İçeriğe atla

Halife Altay

Halife Altay
Doğum18 Aralık 1917(1917-12-18)
Çinggil İlçesi, Türkistan
Ölüm15 Ağustos 2003 (85 yaşında)
Kazakistan
Meslekdin bilgini, yazar
MilliyetKazak Türk'ü
TürMistisizm
Konuİnsan ve Tasavvuf
Etkiledikleri

Halife Altay (Kazakça:Халифа Алтай / Halifa Altay) (18 Aralık 1917 - 15 Ağustos 2003) – Kazak Türklerinden yazar, din ve sosyal bilimci.

Hayatı

Türkistan'nda, İli Kazak Özerk İli toprakları içinde Altay ili Çinggil İlçesinde doğmuştur.

  • İlk tahsilini köy mollasından almıştır.
  • 1933 — 1938 yıllarında. Çinde Türk kökenlilere karşı yapılan kırgın-sürgün hareketlerinde Barköl, Gansu, Tsinhay taraflarına yerleşmek mecburiyetinde kalmıştır.[1]
  • 1940 yılı. Halife Altay ve Elishan, binlerce kişi ile Tibet yoluyla Hindistana varıp, 1941 yılında Keşmire ulaştılar.[2]
  • Sonraki yaşamı Hindistan ve Pakistanda geçmiş, o zamanlar da Arapça, Orduca dil eğitimi almıştır.
  • 1951 yılı. Peşavar şehrinde Çinden göçüp gelen Doğu Türkistanlı Kazak Türkleri Cemiyeti kurulup, orada cemiyetin genel sekreterliğini yapmıştır.
  • 1953 — 1954 yılları. Pakistan'daki Kazak Türklerinin Türkiyeye göç zamanında kafile başkanlarından birisi olmuştur. 8 yıl dini medreselerde okumuştur. Türkiye'de ticaret ile meşgul olmuştur. Halife Altay Türkiye'de aynı zamanda yazarlık yapmış, Doğu Türkistan'dan başlayan eziyetli, azaplı yolculuğunu kaleme almış, hayatının kitaplarını yazmıştır.
  • 1991 yılında Kazakistana kalıcı olarak yerleşti.
  • İslam dinini anlatan vaazlar yapmış, dini kitapları Kazak Türkçesine çevirmiş ve eserlerin dağıtımı görevini üstlenmiştir.
  • 1995 — 2000 yılları. Kazak radyosunda her Cuma İslam diniyle ilgili türlü konularda haber sunmuştur.
  • Dünya Kazakları Teşkilatında kurulan “İnabat” inanç eğitimi merkezinin başkanı olmuştur.

Eserleri

  • Halife Altay, Anayurttan Anadoluʹya, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1981.
  • Halife Altay, Kazak Türklerine Aid Şecere, İstanbul, 1997.
  • 1995 yılında “Siyer-i Nebi” adlı kitabı yayınlanır.
  • «Kazak Türkleriinin Şerecesi». 1977.
  • «Anılarım» (Естеліктерім)
  • «Ata yurttan Anadoluya değin»
  • Kuran Yolu ve İmanın şartları
  • «Altaydan Awğan El» adlı kitapları yayınlandı.
  • 1991 yılında. Kazakçaya aktardığı Kuran-ı Kerim'in meali ve anlamı Fahd basımhanesinde 88.000 tane basılmıştır.
  • «Kelam Şerif»i çevişmiş, çoğu dini kitapların yazarıdır.
  • Uluslararası «Alaş» Kazak edebiyatı ödülünün sahibidir.[3]

Kaynakça

  1. ^ «Qаzаqstаn jаzuwşılаrı: XX ğаsır». Аnıqtаmаlıq. – Аlmаtı: «Аnа tili» bаspаsı JŞS. 2004 – 392 bet .
  2. ^ «Qаzаqstаn»: Ulttıq entsklоpediya / Bаs redаktоr Ä. Nısаnbаev – Аlmаtı «Qаzаq entsiyklоpediyası» Bаs redаktsiyası, 1998 jıl. ISBN 5-89800-123-9, IX tоm
  3. ^ Qаzаqstаn jаzuwşılаrı: Аnıqtаmаlıq/Qurаstıruwşı: Qаmşıger Sаyat, Jumаşevа Qаyırniysа — Аlmаtı: «Аñ аrıs» bаspаsı, 2009 jıl

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

Altay, birden fazla anlamda kullanılmaktadır. Bunların tamamı ya da bir kısmı aşağıda sıralanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Orta Asya</span> Asyanın okyanuslardan uzak iç kesimi

Orta Asya, dar anlamıyla geçmişte Sovyetler Birliği'nin parçası olan beş ülkeyi tanımlar. Geniş anlamda ise Afganistan, Pakistan'ın kuzeyi, Çin'in batısı, Moğolistan ve Rusya'nın bir kısmı ile kuzeydoğu İran'ı içeren bölge ve bölgeyi tanımlamak için kullanılan coğrafi terim. Asya'nın dünya okyanuslarından uzak iç kesimini belirtmek için kullanılır, bölgenin bu denizlere kapalı oluşu başlıca ana özelliğidir. Orta Asya, aynı zamanda Türk halklarının anayurdudur.

<span class="mw-page-title-main">İsa Yusuf Alptekin</span> Uygur aktivist

İsa Yusuf Alptekin, Çin Cumhuriyeti'nin ilk döneminde Uygur siyasetçisi ve Doğu Türkistan Cumhuriyeti'nin genel sekreteri.

<span class="mw-page-title-main">Çağatayca</span>

Çağatayca, Çağatay Türkçesi veya Doğu Türkçesi, 15. yüzyılda Timurluların idaresi altında gelişen ve 15. yüzyıldan 20. yüzyılın başlarına dek Orta Asya'daki Müslüman Türk halkları tarafından ortak yazı dili olarak kullanılan dildir.

Osman Batur Kazak direnişçi lider

Osman Batur, Doğu Türkistan'ın bağımsızlığı için mücadele etmiş olan direnişçi lider. Altay Kazaklarındandır. 20. yüzyılın ilk yarısında Çinliler ve Ruslara karşı bağımsızlık mücadelesi vermiş ve 1951 yılında Çinliler tarafından idam edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Olcas Süleymenov</span> Şair

Olcas Süleymenov Kazak şair. 1936 yılında Almatı'da doğmuştur. 'Az i Ya, Fizikçinin Duası, Argamaklar, Yeryüzü, İnsana Eğil, Seherin Güzel Vakti, Parisli Bir Kızdır Gece' gibi kitapları vardır.

<span class="mw-page-title-main">Kazaklar</span> Orta Asyada yaşayan bir halkı

Kazaklar, Kazakistan'da yaşayan Türk halkı. Kazaklar, 15. yüzyılda Türk ve Moğol kökenli Orta Çağ kabilelerinin birleşmesinden ortaya çıktı. Dilleri Kazakçadır.

<span class="mw-page-title-main">Türkistan Millî Özerk Hükûmeti</span> Eski bir Orta Asya Türk devleti

Türkistan Millî Özerk Hükûmeti, Türkistan Millî Muhtar Hükûmeti, 1917'de Rus devriminin meydana geldiği dönemlerde eski Hive, Hokant ve Buhara hanlıklarının topraklarının üzerinde özerkliğini ilan eden ve ileride diğer iki Türki bölgeyle birleşmeyi öngören hükûmet.

<span class="mw-page-title-main">Doğu Türkistan Cumhuriyeti</span> Çin istilası altındaki Türk devleti

Doğu Türkistan Cumhuriyeti, bugünkü Çin Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nin kuzey kesminde Gulca 'da 12 Kasım 1944'te Sovyetler Birliği siyasi müdahalesi ve Kızıl Ordu'nun askerî desteğiyle kurulan, 20 Ekim 1949'da Çin Komünist Partisi'ne itaat eden ve Aralık 1949'de Çin Halk Kurtuluş Ordusu'nun bölgeye konuşlandırılmasıyla Çin'e ilhak edilen cumhuriyet.

<span class="mw-page-title-main">Alaş Orda</span>

Alaş Orda, 1910'lu ila 1920'li yıllar arasında Kazakların ve Kırgızların ilan ettikleri bir devletin ve buna yol açan harekâtın adı. Resmen 1928 yılına kadar var olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Semey</span>

Semey Doğu Kazakistan Eyaleti'nin kuzeydoğusunda, Sibirya sınırı yakınında,Almatı'nın 840 km kuzeyi civarında ve Rusya'daki Omsk oblastının 700 km güneydoğusunda İrtiş Nehri boyunca yer alan Kazakistan'a bağlı bir şehirdir.

Cumabay, Mağcan Bekenoğlu – Kazak Türkleri edebiyatının 20.asrın başındaki yıldızlarından biri ve önemli bir şairi.

Altay Sersenulı Amanjolov Kazak Türkolog. Babası Sarsen Amanzholov'a benzer alanlarda araştırmalar yapmıştır.

Alaş Han - Kazak mitolojisinde söylencesel hakan. Alaşa Han da denilir. Alaş boyunun kurucusu ve Kazakların atası olarak kabul edilir. Diğer Türk boylarınca da büyük saygı gösterilir. İslamiyet öncesi Türklerin savaşırken Alaş! Alaş! diye bağırdıkları bilinmektedir. Alaş Han'ın oğlunun adı Kazak Han'dır. Türbesi Kazaklarda kutsal bir ziyaret olarak kabul edilir.

Alaş Han Kümbeti veya Alaşa Han Türbesi — Kazakistan'da Ulıtav ilçesinde eski bir mimari yapı. Meşhur Türk bilgini Şokan Velihanovun fikrince, Türkistan'ın bir hanı oğlu, doğuştan alaca olduğu sölentisi vardır, buna göre alaca benekli anlamında “Alaşa” diye ad verildiği gerçek olmasa da söylentisi vardır, Sirdeyra boylarından Sibirya'ya kadar hakimdi. Alaş bey bilge bir kişi, güçlü ve çevik idi. Karşısına çıkacak daha güçlü bir yiğit yoktu. Bundan dolayı kendisine hanlık layık görüldü. Alaş han kümbeti Ulıtav'ın Karakengir özü yakasında yüksekçe bir yerdedir. İlim kişileri bu türbeyi Karahanlılar çağında, Oğuz-Kıpçak boy birliği hakimiyetinde yapıldığını düşünmektedir. Araştırmacıların bazıları da da yapıldığını öne sürer. Araştırmacıları şaşırtan belki tarihte iki önemli hanın adının Alaş ve Alaşa olmasından dolayıdır. Alaş Han Karahanlılar devrinde yaşarken Alaşa han ise daha sonra yaşadımıştı. Kümbet (türbe) kendine özgü bir mimari yapıya sahip olup Karahanlı devri, Türk Dünyasının İslam dinine geçiş aşamasındaki bir Türk mimari yapısına sahiptir. Alanı — 9,73 х 11,9. Yüksekliği. — 10 m. Pişirilmiş kızıl tuğladan yapılmıştır. Bu mimari yapıyı andırır tarzda Kazakistanda Ayşe Bibi, Coşı han, Hoca Ahmed Yesevi mezarları örnektir. Daha sonra Talmas ata, Cuban ana, Bolgan ana, Kayıp ata, Düzen, Erden türbeleri öncekileri örnek alarak yapılmış türbelerdir.

<span class="mw-page-title-main">Darhan Kuandıkoğlu Kıdırali</span> Darkhan Kydyrali

Darhan Kuandıkoğlu Kıdırali, Kazak tarihçi, yazar ve Türk Akademisi başkanı.

<span class="mw-page-title-main">Ahmet Baytursun</span> Kazak aydını

Ahmet Baytursun, Kazak eğitimci, dilbilimci, yazar, şair, siyasetçi.

Koş Ağaç kır yerleşimi — Rusya'da Altay Cumhuriyeti güney kesiminde Koşağaç rayonuna bağlı belediyeye sahip kır yerleşimi.

Zaysan ilçesi - Doğu Kazakistan Eyaletinin doğu kıyısında idari bölüm, ilçe. Doğusunda Çin Halk Cumhuriyeti ile sınırdır. Yüzölçümü 9,100 km². Nüfusu 38,900 kişi, ortalama nüfus yoğunluğu 1 km²-ye 4,2 kişi gelmektedir (2008). İlçe merkezi – Zaysan şehridir.

<span class="mw-page-title-main">Kazak Cüzleri</span>

Cüz üç ana Kazak topluluklarının, Kıpçak Obası'nda kontrol ettikleri alanlara denir. Bu alanların büyük kısmı bugünkü Kazakistan sınırlarını kapsar.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.