Hafız Hakkı Paşa
| Hafız Hakkı Paşa 1315 (1899) P.-2[1] | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 24 Nisan 1878 Edirne |
| Ölüm | 15 Şubat 1915 (36 yaşında) Erzurum |
| Bağlılığı |  Osmanlı İmparatorluğu |
| Hizmet yılları | 1901-1915 |
| Rütbesi |  Mirliva |
| Birimi | Erkan-ı Harbiye-i Umumiye Viyana Askeri Ataşeliği |
| Komutası | 1. Kolordu 10. Kolordu 3. Ordu Hareket Ordusu |
| Çatışma/savaşları | |
Hafız Hakkı Paşa (24 Nisan 1878, Edirne - 15 Şubat 1915, Erzurum), Osmanlı Türk askeri.
Asıl adı İsmail Hakkı'dır, küçük yaşlardayken ailesi ile birlikte Siroz ve Köprülü’de bulundu. Bu dönemde hafız oldu. Bundan dolayı “Hafız Hakkı” olarak tanındı.
Süvari mülazım-ı evveli (üsteğmen) Hacı Halil Efendi’nin oğludur, ilk öğrenimini Siroz ve Köprülü’de yaptı. Manastır Askeri Rüştiyesi’ni bitirdikten sonra İstanbul’a giderek Harbiye Mektebi’ne girdi. Harp Okulu'nda Enver Paşa, Mahmud Kamil Paşa ve Fahreddin Paşa ile sınıf arkadaşıydı. Harp Okulu'nu ilk sınıfını ikincilikle (Fahreddin birinci, Enver dördüncü, Mahmud Kamil sekizinci) ve daha sonra 5 Aralık 1902 tarihinde Harp Okulu son sınıfını birincilikle (Enver ikinci, Mahmud Kamil dördüncü, Fahreddin sekizinci) bitirdi. Mezuniyetinin ardından Manastır ve Selanik bölgelerinde görev yaptı. Özellikle Bulgar çetelerinin bastırılmasında ve yakalanmasında başarı gösterdi. 1904’te kolağalığına, 1908’de binbaşılığa yükseldi. Aynı yıl, Meşrutiyet'in tekrar ilan edilmesi için Enver Bey ile birlikte dağa çıktı. Hürriyet Kahramanı oldu. Önce Erkân-ı Harbiye-i Umumiye dördüncü şubesine daha sonra Viyana askeri ataşeliğine atandı, 31 Mart Olayı’nda Viyana’dan Selanik’e gelerek Hareket Ordusu’na katıldı. V. Murad'ın torunlarından olan Behiye Sultan ile 17 Şubat 1910’da evlendi. Aynı yıl, Erkân-ı Harbiye-i Umumiye üçüncü şubesine, 1911 ‘de 1. Kolordu Erkân-ı Harbiye-i ikinci reisliğine getirildi. Balkan Savaşı’nda Çatalca savunmasında gösterdiği başarı üzerine yarbaylığa (kaymakam) yükseltildi. Daha sonra bir komutanın, ordularının başında nasıl olması gerektiği hakkında kitaplar yazdı. Ayrıca "Vicdani" takma adıyla Şura-yı Ümmet ve Tanin adlı gazetelerde makaleler yazmıştır. "Şanlı Asker" ve Balkan Savaşları’nın anlattığı "Bozgun" adında iki kitabı vardır.[2]
Erkân-ı Harbiye-i Umumiye ikinci reisliği görevindeyken 7 Aralık 1914'te albaylığa (miralay) terfi ederek Kafkas Cephesi'ndeki 10. Kolordu Komutanlığına atandı.[3] Bu kolordunun komutanı olarak katıldığı Sarıkamış harekâtından sonra tuğgeneralliğe (mirliva) yükseltilerek Hasan İzzet Paşa'nın yerine Ocak 1915'te 3. Ordu Komutanlığına atandı. Savaş sırasında Enver Paşa'nın birlikleri belirlenen hedeflere kısa sürede ulaşmasına karşın, kendisinin komutasındaki birlikler belirlenen hedeflere ulaşamadı ve başarısız oldu. Bu durum, Sarıkamış Harekâtı'nın Osmanlı açısından yenilgiyle sonuçlanmasının önemli sebeplerinden biri oldu.
Bu savaşta Osmanlı Ordusu, Rus Ordusu tarafından yenilgiye uğratıldı. Geri çekilme sırasında Osmanlı Ordusu, çoğunlukla acı soğuk nedeniyle yok oldu. Bu başarısızlıktan sonra Enver Paşa, 3. Ordu komutanlığını Hafız Hakkı Paşa'ya bırakarak İstanbul'a döndü. Hafız Hakkı Paşa da sadece birkaç hafta sonra 1915 yılında Erzurum'da tifüs nedeniyle öldü.
Kaynakça
- ^ Harp Akademileri Komutanlığı, Harp Akademilerinin 120 Yılı, İstanbul, 1968, p. 27. (Türkçe)
- ^ Murat Bardakçı (23 Aralık 2012). "Sarıkamış'taki büyük felâketin sorumlusu Hafız Hakkı Paşa'nın pişmanlık günlüğü". 28 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2016.
- ^ Erik Jan Zürcher, The Unionist factor: the Role of the Committee of Union and Progress in the Turkish National Movement, 1905-1926, BRILL, 1984, p. 47.
