İçeriğe atla

Haim Harari

Haim Harari
Doğum18 Kasım 1940 (83 yaşında)
Kudüs, Filistin Mandası
Milliyetİsrail
Vatandaşlıkİsrail
Mezun olduğu okul(lar)Kudüs İbrani Üniversitesi
DinYahudi
Kariyeri
DalıKuramsal fizik
Çalıştığı kurumlarDavidson Enstitüsü Fen Bilimleri Enstitüsü
Weizmann Bilim Enstitüsü

Haim Harari, (İbranice: חיים הררי) (d. 18 Kasım 1940) özellikle parçacık fiziği üzerine ve diğer alanlarda yaptığı çalışmalar ile tanınan İsrailli kuramsal fizikçidir.

Doğumu ve eğitimi

Harari, beş nesilden bu yana Kudüs şehrinde yaşamış bir ailenin çocuğu olarak 1940 yılında doğdu. Babası İsrail devletinin bir yasama organı olan Knesset'in üyesi Yizhar Harari, annesi ise Dina doğumlu Neumann'dır. Kudüs İbrani Üniversitesi fizik alanında yüksek lisans yaptı ve doktora aldı.

Akademik kariyeri

Doktorasını bitiren Harari, 1967 yılında Weizmann Enstitüsü'nün en genç profesörü olarak işe başladı. Harari halen Weizmann Enstitüsü'nde Davidson Enstitüsü Fen Bilimleri Enstitüsü Yönetim Kurulu Başkanlığı ve New York'ta bulunan Weizmann Küresel Vakfı Yönetim Kurulunda başkanlık yapmaktadır. Ayrıca 1988 yılından 2001 yılına kadar Weizmann Bilim Enstitüsü'nün başkanlığını yapmıştır. Başkanlığı sırasında; Weizmann Enstitüsü, tamamen temel araştırmalar yapmaya odaklanmış ve dünyanın akademik araştırma kuruluşları arasında önde gelen kazançlar elde etmiştir.

Önemli katkıları

Harari'nin, İsrail eğitim sistemine, fen bilimlerine ve parçacık fiziği araştırmalarına önemli oranda katkıları olmuştur. Önemli bazı katkıları ise şunlardır;

Harari, Kobayashi ve Maskawa tarafından 1973 yılında öngörülen[1] üst ve alt kuark[2][3] adıyla keşfetmiş ve standart altı kuark ve parçacık fiziği altı lepton modelinin ilk bütünsel açıklamasını 1975 yılında Stanford'da yapılan Lepton-Foton Konferansında yapmıştır.[2] Ayrıca şu anda doğada en temel parçacıklar olduğuna inanılan, aynı zamanda Rishon Model tarafından önerilen[4][5] kuarklar ve leptonların bir alt yapısı için örnek önermiştir. Bu alt yapılar için henüz deneysel bir kanıt yoktur.

Eğitime katkısı ise ulusal bir derslik ve danışmanlık proje kurulması yönündedir.[6] Proje kapsamında 30.000'den fazla sosyo-ekonomik durumu bozuk ve yoksul olan İsrailli lisans öğrencisine haftada dört saat ücretsiz eğitim bursu verilmiştir. Ayrıca lise öğrencilerine yönelik olarak gelişmiş laboratuvarlarda tüm fizik çalışmalarını yapan nitelikli öğretmenlerin, kendi okullarında bu eğitimi vermesi için benzersiz bir bilim eğitim merkezi kurmuştur. Harari, kuruluşlarından bu yana her iki projenin de başkanlığını yürütmektedir.

Aldığı ödüller

Harari'nin aldığı ödüller arasından bazıları şunlardır;

  • İsrail Beşeri Bilimler ve Bilim Akademisi üyeliği. (1978)
  • Amerikan Sanat ve Bilim Akademisi üyeliği. (2010)
  • Rothschild Fizik Ödülü (1976)
  • İsrail Ödülü - müspet bilimler alanında. (1989)[7]
  • Sanat, Bilim ve Kültür EMET Ödülü - eğitim alanında. (2004)[8]
  • Almanya Başkanı tarafından verilen "Commander Cross of the Order of Merit".
  • Avusturya tarafından verilen "Cross of Honor, Science and Art, First Class".
  • Aşağı Avusturya eyaletine yaptığı hizmetlerden dolayı "Golden cross of honor for service" ödülü. (2011)
  • Max Planck Topluluğu ve Weizmann Enstitüsü arasında işbirliği geleneğine yaptığı katkılardan dolayı, Max Planck Enstitüsü tarafından nadiren verilen Harnack madalyası. (2001)

Harari 2004 yılında Ortadoğunun sorunlarına kendi bakış açısıyla yaptığı "A View from the Eye of the Storm" isimli konuşması dünya genelinde sansasyon yarattı. Sonunda Harari konuşmasını aynı adı taşıyan bir kitap haline getirdi.

Kitapları

  • A View from the Eye of the Storm: Terror and Reason in the Middle East, HarperCollins, 2005.[9]

Kaynakça

  1. ^ M. Kobayashi, T. Maskawa (1973). "CP-Violation in the Renormalizable Theory of Weak Interaction". Progress of Theoretical Physics. 49 (2). ss. 652-657. Bibcode:1973PThPh..49..652K. doi:10.1143/PTP.49.652. 13 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2020. 
  2. ^ a b H. Harari (1975). "A new quark model for hadrons". Physics Letters B. 57B (3). s. 265. Bibcode:1975PhLB...57..265H. doi:10.1016/0370-2693(75)90072-6. 
  3. ^ K.W. Staley (2004). The Evidence for the Top Quark. Cambridge University Press. ss. 31-33. ISBN 978-0-521-82710-2. 11 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2013. 
  4. ^ H. Harari (1979). "A schematic model of quarks and leptons". Physics Letters B. 86 (1). ss. 83-86. Bibcode:1979PhLB...86...83H. doi:10.1016/0370-2693(79)90626-9. 
  5. ^ H. Harari, N. Seiberg (1982). "The rishon model". Physics Letters B. 204 (1). ss. 141-167. Bibcode:1982NuPhB.204..141H. doi:10.1016/0550-3213(82)90426-6. 
  6. ^ "Perach Official Site". 8 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2013. 
  7. ^ "Israel Prize Official Site - Recipients in 1989 (in Hebrew)". 21 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2013. 
  8. ^ "EMET Prize Official Site - Recipients in 2004". 22 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2013. 
  9. ^ "View from the Eye of the Storm: Terror and Reason in the Middle East". amazon. 1 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2013. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kuark</span> Temel parçacık türü

Kuark, bir tür temel parçacık ve maddenin temel bileşenlerinden biridir. Kuarklar, bir araya gelerek hadronlar olarak bilinen bileşik parçacıkları oluşturur. Bunların en kararlıları, atom çekirdeğinin bileşenleri proton ve nötrondur. Renk hapsi olarak bilinen olgudan ötürü kuarklar asla yalnız bir şekilde bulunmaz, yalnızca baryonlar ve mezonlar gibi hadronlar dahilinde bulunabilir. Bu sebeple kuarklar hakkında bilinenlerin çoğu hadronların gözlenmesi sonucunda elde edilmiştir.

Parçacık fiziğinde bir hadron, güçlü etkileşim tarafından bir arada tutulan taneciklerden oluşan bir bileşik parçacıktır.

Kuark yıldızı, son derece yüksek çekirdek sıcaklığı ve basıncının çekirdek parçacıklarını, başıboş kuarklardan oluşan sürekli bir madde hali olan kuark maddesini oluşturmaya zorladığı, varsayımsal bir sıkışık, egzotik yıldız türüdür.

Yukarı kuark en hafif kuarktır, temel bir parçacıktır ve maddenin önemli bir bileşenidir. Aşağı kuarkla birlikte atom çekirdeğini meydana getiren proton ve nötronu oluşturur. Birinci nesil olarak sınıflandırılırlar. Elektrik yükü +2/3 e olup çıplak kütleleri 2,2+0,5
-0,4 MeV/c2 olarak ölçülmüştür. Bütün kuarklar gibi yukarı kuark da 1/2 spine sahip temel fermiyondur ve dört temel etkileşimin hepsinden etkilenir. Yukarı kuarkın antiparçacığı olan yukarı antikuark ile elektriksel yük işareti gibi birkaç özellikte farklılaşır.

Parçacık fiziğinde şu anda bilinen ve kuramsal olan temel parçacıkları ve bu parçacıklarla oluşturulabilen bileşik parçacıkları içeren listedir.

<span class="mw-page-title-main">Temel parçacık</span> Başka parçacıklardan oluştuğu bilinmeyen parçacıklar.

Temel parçacıklar, bilinen hiçbir alt yapısı olmayan parçacıklardır. Bu parçacıklar evreni oluşturan maddelerin temel yapıtaşıdır. Standart Model'de kuarklar, leptonlar ve ayar bozonları temel taneciklerdir.

Üst kuark, parçacık fiziğinde Standart Model'de tanımlanan bir parçacık. +2/3 elektrik yüküne sahip üçüncü kuşak kuarktır. 171,2 GeV/c2 kütleye sahip temel parçacık.

<span class="mw-page-title-main">Toshihide Maskawa</span>

Toshihide Maskawa ö. 23 Temmuz 2021, Kyoto, Japonya 2008'de CP ihlali üzerine yaptığı çalışmalarla bilinen, "atomaltı fizikte doğada en az 3 kuark ailesinin varlığını öngören spontane kırık simetrinin kökeninin keşfi" ile Nobel Fizik Ödülü nün dörtte biriyle ödüllendirilen Japon Kuramsal fizikçidir.

<span class="mw-page-title-main">Peter Higgs</span> İngiliz teorik fizikçi (1929–2024)

Peter Ware Higgs, İngiliz teorik fizikçi.

<span class="mw-page-title-main">George Zweig</span> Amerikalı fizikçi

George Zweig, Amerikalı teorik fizikçi.

Mark Brian Wise Kanadalı-Amerikalı teorik fizikçi. Temel parçacık fiziği ve Kozmoloji üzerine araştırma yapmıştır. Ağır kuark etkili teorisi'nin (HQET) gelişimindeki rolüyle tanınmaktadır. Ayrıca finans ve risk değerlendirmesi için matematiksel modeller üzerinde çalışmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Mildred Dresselhaus</span> Amerikalı fizikçi (1930 – 2017)

Mildred Dresselhaus ya da bilinen adıyla karbon biliminin kraliçesi, Massachusetts Teknoloji Enstitüsü'nde fizik ve elektrik elektronik mühendisliği alanlarında profesördür.

Preonlar parçacık fiziğinde, kuarklar ve leptonların altparçacıkları olan nokta parçacıklardır. Terim 1974’te, Jogesh Pati ve Muhammed Abdüsselam tarafından oluşturulmuştur. Preon modellerine olan ilgi, 1980’lerde zirve noktasına ulaşmıştır ancak parçacık fiziği Standart Model'i, fiziğin kendisini en başarılı şekilde tanımlamaya devam ettiğinden ve lepton ile kuark kompozitleri hakkında hiçbir deneysel veri bulunmadığından dolayı bu ilgi azalmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Pentakuark</span>

Pentakuark, birbirlerine bağlı durumdaki dört kuark ile bir antikuarktan oluşan atomaltı parçacıktır. Kuarkların +1/3, antikuarkların ise - 1/3 baryon sayısına sahip olmalarından ötürü pentakuarkların toplam baryon sayısı 1'dir ve bu da pentakuarkların baryon olarak tanımlanmasını sağlar. Normal baryonların aksine üç değil de beş kuark bulundurmasından ötürü egzotik baryon olarak sınıflandırılır.

<span class="mw-page-title-main">J/psi mezonu</span>

J/psi mezonu veya psion bir atomaltı parçacık. Bir tane tılsım kuark ve bir de tılsım antikuarktan oluşan bir çeşni değiştiren yüksüz mezonudur. Bir tılsım kuark ve bir tılsım antikuarkın bağlı hali ile oluşan mezonlar "karmoniyum" olarak anılır. En yaygın karmoniyum, düşük değişim kütlesi, 3.0969 GeV/c23,0969 GeV/c2 yani ηc̅ ' nin (2.9836 GeV/c22,9836 GeV/c2) biraz üzerinde, sebebi ile J/psi mezondur. Bu mezon ortalama 7.2×10−21 s7,2×10-21 s ömre sahiptir.Fakat bu süre tahmin edilen 1000 kat daha uzundur.

Parçacık fiziğinde, Pontecorvo–Maki–Nakagawa–Sakata matrisi, Maki–Nakagawa–Sakata matrisi, lepton karıştırma matrisi veya nötrino karıştırma matrisi serbestçe yayıldıkları vezayıf etkileşimlerde yer aldıları zaman, nötrinoların kuantum hallerinin yanlış eşleşmesi hakkında bilgi içeren bir birimsel karıştırma matrisi. Nötrino salınımlarının bir modelidir. Bu matris 1962' de Ziro Maki, Masami Nakagawa ve Shoichi Sakata, Bruno Pontecorvo tarafından tahin edilen nötrino salınımlarını açıklamak amacı ile sunulmuştur.

Parçacık fiziğinde asimptotik özgürlük, enerji ölçeği yükseldikçe ve ilgili uzunluk ölçeği azaldıkça iki parçacık arası bağın asimptotik olarak zayıf olmasına sebebiyet veren ayar teorilerinin özelliklerinden biridir.

<span class="mw-page-title-main">Müon nötrinosu</span>

Müon nötrinosu, bir tür lepton olan ve
ν
μ sembolüyle gösterilen temel parçacıktır. Müon ile birlikte leptonların ikinci neslini oluşturduğundan, müon nötrinosu adını almıştır. 1940'ların başında, farklı kişiler tarafından teorileştirilmiş; 1962'de Leon Lederman, Melvin Schwartz ve Jack Steinberger tarafından Brookhaven Ulusal Laboratuvarı'nda keşfedilmiştir. Bu keşifleri sayesinde bu üç fizikçi, 1988'de verilen Nobel Fizik Ödülü'nün sahibi olmuşlardır.

<span class="mw-page-title-main">Maurice Goldhaber</span> Amerikalı fizikçi (1911 – 2011)

Maurice Goldhaber, 1957'de nötrinoların negatif sarmallığa sahip olduğunu belirleyen Amerikalı fizikçidir.

<span class="mw-page-title-main">Helen Quinn</span> Avustralyalı fizikçi (d. 1943)

Helen Rhoda Arnold Quinn, Avustralyalı parçacık fizikçisi ve eğitimcisidir. Teorik fizikte, doğanın simetrisine karşılık gelen Peccei-Quinn teorisi ve Üç tip parçacık etkileşimi için birleşik bir teori arayışında katkıları bulunmaktadır. Quinn, Ulusal Bilimler Akademisi'nin Bilim Eğitimi Kurulu Başkanı olarak, K-12 Fen Eğitimi için Bir Çerçeve: Uygulamalar, Kesişen Kavramlar ve Temel Fikirler — Yeni Nesil Bilim Standartlarının temelli bir çalışma yürütmüş, birçok devlet tarafından benimsenmiştir.Başarıları arasında Uluslararası Teorik Fizik Merkezi'nden Dirac Madalyası, İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi'nden Oskar Klein Madalyası, Avustralya Nişanı'nın Onursal Görevlisi olarak atanması, Amerikan Fizik Derneği'nden Teorik Parçacık Fiziği için JJ Sakurai Ödülü bulunmakla beraber, Amerikan Fizik Enstitüsü'nden Fizikte Liderlik için Karl Taylor Compton Madalyası ve Franklin Enstitüsü'nden Fizikte 2018 Benjamin Franklin Madalyası'na layık görülmüştür.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.