İçeriğe atla

Haci Kadir Koyi

Haci Kadir Koyî Heykeli

Haci Kadire Koyi (Kürtçe; Hecî Qadirê Koyî (d. 1815 Köysancak - ö. 1897 İstanbul) Kürt edebiyatçısı, şair ve Kürt milliyetçisi.[1][2] Asıl ismi Abdulkadir babasının ismi Molla Salih'tır. Hac aylarında doğması sebebiyle Haci Kadir diye bilinir. Küçük yaşlarda babasını yedi yaşında iken de annesini kaybetmiştir. Dayılarının yanında büyüyen Haci Kadir medrese eğitimi Mahabad ve Uşnu gibi yerlerde almıştır. Kürt edebiyatı'na yapmış olduğu katkılar ve ulusal şiirlerinden dolayı Kürtler'de ikinci Ahmed-i Hani (İkinci Hani) olarak bilinir.[3] Hacı Kadir özellikle şiirlerinde Kürtçe dışında ısrarla diğer dilleri kullanan Kürt yazarları, dini kendi çıkarlarına alet eden ve kadınların okumasına karşı çıkan bazı mollaları şiddetle eleştirmiştir.

Ömrünün sonlarında İstanbul'a gelmiştir, 1897 yılında İstanbul'da ölmüştür ve Karacaahmet Mezarlığı'na defnedilmiştir.

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2022. 
  2. ^ Arjen Ari, Xasenezer, ISBN 9786055315504
  3. ^ Kadri Yıldırım, İkinci Xani / Xaniye Duyem: Haci Qadire Koyi

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Ziya Gökalp</span> Türk yazar ve toplum bilimci

Ziya Gökalp, Türk yazar, toplum bilimci, şair ve siyasetçidir. Meclis-i Mebûsanda ve Türkiye Büyük Millet Meclisinde milletvekilliği yapmıştır. "Türk milliyetçiliğinin babası" olarak da anılır.

Kadir şu anlamlara gelebilir:

<span class="mw-page-title-main">Kürt dilleri</span> Hint-İran dillerinin Kuzeybatı İran koluna giren dil

Kürt dilleri veya Kürtçe, Hint-Avrupa dil ailesine bağlı Hint-İran dillerinin Kuzeybatı İran koluna giren ve Türkiye'nin doğu ve güneydoğusu, Suriye'nin kuzeyi, Irak'ın kuzeyi ve kuzeydoğusu ile İran'ın batısında yaşayan Kürtler tarafından konuşulan bir dil koludur. Kürtçe Irak'ta, Irak'a bağlı Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nde ve de facto özerk olan Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi'nde resmî dil statüsüne sahiptir. Kürt dillerinin yukarıda belirtilenler haricinde Ermenistan, Gürcistan, Türkmenistan, Lübnan, Afganistan, Rusya gibi ülkelerde az sayıda konuşanı bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Ahmed-i Hânî</span> Kürt edebiyatçı ve astronom

Ahmed-i Hani, 17. yüzyıl'da yaşamış Kürt edebiyatçı, astronom, şair, tarihçi ve İslam alimi.

<span class="mw-page-title-main">Selim Temo</span> Kürt yazar

Selim Temo, Kürt şair, yazar, akademisyen ve çevirmen.

Kürt edebiyatı, Kürtçe ile yaratılmış sözlü ve yazılı edebi eserleri kapsayan edebiyat. İslam öncesi Kürt edebiyatına dair hiçbir bilimsel bulgu ve bilgi yoktur. Kürt anlatılarının büyük bir kısmı sözlü şekilde yayılmış ve bu sözlü edebiyat bugün de sürmektedir. 20. yüzyılın başına kadar olan yazılı edebiyat ise şiir şeklindedir. Nesrin gelişmesi ise daha çok politik ve sosyal gelişmeler sayesinde olmuştur. Avrupa ülkelerine göçün artmasıyla birlikte yüzü kendi topraklarındaki gelişmelere dönük olan yeni bir tür sürgün edebiyatının da geliştiği görülmektedir.

Ali Hariri Klasik Kürt edebiyatı şairi ve İslam bilgini. İlk Kürt şairi sayılmaktadır. Hakkâri doğumlu olan Hariri'den itibaren Kürt edebiyatında, divan edebiyatı dönemi başlar. Ali Hariri, küçük yaşta ilim öğrenmek için Şam'a gitti, ardından Bağdad ve Musul gibi yerlerde eğitimini devam etmiştir. Babası vefat edince amcasının himayesinde yetişti. Geçimini temin etmek için, amcasından meslek öğrendi.

<span class="mw-page-title-main">Kürt milliyetçiliği</span> siyasal ideoloji

Kürt milliyetçiliği, Kürtlerde, halk olma bilincinin kültürel ve siyasal eyleme yönlendirilmesini ifade eden kavramdır. Kürtlerin çoğunluk olduğu toprakları Kürdistan olarak tanımlayan ve bağımsız bir Kürt devleti kurulmasını savunan siyasi hareket olmakla birlikte, Kürtlerin yaşadıkları topraklarda diğer etnik gruplar ile eşit haklara sahip olmasını, Kürtçenin resmî dil ve eğitim dili olmasını savunan siyasi görüştür.

Kadri Can veya Kadrican, sosyalist enternasyonalist Kürt yazar ve şair.

<span class="mw-page-title-main">Zana Farqînî</span> Kürt dilbilimci

Zana Farqînî (d.1967) Kürt yazar, çevirmen ve dilbilimci.

Mahmud Beyazidi Kürt tarihçisi, İslam âlimi ve Kürdolog.

<span class="mw-page-title-main">Abdurrahman Şerefkendi</span> Kürt dilbilimci ve şair

Abdurrahman Şerefkendi veya Hejar Kürt dilbilimci, yazar, şair ve çevirmen.

Muradhan Beyazidi veya Murad Han, 1736 yılında Ağrı'nın Doğubeyazıt ilçesinde doğmuş, Klasik Kürt edebiyatı şairi ve yazarı. Ahmed-i Hani'den etkilemiştir. 6 yaşında iken Ahmedi Hani'nin medresesinde Kur'an ve dini dersleri alır Muradhan daha sonra Bitlis ve Van gibi illerde eğitimini tamamlar. 1778 yılında Doğubeyazit'ta öldü. Günümüzde ulaşan çok sayıda şiirleri var.

Nûbihara Biçukan, 1683 yılında Ahmed-i Hani tarafından kaleme alınan Kürtçe manzum eser. Hani bu eseri Kürdistan medreselerinde Kürtçe eğitim vermek için yazmıştır. Kitap Kürtçe-Arapça manzum bir sözlük olup, Kürt tarihindeki ilk Kürtçe sözlük sayılmaktadır.

Bahtiyar Ali, Irak Kürdü bir yazar, şair, romancı ve makale yazarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kawa Nemir</span> Kürt şair, çevirmen ve editör

Kawa Nemir Kürt şair, çevirmen, editör.

<span class="mw-page-title-main">Ferik Polatbekov</span>

Ferik Polatbekov veya Fyodor Lıtkin, Bolşevik Sovyet Kürdü siyasetçi, şair, gazeteci, hatip, devrimcidir.

<span class="mw-page-title-main">Kadri Yıldırım</span>

Kadri Yıldırım Kürt akademisyen ve siyasetçidir.

<span class="mw-page-title-main">Rıza Talabani</span> Kürt şair

Şeyh Rıza Talabani, Kürt şair. Talabani Kürtçe, Türkçe, Farsça ve Arapça şiirler yazmıştır. Şiirlerinin çoğu hiciv ve yaratıcı aşağılamalardan oluşur.

<span class="mw-page-title-main">Şamil Esgerov</span>

Şamil Esgerov Sovyet Kürdü yazar, edebiyatçı ve tarihçi.