İçeriğe atla

Halı

Halın dokumacılığı, 1890 tarihli bir fotoğraf
Bugünkü Cezayir'den bir halı dokuma atölyesinde çalışan Mağribî kadınlar; 1899.
1539-40'da dokunmuş Erdebil halılarından birisi.

Halı; atkılarının atılmasından sonra (arka iplikleri) üzerine desene göre istenilen hav yüksekliğinde iplerin geçirilerek düğümlenmesi ile yapılan ev içinde ve genellikle yer örtüsü olarak kullanılan eşyadır. Bazı evlerde de duvarda görülür.[1]

Halının kökü Anadolu Selçuklu Devletinden gelmiştir.

Kilimle halı bir birinden farklıdır: Kilim ince bir halı tipidir. Dünyada bilinen ilk halılar Orta Asya'da Türkler tarafından dokunmuştur. Bu halıların günümüze kadar ulaşabilmiş en eski örneğinin MÖ 6-5. yüzyıllarda yapılmış olduğu ve hâlen Leningrad Müzesi'nde saklandığı bilinmektedir.[2] Bu halı Pazırık Halısı olarak bilinmektedir.

Halı insanların rahat ve sıcak bir zemin arayışı sonucu ortaya çıkan ve ev dekorasyonunda önemli bir yer tutan bir malzemedir. Tarihi ise insanlık tarihi kadar eskidir. İnsanlar önce sıcak bir zemin yaratmak amacıyla hayvan postlarını kullanıyorlardı.

İhtiyaçları arttıkça, ihtiyaçlarına uygun post bulamadıkları için, post taklidi yaygılar ürettiler. Zamanla sevdiklerini de desenleştirerek, bugünkü halının kaba örneklerine ulaştılar. Kısaca halı insanoğlunun doğaya karşı ve doğayı kendine uydurma mücadelesinin ilk ürünlerindendir.[3]

Günümüze kadar gelen halı, yaşantımıza ekonomik, sosyal ve kültürel olarak önemli bir yer tutar. Gerek Türklerdeki, gerekse doğu ülkelerindeki ev dekorasyonundaki başlıca unsur halı ve kilimdir.

Günümüzde modern teknolojinin sınırsız avantajlarını kullanan halı sektörü kendini sürekli yenilemektedir. Her yıl yeni trendlerin, kalitelerin ortaya çıktığı halı sektörü yaratıcılığın sınırlarını zorlamaya devam etmektedir.

Kaynakça

  1. ^ "Rug and carpet | Types, Design, and History | Britannica". www.britannica.com. 12 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2024. 
  2. ^ "hereke.com www.herekeli.com/". 3 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2009. 
  3. ^ "History of Carpet". Avalon Flooring. 4 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2024. 

Ayrıca bakınız

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Gördes halıları</span>

Gördes halısı, Manisa'inin Gördes ilçesi yöresine özgü özellikler taşıyan halı türüne denir. Figür ve motifleri geçmişin izlerini yaşatmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kilim</span> dokuma türü

Kilim, iki iplik sistemine dayanılarak yapılan, tersi ve düzü bulunmayan havsız bir dokuma.

<span class="mw-page-title-main">Türkmenistan bayrağı</span> Ulusal bayrak

Türkmenistan bayrağı, Türkmenistan devletinin resmi bayrağı.

Yağcıbedir halıları, özellikle Balıkesir'in Sındırgı ve Bigadiç köylerinde, Yörükler tarafından dokunan ve önemli kültürel değere sahip motifleri olan bir halı türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Türkmen halısı</span>

Türkmen halısı geleneksel olarak Orta Asya kökenli bir tür el yapımı yer kaplama tekstilidir. Orijinal Türkmen aşiret halıları ile bugün başta Pakistan ve İran olmak üzere ihracata yönelik çok sayıda üretilen kilimleri birbirinden ayırmakta fayda vardır. Orijinal Türkmen halıları, Türkmenistan'ın ana etnik grubu olan ve Afganistan ve İran'da da bulunan Türkmen aşiretleri tarafından üretilmiştir. Çadır halılarından, kapı süslerine, irili ufaklı çantalara kadar pek çok amaç için kullanılmaktadırlar.

<span class="mw-page-title-main">Kaplıca</span> jeotermal olarak ısınmış yer altı sularının çıktığı kaynak

Kaplıca, sıcak yeraltı sularından yararlanmak için yeryüzüne çıktıkları kaynakların çevresine kurulan hamam görünümündeki tesislere denir. Kudret hamamı olarak da bilinmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Un helvası</span> Türk mutfağından bir tatlı

Un helvası, kavrulmuş una, şeker ve suyla hazırlanan şerbet dökülerek hazırlanan bir Türk tatlısıdır.

<span class="mw-page-title-main">Pazırık halısı</span>

Pazırık halısı, Altayların Pazırık bölgesinde keşfedilen ve Pazırık Kurganı bölgesinde yapılmış, bilinen tarihin en eski halılarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kasımuşağı halıları</span>

Kasımuşağı halıları, Azerbaycan'ın halıcılık okullarından biri olan Karabağ halıcılık okulunun Cebrayıl grubuna ait hovlı halılardır. Karabağ tipi Cebrayıl grubuna ait "Kasımuşağı halıları" Zengezur bölgesinin Hacışamlı idari toprak biriminde bulunan bulunan Kasımuşağı obasının yanı sıra çevre köylerin de adıyla ilgilidir.

<span class="mw-page-title-main">Türk halısı</span>

Türk halıları, Orta Asya'dan Anadolu'ya göç eden Türkler'in anayurtlarından beraberlerinde getirdikleri dokuma geleneğine dayanan, el tezgahlarında üretilmiş düğümlü, havlı dokuma yaygı ve örtülerdir. Anadolu'nun Türkler tarafından fethinden sonra gelişimi Anadolu'da sürmüştür ve "Anadolu halısı" olarak da bilinir. "Kilim, sumak, cicim, zili" gibi düz dokumalar ile birlikte dünyada en çok bilinen ve en eski el sanat ürünlerindendir. Anadolu'da dokunan tüm halılara Türk halısı denir ancak genel olarak "Türk Halısı" diye şöhret kazanan klasik Türk halıları Anadolu'nun batısında ve büyük kısmı Ege Bölgesi ile civarı vilayetlerde dokunan halılardır.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan halısı</span>

Azerbaycan halısı, Azerbaycan'da yapılan geleneksel bir halıdır. Azerbaycan halısı, çeşitli boyutlarda, yoğun bir dokuya ve havlı veya havsız bir yüzeye sahip, desenleri Azerbaycan'ın birçok halı yapım bölgesinin karakteristiği olan el yapımı bir tekstildir. Geleneksel olarak, halılar Azerbaycan'da zeminleri kaplamak, iç duvarları, kanepeleri, sandalyeleri, yatakları ve masaları süslemek için kullanılırdı.

<span class="mw-page-title-main">Holbein halısı</span>

Holbein halısı, adını Alman ressam Hans Holbein'dan alan bir erken dönem Osmanlı-Türk halısı türüdür. Bu tip halılar en çok Holbein'ın resimlerinde görüldüğünden, Holbein'ın bu tip halıların hepsini resmetmemesine ve ondan önce bu halıları resmeden başka ressamlar olmasına rağmen bu tip halılar literatüre "Holbein halısı" olarak geçmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kumkapı halısı</span>

Kumkapı halısı, İstanbul'un Kumkapı bölgesinde, saray çevresi ve yurt dışındaki alıcılar için ipek üzerine metal ipliklerle dokutulan, İran ve Osmanlı desen özellikleri taşıyan halılardır.

<span class="mw-page-title-main">Seccade</span>

Seccade, İslamiyet'te ibadete yardımcı olmak için kullanılan, üzerinde namaz kılmak üzere kumaş, halı, hayvan postu, hasır gibi malzemelerden yapılmış özel yer yaygısı.

<span class="mw-page-title-main">Türkmen Millî Halı Müzesi</span>

Türkmen Millî Halı Müzesi, Türkmenistan'ın başkenti Aşkabat'ta bulunan bir halı müzesidir. Müze, 24 Ekim 1994 tarihinde açılmış olup 5 Köroğlu Caddesi üzerinde yer almaktadır. En büyük Türkmen halısı koleksiyonuna sahip müze olup 18. ve 19. yüzyıllardan 1000'den fazla halı dahil olmak üzere Orta Çağ'dan 20. yüzyıla kadar zengin bir Türkmen halı koleksiyonuna sahiptir. Geniş antika halı koleksiyonunun yanı sıra birçok halı eşyası, çuval, hurcun ve torba gibi eşyalara da ev sahipliği yapmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Yürük halısı</span>

Yürük halısı bir Türk etnik alt grubu olan Yörükler tarafından Anadolu'da dokunan geleneksel bir kabile halısıdır.

<span class="mw-page-title-main">Düğümlü havlı halı</span>

Düğümlü havlı halı çözgü ve atkı arasında dokunmuş düğümlerin kesik uçlarından yükseltilmiş yüzeyler veya kazıklar içeren bir halıdır. Ghiordes / Türk düğümü, Türk halıları ve Fars halılarına özgü Senneh / Fars düğümü iki ana düğümdür. Kazıksız düz veya goblen dokuma halı bir kilimdir. Bir havlı halı, çözgü ve atkı genişliği ve sayısı, hav yüksekliği, kullanılan düğümler ve düğüm yoğunluğundan etkilenir.

<span class="mw-page-title-main">Karabağ halısı</span>

Karabağ halısı, günümüz Azerbaycan'ın Karabağ bölgesinde yapılan Transkafkasya halılarının çeşitlerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Babür halıları</span>

Babür halıları, Babür İmparatorluğu'nda mahkemelerinde kullanılan el dokuması zemin kaplamalarıydı. Babür halılarının ve kilimlerinin kökleri 16. ve 17. yüzyıllara dayanmaktadır. Babür halıları, doğal manzaralar, çiçek ve hayvan desenleriyle benzersiz bir şekilde tasarlanmış Türk, Fars ve Hint sanatının bir karışımıydı. Keşmir, seccade de dahil olmak üzere en kaliteli yün ve ipek halı ve kilimleri üretiyordu. Bazen bu halılardaki düğüm yoğunluğu, santimetrekare başına 300 düğüm kadar ince ve sıkıydı.

<span class="mw-page-title-main">Şiraz halısı</span>

Şiraz halısı, İran'ın Fars eyaletindeki Şiraz şehri çevresindeki köylerde dokunan bir İran halısı türüdür.