İçeriğe atla

Haleakala Dağı

Haleakala Dağı
Mount Haleakala
Haleakala Dağı zirvesindeki Haleakala krateri.jpg
Harita
En yüksek noktası
Yükseklik3,055 m
Çıkıntı3,055 m
Yalıtılma123 kilometre (76 mi)
Koordinatlar20°42'29" K
156°15'00" B 
Coğrafya
KonumHawaii, Amerika Birleşik Devletleri
Jeoloji
Kayaç yaşı1 milyon yıl
Tırmanma
En kolay rotaMotorlu vasıta yolu
Haleakala Dağı, Haleakala Ulusal Parkı ve diğer doğa koruma alanaları haritası

Haleakala Dağı; (İngilizce: Mount Haleakala veya East Maui Volcano; Hawaii dili:Mauna Haleakalā1) ABD'de Büyük Okyanus içindeki adalardan oluşan Hawaii eyaletindeki Maui Adası'nda bulunan ve bu adanın arazisinin %75'ini kapsayan, uyuyan eski masif "kalkan (shield) tipinde" bir volkan dağı.

Maui adasının batı kısmı Batı Maoui Dağlar ile kaplıdır. Haleakala Dağı'nın en yüksek zirvesi "Puʻu ʻUlaʻula (Kırmızı Tepe)" olup bunun rakımı 3.055 m olmaktadır. Bu zirveden, 11,25 km uzunlukta, 3,2 km genişlikte ve yaklaşık 800 m derinlikte olan bir çöküntü, Haleakala volkan krateri, görülmaktedir. Bu krater içinde (büyük kül konileri gibi) volkanik özellikler haricinde hemen hemen hiçbir bitki örtüsü bulunmamaktadır ve krateri çevreleyen kenarlar çok diktir.

Efsane ve etimoloji

Haleakala Hawai dilinde "güneşin evi" anlamına gelmektedir. İlk Hawaiililer Haleakala ismini tüm dağ masifine vermişlerdir. Daha sonra bu isim krater ve etrafındaki duvar tepeleri zirve ve doruklarının ismi olarak kabul edilmiştir. Günümüzde krater duvarındaki Kaupa Açıklığı'nın güney-batı kenarında bulunan bir zirveye de Hakeakala adı verilmektedir.

Hawai folkloruna göre Haleakala krateri yarı-tanrı olan Maui'nin anne-annasının evidir. Yarı tanrı Maui günün daha uzun olmasını istemekteydi. Bunun için güneşi eline geçirdi. Anneannesinin evi olan Haleakakl kraterinde onu tutukladı. Böylece onun gökyüzünde yol almasını geciktirdi.

Astrofizik araştırmalar

Haleakal Dağı'nın zirvesinde havanın gayet açık, kuru ve hareketsiz olması; rakımın yüksek olması ve büyük şehir gece ışıklarından gayet uzak olması dolayısıyla yeryüzü teleskopları için araştırma yapmak için bu dağın zirvesi gayet elverişli bir mevkii olduğu kabul edilmiş ve bu dağın üzerinde gayet önemli astronomik ve astrofiziksele gözlem yapmak için bir "bilim şehri" geliştirilmiştir. Bu "bilimsel şehir" gözlemsel mevkindeki bilimsel araştırma için binaları ve gözlem evleri bulunan kurumlar arasında ABD Savunma bakanlığı, Hawaii Üniversitesi, Smitsonian Enstitüsü, ABD Hava Gücü, Fededaral Havacılık İdaresi ve diğer kurumlar bulunmaktadır.

Resimler

Ayrıca bakınız

Kaynakça

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Elbruz Dağı</span>

Elbruz Dağı, 5.642 m yükseklikle Kafkasların, Rusya'nın ve Avrupa'nın en yüksek dağı. Elbruz; şu sıralar faal olmayan, yoğun olarak buzullarla kaplı, çift zirveli bir stratovolkandır. İki zirve arasındaki mesafe 1.500 metre olup zirve noktası güney krater kenarında bulunur. 70'ten fazla buzul, Elbruz'dan aşağıya, vadiye akar. Toplam 145 km² buzla örtülüdür.

<span class="mw-page-title-main">Olimpos Dağı</span> Yunanistanda bir dağ

Olimpos Dağı, Yunanistan'ın en yüksek dağıdır. Selânik'in yaklaşık 80 km güneybatısında, Teselya ve Makedonya arasındaki sınırda; Larisa ve Pierya bölgeselleri arasındaki Olympus Sıradağları'nda bulunmaktadır. Ege Denizi'nin Termaikos Körfezi yakınlarındaki Olympus masifinin bir parçasıdır. Olimpos Dağı'nın 52 zirvesi ve derin boğazları vardır. En yüksek tepe olan Mytikas, "burun" anlamına gelir ve 2.917 metre (9.570 ft) yüksekliğindedir. Topografik önem açısından Avrupa'nın en yüksek zirvelerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Haleakala Ulusal Parkı</span>

Haleakala Ulusal Parkı, ABD'nin Hawai Eyaleti'nde Maui Adası'nda bulunan ulusal park. Parkın yüzölçümü 134,62 kilometre karedir; bunun 77.92 km²si "Vahşi Yaşam Bölgesi" olarak daha sıkı özel koruma altındadır. Bu ulusal park arazisinin 100km2 alanı çöldür. İsmini ulusal park içinde Maui Adası doğusunda bulunan Haleakala Dağı'dan alır. "Haleakala" sözcüğü Hawaii dilinde "Güneş'in Evi" anlamına gelir ve yerel Maui adası efsanesine göre yarı tanrı olan Maui günü dah uzun yapmak için güneşi bu dağ içinde tutuklamıştır. Haleakala Dağı bir uyuyan yanardağdır ve en son püskürmesini 1480 ila 1600 arasından yapmıştır. Bu ulusal park iki ayrık kısımdan oluşmaktadır: Haleakala Dağı zirvesi alanı ve Kipahulku sahili alanı.

<span class="mw-page-title-main">Olympic Ulusal Parkı</span> ABD de bir milli park

Olympic Ulusal Parkı Amerika Birleşik Devletleri Washington eyaletinde, Seattle şehri yakınlarında bulunan, Olympic Yarımadası'nın 3.734 km² yüzölçümünü kapsayan, ABD Ulusal Park Hizmeti tarafından idare edilen bir millî park'tır.

<span class="mw-page-title-main">Mount Rainier Ulusal Parkı</span>

Mount Rainier Ulusal Parkı kuzey-batı Amerika Birleşik Devletleri'nde, Washington eyaletinde, Tacoma şehri yakınlarında bulunan, Mount Rainer Dağı ve etrafında 956,6 km² yüzölçümü kaplayan, ABD Ulusal Park Hizmeti tarafından idare edilen bir millî park'tır.

<span class="mw-page-title-main">Kings Canyon Ulusal Parkı</span>

Kings Canyon Ulusal Parkı Amerika Birleşik Devletleri Kaliforniya eyaletinde Fresno şehrinin doğusundaki güney Sierra Nevada dağlarında bulunan, 1869,25 km² yüzölçümünü kapsayan, 4 Mart 1940'ta kurulmuş olan, ABD Ulusal Park Hizmeti tarafından idare edilen bir millî park'tır. Bu ulusal park Sekoya Ulusal Parkı'nın kuzeyinde olup iki ulusal park birbiriyle ortak sınırları vardır. Bu nedenle ABD Ulusal Park Hizmeti bu iki ulusal park için tek birleşik idare uygulamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Mazama Dağı</span>

Mazama Dağı, ABD'nin Oregon eyaletinde bulunan Krater Gölü Ulusal Parkı'na ismi veren, zirvesi içine çöküp ortaya çıkan kaldera'da bir Krater Gölü adlı bir göl oluşturmuş bir stratovolkanik dağdır. Bu dağ Cascade Sıradağları üzerinde bulunan bir sıra eski yanardağdan birisidir. Günümüzde Mazama Dağı ve üstünde bulunan Krater Gölü tümüyle Krater Gölü Ulusal Parkı arazisi içindedir ve ABD Ulusal Park Hizmeti tarafından idare edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Whitney Dağı</span> kıtasal ABD arazileri içinde en yüksek rakımlı dağ

Whitney Dağı batı Amerika Birleşik Devletleri Kaliforniya eyaletinin "İnyo ilçesi" ile "Tulare ilçesi" içinde en yüksek zirvesi 4.421 m rakımlı olan ve Alaska hariç kıtasal ABD arazileri içinde en yüksek rakımlı olan dağdır. Kuzey Amerika kıtasının en düşük rakımlı noktası Death Valley Ulusal Parkı'nda Badwater Havzası ile bunun kuzey-kuzey-batı yönünde bulunan kıtasal ABD'nin bu en yüksek noktası olan Whitney Dağı arasında uzaklık 136,2 km'dir. Whitney Dağı'nın batı yamaçları Sekoya Ulusal Parkı sınırları içindedir. Doğu yamaçları da İnyo ilçesi tarafından korunmakta olan "Inyo Ulusal Ormanı" sınırları içine girmektedir. Whitney Dağı'nın zirvesi Yösemite Vadisi "Happy Iles" mevkiinde başlangıcı olan John Muir Yürüyüş Patikası'nın bitiş mevkidir ve bu patika böylece 341 km uzunlukta olmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Rainier Dağı</span>

Rainier Dağı kuzey-batı ABD'nin Washington eyaletinde, Seattle metropoliten şehrinin 87 km güneydoğusunda masif bir aktif stratovolkan dağıdır. Alaska haricinde olan ABD topraklarında ve Cascade Sıradağları zirveleri arasında en yüksek rakımlı dağ olup rakımı 4.392 m'dir.

<span class="mw-page-title-main">Katmai Dağı</span> Amerikada bir dağ

Katmai Dağı, ABD'nin Alaska eyaletinin güneyinde Alaska Yarımadası üzerinde tümüyle Katmai Ulusal Parkı ve Koruma Bölgesi içinde bulunan masif bir aktif stratovolkan dağıdır..

<span class="mw-page-title-main">Wheeler Zirvesi</span>

Wheeler Zirvesi ABD'nin batısında Nevada eyaletinde Büyük Havza'da Snake Sıradağları'nın bir kısmı olarak bulunan ve tümüyle Great Basin Ulusal Parkı içindeki en yüksek ve en fazla göze çarpan bir dağ.

<span class="mw-page-title-main">Lassen Peak</span>

Lassen Peak vaya Lassen Zirvesi veya Lassen Dağı ABD'de Kaliforniya eyaleti kuzeyinde Shasta İlçesi (county)'de bulunan bir stratovolkan dağıdır. Lassen Zirvesi Kanada'nın güneybatısında bulunan Britanya Kolombiyası eyaletinin güneybatısından ABD'de Kaliforniya'nın kuzeyine kadar yay gibi uzanan 18 büyük yanardağ zirvesi zincirinden oluşan Cascade Sıradağları'nın üstünde en güneyde olan yanardağdır. Kuzey Kaliforniya'da mensup olduğu sıra dağlara Shasta Cascade Dağları adı da verilmektedir. Lassen Zirvesi'nin denizden rakımı 3.189 m'dir; fakat Lassen Zirvesi etrafında bulunan dağ doruklarının çok daha üstünde bulunmaktadır ve zirveden sonra en yüksek doruklara nisbetle yaptığı "çıkıntı" 1.594 m olmaktadır. Bu çıkıntının karakteri "lav kubbesi" olmasıdır ve bu lav kubbesinin hacminin 2 km³ olduğu tahmin edilmektedir. Böylece Lassen Zirvesi dünyada en büyük lava kubbeli yanardağlar arasında yüksek bir sırada bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Mauna Loa Dağı</span> Hawaiide bulunan aktif yanardağ

Mauna Loa Dağı, Amerika Birleşik Devletleri'de Büyük Okyanus adalarından oluşan Hawaii eyaleti'nin Big Island 'nın güneyinde yer alan Hawaii Yanardağlar Ulusal Parkı içerisinde yer alan 4.169 metre rakımlı bir aktif kalkan volkan. Hawaii dili ile bu dağın "Mauna Loa" olan ismi "Uzun Dağ" anlamına gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Babadağ (dağ)</span>

Babadağ güney-batı Türkiye'de, Batı Akdeniz Bölgesi'ndeki Muğla ilinin Fethiye ilçesinde bulunan bir dağ'dır.

<span class="mw-page-title-main">Maui</span> Pasifik Okyanusundaki Hawaii adalarından biri

Maui Adası, Hawaii Takımadaları içinde bulunan ikinci büyük ada olup yüzölçümü 1.883 km² ve toplam sahil şeridi 240 km'dir. ABD'nin Hawaii eyaletinin bir kısmıdır ve etrafındaki üç diğer ada ile birlikte bu eyalete bağlı Maui Kontluğu (county)'yi oluşturur ve bu kontluğun merkez kentidir.

<span class="mw-page-title-main">Hawaii (ada)</span> Büyük Okyanusta bulunan Hawaii Takımadalarının en büyük adası

'Hawaii veya Hawaii Büyük Adası (İngilizce: The Big Island, Hawai‘i; Hawaii dili: mokupuni o Hawai‘i Büyük Okyanus kuzeyinde bulunan volkanik Hawaii Takımadaları'nın en büyüğü ve en güneydoğuda bulunanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Sierra Nevada (Amerika Birleşik Devletleri)</span>

Sierra Nevada Sıradağları ) batı ABD'de "Kaliforniya Merkez Vadisi " ile "Havza ve Sıradağlar Jeolojik Bölgesi " arasında bulunan bir sıradağlar sistemidir. Bu sıradağlar "Sierra" veya "Sierralar" ve "Yüksek Sierralar" olarak da adlandırılmaktadır. Sierralar'ın en önemli ve büyük kısmı Kaliforniya eyaletinde bulunmaktadır; ama birçok coğrafyacı bu sıradağlara eklenmiş olarak Nevada eyaletine uzanan Carson Sıradağları'nı da Sierralar'ın bir kısmı olarak kabul etmektedirler.

<span class="mw-page-title-main">Cascade Sıradağları</span>

Cascade Sıradağları veya kısaca "Cascades" batı Kuzey Amerika kıtasında önemli sıradağlardır. Kanada'da güney Britanya Kolumbiyası eyaletinden güney doğru ABD'de Washington, Oregon ve kuzey Kaliforniya eyaletlerine kadar uzanırlar. Bu sıralar ham önemli volkanik olmayan zirveleri hem de "Yüksek Cascadelar" adı verilen bir sıra volkan zirvelerini ihtiva ederler. Batı Kanada'da Britanya Kolumbiyası eyaletinde bulunan kısmını Kanadalılar "Kanada Cascadeları" veya basitçe yerel dağlar olarak "Cascades Dağları" olarak adlandırırlar. ABD'nin kuzey-batı bölgesinde bulunan kısmının Washington eyaleti içinde bulunan kısmı genel olarak yerel ismi ile "Cascadeler"'dir; fakat genel olarak "Kuzey Cascadeler " olarak da anılırlar. Tüm Cascade Sıradağları üstünde bulunan en yüksek zirve rakımı ABD Washington Eyaletinde bulunan 4,392 m olan Rainier Dağı'dir.

<span class="mw-page-title-main">Flagstaff, Arizona</span>

Flagstaff; ABD'nin güneybatısındaki Arizona eyaletinin kuzeyinde Coconino İlçesinde bulunan ve bu ilçenin merkezi olan bir şehir.

<span class="mw-page-title-main">Haleakala Gözlemevi</span> Hawaiideki ilk astronomik araştırma gözlemevi

Haleakala Gözlemevi, Hawaii'nin ilk astronomik araştırma gözlemevidir. Hawaii Üniversitesi Astronomi Enstitüsü'ne ait olan tesis, Maui adasında bulunur. Enstitü, alandaki bazı tesisleri işletir ve bazı kısımları diğer kuruluşlara kiralar. Kiracılar arasında ABD Hava Kuvvetleri Araştırma Laboratuvarı (AFRL) ve Las Cumbres Gözlemevi Küresel Teleskop Ağı (LCOGTN) bulunmaktadır. 3.050 metre (10.010 ft) üzerindeki yüksekliğiyle Haleakala zirvesi, Dünya troposferinin üçte birinin üzerindedir ve mükemmel astronomik gözlem koşullarına sahiptir.