İçeriğe atla

Habibullah Han

Habibullah Han
Afganistan Emiri
Afganistan Emiri
Hüküm süresi1 Ekim 1901 – 20 Şubat 1919
Önce gelenAbdurrahman Han
Sonra gelenNasrullah Han
Doğum3 Haziran 1872(1872-06-03)
Semerkant, Rus Türkistanı
Ölüm20 Şubat 1919 (46 yaşında)
Kalagoş, Afganistan
HanedanBarakzay Hanedanı
BabasıAbdurrahman Han
AnnesiAsal Begüm, Özbek
Diniİslam
Emir Habibullah Han, 1900'li yılların başlarında Afgan askerleriyle birlikte.

Habibullah Han (1872-1919), 1901-1919 arasında hüküm süren Afganistan emiridir.

Hayatı

Saltanatı süresinde modern tıp ve teknolojinin ülkesine gelmesi için çaba sarf etti. 1903 yılında yine bu amaçla Habibia yüksek okulunu kurdu. Bu okul askeri akademi olarak işlev görecekti. Başlangıcından günümüze Afgan elitlerinden birçoğu bu okuldan mezun olarak hayata katıldı. Ardından Habibullah ülkede hukuk alanı dahil ilerici reformlar yapmaya çalıştı. Fakat bu reformlar sırasında yine 1903 yılında dinden çıktığı gerekçesiyle danışmanı Sahibzade Abdül Latif ölümle cezalandırıldı.

1896 yılında St Michael and St George Şövalye Nişanına, 1907 yılında da Banyo Nişanına layık görülmüştür.[1]

Ölümü

Lagman vilayetinde yaptığı bir av gezisinde suikaste uğrayarak öldü.[2] Ölümünün ardından kardeşi Nasrullah Han yerine Emir olduysa da, bir haftalık çok kısa süren saltanatının ardından görevden alınarak müebbet cezasıyla hapse atıldı[3] ve ertesi yıl cezaevindeyken suikast[4] yapılarak öldürüldü. Emirliğe ise amcası Nasrullah'ı hapse gönderen (Habibullah'ın 3. oğlu) Emanullah Han geçti. Halbuki yaygın görüşe göre, Habibullah suikastından oğlu Emanullah Han sorumlu tutulmaktadır.[5]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Buyers, Christopher (Ekim 2001). "Afghanistan - The Barakzai Dynasty" (İngilizce). 12 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2017. 
  2. ^ Olesen. Islam and Politics in Afghanistan. s. 101. 
  3. ^ The State, Religion and Ethnic Politics: Afghanistan, Iran and Pakistan Ali Banuazizi, 1988
  4. ^ Clements, Frank (2003). Conflict in Afghanistan: a historical encyclopedia. ABC-CLIO. ISBN 1-85109-402-4. 18 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2017. 
  5. ^ "Afghanistan 1919–1928: Sources in the India Office Records". The British Library. 16 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2017. 
Habibullah Han
Doğumu: 3 Haziran 1872 Ölümü: 20 Ocak 1919
Resmî unvanlar
Önce gelen
Abdurrahman Han
Afganistan Kralı
1901-1919
Sonra gelen
Nasrullah Han

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Afganistan</span> Batı, Orta ve Güney Asyanın birleştiği yerde bulunan devlet

Afganistan ya da resmî adıyla Afganistan İslam Emirliği, Orta Asya'nın güneyinde denize kıyısı olmayan bir ülkedir. Doğu ve güneyde Pakistan; batıda İran; kuzeyde Türkmenistan, Özbekistan ve Tacikistan; kuzeydoğuda ise Çin ile komşudur. 652.000 km² yüz ölçümlü, kuzey ve güneydoğusunu düzlüklerin oluşturduğu dağlık bir ülkedir. Başkenti ve en büyük şehri Kâbil'dir. Yaklaşık 40 milyonluk nüfusunun çoğunluğunu Peştunlar, Tacikler, Hazaralar ve Özbekler oluşturur. Ülke, uluslararası alanda Afganistan İslam Cumhuriyeti olarak tanınmaktadır. ABD'nin Afganistan'dan çekilmesine akabinde gerçekleşen Taliban saldırıları ile 15 Ağustos 2021'de Taliban'ın başkent Kâbil'i ele geçirmesi sonucunda kurulmuş olup, yönetimin devri konusundaki tartışmalar ve görüşmeler devam etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Hotakîler</span>

Hotakî hanedanı Afgan kökenli Gilzai Boyu'ndan (Peştunlar) gelen Mir Üveys Han Hotak tarafından, bugünkü Afganistan'ın Kandehar şehrinde kurulmuştur. Mirüveys ve destekçileri 1709 yılında İran'da hüküm süren Safevî yönetimi zamanında ortaya çıktılar. Mirwais Han yönetime Pers Kralları'nı temsilen gelen Gürcistan doğumlu Kandehar valisini öldürerek başladı. Ardından Mirüveys bölgede bulunan diğer valilerin de öldürülmesini istesi, bunun ile birlikte Afganlar tüm Iran ordusunu mağlup etti ve ordu Safeviler'in başkenti İsfahan'ı da terk etmek zorunda kaldı.

<span class="mw-page-title-main">Emanullah Han</span> Afganistan kralı ve emiri

Emanullah Han veya unvanıyla Gazi Emanullah Han, 1919'dan 1929'daki tahttan çekilişine kadar önce Emir, 1926'dan sonra da Kral olarak Afganistan'ın hükümdarıydı. Ağustos 1919'da Üçüncü İngiliz-Afgan Savaşı'nın sona ermesinin ardından, Afganistan bağımsızlığını ilan etti. Birleşik Krallık'ın etkisinden uzak ve bağımsız bir dış politika izlemek için korunan devlet statüsünden feragat etti.

<span class="mw-page-title-main">Abdurrahman Han</span> 1880den 1901e kadar Afganistan Emiri

Abdurrahman Han, 1880-1901 arasında hüküm süren Afganistan emiri.

<span class="mw-page-title-main">Muhammed Zahir Şah</span> Afganistan Kralı (1914-2007)

Muhammed Zahir Şah, 8 Kasım 1933'ten 17 Temmuz 1973'te tahttan indirilene kadar hüküm süren son Afganistan Kralıydı. 40 yıl boyunca görev yapan Zahir, 18. yüzyılda Durrani İmparatorluğu'nun kuruluşundan bu yana Afganistan'da en uzun süre görev yapan hükümdardı.

<span class="mw-page-title-main">Nasıreddin Şah</span> 4. Kaçar Şehinşahı

Nasıreddin Şah, 5 Eylül 1848 - öldürüldüğü 1 Mayıs 1896 yılına kadar İran şahı. Muhammed Şah Kaçar ve Melik Cihan Hanım'ın oğlu ve Sasani Hanedanının II. Şapur ve Safevi Hanedanı'nından I. Tahmasb'tan sonrasında İran'ın en uzun saltanat süren üçüncü hükümdarıdır. Nasıreddin Şah, 50 yıla yakın süren hükümdarlığı süresince, resmi olarak Avrupa'yı ziyaret eden modern ilk İran hükümdarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Afganistan'ın posta tarihi ve posta pulları</span>

Afganistan'ın erken posta tarihi ve posta pullarının tesisi için "Şer Ali Han"a Afganistan'daki Barakzay (kabile) sinin kurucusu Dost Muhammed Han'ın üçüncü oğlu. 1863'ten 1866 yılına ve 1868 yılından ölüm tarihi olan 1879 yılına kadar Afganistan emiri) saygınlık verilir ve kendisi Kabil Krallığı'nda modernleşme programının bir parçası olarak posta servisini kurmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Muhammed Nadir Şah</span> Afganistan Kralı (1929-1933)

Muhammed Nadir Şah, 1929-1933 yılları arasında hüküm süren Afgan kralı.

<span class="mw-page-title-main">Habibullah Kalakani</span>

Habibullah Kalakani, de Bache saqaw olarak da bilinen, Afganistan'ın modernleşme karşıtı olan çeşitli Ghilzai kabilelerinin yardımı ile Emanullah Han'ın tahttan çekilmesinden sonra 1929 yılı Ocak ve Ekim ayları arasındaki Afganistan hükümdarı.

<span class="mw-page-title-main">III. İngiliz Afgan Savaşı</span>

III. İngiliz-Afgan Savaşı, 6 Mayıs-8 Ağustos 1919 tarihleri arasında Afganistan Emirliği ile Britanya İmparatorluğu arasında gerçekleşmiş olan üçüncü savaştır.

<span class="mw-page-title-main">Darul Aman Sarayı</span>

Darul Aman Sarayı, Afganistan'ın başkenti Kabil'in merkezine 16 km uzaklıkta bulunan Avrupa tarzı bir saray.

<span class="mw-page-title-main">Afganistan Emirliği</span>

Afganistan Emirliği, Orta ve Güney Asya'nın arasında yer alan, 1823-1926 yılları arasında hüküm sürmüş, bugünkü Afganistan ve Pakistan'ın bir kısmını oluşturan sınırlar içinde yer alan eski bir tarihi devlet ve emirliktir. Söz konusu devlet Kabil'deki Barakzay Hanedanı'nın kurucusu Dost Muhammed Han'ın Dürrânîler'i ortadan kaldırılmasıyla kuruldu. Emirliğin tarihinde; Orta Asya'da süper güç olma yarışı içinde olan Britanya İmparatorluğu ve Rus İmparatorluğu'nun arasındaki Gölgeler Turnuvası etkili olmuştur. Bu dönem, Afganistan'daki Avrupa etkisi olarak da nitelendirilmiştir. Afganistan Emirliği, daha sonra İngiliz güçleri tarafından Birinci İngiliz-Afgan Savaşı'na yol açan Sih İmparatorluğu ile olan savaşa devam etti. Savaş, İngilizlerin geri çekilip Dost Muhammed Han'ın yeniden tahta geçmesiyle sonuçlandı. Ancak İkinci İngiliz-Afgan Savaşı sırasında Britanyalılar bu sefer Afganları mağlup etmeyi başararak bugün modern Pakistan sınırları içinde yer alan Afgan topraklarını işgal etti ve Afgan dış ilişkilerini kendi himayesine aldı. Bu durum Afganların Üçüncü İngiliz Afgan Savaşını kazandıktan sonra Ravalpindi Antlaşması'nın imzalanması sonucu Emanullah Han'ın kontrolü geri kazanmasıyla son buldu.

<span class="mw-page-title-main">Afganistan Krallığı</span> 1926-1973 yılları arasında Orta Asyada bir monarşi

Afganistan Krallığı, Güney ve Orta Asya'da 1926'da Afganistan Emirliği'nin halefi olarak kurulan bir anayasal monarşiydi. Tahta çıktıktan yedi yıl sonra ilk kralı Emanullah Han tarafından emirliğin krallığa dönüşümü ilan edildi. Monarşi, 1973 Afganistan Darbesi'yle birlikte sona erdi.

<span class="mw-page-title-main">Nasrullah Han</span>

Nasrullah Han (1874-1920), 1919 yılında yalnız bir hafta hüküm süren Afganistan emiri.

<span class="mw-page-title-main">Afganistan Demokratik Cumhuriyeti</span> Ülke

Afganistan, resmi adı Afganistan Demokratik Cumhuriyeti, 1987'den sonra Afganistan Cumhuriyeti, Afganistan'da 1978-1992 yılları arasında, sosyalist Afganistan Demokratik Halk Partisi'nin (ADHP) yönetimde olduğu dönemi kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Afganistan ordu tarihi</span>

Afganistan ordusu, ilk kez 1709'da Kandehar'da Hotakîler'in ve ardından Dürrânîler'in kurulmasıyla ortaya çıkmıştır. Afgan ordusu, ülkenin Abdurrahman Han tarafından yönetildiği 1880'de İngilizlerin yardımıyla yeniden yapılandırılmıştır. 20. yüzyılın başlarında Kral Emanullah Han'ın yönetimi sırasında ve daha sonra Kral Muhammed Zahir Şah'ın kırk yıllık yönetimi sırasında modernize edildi; Sovyetler Birliği, 1950'ler ve 1970'ler arasında neredeyse tüm silah, eğitim ve askeri ihtiyaçları sağladı. 1978'den 1992'ye kadar, Sovyet destekli Afgan Silahlı Kuvvetleri, o zamanlar Amerika Birleşik Devletleri, Pakistan ve diğer ülkeler tarafından desteklenen çok uluslu mücahit gruplarla şiddetli çatışmalara girdi. Başkan Necibullah'ın 1992'de istifa etmesi ve Sovyet desteğinin sona ermesinden sonra, Afgan ordusu farklı gruplar tarafından kontrol edilen kısımlara ayrıldı. Bu dönemi, liderleri Pakistan Silahlı Kuvvetleri tarafından eğitilen ve etkilenen Taliban rejimi izledi.

Bu madde, 1709'da ilk Afgan devleti olan Hotak İmparatorluğu'nun kuruluşundan bu yana Afganistan devlet başkanlarını listeler.

<span class="mw-page-title-main">Afganistan İç Savaşı (1928-1929)</span> 1928-1929a arası Afganistandaki askerî çatışma

Afganistan İç Savaşı, 14 Kasım 1928'den 13 Ekim 1929'a kadar süren savaştı. Habibullāh Kalakāni komutasındaki Sakkavist (Sakāwīhā) kuvvetleri, Afganistan Krallığı'ndaki çeşitli muhalif kabilelere ve rakip hükümdarlara karşı savaştı, bunlar arasında Muhammed Nadir Han sonunda baskın bir rol elde etti. 17 Ocak 1929'da Kabil'in ele geçirilmesi ve Emanullah Han'ın yenilmesi veya 3 Haziran'da Kandehar'ın ele geçirilmesi gibi erken başarılara rağmen, Sakkavistler sonunda 13 Ekim 1929'da Nadir Han liderliğindeki Sakkavist karşıtı güçler tarafından yönetimden indirildi ve Nadir'in 3 Kasım 1933'teki suikastine kadar hüküm süren Afganistan Kralı olarak yükselişine yol açtı.

<span class="mw-page-title-main">Sakkavistler</span> 1920ler ve 1930larda Afganistandaki bir silahlı grup

Sakkavistler, Afganistan Krallığı'nda 1924'ten 1931'e kadar aktif olan silahlı bir gruptu. Habibullāh Kalakāni tarafından yönetildiler ve Ocak 1929'da Afganistan Emirliği'ni kurarak Afganistan'ın başkenti Kabil'in kontrolünü ele geçirmeyi başardılar. Afganistan İç Savaşı'ndaki (1928-1929) askeri gerilemelerin ardından, Ekim 1929'da başkentten kovuldular. Sakkavist faaliyetleri 1931'de sona erdi.

<span class="mw-page-title-main">Afganistan Emirliği (1929)</span> Orta Asyada tanınmayan eski bir devlet

Afganistan Emirliği, Ocak 1929'dan Ekim 1929'a kadar varlığını sürdüren ve Sakkavistler tarafından yönetilen tanınmayan bir devletti. Habibullāh Kalakāni 18 Ocak 1929'da devletin ilk ve tek emiri oldu. 13 Ekim 1929'da Kalakani'nin düşmesinden sonra Emirlik sona erdi.