İçeriğe atla

Halikarnas

Koordinatlar: 37°02′16″K 27°25′27″D / 37.03778°K 27.42417°D / 37.03778; 27.42417
Başlığın diğer anlamları için Halikarnas (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Halikarnas
Ἁλικαρνᾱσσός (Halikarnāssós)
Ἀλικαρνασσός (Alikarnāssós)
Halikarnaslı Herodotos'un (Yunanca: Ηρόδοτος) Halikarnas evinde bir heykeli
KonumBodrum, Muğla
BölgeKarya
Asya Eyaleti (Roma İmp.)
Koordinatlar37°02′16″K 27°25′27″D / 37.03778°K 27.42417°D / 37.03778; 27.42417
TürYerleşim
Tarihçe
Devir(ler)Antik Çağ ve Orta Çağ
Kültür(ler)Karya, Roma
İlgili kişi(ler)Herodotus
Sit ayrıntıları
DurumRestore
Türkiye üzerinde Halikarnas
Halikarnas
Halikarnas'nın Türkiye'deki konumu

Halikarnas (Yunanca: Αλικαρνασσός, Halikarnassos), Günümüzde Muğla'nın Bodrum ilçesinde bulunan, Karya dönemine ait antik yerleşimdir.

Antik çağlarda günümüz Bodrum'unun bulunduğu yerde bir Karya şehridir.[1] Geleneksel olarak Troezen adında bir Dor tarafından kurulduğuna inanılır.[1]

Bir Halikarnaslı olan Herodotos, Halikarnas'ın Triopion'da (Knidos) Dorlar tarafından düzenlenen Apollo festivallerinde yer aldığını söyler ancak Halikarnas edebiyatı ve kültürü tamamen İyonya kültürü ile uyumludur.[1] Halikarnas, geniş ve korunaklı limanı, deniz yolları üzerindeki önemli konumu ile küçük bir despotluğun başkenti haline geldi. Bu despotluğun en çok bilinen hükümdarı, MÖ 480'de Pers kralı I. Serhas (Xerses) ile birlikte Antik Yunanistan'ı işgal eden Artemis'tir.[1] MÖ 370 yılı civarında Mausolos zamanında Karya'nın başkentiydi ve çevresi surlarla çevrili, kamu binalarına sahip, gizli bir tersanesi ve kanalı olan bir şehirdi. Bu dönemde Leleglerin zorunlu göçü nedeniyle şehir nüfusu oldukça arttı. Mausolos MÖ 353-352 yıllarında öldüğünde mozolesi Dünyanın Yedi Harikası'ndan biri oldu.[1]

Dor Birliği'nin altı üyesinden biri olan Halikarnas ve yöresinin yerli halkı Lelegler ve Karyalılardı. Müsgebi ve Çömlekçi'de ortaya çıkan mezarlar ve buluntuları bölgede Miken kültürü ile çağdaş bir yerleşim olduğunu göstermektedir.

Tarihçe

MÖ 6. yüzyılın ilk yarısında Lydia egemenliğinde olan şehir daha sonra Perslerin egemenliği altına girmiştir. Persler kendilerine yakın yerli bir aile olan Halikarnas'lı Lygdamis ailesini kenti yönetmesi için görevlendirmişlerdir. MÖ 387'de Karia satraplığının Mylasa'da oturan Hekatomnos'a geçtiği bilinmektedir. Hekatomnos'un oğlu Maussolos MÖ 377'de Karia satrapı olmuş ve merkezi Mylasa'dan Halikarnas'a taşımıştır.

Mausolos öldükten sonra II. Artemisia yönetime gelmiştir. Büyük İskender, şehri kuşattığında yönetimde Orontobates vardı. İskender, Alinda Kraliçesi Ada'yı bütün Karia bölgesinin hâkimi yapmıştır. İskender'den sonra II. Ptolemaios'un hâkimiyeti altına giren Halikarnassos Roma döneminde Rodos yönetimine verilmişse de bağımsız kabul edilmiştir. MÖ 1. yüzyılda korsanların akınları yüzünden fakirleşen kentin yeniden canlanması Augustus zamanıdır. M.S. 4. yüzyılda Roma eyaletleri düzenlenirken Karia ayrı bir eyalet, Halikarnassos metropolisi Aphrodisias olan bu eyalete bağlı bir şehir olmuştur.

Şehir 11. yüzyılda Türklerin eline geçmiştir. 1402 yılında Rodos Şövalyeleri tarafından ele geçirilen şehrin, eski Dor akropolünün olduğu yerde kale inşa edilmiştir. Kanuni Sultan Süleyman'ın Rodos'u almasına kadar şövalyelerin elinde kalmıştır.

Tarihi eserler

Halikarnas'ta 1856, 1857 ve 1865 yıllarında yoğun olarak arkelolojik kazılar yapıldı. Halikarnas'ta 1857 yılında Newton tarafından bulunarak frizleri Londra'daki British Museum'a taşınan Halikarnas Mozolesi (Maussoleion), Dünyanın Yedi Harikası'ndan biridir. Mozole, Maussolos için karısı II. Artemis tarafından yaptırılan bir mezar anıtıdır. Bugün sadece temel izleri ile frizlerinden bir parça kalmıştır.

Halikarnas'taki diğer kalıntılar ise yer yer poligonal ve rektagonal tekniğin kullanıldığı surlar, spor alanının kalıntıları, tapınak platformu ile mezarlardır; ancak antik şehrin kalıntıları 1400'lü yıllarda Rodos Şövalyeleri tarafından yaptırılan görkemli kalenin kalıntılarının gölgesinde kalmıştır.[1]

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f "Halicarnassus." 25 Şubat 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Britannica.com. Erişim: 24 Şubat 2015.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Rodos</span> Ege Denizinde Yunanistana bağlı ada

Rodos Ege Denizi'nde bir ada, On İki Adalar'ın en büyüğü, Yunanistan'ın en doğuda bulunan adası, adanın aynı adlı idari merkezi. Türkiye kıyılarının en yakın noktası olan Bozburun Yarımadası'ndan 18 km mesafededir. Adanın 2019 nüfusu 130.000 olup, bunun 55.000'i Rodos şehrinde yaşamaktadır. Rodos şehri, Yunanistan'ın On İki Adalar idari bölgesinin ve Rodos ilinin (nomos) merkezidir.

<span class="mw-page-title-main">Marmaris</span> Muğlanın ilçesi

Marmaris, Muğla'nın 13 ilçesinden birisidir.

Marmaris yakınlarındaki antik kent.

<span class="mw-page-title-main">Halikarnas Mozolesi</span> Antik Mezar

Halikarnas Mozolesi, Kral Mausolos adına karısı ve kız kardeşi Artemisia(en) tarafından Halikarnassos'ta yaptırılmış, Dünyanın Yedi Harikası'ndan biri sayılan, kolonlarıyla Yunan mimarisini, piramit şeklindeki çatısıyla da Mısır mimarisini andıran oldukça büyük boyutlardaki mezar. Bu öneminden dolayı kendinden sonra gelen, aynı stildeki tüm yapılara mozole denmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Myndos</span>

Myndos ya da Türkçede okunuşuyla Mindos, Antik yazarların sıkça sözünü ettiği, Mausolos'un kurmuş olduğu şehridir. Yerleşim Bodrum yarımadasının en batısına düşen, bugünkü Gümüşlük ilçesinin bulunduğu bölgede yer almıştır. Ege Denizi ile Akdeniz'in kesişme noktasında bulunan kent, MÖ 640 yılında Anadolu'nun en eski medeniyetlerinden Lelegler tarafından kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Antik Dünyanın Yedi Harikası</span> Olağanüstü antik yapıtlar

Dünyanın Yedi Harikası ya da eski dilde acaib-i seb'a-i alem, tamamı insanoğlu tarafından inşa edilmiş, olağanüstü antik yapı ve yapıtlardır. Ayrıca Antik Dönemin Yedi Harikası adıyla da bilinir. İlk olarak MÖ 5. yüzyılda tarihçi Heredot tarafından ortaya atılan bir kavramdır. MÖ 4. yüzyılda Sidonlu Antipatros tarafından ilk olarak "Dünyanın yedi harikası üzerine" adlı eserle oluşturulmuştur. Günümüzde geçerli kabul edilen Yedi Harika listesi, MÖ 2. yüzyılda son şeklini almıştır.

<span class="mw-page-title-main">İstanköy</span> Ege Denizinde Yunanistana bağlı ada

İstanköy veya Kos Adası Bodrum Yarımadası'nın karşısında, Anadolu'dan 8 mil uzakta yer alan bir Ege adasıdır. Yunanistan'ın 12 Adalar Vilayeti'ne bağlıdır. 2019 verilerine göre nüfusu 60.500'dür. Adada turizm oldukça gelişmiştir. Antik kalıntılar bulunmaktadır. İstanköy şehrinde yer alan ve hekim Hipokrat ile ilişkilendirilen bir ağaç meşhurdur. Adada yaşayan halkın bir bölümü Yunanistan vatandaşı Türk ve Müslümanlardan oluşur. Sayıları 3.000 ila 4.000 arası olduğu tahmin edilen Türk kökenli nüfus ağırlıklı olarak Platani köyünde ve Kos şehir merkezinde yaşar.

<span class="mw-page-title-main">Karyalılar</span>

Karyalılar, MÖ 2. binyılının sonlarından itibaren güneybatı Anadolu'da varlıkları bilinen ve Karya uygarlığını kurmuş kavim. Başkentleri başlangıçta Mylasa'da (Milas) iken, MÖ 4. yüzyılda Mausolus tarafından Halikarnas'a taşınmış, ancak Mylasa önemini korumuştur. Yaklaşık olarak Büyük Menderes Nehri ile Dalaman Çayı arasındaki bölgeye denk gelen yayılma alanlarında çok sayıda köy ve mezra türü yerleşimin bir araya gelerek oluşturduğu federasyonlar etrafında örgütlenmişlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Karya</span>

Karya, Anadolu'nun güneybatısında günümüzde Muğla kuzey kısımları Denizli güneyi ve içerideki bölgeye denk gelen coğrafyanın eski çağlardaki ismi. Bölgenin oluşumu Antik Yunan kavimlerinin Anadolu'nun Ege kıyılarında koloniler kurmaya başlamalarından öncesine dayanmaktadır ve bir uygarlık düzeyi yaratmış olan Karyalıların Anadolu'nun yerli halkı olduğu konusunda tarihçiler arasındaki mutabakat genişlemektedir.

<span class="mw-page-title-main">On İki Ada</span> Ege Denizinde bir grup adaya verilen isim

On İki Ada, Menteşe Adaları veya Dodekanez, Adalar Denizi'nde bulunan bir grup adaya verilen isimdir.

<span class="mw-page-title-main">İyonya</span> Anadoluda bugünkü İzmir ve Aydın illerinin sahil şeridine Antik Çağda verilen ad

İyonya, Anadolu'da bugünkü İzmir ve Aydın illerinin sahil şeridine Antik Çağ'da verilen addır. Dor istilası sonucu Yunanistan'dan kaçan Akalar tarafından Ayvalık, Efes, Foça, İzmir, Kuşadası, Milet ve Milas çevresinde kurulmuşlardır. Dünyanın yedi harikası arasında gösterilen Efes Artemis Tapınağı İyonyalılar döneminde inşa edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Türk Rivierası</span>

Türk Rivierası, Türkiye'de Ege ve Akdeniz kıyısındaki iki ayrı coğrafi bölge arasında kalan bir kısmı belirtmek için kullanılan terimdir. Türk Rivierası doğuda Antalya ilinden başlayan ve batıda Muğla ilini de içine alarak İzmir ilinin orta kesimine uzanan bir bölgedir.

<span class="mw-page-title-main">Mausolos</span> Karya bölgesinin Pers satrapı

Mausolos, Güneybatı Anadolu'daki Karya bölgesinin Pers satrapı. Pers hükümdarına bağlı olmakla birlikte daha çok bağımsız bir kral gibi hareket etmiştir. Daha çok eşi tarafından kendisi için yaptırılan ve Dünyanın Yedi Harikası'ndan biri olan Halikarnas Mozolesi ile bilinir. Zamanla anıt mezar anlamında yerleşmiş olan mozole sözcüğü Mausolos'dan gelir.

<span class="mw-page-title-main">Selge</span>

Selge, antik Pisidya bölgesinin dağ kentlerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Briaksis</span>

Bryaxis Antik Yunan heykeltıraş. Kardeşi ve eşi olan Mausolus'un anısına Karya kraliçesi II. Artemisia tarafından Halikarnassos'ta yaptırılan Mausolos'un mozolenin kuzey cephesini yapmıştır. Bazı yazarlar, Bryaxis'in İskenderiye Tapınağında bulunan ünlü büyük Serapis heykelini yaptığını savunur. Ancak Adolf Michaelis'e göre, Athenodoros Cananites İskenderiye heykelini yaptığı söylenen Byraxis'in yalnızca bu heykeltıraşın bir adaşı olduğunu belirtmektedir. Bryaxis2in eserleri arasında Suriye kralı Seleucus'un bronz bir heykeli, Rodos'ta 5 büyük heykel ve Antioch yakınında Daphne'de Apollo heykeli bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Euromos</span>

Euromos, Muğla'nın Milas ilçesine 12 kilometre uzaklıktaki antik yerleşim yeri. Euromos'un M.Ö. 8. yüzyılda kurulduğu öne sürülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Hekatomnos Anıt Mezarı</span> Milasta antik anıt mezar

Hekatomnos Anıt Mezarı, Karya'nın kurucu satrapı Hekatomnos'un günümüzde Muğla'nın Milas ilçesinde yer alan anıt mezarı.

<span class="mw-page-title-main">Herakleia Antik Kenti</span> Karya bölgesinde yer alan antik kent

Herakleia Antik Kenti veya Latmos Herakleia, Muğla ili Milas ilçesine 39 km uzaklıkta Kapıkırı Köyü sınırları içinde kurulmuş Antik İyonya bölgesi kent yerleşimlerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Halikarnas Kuşatması</span> Büyük İskender ile Ahameniş İmparatorluğu arasında MÖ 334 tarihli çatışma

Halikarnas Kuşatması, MÖ 334'te Büyük İskender ile Ahameniş İmparatorluğu arasındaki çatışmadır. Donanması olmayan İskender, Pers donanması tarafından sürekli tehdit ediliyordu. Sürekli olarak, İskender'i bir çatışmaya girmesi için kışkırtıyorlar ama İskender buna yanaşmıyordu. Sonunda, Pers filosu yeni bir savunma kurmak için Halikarnas'a gitti. Halikarnas'ın eski kraliçesi olan Karyalı Ada, küçük kardeşi Karyalı Pixodarus tarafından tahtından sürülmüştü. Pixodarus ölünce, Pers Kralı Darius, Halikarnas'u da içine alan Karya satrapı olarak Orontobates'u atamıştı. MÖ 334'te İskender'in gelişinde Alinda kalesinin sahibi olan Ada, kaleyi ona teslim etti.

Karyanda güneybatı Anadolu'da antik Karya kıyısında bir kentti. Bizanslı Stephanus burayı Myndos ve Kos yakınlarında bir şehir ve liman (λίμην) olarak tanımlıyor. Ancak Stephanus'un metnindeki λιμήν, bir düzeltme veya değişikliktir: el yazmaları λίμνη ('göl') kelimesini kullanır. Strabo, Karyanda'yı Myndos ile Bargilya arasına yerleştirir ve ortak metne göre onu "bir göl ve onunla aynı adı taşıyan bir ada" olarak tanımlar; dolayısıyla bilgilerini Strabon'dan alan Stephanus'un metinleri Strabon'un metinleriyle örtüşmektedir. Pliny sadece Karyanda adasından bir kasabayla bahseder; ancak o pasajda da yalnızca adaları sıralar. Başka bir pasajda Karyanda'nın ana karada bir yer olduğundan bahseder ve Pomponius Mela da aynısını yapar.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.