İçeriğe atla

Halidoğulları (Kabile)

Halidoğulları veya Benî Halid (Arapça: بني خالد) bir Arap kabile konfederasyonudur. Kabile, Irak'ın güney bölgesini ve Doğu Arabistan'ı (el-Hasa ve el-Katif) ve el-Kasım'ı 15.yüzyıldan 18.yüzyıla kadar ve yine 19. yüzyılın başlarında Osmanlı İmparatorluğu'nun himayesinde yönetti. Büyük ölçüde, kabilenin etki alanı kuzeyde Irak'tan güneyde Umman sınırlarına kadar uzanıyordu ve Orta Arabistan'da Necid bölgesini yöneterek siyasi nüfuz sahibi oldu. Kabilenin üyelerinin çoğu şu anda doğu ve orta Arabistan'da ikamet ederken diğerleri Kuveyt, Katar, Bahreyn, Filistin, Suriye ve Birleşik Arap Emirlikleri'nde yaşamaktadır. Benî Halid, hem Şii[1][2] hem de Sünnidir.[3][4] Kabilenin kökeni, Halid bin Velid'in mensup olduğu Beni Mahzum kabilesine dayanır.

Tarih

I.Halîdî Emirliği

Kabilenin ana dalları el-Hümeyd, Juboor, Du'um, el-Canah, eş-şuhub, Grusha, el-Müsellem, 'Amayer, es-Subeyh ve Mahashir & Nahood'dur.[5] Kabilenin reisliği geleneksel olarak el-Hümeyd ailesine aittir. Beni Halid, 15. ve 18. yüzyılda El-Hasa ve El-Katif'i çevreleyen çöllere hakim oldu.[6] El-Hümeyd'den Barrak ibn Gurayr yönetiminde, Beni Halid, Osmanlı kuvvetlerini 1670 yılında şehirlerden ve kasabalardan kovmayı başardı ve bölge üzerindeki egemenliklerini ilan etti.[7][8] İbn Ghurayr, başkentini bugün kalesinin kalıntılarının bulunduğu El-Mübarraz'da yaptı . Arap folkloruna göre, Beni Halid'in bir lideri, krallığındaki bedevinin kuş yumurtalarını kaçırmasını yasaklayarak, değerli Arap Toy Kuşunun neslinin tükenmesini önlemeye çalıştı ve kabileye kuş yumurtalarının koruyucusu unvanını kazandı.[9]

Suudilerle ilişkiler

Doğu Arabistan'ın Beni Halid'i, doğuya doğru daha önceki göçleri sırasında Necid'e yerleşen kabilesinin üyeleriyle bağlarını sürdürdü ve ayrıca El-Uyeyne'nin El-Muammer'i gibi Necdi kasabalarının yöneticileri arasında müşteriler geliştirdi. Uyeyne emiri, Muhammed bin Abdülvehhab'ın fikirlerini benimsediğinde, Halidi lideri, İbn Abdülvehhab'a desteğini kesmesini ve onu kasabasından sürmesini emretti. Emir kabul etti ve İbn Abdülvehhab, Suud Hanedanı ile güçlerini birleştirdiği komşu Diriye'ye taşındı. Beni Halid, Suudilerin ve müttefiklerinin düşmanları olarak kaldı. Suudi yayılmasını durdurmak için Necid ve Diriye'yi işgal etmeye çalıştı. Ancak çabaları başarısız oldu ve Necid'i fethettikten sonra Suudiler, El-Hasa'daki Beni Halid'in topraklarını işgal etti ve 1793'te El-Ura'yir'i devirdi. 1950'lerin başında Irak kökenli birçok Arabi, Suudi Arabistan El-Kasım'a göç etti.

İktidardan Düşüş

Osmanlı 1818'de Arabistan'ın kontrolü ele alıp Suud Hanedanını devirdiğinde, El-Hasa ve El-Katif'i fethettiler ve El-'Uray'ir üyelerini bölgenin yöneticileri olarak eski durumuna getirdiler. Beni Halid artık o zamanlar bir zamanlar oldukları güçlü askerî güce sahip değildi ve Acman, Devasir, Sübe'i ve Mutair kabileleri Beni Halid'in çöl topraklarına saldırılar düzenlemişlerdir. Ayrıca liderlik konusundaki iç kavgalarla sarmıştı. Beni Halid bu dönemde Anizza kabilesi ile ittifak kurabilse de, sonunda 1823'te Riyad'da yönetimlerini yeniden kuran Suud ile birlikte birkaç kabilenin ittifakı tarafından mağlup edildi. Mutair ve Acman kabilelerinin 1823'te[10] önderlik ettiği bir ittifakla yapılan bir savaş[10] ve 1830'da Subai' ve Suud'la yapılan başka bir savaş, Beni Halid'in yönetimini sona erdirdi. Osmanlılar 1874'te Hasa'ya bir kez daha Beni Halid'den bir vali atadı, ancak onun yönetimi de kısa sürdü.[11]

Mevcut

Beni Halid'in birçok kolu günümüze kadar Hasa ve Necid'e yerleşmişti, ancak İbn Suud'a karşı askeri yenilgilerinin ardından Doğu Arabistan'dan ayrılanların çoğu, sonunda Irak, Ürdün'e yerleşti. Kabile bugün önemli hükümdar ve hükûmet üyelerinden oluşuyor Beni Halid'den birçok aile bugün Kuveyt, Bahreyn, Ürdün, Suudi Arabistan ve Katar'da bulunmaktadır.

Notlar

  1. ^ Yitzhak Nakash (2011)for Power: The Shi'a in the Modern Arab World 31 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. p. 22
  2. ^ "Arabia, history of." Encyclopædia Britannica. 2007. Encyclopædia Britannica Online. 30 November 2007 "Archived copy". 29 Ağustos 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2007. 
  3. ^ Transnational Shia Politics: Religious and Political Networks in the Gulf (İngilizce). C. Hurst, Publishers, Limited. 2012. s. 17. ISBN 9781849042147. 20 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2017. 
  4. ^ Miscellanea Hasaitica (İngilizce). Museum Tusculanum Press. 1989. s. 14. ISBN 9788772890685. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2017. 
  5. ^ Al-Jassir
  6. ^ Mandaville, p. 503
  7. ^ Fattah, p. 83
  8. ^ Ibn Agil, p. 78
  9. ^ شبكة قبيلة بني خالد 4 Kasım 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  10. ^ a b Meglio
  11. ^ Al-Rasheed, p. 36

Kaynakça

  • Anscombe, Frederick F., Osmanlı Körfezi: Kuveyt, Suudi Arabistan ve Qater'in oluşturulması, 1870–1914, Columbia University Press, New York 1997
  • Fattah, Hala Mundhir, Irak, Arabistan ve Körfez Bölgesel Ticaret Siyaseti, 1745–1900, SUNY Press, 1997 [1] 19 Mayıs 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  • Ibn Agil al-Zahiri, Ansab al-Usar al-Hakima fi al-Ahsa ("The Genealogies of the Yönetici Families of al-Ahsa, Part II: Banu Humayd (Al 'Uray'ir)"), Dar al-Yamama, Riyad, Suudi Arabistan (Arapça)
  • Ingham, B. "Muṭayr." İslam Ansiklopedisi. Düzenleyen: P. Bearman, Th. Bianquis, CE Bosworth, E. van Donzel ve WP Heinrichs. Brill, 2007. Brill Çevrimiçi. 1 Aralık 2007 [2][]
  • Al-Jassir, Hamad, Jamharat Ansab al-Usar al-Mutahaddirah fi Nejd ("Necd'li Yerleşik Ailelerin Jeanolojilerinin Özeti"), "Banu Khalid" (Arapça)
  • al-Juhany, Uwaidah, Necd Before the Selefi Reform Hareketi, Ithaca Press, 2002
  • Lorimer, John Gordon, Basra Körfezi Gazetecisi, Umman ve Orta Arabistan, Gregg International Publishers Limited Westemead tarafından yeniden yayınlandı. Farnborough, Hants., İngiltere ve Irish University Press, Shannon, Irelend. Hollanda'da basılmıştır, 1970
  • Mandaville, Jon E., "Onaltıncı ve On Yedinci Yüzyıllarda Osmanlı El-Hasā Eyaleti", Journal of the American Oriental Society, Cilt. 90, No. 3. (Temmuz. - Eylül, 1970), s. 486–513 JSTOR 597091
  • Meglio, R. Di. "banū Ḵh̲ālid." İslam Ansiklopedisi. Düzenleyen: P. Bearman, Th. Bianquis, CE Bosworth, E. van Donzel ve WP Heinrichs. Brill, 2007. Brill Çevrimiçi. 1 Aralık 2007 [3] 8 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  • Nakash, Yitzhak, ] Reaching for Power: The Shi'a in the Modern Arab World, Princeton University Press, 2006, çevrimiçi alıntı [4] 3 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 5 Aralık 2007'de alındı
  • Oppenheim, Max Freiherr von, Braunlich, Erich ve Caskill, Werner, Die Beduinen, 4 cilt, Otto Harrassowitz Wiesbaden 1952 (Almanca) ile
  • Szombathy, Zoltan, Genealogy in Medieval Muslim Societies, Studia Islamica, No. 95. (2002), s. 5–35 JSTOR 1596139
  • Al-Rasheed, Madawi, A History of Saudi Arabia, Cambridge University Press, 2002 (GoogleBooks [5] 3 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. aracılığıyla)
  • Rentz, George, "Oppenheim'ın 'Die Beduinen' Üzerine Notlar", Oriens, Cilt. 10, No. 1. (31 Temmuz 1957), s. 77–89 JSTOR 1578756
  • Al-Wuhaby, Abd al-Kerim al- Munif, Banu Khalid wa 'Alaqatuhum bi Najd ("Banu Khalid ve Nejd ile İlişkileri"), Dar Thaqif lil-Nashr wa-al-Ta'lif, 1989 (Arapça)
عبدالكريم الوهيبي ، "بنو خالد وعلاقتهم بنجد" ، دار ثقيف للنشر والتأليف ، 1989

İlgili Araştırma Makaleleri

Vehhabîlik ya da Vahhabizm, İslam'a bağlı Sünni-Hanbelî mezhebinin bir altkolu olan ve 18'inci asırda Muhammed bin Abdülvehhâb tarafından başlatılmış fikir akımıdır. Muhammed bin Abdülvehhâb kendi düşüncelerini Kur'an ve Hadislerde olmayan her şeyin reddi, esas İslam'a dönüş olarak tanımlar. Abdülvehhâb'ın etkilendiği İbn Teymiyye ve Ahmed bin Hanbel gibi İslam alimlerinin düşüncelerinin ve şirk olarak görülen şeylere karşı duruşlarının etkisi Vehhabîlik akımında baskındır. Vahhabi(zm) terimi Abdülvehhâb'ın şahsı tarafından kullanılmadı, hatta bazı taraftarları "Selefî" terimini kullanmayı tercih ederek "Vahhabi" kullanımını reddederler. Bunun bir sebebi ise Muhammed bin Abdülvehhâb'ın yeni bir İslam yorumu getirmediği ve esas İslam'ı, Ahmed bin Hanbel'i takip ederek tekrar canlandırdığı düşüncesidir. Vehhabîlik tanımlamasını nadir olarak benimseyen Vehhabîler olsa da, sıklıkla bu mezhepte olmayanlar tarafından onları tanımlama amacıyla kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Suudi Arabistan</span> Orta Doğuda yer alan bir ülke

Suudi Arabistan veya Suudistan ya da resmî adıyla Suudi Arabistan Krallığı, Arap Yarımadası'nda bulunan en büyük ülkedir. Kuzeybatı'da Ürdün, kuzey ve kuzeydoğu'da Irak, doğuda Kuveyt, Katar, Bahreyn ve Birleşik Arap Emirlikleri, güneydoğuda Umman, güneyde Yemen, kuzeydoğusunda Basra Körfezi ve batısında Kızıldeniz ile çevrilidir. Buraya iki kutsal caminin arazisi de denir; çünkü İslam'a göre iki kutsal şehir olan Mekke ve Medine bu ülkededir. Suudi Arabistan, Orta Doğu'daki bütün körfez ülkelerinde olduğu gibi hızla gelişmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Ebû Bekir</span> İslam Devletinin ilk halifesi, sahabe

Ebû Bekir ya da tam adıyla Ebû Bekir Abdullah bin Ebî Kuhâfe Osmân bin Âmir el-Kureşî et-Teymî, İslam peygamberi Muhammed'in sahâbesi ve Dört Halife'nin ilki. Muhammed sonrası Müslüman toplumda 632-634 arası liderlik ve yöneticilik yapması, bu sebeple Muhammed'in halefi olması kendisine ilk halife unvanını kazandırmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Diriye Emirliği</span>

Diriye Emirliği veya İlk Suûdi Devleti, 1744 yılında kuruldu. Şeyh Muhammed bin Abdülvahhab, Diriye'ye yerleştiğinde Diriye Prensi Muhammed bin Suud Vahhabî'nin dâvâsını desteklemeye ve benimsemeye hazırdı.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı-Suudi Savaşları</span> Mısır eyaleti birlikleri ile Diriye Emirliği arasındaki savaş

Osmanlı-Suudi Savaşları, 1811-1818 Mısır Valisi Kavalalı Mehmet Ali Paşa komutası altındaki birlikler ile, Diriye Emirliği ordusu arasında yapılan savaş.

<span class="mw-page-title-main">Necid Sultanlığı</span>

Necid Sultanlığı Necid ve Ahsa Emirliği'nin devamıdır, bu emirlik Cebel Şammar Emirliği başkenti Hail şehri ve bölgesini ele geçirip bu emirliği'de son verince emirlik Necid Sultanlığı adını aldı. 1921-1926 yılları arasında Arabistan'da hüküm sürdü. Kurucusu Abdülaziz el-Suud'dur. Başkenti Riyad'dır. Şimdiki Suudi Arabistan'ın temelini oluşturan devletlerden biri bu sultanlıktı. Ülkede monarşi yönetimi uygulanmaktaydı. Beş yıl yaşayan bu devlet, 1925 yılında Hicaz Krallığı'nı da ele geçirip bu krallığa da son verip Hicaz ile birleşerek, Hicaz ve Necid Krallığı adını aldı. Zaman içinde bu krallık da büyüyüp İbn Suud'ca El-Ahsa ve Katif'teki zaten kendisine bağlı dominyonların, Hicaz ve Necid Krallıkları'nın artık tek bir isimde tamamen birleştiğini ilan edilip Suudi Arabistan'ı meydana getirecektir.

<span class="mw-page-title-main">Necid Emirliği</span>

Necid Emirliği veya İkinci Suudi Devleti 19. yüzyılın başları ile sonlarında, 1818 ve 1891 yılları arasında var olan ikinci Suudi devletidir.

<span class="mw-page-title-main">Selman bin Abdülaziz Âl-i Suud</span> 7. Suudi Arabistan kralı

Selman bin Abdülaziz Âl-i Suud, 7. Suudi Arabistan kralı, Suud Hanedanı'nın başı ve İki Kutsal Caminin Hizmetkârı. Kral Selman aynı zamanda Başkomutan unvanlarına da sahiptir. Selman, 23 Ocak 2015'te üstlendiği başbakanlık görevini de 27 Eylül 2022'de veliaht prens Muhammed bin Selman'a devretmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Katif</span>

Katif, Suudi Arabistan'ın Doğu Bölgesi'nde bulunan bir şehirdir. Şehir, Basra Körfezi'nin kıyısında yer almaktadır. Şehrin nüfusu 2010 itibarı ile 524,182'dir.

<span class="mw-page-title-main">İbn Suud</span> Suudi Arabistanın kurucusu ve ilk kralı

Abdülaziz bin Abdurrahman bin Faysal Âl-i Suud veya bilinen adıyla İbn Suud, Suudi Arabistan'nın kurucusu ve ilk kralı. Abdurrahman bin Faysal ile Sare bint Ahmed es-Sudeyri'nin oğlu olarak Riyad'ın yüksek taraflarındaki Necid bölgesinde doğan Abdülaziz 1953'te Taif kentinde öldü.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı Arabistanı</span>

Osmanlı Arabistanı, Arap Yarımadası'nın 1517-1918 yılları arasında Osmanlılar tarafından yönetildiği dönemdir. Osmanlı'nın bu bölgedeki kontrol gücü, 4 asır boyunca devlet otoritesinin gücüyle orantılı olarak değişmiştir.

Suudi Arabistan'ın birleşmesi 1902 ve 1932 yılları arasında İbni Suud'un liderliğinde günümüzdeki Suudi Arabistan Krallığının Arap Yarımadasında bulunan çeşitli kabile, emirlik ve krallıklarla birlikte Arap Yarımadasının büyük bir kısmını ele geçirdiği askeri ve politik süreç.

<span class="mw-page-title-main">Cebel-i Şemmer Emirliği</span> 1836-1921 Kuzey Arabistan devleti

Cebel-i Şemmer Emirliği, diğer adlarıyla Ha'il Emirliği yahut Âl-i Reşid Emirliği, Arabistan yarımadasının Necid bölgesinde kurulmuş ve 19. yüzyılın ortalarından 1921'e kadar yaşamış devlettir. Cebel-i Şemmer Türkçeye "Şemmer Dağı" olarak çevrilir. Şemmer'in başkenti Ha'il'dir. Reşidi ailesi ülkeyi monarşi ile yönetmiştir. Günümüzde toprakları Suudi Arabistan, Irak ve Ürdün'ün içindedir.

<span class="mw-page-title-main">Hicaz ve Necid Krallığı</span>

Hicaz ve Necid Krallığı, Suudi Necid Sultanlığı'nın Haşimi Hicaz Krallığı'nı 1925 yılında işgal etmesi sonucu kurulan bir ikili monarşiydi. 1932 yılında iki monarşi Suudi Arabistan adıyla birleşti.

Muhammed bin Suud Âl-i Mukrin, Suud Hanedanı'nın kurucusu Suud bin Muhammed'in oğlu, Diriye Emirliği'nin emiri.

<span class="mw-page-title-main">Hicaz Krallığı</span> Orta Doğuda Hicaz bölgesinde hüküm sürmüş bir devlet

Hicaz Haşimi Krallığı, Orta Doğu'da Hicaz bölgesinde Haşimi Hanedanlığı tarafından yönetilmiş bir devletti. Arap İsyanı esnasında Mekke Şerifi Hüseyin'in Osmanlı ordusunu Arabistan Yarımadası'ndan sürmek için Britanya İmparatorluğu güçleri ile ittifak içinde mücadele etmesi sonrasında Osmanlı İmparatorluğu I. Dünya Savaşı'nda Britanya İmparatorluğu'na yenilerek, bölgeyi tamamen kaybetmiş ve Hicaz millî bağımsızlığını kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Utbe bin Gazvân</span> Müslüman general ve sahabe

Ebû Abdillâh Utbe b. Gazvân b. Câbir el-Mâzinî, İslam peygamberi Muhammed'in tanınmış bir sahabesidir. İslam'a geçen yedinci kişidir. Habeşistan'a yapılan hicrete katıldı, ancak Medine'ye ikinci hicreti yapmadan önce Mekke'de Muhammed'in yanında kalmak için geri döndü. Bedir (624), Uhud (625), Hendek (627) ve Yememe muharebeleri de dahil olmak üzere birçok çatışmada savaştı.

Ukayr Protokolü', Ukayr Antlaşması olarak da bilinir, 2 Aralık 1922 tarihinde Irak Mandası, Necid Sultanlığı ve Kuveyt Şeyhliği arasındaki mevcut sınırların tanımlandığı antlaşma.

Temim, Arap Yarımadası'ndaki Necid'de ortaya çıkan bir Arap kabilesidir.

<span class="mw-page-title-main">El-Muntafik</span>

El-Muntafik ya da Arapçasıyla Al-Muntafiq, güney Irak ve Kuveyt'in büyük bir Arap aşiret konfederasyonuydu. Osmanlı'ya bağlı yarı egemen konumdaydı. Konfederasyonun aşiretleri ağırlıklı olarak Irak'ın güney vilayetlerine ve Kuveyt'in kuzeyine yerleşmiştir. Konfederasyon mezhep/din açısından homojen değildir. Yüzyıllar boyunca süren evlilikler ve iç içe geçmeler Sünni ve Şii aşiretlerin bir karışımını oluşturmuştur. Bu nedenle, konfederasyon içindeki bireysel kabilelerin azınlığı Sünni'dir. Genel olarak, kimin Muntafık'ın bir parçası olduğunu ve kimin olmadığını belirlemek neredeyse imkansızdır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.