İçeriğe atla

Half Dome

Half Dome
Günbatımında Half Dome
Harita
En yüksek noktası
Yükseklik2.694 m
Çıkıntı415 m
Clouds Rest
Koordinatlar37° 44' 46 K
119° 31' 59
B 
Coğrafya
KonumKaliforniya, Amerika Birleşik Devletleri
Jeoloji
Kayaç yaşı93 milyon yıl
Tırmanma
İlk tırmanan1875 George Anderson
Doğu yüzü çelik çiviler çakarak
En kolay rotaKablolu tırmanış yolu ile

Half Dome (Yarım Kubbe) Kaliforniya Yosemite Ulusal Parkı'nda bulunan bir granit zirvedir. Yosemite Vadisi'nin doğusunda bulunur ve vadide en çok görülen kaya formasyonu olan granitten meydana gelir.

Kayanın orijinal adı "Tis-sa-ack"dır. Kelime yerel kızıldıreli dilinde "Yarık Kaya" anlamına gelir. Tis-sa-ack ismini formasyonda Royal Robbins ve Don Peterson'ın Ekim 1969'da 8 günde tırmandıkları 4. güzergahtan alır. Ayrıca yerel isimin kökeni efsanelere dayanır. Tis-sa-ack Mono Lake Paiute adındaki Yosemite yerel halkından kızılderili kızdır.

Resimler

Half Dome zirvesinden 360° lik panorama
Half Dome zirvesi Glacier Point'den panorama
Half Dome zirvesi ve Yosemite Şelaleleri panoraması

Ayrıca bakınız

Kaynakça

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Aladağlar</span>

Aladağlar, Kayseri-Niğde-Adana illeri arasında bulunan dağ sırası, bitki örtüsü ve hayvan çeşitliliği bakımından zengindir. Bu nedenle dağın 54.524 hektarlık bölümü ilk önce Hacer Ormanı Tabiat Parkı adı altında koruma altına alınmıştır, ardından 1995 yılında biraz daha geniş bir yüz ölçümüyle millî park ilan edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Granit</span>

Granit, sert, kristal yapılı minerallerden meydana gelen tane görünüşlü magmatik felsik müdahaleci magmatik bir kaya türüdür. Granit kelimesi, tamamen kristalli bir kayanın kaba taneli yapısında bulunan Latince granumdan gelir. Plüton içindeki taneler çoğunlukla gözle görülebilir büyüklüktedir. Feldispatın esas mineralleri ortoklas cinsi ile az miktarda plajioklas ve kuvarstır. Ayrıca mika, hornblend, piroksen ve ikinci gruba giren turmalin, apatit, zirkon, grena, manyetit gibi mineraller de bulunabilir. Ancak genellikle "granit" terimi daha geniş bir yelpazede ifade etmek için kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Uluru</span>

Uluru Ayers Rock olarak da bilinir, Avustralya çöl bölgesinde kumtaşından oluşan bir kaya formasyonu. Uluru-Kata Tjuta Milli Parkı'nın içinde bulunur. Alice Springs'in yaklaşık 340 km güneybatısında Northern Territory'dedir.

<span class="mw-page-title-main">Kata Tjuṯa</span>

Kaja Tjuṯa, Merkezi Avustralya'da 36 ada dağından oluşan kaya formasyonu grubu. Yerleşim merkezi Yulara'ya 51 km mesafededir. 25 km uzaklıktaki Uluru ile beraber Uluru–Kata-Tjuta Milli Parkı'nı oluştururlar. En yüksek kaya, çevreden 546 metre yükselir

<span class="mw-page-title-main">Kaçkar Dağı</span> Karadenizdeki bir dağ

Kaçkar Dağı, Kaçkar Dağları'nın 3.937 m yüksekliğindeki en yüksek doruğu. Türkiye sınırları içindeki dördüncü yüksek doruk. Dağın büyük bir kısmı Rize'de bulunsa da zirve noktası Artvin'dedir. Kaçkar' kelimesi Ermenicede Haçlı taş anlamlı Խաչքար (Haçkar) kelimesinden geldiği düşünülmektedir. Ancak Alman kartograf Richard Kiepert'in 1902-1916 arasına tarihlenen "Tirabzon" haritasında dağın adı Kaçkar değil, Varsambek veya Kaçgar Dağı olarak geçer.

<span class="mw-page-title-main">Yosemite Ulusal Parkı</span>

Yosemite Ulusal Parkı Amerika Birleşik Devletleri'nin Kaliforniya eyaletinin orta ve doğusundaki Tuolumne, Mariposa ve Madera ilçelerinde bulunan ulusal park. Sierra Nevada sıradağlarının batı yamaçlarındaki park, 3.081 km² yüzölçümüne sahiptir. 18 km²'lik Yosemite Vadisi, her yıl 3.5 milyon kişi tarafından ziyaret edilir. 1984'ten beri UNESCO Dünya Mirasları'na dahil olan park, granit kayalıklar, şelaleler, berrak akarsular ve dev Sekoya ağaçlarına sahiptir. Parkın yaklaşık %95'inde vahşi yaşam vardır.

<span class="mw-page-title-main">Olimpos Dağı</span> Yunanistanda bir dağ

Olimpos Dağı, Yunanistan'ın en yüksek dağıdır. Selânik'in yaklaşık 80 km güneybatısında, Teselya ve Makedonya arasındaki sınırda; Larisa ve Pierya bölgeselleri arasındaki Olympus Sıradağları'nda bulunmaktadır. Ege Denizi'nin Termaikos Körfezi yakınlarındaki Olympus masifinin bir parçasıdır. Olimpos Dağı'nın 52 zirvesi ve derin boğazları vardır. En yüksek tepe olan Mytikas, "burun" anlamına gelir ve 2.917 metre (9.570 ft) yüksekliğindedir. Topografik önem açısından Avrupa'nın en yüksek zirvelerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Arches Ulusal Parkı</span>

Arches Ulusal Parkı ABD'nin Utah Eyaleti'nde bulunan ulusal park.

<span class="mw-page-title-main">Haleakala Ulusal Parkı</span>

Haleakala Ulusal Parkı, ABD'nin Hawai Eyaleti'nde Maui Adası'nda bulunan ulusal park. Parkın yüzölçümü 134,62 kilometre karedir; bunun 77.92 km²si "Vahşi Yaşam Bölgesi" olarak daha sıkı özel koruma altındadır. Bu ulusal park arazisinin 100km2 alanı çöldür. İsmini ulusal park içinde Maui Adası doğusunda bulunan Haleakala Dağı'dan alır. "Haleakala" sözcüğü Hawaii dilinde "Güneş'in Evi" anlamına gelir ve yerel Maui adası efsanesine göre yarı tanrı olan Maui günü dah uzun yapmak için güneşi bu dağ içinde tutuklamıştır. Haleakala Dağı bir uyuyan yanardağdır ve en son püskürmesini 1480 ila 1600 arasından yapmıştır. Bu ulusal park iki ayrık kısımdan oluşmaktadır: Haleakala Dağı zirvesi alanı ve Kipahulku sahili alanı.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Smoky Dağları Ulusal Parkı</span>

Büyük Smoky Dağları Ulusal Parkı, ABD'nin Kuzey Carolina ve Tennessee eyaletleri sınırlarında bulunan ulusal park.

<span class="mw-page-title-main">Kings Canyon Ulusal Parkı</span>

Kings Canyon Ulusal Parkı Amerika Birleşik Devletleri Kaliforniya eyaletinde Fresno şehrinin doğusundaki güney Sierra Nevada dağlarında bulunan, 1869,25 km² yüzölçümünü kapsayan, 4 Mart 1940'ta kurulmuş olan, ABD Ulusal Park Hizmeti tarafından idare edilen bir millî park'tır. Bu ulusal park Sekoya Ulusal Parkı'nın kuzeyinde olup iki ulusal park birbiriyle ortak sınırları vardır. Bu nedenle ABD Ulusal Park Hizmeti bu iki ulusal park için tek birleşik idare uygulamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Yosemite Vadisi</span>

Yosemite Vadisi, Kaliforniya Yosemite Ulusal Parkı'nda bulunan buzul kökenli bir vadidir. 13 km uzunluğunda ve 1,6 km'den daha derin olan vadide Half Dome ve El Capitan gibi granit formasyonları bulunur ve yoğun olarak çam ağaçları bulunur. Merced Irmağı arafından kazılan vadide Tenaya, Illilouette, Yosemite ve Bridalveil nehirlerle birlikte Kaliforniya'nın en yüksek şelaleleri de yer alır. Dünyanın dört bir yanında ziyaretçi alan vadi Yosemite Ulusal Parkı'nın da merkezidir.

<span class="mw-page-title-main">El Capitan</span>

El Capitan, Yosemite Ulusal Parkı'nda bulunan bir kaya formasyonudur. Formasyon Yosemite Vadisi'nin kuzey tarafında yer alır ve batı tarafında sonlanır. Monolit granitten oluşan formasyon 900m yüksekliğindedir. Dünyanın dört bir yanında kaya tırmanıcıları tarafından ziyaret edilmektedir. El Capitan kayası, yer yüzeyinde bulunan en büyük granit kütlesidir.

<span class="mw-page-title-main">Whitney Dağı</span> kıtasal ABD arazileri içinde en yüksek rakımlı dağ

Whitney Dağı batı Amerika Birleşik Devletleri Kaliforniya eyaletinin "İnyo ilçesi" ile "Tulare ilçesi" içinde en yüksek zirvesi 4.421 m rakımlı olan ve Alaska hariç kıtasal ABD arazileri içinde en yüksek rakımlı olan dağdır. Kuzey Amerika kıtasının en düşük rakımlı noktası Death Valley Ulusal Parkı'nda Badwater Havzası ile bunun kuzey-kuzey-batı yönünde bulunan kıtasal ABD'nin bu en yüksek noktası olan Whitney Dağı arasında uzaklık 136,2 km'dir. Whitney Dağı'nın batı yamaçları Sekoya Ulusal Parkı sınırları içindedir. Doğu yamaçları da İnyo ilçesi tarafından korunmakta olan "Inyo Ulusal Ormanı" sınırları içine girmektedir. Whitney Dağı'nın zirvesi Yösemite Vadisi "Happy Iles" mevkiinde başlangıcı olan John Muir Yürüyüş Patikası'nın bitiş mevkidir ve bu patika böylece 341 km uzunlukta olmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Sierra Nevada (Amerika Birleşik Devletleri)</span>

Sierra Nevada Sıradağları ) batı ABD'de "Kaliforniya Merkez Vadisi " ile "Havza ve Sıradağlar Jeolojik Bölgesi " arasında bulunan bir sıradağlar sistemidir. Bu sıradağlar "Sierra" veya "Sierralar" ve "Yüksek Sierralar" olarak da adlandırılmaktadır. Sierralar'ın en önemli ve büyük kısmı Kaliforniya eyaletinde bulunmaktadır; ama birçok coğrafyacı bu sıradağlara eklenmiş olarak Nevada eyaletine uzanan Carson Sıradağları'nı da Sierralar'ın bir kısmı olarak kabul etmektedirler.

<span class="mw-page-title-main">Jim Bridwell</span> Amerikalı dağcı (1944 – 2018)

Jim Bridwell ,Amerikalı dağ kaya tırmanıcısı ve yazardır. Özellikle 1965'ten bu yana Yosemite Vadisi'nde ve aktif olarak Patagonya ile Alaska'da tırmanışlar yapmıştır. Hem özgür dağ ve büyük kaya tırmanışlarındaki standartların ötesindeki hareketleriyle dikkat çekmiştir. Önde gelen spor yayınları için tırmanış hakkında sayısız yazı yazmıştır. Bridwell, Yosemite Vadisi'nde 100'den fazla tırmanış yapmış ayrıca bunun yanı sıra, 26 Mayıs 1975'te El Capitan Burnu'na John Long ve Billy Westbay ile ilk tırmanışı gerçekleştirmiştir. . Yosemite Ulusal Parkı'nın Arama ve Kurtarma Ekibini (YOSAR) kurdu ve Arama Kurtarma operasyonları için ders kitabı haline gelen birçok kurtarmaya öncülük etti. Değişen tırmanma tekniklerinde lider kişi olarak bakır kafa kaskları ve kuş gagalarıda dahil olmak üzere yaygın olarak kullanılan ve kopyalanmış tırmanma dişlilerinin yenilikçisi/mucidi idi.

<span class="mw-page-title-main">Free solo</span>

Free solo; halat ya da tırmanış takımı gibi koruyucu malzemelerin kullanılmadığı kaya tırmanışı tekniğidir. Tırmanış yükseklikleri bouldering tekniğinden fazla olan free solo'da düşmeler ciddi yaralanmalar ya da ölümle sonuçlanabilmektedir. John Bachar, Derek Hersey, Dwight Bishop ve Jimmy Jewell free solo yaparken ölen tırmanışçılar arasında bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">The North Face</span> Amerikan outdoor şirketi

The North Face Amerikan outdoor şirketidir. Şirket dış giyim ile ayakkabı üretimi üzerine kuruludur. 1968'de dağcılara tedarik ürün sağlamak için kuruldu. Şirketin logosu Yosemite Ulusal Parkı'nda yer alan Half Dome'dan esinlenilerek çizilmiştir. 1990'ların sonuna kadar şirket sokak modasına odaklanarak açık hava tutkunlarının ötesine geçmiştir. 2000'li yıllardan beri sokak giyimi tarzının sembol bir şirketi olarak kabul edilmektedir. 2000 yılında VF Corporation tarafından satın alındı.

Renan Öztürk bir Türk-Amerikalı kaya tırmanıcısı, serbest solist, dağcı ve görsel sanatçı. Tanınması 2011 yılında Himalayalarda bulunan Meru Zirvesi'ne ikinci tırmanış denemesinde Shark's Fin güzergahını Jimmy Chin ve Conrad Anker'le birlikte tırmanması sayesinde oldu. 2015 yılında çekilen Meru adlı belgesel 2011'deki başarılı tırmanışı ve 2008 yılındaki ilk denemeyi detaylı olarak anlatmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Gran Paradiso</span>

Gran Paradiso veya Grand Paradis, İtalya'daki Graian Alpleri'nde, Aosta Vadisi ve Piyemonte bölgeleri arasındaki bir dağdır. Gran Paradiso ulusal parkı içindedir.