İçeriğe atla

Halep Devleti

Halep Devleti
Fransızca: État d'Alep
Arapça: دولة حلب
1920-1925
Halep Devleti bayrağı
Bayrak
Halep Devleti haritadaki konumu
Tür1920-1922
Fransız Suriye ve Lübnan Mandası tarafından yönetilen devlet
1922-1925
Suriye Federasyonu devleti (Fransız Suriye ve Lübnan Mandası tarafından yönetildi)
BaşkentHalep
Yaygın dil(ler)Fransızca
Arapça
Tarihî dönemİki savaş arası dönem
1 Eylül 1920
28 Haziran 1922
1 Ocak 1925
Öncüller		Ardıllar
Suriye Arap Krallığı
Suriye Federasyonu

Halep Eyaleti (Fransızca: État d'Alep, Arapça: دولة حلب Dawlat Ḥalab) San Remo Konferansı ve Kral I. Faysal'ın Suriye'deki kısa ömürlü monarşisinin çöküşünü takiben, Fransa'nın Levant Yüksek Komiseri General Henri Gouraud tarafından Suriye'nin Fransız Mandası'nda kurulan beş devletten biriydi.

Diğer devletler Şam Devleti (1920), Nusayri Devleti (1920) ve Cebel el-Dürzi Devleti (1921) idi. Büyük Lübnan Devleti (1920) daha sonra modern Lübnan ülkesi oldu. Halep Devleti'nin başkenti olan Halep'ti.

Kuruluş

Halep Devleti'nin adını ve pullarını taşıyan resmi belge

Halep Devleti, 1 Eylül 1920'de Fransız General Henri Gouraud tarafından, Suriye'yi birkaç küçük devlete bölerek daha kolay kontrol edilmesini sağlamak için bir Fransız planının parçası olarak ilan edildi. Fransa, Meyselun Muharebesi'nden sonra birleşik bir Suriye fikrine daha fazla düşman oldu. Halep Devleti, İskenderun Sancağı'nı içeriyordu ve Kamil Paşa el-Kudsi tarafından yönetiliyordu.[1]

Gouraud, Halep'i Şam'dan ayırarak iki şehir arasındaki geleneksel rekabet durumundan yararlanmak ve siyasi bölünmeye dönüştürmek istedi. Halep halkı, Şam'ın yeni Suriye ulusunun başkenti olarak seçilmesinden memnun değildi. Gouraud bu duyguyu sezdi ve Halep'i Şam'ın rekabet etmesinin zor olacağı büyük ve zengin bir devletin başkenti yaparak onu manipüle etmeye çalıştı. Fransa tarafından çizilen Halep Devleti, Halep çevresindeki verimli ülke ve Fırat'ın tüm verimli havzası da dahil olmak üzere Suriye'nin verimli bölgesinin çoğunu içeriyordu. Devletin ayrıca özerk İskenderun Sancağı üzerinden denize erişimi vardı. Öte yandan Suriye Çölü'nün kıyısında bir vaha olan Şam'ın ne bereketli toprakları ne de denize erişimi vardı. Gouraud, Şam'la yeniden birleşmek istememesi için Suriye'nin tarım ve maden zenginliklerinin çoğunu kontrol etmesini sağlayarak Halep Devletini potansiyel yöneticileri için çekici hale getirmek istedi.

Nüfus

Halep Devletinde Sünni Müslümanlar çoğunluktaydı. Bu nüfus çoğunlukla Araplardan oluşuyordu, ancak özellikle doğu bölgelerindeki Kürtleri ve Osmanlı döneminde yer değiştiren diğer çeşitli etnik kökenleri, özellikle Çerkesleri, Arnavutları, Boşnakları, Bulgarları, Türkleri, Kabardeyleri, Çeçenleri ve diğerlerini de içeriyordu. Halep'te de Nebbol, Fu'a, ez-Zehra', Kefrayya ve Maarrat Misrin gibi kasabalarda önemli miktarda Şii Müslüman nüfus yaşıyordu.

Halep aynı zamanda Doğu'nun en zengin ve en çeşitli Hristiyan topluluklarından birine ev sahipliği yapıyordu. Bir düzine farklı cemaate mensup Hristiyanlar (Ermeni Apostolik, Rum Katolik ve Süryani Ortodoks kiliselerinin yaygınlığı), Halep şehrinin nüfusunun yaklaşık üçte birini temsil ediyordu ve bu da onu Orta Doğu'da Lübnan dışında en büyük Hristiyan topluluğa sahip şehir haline getiriyordu. Süryani etnik kökene sahip birçok Hristiyan, devletin doğu bölgelerinde de yaşıyordu.

1923 yılında devletin toplam nüfusu 604.000 civarındaydı (doğu bölgelerinin göçebe nüfusu hariç).[2][3] Halep şehri ayrıca büyük bir Yahudi cemaatine de sahipti.

1921-22 Fransız nüfus sayımına göre Halep Devlet, Nüfusunun Genel Dağılımı[3]
Din sakinleri Yüzde
Sünniler502.000 %83,1
Hristiyanlar 52.000 %8,6
Nusayriler 30.000 %5
Yahudiler7000 %1,2
Yabancılar 3000 %0.5
Toplam 604.000 %100
Mustafa Bey Barmada, Halep Devleti Genel Valisi, 1923
Mar'i Paşa el-Mallah, Halep Devleti Genel Valisi, 1924

Valiler

  • 1920-1922 General Kamil Paşa el-Kudsi (1845–1926)
  • 1923 Mustafa Bey Barmada (1883–1953)
  • 1924-1925 Mar'i Paşa el-Mallah (1856–1930)

Fransız Delegeler

  • 1920-1922 General de Lamothe
  • 1922-1924 Genel Billotte (1875-1940)
  • 1925 Mösyö Jacques Reclus

Yönetim Kurulu

Fransız hükûmetinin arzularına rağmen İslamo-Arap direnişi, Fransızları bölgeyi yönetmede onlar aracılığıyla çalışmaya zorlamada yeterliydi. Böylece 1920 yılında genel valiyi tamamlamak üzere Yönetim Kurulu oluşturuldu. Konseyin dört üyesi şunlardı: Mar'i Paşa el-Mallah (İçişleri), Subhi Bey el-Nayyal (Adalet), Nasri Efendi Bekhaş (Ticaret ve Tarım) ve Victor Effendi 'Ajouri (Finans). El-Mallah'ın 1921'deki istifası üzerine, içişleri müdürü olarak el-Nayyal ve el-Nayyal'in yerine adalet müdürü olarak Zeki Bey el-Gorani seçildi. 1923'te solcu bir Fransız hükûmeti iktidara geldi ve pan-Arap Suriye'sinin kurulmasına izin vererek siyasi yönünü değiştirdi. Böylece Halep Yönetim Kurulu, Suriye Federasyonu'nun kurulmasının ardından lağvedildi.

Temsilci Konseyi

Yasama organı Temsilciler Konseyi idi ve üyelerinin çoğunluğu Fransız yanlısıydı. Önde gelen milletvekillerinden bazıları, daha sonra Suriye Federasyonu Başkanı olarak görev yapan Suphi Bereket, Halep Belediye Başkanı Galib Bey İbrahim Paşa, Ticaret Odası Başkanı Salim Canbarat, Avukat Michel Canadri ve milliyetçi lider Sadullah el-Cabiri'nin ağabeyi Fakir el-Cabiri idi.

Hananu İsyanı

Ana madde: Hananu İsyanı

Halepli olan İbrahim Hananu, 1919'da seçilen ve Suriye'nin Fransız mandasını reddeden Suriye Ulusal Kongresi'nin önde gelen bir üyesiydi. Türk milliyetçisi lider Mustafa Kemal Atatürk'ün desteklediği Hananu, 1921'de tutuklanıncaya kadar Fransızlara karşı silahlı bir isyan başlattı. Hananu aynı yıl Halep'te bir mahkemede yargılandı, ancak yargıçlar tarafından ikiye karşı üç oyla suçsuz bulundu. Muhtemelen karar, o gün adliye çevresinde toplanan taraftar kalabalığından etkilenmişti.

Daha sonra siyasi muhalefete geçen Hananu, 1926'da Halep'in Aralık 1924'te kurulan Suriye Devleti'nden ayrılmasını engellemede büyük rol oynadı. Hananu, 1935'te öldü.

Suriye Federasyonu ve Suriye Devleti

General Gouraud, 28 Haziran 1922'de Suriye Federasyonu'nu kurdu. Federasyon; Şam, Halep ve Nusayri devletlerini içeriyordu. 1924 yılında Nusayri Devleti yeniden ayrıldı. Suriye Federasyonu, 1 Ocak 1925'te Suriye Devleti'ne dahil edildi. 1925'te yeni Suriye devletinin merkezileşmesiyle birlikte Halep, özerkliğini kaybederek Şam'a bağlı bir il haline geldi. Halep Devleti'nin görevdeki genel valisi Müslüman Mar'i Paşa el-Mallah, Halep İli'nin valisi (bakan rütbesiyle) oldu. Ancak Halep Devleti'nin sömürge bayrağı, sonunda kaldırıldığı 25 Ocak 1925'e kadar kullanımda kaldı.[4]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Syrian History: Timeline". 28 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2022. 
  2. ^ "Syria: French Levant States 1920-1936". 17 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2022. 
  3. ^ a b E.J. Brill's first encyclopaedia of Islam, 1913-1936, Volume 2, page 301
  4. ^ "Autonomous State of Aleppo 1920-1924 (Syria)". 1 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2022. 

Konuyla ilgili yayınlar

  • al-Ghazzi, Kamil, Nahr al-dhahab fi tarikh halab, (History of Halep), 3 cilt, Halep, 1922-1926.
  • L'indicateur Libano-Syrienne. Ed. E & G. Gédéon. Beyrut, 1923, 1928-1929.
  • Recueil des Actes Administratifs du Haut-Commissariat de la République Française en Syrie et au Liban. Beyrut, 1919–1920, 1921–1939.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Suriye Türkmenleri</span> Etnik grup

Suriye Türkmenleri ya da Suriye Türkleri, Suriye'de yaşayan Türk azınlıktır.

2011'den bu yana Suriye İç Savaşı'nın bir sonucu olarak, savaşta farklı gruplar tarafından kullanılan ve Suriye'yi temsil etmek için kullanılan en az iki bayrak var. Baas Partisi liderliğindeki Suriye Arap Cumhuriyeti'nin görevdeki hükümeti, başlangıçta Birleşik Arap Cumhuriyeti tarafından kullanılan kırmızı-beyaz-siyah üç rengini kullanırken, Suriye Ulusal Koalisyonu gibi Suriyeli muhalif gruplar yeşil-beyaz-siyah üç rengini kullanıyor. Bu bayrak ilk olarak Suriye Mandası tarafından kullanılan "bağımsızlık bayrağı"ydı.

<span class="mw-page-title-main">Alevi Devleti</span> Fransız Suriye Mandasındaki eski devlet

Alevi Devleti veya Nusayri Devleti, 1922'ye kadar Alevi Bölgesi olarak adlandırıldı, başlangıcından 1922'de Suriye Federasyonu'na entegrasyonuna kadar yerel olarak baskın olan Arap Alevilerinden oluşan, I. Dünya Savaşı'ndan sonra günümüz Suriye'sinin kıyısında bir Fransız manda bölgesiydi. Milletler Cemiyeti Fransız Mandası 1920'den 1946'ya kadar sürdü.

<span class="mw-page-title-main">Fransız Suriye ve Lübnan Mandası</span> Günümüzdeki Suriye ve Lübnan topraklarında 1923-1946 yıllarında Fransa egemenliğinde kalmış manda yönetimi

Fransız Suriye ve Lübnan Mandası (1923-1946), Birinci Dünya Savaşı ve Osmanlı İmparatorluğu'nun bölünmesi sonrasında Suriye ve Lübnan'la ilgili olarak kurulan bir Milletler Cemiyeti mandası. Manda sisteminin sömürgecilikten farklı olması gerekiyordu, yöneten ülke, sakinleri kendi kendini yönetmeye uygun kabul edilene kadar mütevelli olarak hareket etmeyi amaçladı. Bu noktada, görev süresi sona erecek ve bağımsız bir devlet doğacaktı.

<span class="mw-page-title-main">Şam Devleti</span> Fransız Suriye Mandasındaki eski devlet

Şam Devleti veya Şam Bölgesi,, San Remo Konferansı'ndan sonra, 3 Eylül 1920'de, Fransız general Henri Gouraud tarafından, Kral Faysal'ın kısa süreli monarşisi olan Suriye Arap Krallığı'na son veren, Fransız Suriye ve Lübnan Mandası'nda, mandaya bağlı şekilde kurulan 6 otonom devletten (bölgeden) birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Türk Kurtuluş Savaşı Suriye Cephesi</span>

I. Dünya Savaşı sırasında İngilizler, Osmanlı kuvvetlerini hızlı bir şekilde mağlup etmek için Arabistan'da bulunan Araplar ile anlaştılar. Bu antlaşma ile Araplar savaş bitince bağımsız olacaklardı. Fakat Rusya'da gerçekleşen Bolşevik İhtilali sırasında Vladimir Lenin, Rus Çarlığı sırasında imzalanan gizli antlaşmaları gün yüzüne çıkardı. Bu antlaşmalardan bir tanesi Sykes-Picot Anlaşmasıydı. Bu antlaşmaya göre Orta Doğu'yu İngilizler ve Fransızlar tarafından paylaşılıyordu. Bundan sonra toplanan San Remo Konferansında da Araplara bağımsızlık söz konusu bile değildi. Bunun üzerine Araplar silahlandı.

<span class="mw-page-title-main">Fransa-Suriye Savaşı</span> Fransa-Suriye askerî ilişkileri

Fransa-Suriye Savaşı 1920'de yeni kurulan Suriye Arap Krallığı'nın Haşimi hükümdarları ile Fransa arasında gerçekleşti. Meyselun Muharebesi'nde doruğa ulaşan bir dizi çatışma sırasında Fransız kuvvetleri, 24 Temmuz 1920'de Şam'a girerek Haşimi hükümdar Kral Faysal ve yandaşlarının güçlerini yendi. 25 Temmuz'da Suriye'de, Alaeddin ed-Dürubi'nin başkanlığında yeni bir Fransız yanlısı hükûmet ilan edildi ve Suriye bölgesi sonunda Suriye ve Lübnan Mandası altında birkaç bağımlı devlete bölündü. Irak'taki yeni mandadaki konumlarından endişe duyan İngiliz hükümeti, kaçak Faysal'ı Irak'ın yeni kralı ilan etmeyi kabul etti.

<span class="mw-page-title-main">İbrahim Hananu</span> Suriyeli siyasetçi (1869–1935)

İbrahim Hananu veya İbrahim Hanano (1869-1935), bir Osmanlı Kürt belediye yetkilisi ve daha sonra kuzey Suriye'deki Fransız varlığına karşı çıkan bir isyanın lideriydi. Kuzey Suriye'de önemli miktarda toprak sahibi olan Kürt kökenli bir ailenin üyesiydi. ve Hananu ailesi Kürt Rişvan aşiretindendir.

<span class="mw-page-title-main">Salih el-Ali</span> Suriyeli Nusayri lider (1883-1950)

Salih el-Ali veya Şeyh Salih Ahmed el-Ali, Büyük Suriye İsyanı'ndan önce Suriye'deki Fransız Mandası'na karşı ilk isyanlardan biri olan 1919 Suriye İsyanı'nı komuta eden Suriyeli bir Nusayri liderdi.

<span class="mw-page-title-main">Cebel el-Dürzi Devleti</span> Fransız Suriye Mandasındaki eski devlet

Cebel el-Dürzi, 1921'den 1936'ya kadar Fransız Suriye ve Lübnan Mandası'nda, Fransız gözetimi altındaki yerel Dürzi nüfusu için bir hükûmet olarak işlev görmek üzere tasarlanmış özerk bir devletti.

<span class="mw-page-title-main">Suphi Bereket</span> Türk asıllı Suriyeli siyasetçi (1889-1939)

Suphi Bey Bereket el-Halidi, Türk politikacı/devlet adamıdır. Fransız Suriye Mandası sırasında, 29 Haziran 1922'den 31 Aralık 1924'e kadar Suriye Federasyonu'nun ve 1 Ocak 1925'ten 21 Aralık 1925'e kadar Suriye Devleti'nin devlet başkanıydı. 1938 - 1939 yılları arasında Hatay Cumhuriyeti'nde Antakya mebusluğu yapmış ve dahiliye encümenliğine seçilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Suriye Devleti</span> 1925ten 1930a kadar Fransız manda bölgesi

Suriye Devleti, Halep Devleti ile Şam Devleti'ni birleştiren 5 Aralık 1924 tarihli kararname - 1 Ocak 1925 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere - ile oluşturulan bir Fransız Manda devletiydi. Halep Devleti, Şam Devleti ve Nusayri Devleti için merkezi bir meclis sağlayarak oluşturulan Suriye Federasyonu'nun (1922-1924) halefiydi. Nusayri Devleti, Suriye Devleti'ne katılmadı.

<span class="mw-page-title-main">Suriye Federasyonu</span> 1922den 1925e kadar Fransız manda bölgesi; Suriyenin öncül devleti

Suriye Federasyonu, resmi olarak Suriye Özerk Devletleri Federasyonu 28 Haziran 1922'de Yüksek Komiser Gouraud tarafından kuruldu. Halep, Şam ve Alevi devletlerini kapsamakta olup, 190.000 ile 200.000 km2 arasında bir alanı kapsıyordu. Resmi olarak, 1 Ocak 1925'ten başlayacak olan 5 Aralık 1924 tarihli kararname ile feshedildi.

<span class="mw-page-title-main">Ata Bey el-Eyyubi</span> Suriyeli siyasetçi (1877-1951)

Ata Bey el-Eyyubi Suriye devlet başkanı ve başbakanı olarak görev yapan bir Osmanlı memuruydu. Suriye'nin Şam kentinde, önde gelen bir siyasi ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi, İstanbul'da kamu yönetimi okudu ve profesyonel kariyerine Osmanlı kamu hizmetinde başladı.

<span class="mw-page-title-main">Meyselun Muharebesi</span> Fransa-Suriye Savaşında bir muharebe

Meyselun Muharebesi, Meyselun Geçidi Muharebesi veya Han Meyselun Muharebesi olarak da adlandırılır, Suriye Arap Krallığı güçleri ile Fransız Levant Ordusu arasında 24 Temmuz 1920'de Şam'ın yaklaşık 25 kilometre batısında Anti-Lübnan Dağları'ndaki Han Meyselun yakınlarında yapılan dört saatlik bir savaştı.

<span class="mw-page-title-main">Sultan el-Atraş</span> Önde gelen Arap Dürzi lider ve Suriye milliyetçisi

Sultan el-Atraş,, yaygın olarak bilinen adıyla Sultan Paşa el-Atraş, önde gelen bir Suriye milliyetçisi Arap Dürzi lider ve Suriye Devrimi'nin (1925-27) başkomutanıydı. Fransızlara karşı savaştı. Suriye ve Dürzi tarihinin en etkili isimlerinden biri olarak Cebel el-Dürzi'nin ve genel olarak Suriye'nin kaderinin belirlenmesinde önemli bir rol oynadı.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Suriye İsyanı</span> Suriye ve Lübnan Mandasındaki Fransız yönetimine karşı 1925-27 ayaklanması

Büyük Suriye İsyanı, 1925 İsyanı veya Büyük Suriye Devrimi, 1925 ile 1927 yılları arasında Suriye Devleti ve Büyük Lübnan genelinde yaşanan genel bir ayaklanmadır. Önde gelen isyancı güçler, Sünni, Dürzi, Alevi ve Hristiyan grupların katıldığı güney Suriye'deki Cebel el-Dürzi Devleti savaşçılarından oluşuyordu. Ortak amaç, I. Dünya Savaşı'nın ardından Türk yönetiminden Fransız yönetimine geçen yeni manda bölgelerindeki Fransız egemenliğine son vermekti.

<span class="mw-page-title-main">Abdurrahman Şehbender</span> Suriyeli siyasetçi (1879-1940)

Abdurrahman Şehbender, Suriye'deki Fransız Mandası döneminde önde gelen bir Suriyeli milliyetçi ve Fransız otoritesiyle uzlaşmanın önde gelen bir muhalifiydi. Arap milliyetçiliğine olan bağlılığı İttihat ve Terakki Cemiyeti ve onun "Türkleştirme" politikaları dönemine kadar uzanmaktadır. Birinci Dünya Savaşı sırasında Arap İsyanı'nı destekledi ve kısa bir süre Emir Faysal'ın dışişleri bakanlığını yürüttü.

<span class="mw-page-title-main">Yusuf el-Azma</span> Suriye savaş bakanı (1883-1920)

Yusuf el-Azma, Ali Rikabi ve Haşim el-Etasi hükûmetlerinde Suriye savaş bakanı ve Kral I. Faysal döneminde Arap Ordusu genelkurmay başkanıydı. Ocak 1920'den Meyselun Muharebesi sırasında Fransız istilasına karşı Suriye kuvvetlerine komuta ederken ölümüne kadar savaş bakanı olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Hananu İsyanı</span> 1920-21 yılları arasında Kuzey Suriyede Fransız kuvvetlerine karşı isyan

Hananu İsyanı, 1920-1921 yıllarında Suriye'nin kuzeyinde, özellikle Halep'in batı kırsalında yoğunlaşan Fransız askerî güçlerine karşı bir isyandı. İsyana verilen destek, Suriye'de Fransız Mandası'nın kurulmasına karşı muhalefetten kaynaklanıyordu. İsmini önde gelen komutanı İbrahim Hananu'dan alan isyan esas olarak Cebel Harim, Cebel Kusayr, Cebel Zaviye ve Cebel Sahyun bölgelerindeki dört müttefik isyandan oluşuyordu. İsyancılar kırsal kesimdeki liderler tarafından yönetiliyordu ve çoğunlukla Fransız güçlerine karşı gerilla saldırıları düzenliyor ya da önemli altyapılara sabotaj yapıyorlardı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.