İçeriğe atla

Habsburg Hanedanı

Habsburg Hanedanı
Haus Habsburg
ÜlkeAlman Krallığı, Avusturya Arşidüklüğü, Bohemya, İspanya, Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu, Macaristan-Hırvatistan, Meksika İmparatorluğu, Napoli, Portekiz Krallığı, Sicilya ve diğer küçük tarihi ülkeler
MilliyetAlmanlar, Avusturyalılar, diğer Cermenler ve İspanyollar
Kuruluş11. yüzyıl
KurucuHabsburg Kontu Radbot
YıkılışAvusturya'da 1780, İspanya'da 1700, Portekiz'de 1640
Son hükümdarİspanya kolu: Charles (1 Kasım 1700)
Avusturya kolu: Maria Theresa (29 Kasım 1780)
Unvan(lar)
  • Almanya Kralı
  • Avusturya Arşidükü
  • Avusturya İmparatoru
  • Bohemya Kralı
  • Burgonya Dükü
  • Fransa Kralı[note 1]
  • Galiçya ve Lodomerya Kralı
  • Habsburg Kontu
  • Hırvatistan Kralı
  • İngiltere Kralı
  • İrlanda Kralı
  • İspanya Kralı
  • İtalya Kralı
  • Kutsal Roma Cermen İmparatoru
  • Macaristan Kralı
  • Meksika İmparatoru
  • Napoli Kralı
  • Parma Dükü
  • Portekiz Kralı
  • Romalıların Kralı
  • Sicilya Kralı
  • Transilvanya Büyük Prensi
Alt kolları
  • Habsburg-Laufenburg
  • Kyburg Hanedanı
  • Leopold kolu
  • Albert kolu
  • Habsburg-Lorraine Hanedanı (Maria Theresa'nın oğlu II. Joseph'in soyu)
    (not: II. Joseph'in oğlu olmadığından onun küçük kardeşi II. Leopold, Habsburg-Lorraine Hanedanı'nın başına geçmiştir.)
  1. ^ yalnızca unvan

Habsburg Hanedanı, Avrupa'nın çeşitli ülkelerini yüzyıllar boyunca yönetmiş bir hanedan. Avusturya Hanedanı olarak da bilinir.[1]

Tarihçe

Hanedanın kökeni

Hanedan adını, bugün İsviçre'de bulunan ve "Şahin Kalesi" anlamına gelen Habichtsburg'dan alır. Aargau kantonunda, Aare ırmağı yakınlarındaki bu kale, 1020 yılında, Strazburg Piskoposu Werner ve kayınbiraderi Radbot tarafından yaptırılmıştır.[1] Hanedanın bugün tespit edilebilen en eski atası, Kont Radbot'un büyükbabası Zengin Guntram'dır. Zengin Guntram'ın, 950 yılında Alman Kralı I. Otto'ya başkaldıran Kont Guntram ile aynı kişi olduğu düşünülür.[1]

Radbot'un oğlu I.Werner (ö.1096), "Habsburg Kontu" unvanını aldı.[1] I. Werner, Zürih ve Yukarı Alsas bölgelerinin kontu olan III. Albert'in (ö. yak. 1200) büyükbabasıdır. Habsburglardan II. Rudolf (ö. 1232), Laufenburg ve Waldstätte'yı ele geçirdi; ancak ölümünden sonra bu bölgeler oğulları IV. Albert ve III. Rudolf arasında paylaşıldı. Sonradan III. Rudolfun mirasçıları, kendi hisselerini IV. Albert'in mirasçılarına sattı.[1]

Hanedanın Avusturya ile özdeşleşmesi

IV. Albert'in oğlu IV. Rudolf 1273'te Alman Kralı seçildi ve I. Rudolf olarak anılmaya başlandı. I. Rudolf, 1282 yılında, Avusturya ve Styria'yı oğulları Albert (gelecekteki Alman Kralı I. Albert) ve II. Rudolf'a -birlikte yönetmeleri için- verdi; zira Habsburglarda yönetimi tek bir kişi yerine tüm erkeklere devretme geleneği vardı.[1] Ancak ikibaşlılığa alışık olmayan Avusturya halkı bu yönetim şeklini benimsemedi ve 1283 yılındaki bir antlaşma ile II. Rudolf haklarından feragat etti.[1] Kral I. Albert 1308'de ölünce yeniden yönetim sorunları ortaya çıktı. Bir süre ortak yönetimin (condominium) denenmesinden sonra Avusturya Dükü IV. Rudolf 1364 yılında kardeşleriyle bir antlaşma yaptı ve eşit haklara sahip olmalarına rağmen kendisinin hanedanın de facto başı olduğunu ilan etti.[1] Tüm bunlara rağmen Rudolf'un ölümünden sonra III. Albert ve III. Leopold 1379'da Neuberg Antlaşması'nı imzaladı ve bölgeyi yeniden bölüştü: Avusturya Albert'in; Styria, Carinthia ve Tirol Leopold'un oldu.[1]

Bu esnada Kral I. Albert'in oğlu Avusturyalı III. Rudolf 1306-1307 yıllarında Bohemya Kralı idi ve kardeşi I. Frederick, 1314-1330 yılları arasında -III. Frederick unvanıyla- Alman Kralı idi.[1] Avusturyalı V. Albert 1438'de Almanya, Macaristan ve Bohemya Kralı seçildi ve II. Albert unvanını aldı. II. Albert'in hayatta kalan tek oğlu Ladislas Posthumus 1446'dan itibaren Macaristan'ın, 1453'ten itibaren Bohemya'nın kralı oldu. 1457 yılında Ladislas ölünce Avusturyalı III. Albert'in tüm erkek nesli tükenmiş oldu. Aynı esnada III. Leopold'dan gelen Styrian nesli İç Avusturya ve Tirol dallarına ayrıldı.[1]

Habsburg Kutsal Roma İmparatoru

İç Avusturya neslinin en kıdemli üyesi V. Frederik 1440'ta Alman Kralı oldu ve 1452'de Kutsal Roma İmparatoru olarak Roma'da taç giydi (ki Frederick Roma'da taç giyen son imparatordur). Böylece Habsburglar Batı dünyasının en prestijli seküler unvanına sahip oldu.[1] Bununla birlikte o dönemde "Kutsal Roma İmparatoru" demek, pratikte sadece "Alman Kralı" demenin gösterişli bir şekliydi ve Alman kralları -tıpkı Bohemya ve Macaristan kralları gibi- seçimle başa geliyordu.[1] Habsburg Hanedanı'nın 1711 yılına kadar sürekli kendi içinden imparator çıkarmasının başlıca nedeni, Habsburg kontrolündeki bölgenin genişliği ve zenginliği nedeniyle Hanedanın Alman seçicilere kendi adayını dayatabilmesiydi.[1]

Yönettikleri ülkeler

Habsburg Hanedanının yönetmiş olduğu bazı ülkeler şunlardır:

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f g h i j k l m n House of Habsburg 8 Şubat 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Britannica.com. Erişim: 30 Ocak 2015

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Avusturya tarihi</span> Avusturyanın tarih öncesinden günümüze kadar geçmişi

Bu madde Avusturya'nın tarih öncesinden günümüze kadarki tarihi hakkında bilgi vermektedir.

<span class="mw-page-title-main">I. Ferdinand (Kutsal Roma imparatoru)</span>

I. Ferdinand, Habsburg Hanedanı'ndan olan Kutsal Roma Cermen İmparatoru. Doğumdaki unvanı Avusturya Arşidükü babası tarafından; Kastilya Krallığı prensliği, León, Aragon ve Navarre prensi unvanları ise annesi tarafından gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">III. Ferdinand (Kutsal Roma imparatoru)</span>

III. Ferdinand, Kutsal Roma imparatoru (1637–1657).

<span class="mw-page-title-main">II. Ferdinand (Kutsal Roma imparatoru)</span>

II. Ferdinand, Habsburg Hanedanından Avusturya Arşidükü ve Kutsal Roma Cermen İmparatoru (1619-1637). Ayrıca 1590 yılından 1637 yılına kadar Styria Dükü, 1618-1625 yılları arasında Macaristan ve Hırvatistan kralı olduğu gibi 1617-1619 ve tekrar 1620-1637 yılları arası Bohemya Kralı olarak hükmetti. 23 Mayıs 1618 yıllarındaki Bohemya'daki İmparatorluk hükûmetine karşı genişleyerek devam eden isyan hareketi ülkeyi Otuz Yıl Savaşları'na sürükledi. Bu nedenle Protestanlara karşı toleranslı olmamakla suçlandı.

<span class="mw-page-title-main">VI. Karl</span> 18.yyda Habsburg Kutsal Roma-Cermen İmparatoru

VI. Karl İngilizce: Charles VI, Almanca: Karl VI Kutsal Roma İmparatoru, Bohemya Kralı ve Macaristan kralıydı 1711 yılından, 1740 yılına kadar. 1703 yılından 1711 yılına kadar III. Karl olarak İspanya tacını aktif olarak talep eden kişiydi.

<span class="mw-page-title-main">VII. Karl (Kutsal Roma imparatoru)</span> Kutsal Roma imparatoru (1697-1745; hd. 1742-1745)

İmparator Charles VII Albert, Wittelsbach ailesi üyesi, 1726 dan beri Kutsal Roma İmparatorlarını seçme hakkına sahip altı üyeden biri ve 24 Ocak, 1742 yılından 1745 yılında ölümüne kadar Kutsal Roma İmparatoru.

<span class="mw-page-title-main">Matthias (Kutsal Roma imparatoru)</span>

Matthias, 1612-1619 yılları arası Habsburg Hanedanı'nı Kutsal Roma İmparatoru olarak yönetip, Avusturya Arşidükü, Macar ve Hırvatistan Kralı olarak 1608-1619, 1611-1617 Bohemya Kralı olarak hükmetti.

<span class="mw-page-title-main">II. Maximilian (Kutsal Roma imparatoru)</span> Bohemya, Macaristan ve Hırvatistan kralı ayrıca Kutsal Roma İmparatoru

II. Maximilian, 1562 yılından beri Bohemya kralı, 1563 yılından itibaren Macaristan ve Hırvatistan kralı ve 1564 yılından ölümüne kadar Kutsal Roma imparatoruydu. Habsburg Hanedanı'nın bir üyesiydi.

<span class="mw-page-title-main">IV. Ludwig (Kutsal Roma imparatoru)</span> Bavyera dükü ve Kutsal Roma imparatoru (1282-1347)

İngilizce: Louis IV, Bavyeralı olarak anılır, Wittelsbach hanedanından, 1294/1301 den beri kardeşi I. Rudolf ile birlikte Bavyera Dükü, Kont Palatine (Ren) 1329 yılına kadar, Almanya Kralı 1314 yılından beri ve 1328 yılından beri Kutsal Roma İmparatoru. Ludwig, bir ayı avı sırasında Puch'ta Fürstenfeldbruck yakınlarında geçirdiği inmeden öldü. Münih'te Frauenkirche Kilisesi'nde gömüldü.

<span class="mw-page-title-main">III. Friedrich (Kutsal Roma imparatoru)</span> Avusturya arşidükü ve dükü (1452-1493)

III. Friedrich veya III. Frederik Habsburg 1440 yılında II. Albert'in ardılı olarak Almanya Kralı seçildi.

<span class="mw-page-title-main">Habsburg Monarşisi</span> 1526-1806 arasında Habsburg Hanedanı tarafından yönetilen Orta Avrupa toprakları

Habsburg Monarşisi, 1526-1806 yılları arasında Habsburg Hanedanı tarafından yönetilen Orta Avrupa topraklarına verilen isimdir.

<span class="mw-page-title-main">Bohemya Krallığı</span> Orta Avrupada bulunan bir krallık

Bohemya Krallığı Orta Avrupa'da Bohemya bölgesinde yer alan Çek devletidir, bugünkü Çekya sınırları içinde kalmaktadır. 1806 tarihine kadar Bohemya kralı Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu hükümdarı seçme yetkisine sahip olan elektör heyetinin üyesiydi. Krallık önce Avusturya İmparatorluğu, 1867 yılında da Avusturya-Macaristan İmparatorluğu topraklarının parçası olmuştur. I. Dünya Savaşı'nda İttifak Devletlerinin yenilgisinin ardından krallık ve bağlı olduğu imparatorluk dağılmış, sonrasında bağımsızlığını ilan eden Çekoslovakya'nın ana unsurlarından olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Avusturya hükümdarları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Avusturya, 1246'ya kadar Babenberg Hanedanı ve 1282'den 1918'e kadar Habsburg Hanedanı tarafından yönetildi. Bu listede Avusturya'nın lord, kral ve arşidüklerinin listesi yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Steiermark Dükalığı</span>

İstirya Dükalığı, günümüz Avusturya'sının güneyinde ve Slovenya'nın kuzeyinde yer alan bir dükalıktı. 1806 yılına kadar Kutsal Roma İmparatorluğu'nun bir parçasıydı ve 1918'ya kadar da Avusturya-Macaristan'ın bir taç toprağıydı.

<span class="mw-page-title-main">Radbot (Habsburg kontu)</span>

Klettgau Kontu Radbot (985-1045), Habsburg hanedanı'nın atası sayılır.

<span class="mw-page-title-main">II. Albert (Kutsal Roma kralı)</span>

Albert the Magnanimous KG, Romalıların kralı olarak II. Albert, Kutsal Roma İmparatorluğu'nun kralı ve Habsburg Hanedanı'nın bir üyesiydi. Miras yoluyla Avusturya Dükü V. Albert oldu. Karısı aracılığıyla aynı zamanda Macaristan, Hırvatistan ve Bohemya Kralı oldu ve Lüksemburg Dükalığı üzerinde hak iddia etti.

<span class="mw-page-title-main">Wittelsbach Hanedanı</span>

Wittelsbach hanedanı Bavyera, Pfalz, Hollanda ve Zelanda, İsveç, Macaristan, Bohemya, Köln Elektörlüğü, Yunanistan ve diğer bazı prens-piskoposluklara hükmetmiş olan Alman hanedandır. Atalarının toprakları olan Pfalz ve Bavyera toprakları birer elektörlüktü ve ailenin üç üyesi Kutsal Roma İmparatorluğu'nun imparatorlarını ve krallarını seçti. 1805'te kurulan ve 1918'e kadar varlığını sürdüren Bavyera Krallığı'na da hükmettiler. Hanedandan olan ilk Bavyera dükü I. Otto dur. 1180'de Bavyera Dükalığı'nın Aslan Heinrich'ten alınmasıyla Bavyera dükü oldu. II. Otto, Pfalzlı Agnes ile evlenmişti. Agnes, Ren Pfalz kontu V. Heinrich'in kızı ve Aslan Heinrich'in torunuydu. Bu evlilikle Wittelsbach hanedanı Pfalz'ı da aldı.

<span class="mw-page-title-main">I. Rudolf (Almanya kralı)</span>

I. Rudolf, Habsburg Hanedanı'ndan Almanya'nın ilk kralıydı. Ayrıca Karintiya, Carniola, Avusturya, Steiermark dükü ve Habsburg ve Nassau kontuydu. Almanya'nın ilk kont krallarından biri olarak 1273'ten ölümüne kadar hüküm sürdü.

<span class="mw-page-title-main">Babenberg Hanedanı</span>

Babenberg Hanesi, Avusturya Düklerinden oluşan asil bir hanedandı. Aslen Frankonya Dükalığı'ndaki Bamberg'den olan Babenbergler, Avusturya Markgraflığı'nı MS 976'daki kuruluşundan 1156'da bir dükalığa yükselmesine ve o andan itibaren 1246'da soyunun tükenmesine kadar yönetmişlerdir. Babenberg Hanedanı'nın yerine daha sonra onların akrabası Habsburg Hanedanlığı geçti.

<span class="mw-page-title-main">Marchfeld Muharebesi</span> 1278da Avusturyada gerçekleşen muharebe

Marchfeld Savaşı, 26 Ağustos 1278'de gerçekleşen ve Orta Avrupa'nın sonraki yüzyıllarını şekillendiren önemli bir muharebeydi. Savaş, Bohemya Kralı II. Ottokar'ın ordusu ile Alman Kralı Habsburg I. Rudolf ve müttefiki Macaristan Kralı IV. László'nun birleşik kuvvetleri arasında yapıldı. Bu çatışma, Büyük Fetret Dönemi ve Babenberg Veraset Savaşı'nın bir parçasıydı.