Marksist-Leninist Silahlı Propaganda Birliği (MLSPB) mensubu Türk Marksist-Leninist militan. 12 Eylül Darbesi'nden sonra 1980-1984 arasında idam edilen 17'si sol görüşlü 50 mahkûmdan biridir.

İlyas Has, THKP/C-Devrimci Yol militanı. Bekçi Süleyman Tosun'u öldürdü, yargılandı ve idama mahkûm oldu. 12 Eylül Darbesi'nden sonra 1980-1984 arasında idam edilen 17'si sol görüşlü 50 mahkûmdan biridir.

Necdet Adalı, Türk Marksist militan. 10 Temmuz 1977'de kahvehane basıp iki kişiyi öldürdü. Yargılandı ve 2 Ekim 1979'da idama mahkûm oldu. Cezası 12 Eylül Darbesi'nden sonra infaz edildi. 12 Eylül Askerî İdaresi tarafından idam edilen 15'i sol görüşlü 48 mahkûmdan biridir.

Türkiye Cumhuriyeti'nde ölüm cezası, 1984'ten bu yana uygulanmamaktadır ve 2004'te kaldırılmıştır. Ölüm cezası önce 2001'de savaş tehdidi ve terör suçları hâlleri dışındaki suçlar için kaldırılmış, 3 Ağustos 2002'de "savaş ve çok yakın savaş tehdidi hâllerinde işlenmiş suçlar hariç" şartı ile kaldırılmıştır. 7 Mayıs 2004 tarihli 5170 sayılı Kanun ile Anayasa'dan ölüm cezaları ile ilgili maddeler çıkarılmış, 14 Temmuz 2004 tarihli 5218 sayılı Kanun ile Türk Ceza Kanunu'ndan ölüm cezaları ile ilgili maddeler çıkarılmış, böylece ölüm cezası Türk Hukuku'ndan tamamen kaldırılmıştır.

Piyangotepe Katliamı, 16 Mayıs 1979'da Ankara'nın İncirli Mahallesi'nde genellikle solcuların gittiği bir kahvehanenin sağ görüşlü militanlar tarafından basılarak 7 kişinin ölümü ve 2 kişinin yaralanmasıyla sonuçlanan katliam. Sanıklardan Ali Bülent Orkan, 12 Eylül Darbesi'nden sonra idam edildi.

Türkiye'de sağ-sol çatışması, 1968 yılında başlayıp 12 Eylül 1980 Darbesi'ne kadar süren bir siyasal şiddet sürecidir. Sağcı ve solcuların mahalleleri kapatması, katliamlar, sokaklarda kim tarafından işlendiği bilinmeyen cinayetler ve bombalı saldırılar nedeniyle süreç bazı kesimler tarafından "örtülü iç savaş" ve "küçük çaplı iç savaş" olarak da adlandırılmaktadır.

Balgat Katliamı, 10 Ağustos 1978'de Ankara'nın Balgat semtinde genellikle sol görüşlü kişilerin gittiği dört kahvehaneye Mustafa Pehlivanoğlu ve diğer Ülkücüler tarafından bir otomobilden otomatik silahlarla yaylım ateşi açılması sonucu 5 kişinin öldüğü saldırı. Katliamın faillerinden Mustafa Pehlivanoğlu, 12 Eylül Darbesi'nden sonra idam edildi.

Türkiye'de 12 Eylül 1980 Darbesi'ne giden süreç ; Türkiye'de siyasi, ekonomik, sosyal krizlerin yaşandığı ve 4.250'den fazla kişinin öldürüldüğü dönemdir. "Örtülü iç savaş" ve "küçük çaplı iç savaş" olarak da tanımlanmıştır.

Ramazan Yukarıgöz, Türkiye Halk Kurtuluş Partisi Cephesi 3. Yol örgütüne mensup Türk Marksist militan. 17 Ocak 1981'de kuyumcu soygununa teşebbüs etti. 18 Ocak gecesi polis memuru Mustafa Kılıç'ı öldürdü. 12 Eylül Darbesi'nden sonra 1980-1984 arasında idam edilen 17'si sol görüşlü 50 mahkûmdan biridir.

Ali Aktaş (Ağtaş), Türk Marksist militan. 9 Haziran 1980 gecesi sağ görüşlü Sulhi Adsoy'u öldürme suçundan mahkûm olmuştur. 12 Eylül Darbesi'nden sonra 1980-1984 arasında idam edilen 17'si sol görüşlü 50 mahkûmdan biridir.

Ahmet Kerse, Türk Ülkücü militan. 22 Mayıs 1979 günü sol görüşlü Battal Türkaslan'ı öldürdü. 12 Eylül Darbesi'nden sonra 1980–1984 arasında idam edilen 8'i sağ görüşlü 50 mahkûmdan biridir.

Seyit Konuk Türkiye Komünist Emek Partisi (TKEP) kurucularından Türk militan. Arkadaşları İbrahim Ethem Coşkun ve Necati Vardar ile birlikte 25 Nisan 1980'de İzmir'de müteahhit Nuri Yapıcı'yı, 29 Nisan 1980'de MHP İzmir il yöneticisi eczacı Turan İbrahim'i öldürdü. Yargılandı ve idam cezasına çarptırıldı. 12 Eylül Darbesi'nden sonra 1980–1984 arasında idam edilen 17'si sol görüşlü 50 mahkûmdan biridir.

Fikri Arkan Türk Ülkücü militan. 14-15 Ekim 1978 gecesi arkadaşı Kemal Özdemir ile birlikte sol görüşlü Veli Güneş ve Halim Kaplan'ı öldürdü. Yargılandı ve idama mahkûm oldu. 12 Eylül Darbesi'nden sonra 1980–1984 arasında idam edilen 8'i sağ görüşlü 50 mahkûmdan biridir.

Cengiz Baktemur, Türk ülkücü militan. 20 Şubat 1980'de Malatya Doğanşehir Cumhuriyet Halk Partisi Gençlik Kolları Başkanı Hasan Doğan'ı öldürdü. Yargılandı ve idam cezasına çarptırıldı. 12 Eylül Darbesi'nden sonra 1980–1984 arasında idam edilen 8'i sağ görüşlü 50 mahkûmdan biridir.

Cevdet Karakaş, Türk Ülkücü militan. 3 Ocak 1980'de sol görüşlü öğretmen Ali Rıza Doğan'ı ağır yaraladı. 11 Şubat 1980'de sol görüşlü avukat Erdal Aslan'ı öldürdü. Yargılandı ve ölüm cezasına çarptırıldı. 12 Eylül Darbesi'nden sonra 1980–1984 arasında idam edilen 8'i sağ görüşlü 50 mahkûmdan biridir.

Ali Bülent Orkan, Piyangotepe Katliamı faillerinden Türk Ülkücü militan. 16 Mayıs 1979'da kahvehane basıp sol görüşlü 7 kişiyi öldürdü. Yargılandı ve ölüm cezasına çarptırıldı. 12 Eylül Darbesi'nden sonra 1980–1984 arasında idam edilen 8'i sağ görüşlü 50 mahkûmdan biridir.

İsmet Şahin, 12 Eylül Darbesi'nden sonra 1980–1984 arasında idam edilen 50 mahkûmdan biridir.

Rıdvan Karaköse, kardeşi Hasan Karaköse'nin Halil Çatal tarafından öldürülüşünden bir yıl sonra 1974'te diğer kardeşleri Cavit, Süleyman ve İsmail Karaköse ile bir olup Halil Çatal'ın karısını ve oğlunu öldürdü. Yargılandı ve ölüm cezasına çarptırıldı. İsmail Karaköse hapiste öldü. 5 Şubat 1983'te kardeşleri Cavit Karaköse ve Süleyman Karaköse ile birlikte asılarak idam edildi. 12 Eylül Darbesi'nden sonra 1980–1984 arasında idam edilen 24'ü adli suçlu 50 mahkûmdan biridir.