İçeriğe atla

Hadramut Yahudileri

Yemen'de bugün itibarıyla Hadramut ili. Geleneksel alanı daha büyüktür.

Hadramut Yahudileri, bugünün Yemen'inde, Hadramut bölgesinde yaşamış antik bir Mizrahi cemaatiydi.

Tarihçe

Çok eski bir cemaat olan Hadramut Yahudileri, İslam'ın yükselişi ve Hicaz Yahudilerinin kovulmasıyla Yemen'de Aden Yahudileriyle birlikte iki ana Yahudi cemaatinden birini oluşturmaktaydı. Aden Yahudilerine kıyasla, Hadramut Yahudileri daha çok soyutlanmıştı ve dış dünya bu cemaatin varlığından 1940'larda haberdar oldu. Cemaatin kendine has dini gelenekleri mevcuttu. Hadrami Yahudilerinin çoğu İslam'a geçtiyse de İsrail'in kurulmasıyla bu ülkeye göç ettiler ve bugün Yemen'de hiç Harmadut Yahudisi kalmamıştır. Hadramiler Sayaun, Tarim, el-Mukelle ve el-Şeher şehirlerinde yaşadılar. Cemaatin en tanınmış ailelerinden el-Şeher ve el-Mukelle'de yaşayanlar Ben Hanin, Ben Hayem, Ben Yazea, Ben Zağyo, Ben Ysrail ve Ben Katyan'dı ve bu ailelerin hepsi 1509 ve 1990 yılları arasında İslam'a geçti. Ben Katyan ailesi ünlü Hadrami hançer yapımcıları olup altın işlemeyle uğraşmaktadırlar.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Yemen</span> Orta Doğuda yer alan bir ülke

Yemen, resmî adıyla Yemen Cumhuriyeti, Orta Doğu'da yer alan bir ülke. Kuzeyinde Suudi Arabistan, kuzeydoğusunda Umman ile komşudur. Batısını Eritre ve Cibuti, güneybatısını Somali çevreler. Yemen; 555.000 km2 yüz ölçümüne sahiptir ve 1.200 km uzunluğunda sahil şeridiyle Arap Yarımadası'nın güney ucunda yer almaktadır. Güneyinde Hint Okyanusu'nun uzantısı Aden Körfezi, kuzeyinde Kızıldeniz, güneybatısında ise bu ikisini ayıran Babülmendep Boğazı bulunmaktadır. Yemen'in Umman Denizi ile Kızıldeniz'de en büyükleri Haniş ve Sokotra olmak üzere 200'e yakın adası bulunmaktadır. En büyük şehri ve başkenti San'a'dır. 2022 yılı itibarıyla Yemen'in nüfusunun yaklaşık 31 milyon olduğu tahmin edilmektedir. Yemen; Arap Birliği, Birleşmiş Milletler, Bağlantısızlar Hareketi ve İslam İşbirliği Teşkilatı üyesidir.

<span class="mw-page-title-main">Yemen bayrağı</span> Ulusal bayrak

Yemen bayrağı, Kuzey ve Güney Yemen'in birleştiği gün olan 22 Mayıs 1990 tarihinde kabul edilmiş ve yeni devletin simgesi hâline getirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Buhara Yahudileri</span>

Buhara Yahudileri, Farsçanın bir lehçesi olan Buhori dilini konuşan Orta Asya'daki Yahudilerdir. İsimleri, zamanında oldukça büyük bir Yahudi cemaati olan Buhara Emirliği'nden gelir. Sovyetler Birliği'nin dağılmasıyla cemaatin çoğunluğu İsrail ve ABD'ye bir kısmı da Avrupa ve Avustralya'ya göç etti.

<span class="mw-page-title-main">Mizrahi Yahudileri</span> Kuzey Afrika ve Orta Doğudaki yerli Yahudi soyundan gelen kişiler

Mizrahi Yahudileri veya İbranice -im eki kökenli Mizrahim, doğulu anlamına gelip Orta Doğu, Kuzey Afrika, Orta Asya ve Kafkasya'daki Yahudilere verilen genel addır. İsrail'de ise "Mizrahi" terimi daha çok Arap dünyasındaki ve Arap dünyasına komşu ülkelerdeki Yahudilere denir. Irak, Suriye, Lübnan, Yemen, İran, Afganistan, Buhara, Mağrib Yahudileri, Berberi, Kürt, Azerbaycan, Dağıstan, Hindistan, Pakistan Yahudileri ve Çerkes Yahudileri başlıca Mizrahi Yahudileridir.

<span class="mw-page-title-main">Yemen Yahudileri</span>

Temani Arap Yarımadası'nın güney ucundaki Yemen'de yaşayan veya ataları yakın zaman kadar Yemen'de yaşamış olan Yahudilere denir. Sihirli Halı Operasyonu ile Haziran 1949 ve Eylül 1950 tarihleri arasında hemen hemen bütün Yemen Yahudileri İsrail'e getirtilmiştir. Bugün Temaniler'in çoğunluğu İsrail'de yaşarken küçük bir kısmı da ABD ve diğer ülkelerde yaşamaktadır. Yemen'de yaşayan Yahudilerin sayısı ise diğer Yemen Yahudilerine kıyasla bir elin parmakları kadardır.

<span class="mw-page-title-main">Paradesi Yahudileri</span>

Paradesi Yahudileri, Koçin Yahudileri ile kaynaşmış, başta İspanya, Portekiz ve Hollanda olmak üzere Avrupa ve Orta Doğu'dan göç etmiş Yahudiler'in torunlarıdır. Geleneksel olarak anadilleri Ladino olmasına rağmen zamanla Yahudi Malayalamı'nı benimsediler. Halaha Yahudiliği'nin takipçisiydiler.

<span class="mw-page-title-main">İtalya Yahudileri</span>

İtalya Yahudileri genel anlamda İtalya'da yaşayan Yahudilere daha özele inildiğinde ise Roma İmparatorluğu'ndan bu yana bölgede varlığını sürdüren Sefarad ve Aşkenaz olmayan Yahudilere denir.

<span class="mw-page-title-main">Bahreyn'deki Yahudilerin tarihi</span>

Bahreyn Yahudileri dünyanın en küçük Yahudi cemaatlerinden biridir. Bir zamanlar nüfusu 1500'e kadar ulaşan cemaatte bugün geriye elliden az üye, bir sinagog ve bir de küçük mezarlık kalmıştır.

El Salvador'daki Yahudilerin tarihi 19. yüzyılın başında Sefarad Fransa Yahudileri'nin ülkeye gelmesiyle başlayıp ardından II.Dünya Savaşı'nda gelen Aşkenazlarla devam etmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Bağdadi Yahudiler</span>

Bağdadi Yahudiler, Hindistan'daki ana Yahudi cemaatlerinden biridir.

Meksika Yahudileri ülkede engizisyonlardan beri yaşamaktadır. Çoğu Meksika şehrinde olmak üzere cemaatin 50,000 üyesi vardır. Diğer Yahudiler Jalisco eyaletinin Guadalajara ve çevre şehirlerinde ve Monterrey, Veracruz, Culiacán ve Tijuana'da yaşamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Umman'daki Yahudilerin tarihi</span>

Eskiden yüzyıllar boyunca Yahudilerin varlğı süren Umman'da bugün bir Yahudi cemaati bulunmamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Suudi Arabistan'daki Yahudilerin tarihi</span>

Suudi Arabistan'daki Yahudilerin tarihi antik çağlardan bu yana bugün Suudi Arabistan'da bulunan topraklar üzerindeki Yahudi tarihi anlamına gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Arap dünyasındaki Yahudilerin tarihi</span>

Arap Yahudileri Arap dünyasında doğan Yahudileri veya onların torunlarını ifade eder. Salim Tamari'ye göre, dünyanın birçok yerinde "Arap Yahudisi" terimi bir oksimorondur.

Habbani Yahudiler veya Habbanim, Yemen'in bugünkü Şabva vilayetine ait Habban bölgesinde yaşayan Yahudilerdi.

<span class="mw-page-title-main">Aden Yahudileri</span> Adendeki Yahudi topluluğu

Aden Yahudileri, Arap Yarımadası'nın güney ucunda, Hadramut'a sınırı olan Aden'de doğan veya Aden'de doğmuş kişilerin nesillerinden gelenlere denir. Aden, eskiden Birleşik Krallık'a ait bir liman şehriydi. Yahudilerin, burada ilk yerleşenlerden olmaları mümkündür. Bundan 500 yıldan uzun bir süre önce, Kudüs'e gelen Bartinuro'lu Rabbi Obadiah'ın yazdıklarına göre: "Eden topraklarından Yahudiler... Talmud ile pek tanışık değiller lakin sadece Rabbi Alfasi ve Rabbi Moşe ben Maymon ile [tanışıklar]". Aden Yahudilerinin hemen hemen hepsi Haziran 1947 ile Eylül 1967 arası ülkeyi terk etmişlerdir. Bugün çoğunluğu İsrail'de bir kısmı da başta Birleşik Krallık olmak üzere diğer yerlerde yaşamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Lübnan'daki Yahudilerin tarihi</span>

Lübnan Yahudileri geleneksel olarak bir Mizrahi cemaati olup genelde Lübnan'ın Beyrut şehrinde veya çevresinde yaşayan veya yaşamış olan Yahudilerdir. Cemaatin hemen hemen hepsi İsrail, Fransa ve Kuzey Amerika'ya göç etmiştir. Ülkede bugün 20 ila 40 arası Yahudi kalmıştır. Lübnan Yahudileri toplumla sıkıca entegre oldukları ve vatanlarını terk etme hissi duymadıkları için Lübnan'ın 1958'de yaşadığı iç savaşta dahi büyük oranda dış göç olmamıştır. Fakat, 1975'teki Lübnan İç Savaşı ve 1982'deki İsrail'in Lübnan'a girme harekâtıyla dış göçler hızlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Hadramut (il)</span>

Hadramut, Yemen'in 21 ilinden birisidir. Ülkenin doğusunda yer alır. Yönetim merkezi el-Mukelle şehridir. İlin yüzölçümü 191.737 km2, 2004 yılı resmi nüfusu 2.225.000'dır.

<span class="mw-page-title-main">Aden'in Fethi</span>

Aden'in Fethi, 1547 yılında yerel Arap şeyhlerinin eline düşen Aden'in Portekiz İmparatorluğu'nun eline geçme tehlikesine karşı, 26 Şubat 1548'de Osmanlı İmparatorluğu tarafından tekrar ele geçirilişi.

<span class="mw-page-title-main">El-Mukelle</span> Yemenin Hadramut ilinin yönetim merkezi ve ana limanı

El-Mukelle, Yemen'in Hadramut ilinin yönetim merkezi ve ana limanı konumundadır. Ülkenin 5. büyük şehridir. Nüfusu 2004 yılındaki sayıma göre 176.942'dir. Arap Yarımadası'nın güneyinde Umman Denizi'nin Aden Körfezi kısmında, Aden'in 480 km doğusunda yer alır. Şehirde Riyan adlı havaalanı bulunmaktadır.