Habib Edip Törehan
Habib Edip Törehan | |
|---|---|
| Doğum | 1890 Bursa |
| Ölüm | 25 Mayıs 1968 (77-78 yaşlarında) Almanya |
| Defin yeri | İstanbul |
| Milliyet | Türk |
| Meslek | İş insanı ve gazete yayımcısı |
Habib Edip Törehan (1890, Bursa - 25 Mayıs 1968, Almanya), Türk iş insanı ve gazete yayımcısıdır.
II. Dünya Savaşı yıllarındaki ticarî faaliyetleri ile büyük bir servet edindi, sermayesi ile 1949 yılında Yeni İstanbul gazetesini yayımlamaya başladı.
Hayatı
Habib Edip Törehan, 1890 yılında Bursa'da dünyaya geldi.[1] İstanbul'da Mercan İdadîsi'nden mezun oldu. 1914'te Mekteb-î Mülkiye-î Şâhane'den mezun oldu. Mülkiye Mektebi'nde bir sene müderris muavinliği yaptı. 1916'da Mülkiye Mektebi'ni bitirince öğrenimine devam etmek üzere Berlin'e gitti.
Berlin'de hukuk ve iktisat öğrenimi gören Habip Edip Bey, I. Dünya Savaşı sonunda Türk halkına yapılan hukuksuzluğu anlatan yazıları kaleme alıp Alman gazetelerinde yayımladı. Türkiye Cumhuriyeti'nin ilanından sonra yeni devleti tanıtmak amacıyla yazılar yayımlatmayı sürdürdü. Yazılarını Die Türkei (1919) ve Die Türkei Von Gestern Und Heute (1928) başlıklı kitaplarda topladı. Berlin'deki öğrencilik yıllarında ayrıca Almanlar'a Türkçe öğretmeyi amaçlayan bir kitap ve Türk yazarların hikâyelerinin çevirilerinden oluşan bir kitap yayımladı. Berlin yıllarında tanıştığı Riga doğumlu Lola Hanım ile evlendi.[1]
Almanya'da şark tütünlerini elle sararak başladığı sigara üretimini 250-300 kişilik bir fabrikaya ve yaygın bir dağıtım ağına çevirdi. Ne var kî, 1929 Dünya Ekonomik Bunalımı sırasında iflas etti ve eşi ile birlikte Türkiye'ye döndü.[1]
Türkiye'ye döndükten sonra Ticaret Vekaleti'nde çalışmaya başladı. Habip Edip mahlasıyla Siyaset ve İktisadiyat Kütüphanesi başlığıyla bir dizi kitap yayımladı. Celâl Bayar'ın iktisat vekili olmasından bir süre sonra bakanlıktaki görevinden ayrıldı.[1]
Almanya'ya geri dönüp Türkiye'den pamuk, tiftik, meyve ithalâtı ile uğraşan Törehan, II. Dünya Savaşı yıllarında Alman savaş sanayinin ihtiyaç duyduğu hammadeyi Türkiye'den temin ederek Karadeniz ve Tuna nehri üzerinden Almanya'ya getirterek büyük bir servet edindi. 1949 yılında Türkiye'de Yeni İstanbul gazetesini kurdu. Yeni İstanbul, her gün emtia borsalarını ve menkul kıymet hareketlerini yayınlayarak ekonomi haberciliğinin öncülerinden oldu. Gazete, ikramiye kampanyaları sayesinde yüksek tiraja ulaştı.
Törehan, 1965 yılına kadar İsviçre'de ikamet ettikten sonra vergi kanunlarının ağırlaşması üzerine işlerini Monako'ya nakletti. 1966 yılında Monako fahrî başkonsolosluğu ile görevlendirildi.
25 Mayıs 1968 tarihinde tedavi gördüğü Almanya'da ölen Törehan'ın cenazesi İstanbul'a getirilip defnedildi.
Kaynakça
- ^ a b c d "Rıfat Bali, Unutulmuş bir tüccar ve gazete patronu: Habip Edip Törehan" (PDF). 10 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 26 Mart 2014.
