İçeriğe atla

Halepçe

Halepçe
حلبجة
Helebce
ÜlkeIrak Irak
Özerk bölgeKürdistan Bölgesel Yönetimi Kürdistan Bölgesel Yönetimi
İlHalepçe ili

Halepçe (Arapça: حلبجة, Kürtçe: Helebce), Irak'ın kuzeyinde, İran sınırının 15 km batısında, Süleymaniye'nin 61 km güneydoğusunda, başkent Bağdat'ın 241 km kuzeydoğusunda bulunan şehir. 57.000'lik nüfusunun çoğu Kürtlerden oluşmaktadır. 2014'ün Mart ayında oluşturulan Halepçe ilinin başkenti olup,[1] Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nin bir parçasıdır.

Halepçe Katliamı

İran-Irak Savaşı sırasında 16 Mart 1988 tarihinde Saddam Hüseyin yönetimindeki iktidar tarafından gerçekleştirilen ve 3 saat süren zehirli gaz bombardımanı sonrası çoğu çocuk ve kadın olan 6.357 kişi zehirlenerek ya da yanarak öldü, 14.765 kişi ağır derecede yaralandı. WHO'nun raporuna[] göre bu kimyasal saldırı, günümüze kadar 43.753 kişinin ölümüne, 61.200 kişinin de sakat kalmasına sebep oldu. Her yıl dünyanın birçok yerinde demokratik kurum ve kuruluşlar Halepçe katliamıyla ilgili anma törenleri ve kınamalar gerçekleştirir.

Kaynakça

  1. ^ "Halepçe il ilan edildi", Anadolu Ajansı 20 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Irak</span> Batı Asyada bir ülke

Irak, resmî adıyla Irak Cumhuriyeti, Batı Asya'da bir ülkedir. Kuzeyde Türkiye, doğuda İran, güneydoğuda Kuveyt, güneyde Suudi Arabistan, güneybatıda Ürdün, batıda ise Suriye ile sınır komşusudur. Başkenti ve en büyük şehri Bağdat olan federal parlamenter cumhuriyet ile yönetilen bir ülkedir.

<span class="mw-page-title-main">Kürdistan Bölgesel Yönetimi</span> Iraka bağlı özerk bölge

Kürdistan Bölgesel Yönetimi, Kürdistan Bölgesi veya Irak Kürt Bölgesel Yönetimi, Irak'a bağlı, anayasal düzeyde varlığı olan özerk bir bölgedir. Yaklaşık 40.000 km2'den oluşan idari birim; batıda Suriye, doğuda İran, kuzeyde ise Türkiye ile komşudur. Bölgesel yönetimin başkenti Erbil'dir. Kürdistan Parlamentosu Erbil'de yer almaktadır, ancak Kürdistan Bölgesi anayasası tartışmalı Kerkük kentini Kürdistan Bölgesi'nin başkenti olarak tanımaktadır. Bölgenin nüfusu, 2023 itibarıyla 6.556.752'dir. Resmî dilleri Kürtçe ve Arapça'dır.

<span class="mw-page-title-main">Saddam Hüseyin</span> 5. Irak cumhurbaşkanı

Saddam Hüseyin Abdülmecid et-Tikriti, Iraklı siyasetçi. Irak'ın beşinci cumhurbaşkanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kürdistan (İran eyaleti)</span> İranda bulunan eyaletlerden birisi

Kürdistan, İran'ın 31 eyaletinden birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Irak-İran Savaşı</span> 1980-1988 yılları arasında İran ve Irak arasında geçen savaş

Irak-İran Savaşı, İran'da Tahmilî Savaş veya Mukaddes Müdafaa, Irak'ta Saddam'ın Kadisiyesi ve Arap Dünyasında Birinci Körfez Savaşı olarak anılan 1980-1988 yılları arasında İran ve Irak arasında yaşanmış savaş. Yaklaşık bir milyon kişinin ölümüne, iki milyon kişinin yaralanmasına, 150 milyar Amerikan Doları maddi hasara, her iki ülkede de ağır yıkımlara yol açmıştır. Irak'ın zaferleri ile başlayan savaş, İran'ın direnmesiyle yıpratma savaşına dönüşmüş ve galibi olmadan sonuçlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Süleymaniye</span> Irakta bir şehir

Süleymaniye, Irak'ın Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nin Süleymaniye İline bağlı şehir ve ilin yönetim merkezidir.

<span class="mw-page-title-main">Halepçe Katliamı</span> İran-Irak Savaşında Kürtlere karşı düzenlenen başkaldırıyı bastırma operasyonu

Halepçe Katliamı veya Halepçe'ye zehirli gaz saldırısı, İran-Irak Savaşı esnasında Saddam Hüseyin'in, 1986-1988'de Irak'ın kuzeyinde Kürtlere karşı düzenlettiği El-Enfal Harekâtı adlı başkaldırıyı bastırma operasyonunun bir parçasıdır. Kanlı Cuma olarak da bilinen bu ağılı gaz saldırısı Kürt halkına yapılmış bir katliam olarak kabul edilir. Birleşmiş Milletlerce yürütülmüş tıbbi incelemeler sonucunda saldırıda hardal gazı ile türü tespit edilememiş bir sinir gazı çeşidinin kullanıldığı tespit edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Huzuru Temin Harekâtı</span>

Huzur Harekâtı ya da Huzuru Temin Harekâtı (1991-1996 arasında Huzur Harekâtı-2 Körfez Savaşı'ndan sonra, Kuzey Irak'taki Kürtleri Saddam Hüseyin'in saldırılarından korumayı amaçlayan, Amerika Birleşik Devletleri öncülüğünde savaşa katılan diğer müttefik ülkelerin de dahil olduğu ve Türkiye üzerinden gerçekleştirilen askerî harekât. Bu harekâtı uygulayan hava birliğinin adı olan "Poised Hammer" yanlış bir biçimde "Çekiç Güç" adıyla Türkçeye tercüme edilmiş ve uzun yıllar Türkiye'de yaygın biçimde bu harekâtı ve 1997-2003 yılları arasında bu harekâtın devamı olan Kuzeyden Keşif Harekâtı'nı uygulayan Birleşik Görev Gücü'nün yerine kullanılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Goranice</span> Bir Batı İran dili

Goranice, bir Kuzeybatı İran dilidir. İran dillerinin kuzeybatı grubundan olup Zaza-Gorani Dilleri alt grubunda yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Duhok</span> Irak Kürdistanın da bir şehir

Duhok, Irak'ın kuzeyinde bir şehir ve Kürdistan Bölgesel Yönetimi'ne bağlı Duhok ilinin başkenti. 500.000 yakın nüfusu vardır ve çoğunluğunu Kürtler ve Süryaniler oluşturur. Bazı kaynaklara göre Duhok Kurmanciye göre "küçük köy" anlamına gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Meysan</span> Irak Cumhuriyetinin güneydoğusunda İran sınırında bir il

Meysan, Irak Cumhuriyeti'nin güneydoğusunda İran sınırında bir il. İl başkenti Dicle kenarındaki Amara şehridir. 1976 yılından önce ilin adı Al Amara İli iken daha sonra bu adı almıştır. 2019 yılı sonu verilerine göre il nüfusu 950.000 kişidir.

<span class="mw-page-title-main">Bağdat (il)</span>

Bağdat ili, Irak Cumhuriyeti'nde bir il. 4.555 kilometrekarelik bir alanda kurulmuştur 2011 yılı verilerine göre toplam nüfus oranı 7.216.000'dir. Bağdat ili Irak'ta Halepçe ilinden sonra en küçük yüzölçümüne sahip ildir. İlin başkenti Bağdat'tır. Ayrıca il, Irak'ın başkenti ve nüfus bakımından en büyük iilidir.

<span class="mw-page-title-main">Serdeşt</span>

Serdeşt, İran'ın Batı Azerbaycan Eyaleti'nde şehir.

Caf, Zagros bölgesi kökenli ve şu anda Irak ve İran'da yaşayan Kürt bir aşiret.

<span class="mw-page-title-main">1983 Kürt İsyanı</span>

1983 Kürt İsyanı, İran-Irak Savaşı sırasında Kuzey Irak'taki Kürtlerin kendilerine özerk bir ülke kurma çabası içinde Saddam Hüseyin'e karşı ayaklanmasıdır. İsyanın en şiddetli aşaması, 1986-1989 yılları arasında Irak ordusunun Kürt azınlığa karşı düzenlediği ve Halepçe'ye zehirli gaz saldırısının da dahil olduğu el-Enfal operasyonu sırasında gerçekleşti. İsyan, muharip taraflar Irak hükûmeti ve Kürt isyancılar arasında yapılan af anlaşması ile 1988 yılında sona erdi. Sonrasında, isyandan hiçbir kazanım elde edemeyen Kürtlerin kayıpları ise büyük miktardaki insan ölümleri ile ölçülebilir.

<span class="mw-page-title-main">Halepçe (il)</span>

Halepçe ili, Irak'ta Kürdistan Bölgesel Yönetimi içinde yer alan il. Başkenti Halepçe kentidir. Nüfusu Kürtlerden oluşur. 16 Mart 2014 tarihinde, Kürdistan Bölgesi Başkanı Mesud Barzani eskiden Süleymaniye'nin bir ilçesi olan Halepçe'yi il statüsüne çıkardı.

Kürt siyasi hareketi ya da Kürt özgürlük hareketi, Türkiye, Irak, Suriye ve İran topraklarında, Kürdistan olarak anılan jeokültürel bölgede yaşayan Kürtlerin anadilde eğitim, self determinasyon, özerklik ya da bağımsız devlet gibi politik taleplerini gerçekleştirmek için mücadele veren hareketin genel adı olarak kullanılır. Bu talepler yasal zeminde demokratik olarak tartışıldığı gibi silahlı olarak Marksist-Leninist çizgide gerçekleştirilmeye de çalışılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">2017 Kirmanşah depremi</span> Kasım 2017de İran-Irak sınırı yakınında gerçekleşen deprem

2017 Kirmanşah depremi, 12 Kasım 2017 tarihinde merkez üssü İran'ın Kirmanşah Eyaleti olan, Irak'ın Halepçe şehrinin 30 km güneyinde yerin 19 km altında richter ölçeği'ne göre 7.3 Mw büyüklüğünde meydana gelen deprem.

<span class="mw-page-title-main">Hurmal</span>

Hurmal, Irak'ın Halepçe ilinin bir ilçesi ve ilçenin merkezi olan aynı isme sahip kasabadır.

<span class="mw-page-title-main">Uramanat Kültürel Peyzajı</span>

Hawraman Kültürel Peyzajı veya Uramanat Kültürel Peyzajı, İran'ın 26. somut kültürel miras alanıdır. Bu el değmemiş ve dağlık peyzaj alanı, MÖ 3000'den beri bölgede yaşayan tarıma dayalı bir Kürt kabilesi olan Hawrami halkının geleneksel kültürüne tanıklık etmektedir. Miras alanı, İran'ın batı sınırı boyunca Kürdistan ve Kirmanşah eyaletlerinde, Zagros Dağları'nın merkezinde uzanmaktadır.