İçeriğe atla

Habeas data

Habeas data, belirli uluslarda mevcut olan bir emir ve anayasal çözüm yöntemidir. habeas data'nın Latinceden birebir çevirisi "verilere sahip olmanızı buyuruyoruz" veya "veri sahibi olarak siz verilere sahip olunuz" anlamına gelmektedir.[1] Bu hukuk yolu ülkeden ülkeye değişmekle birlikte, genel olarak, bir anayasa mahkemesine sunulan bireysel bir şikayet yoluyla, bir kişinin verilerini, imajını, mahremiyetini, onurunu, bilgi özerkliğini ve bilgi edinme özgürlüğünü korumak için tasarlanmıştır.

Habeas data, herhangi bir vatandaş tarafından, kendisi hakkında hangi bilgilerin tutulduğunu öğrenmek için herhangi bir manuel veya otomatik veri kaydına karşı talep edilebilir. Bu kişi, tutulan kişisel verilerin düzeltilmesini, güncellenmesini veya imha edilmesini talep edebilir. habeas data ile ilgili bireysel şikayetin hukuki niteliği ihtiyari yargı yetkisidir; bu da mahremiyeti ihlal edilen kişinin bu şikayeti sadece kendisinin sunabileceği anlamına gelir. Mahkemelerin bu süreci kendiliğinden başlatma yetkisi bulunmamaktadır.

Tarihi

Habeas data, anayasa mahkemesi önünde yapılan ve kişisel verilerin gizliliğiyle ilgili bireysel bir şikayet başvurusudur. Bu tür şikayetlerin ilki habeas corpus'tur (ihzar müzekkeresi). Diğer bireysel şikayetler arasında The Writ of Mandamus (ABD), Amparo (İspanya, Meksika ve Arjantin) ve Respondeat Superior (Tayvan) yer almaktadır.

Habeas data kararının kendisi çok kısa bir geçmişe sahiptir, ancak kökenleri bireysel mahremiyeti koruyan belirli Avrupa yasal mekanizmalarına kadar izlenebilir. Özellikle, bazı Alman anayasal hakları habeas data hakkının doğrudan ataları olarak tanımlanabilir. Özellikle, bilginin kendi kaderini tayin hakkı, Alman anayasa mahkemesi tarafından mevcut insan onuru ve kişilik haklarının yorumlanmasıyla oluşturulmuştur. Bu, bir birey hakkında elle veya otomatize edilmiş veri tabanlarında ne tür verilerin saklandığını bilme hakkıdır ve bu tür verilerin toplanması ve işlenmesi konusunda şeffaflık olması gerektiği anlamına gelir. habeas data hakkının diğer doğrudan öncülü Avrupa Konseyi'nin 1981 tarihli 108. Veri Koruma Sözleşmesidir. Sözleşmenin amacı, kişisel verilerin otomatik olarak işlenmesine ilişkin olarak bireyin mahremiyetini güvence altına almaktır. Bunu başarmak için, bireye otomatik bir veri tabanında tutulan kişisel verilerine erişim hakkı da dahil olmak üzere çeşitli haklar verilmektedir.[2]

Habeas data'yı ilk uygulayan ülke Brezilya olmuştur. Brezilya yasama organı 1988 yılında yeni bir hakkı içeren yeni bir anayasayı oylayarak kabul etmiştir: Habeas data bireysel başvuru. Bu hak, anayasanın 5. Maddesi LXXII kapsamında tam bir anayasal hak olarak ifade edilmiştir.

Brezilya örneğini takip eden Kolombiya, habeas data hakkını 1991 yılında yeni anayasasına dahil etti. Bunun ardından pek çok ülke aynı yolu izledi ve yeni yasal aracı kendi anayasalarında kabul etti: Paraguay 1992'de, Peru 1993'te, Arjantin 1994'te ve Ekvador 1996'da [3] 1999 ve 2012 yılları arasında birçok Latin Amerika ülkesi, veri koruma kanunlarını yürürlüğe koymuş ve bu kanunlarda veri emri başvurusunda bulunma prosedürü düzenlenmiştir.

Uygulama

  • Brezilya : 1988 Brezilya anayasası şu hükmü getirmektedir: "habeas data aşağıdaki durumlarda verilir: a) devlet kurumlarının veya kamusal nitelikteki kurumların kayıtlarında veya veri bankalarında yer alan, dilekçe sahibinin şahsıyla ilgili bilgilerin bilinmesini sağlamak için; b) dilekçe sahibinin adli veya idari gizli bir süreç yoluyla bunu yapmayı tercih etmediği durumlarda verilerin düzeltilmesini sağlamak için".
  • Paraguay : 1992 Paraguay anayasası Brezilya örneğini takip etmekle birlikte korumayı çeşitli şekillerde geliştirmiştir. Paraguay anayasasının 135. Maddesi şöyle der: "Herkes kendisi veya mal varlığı hakkında kamusal nitelikteki resmi veya özel kayıtlarda bulunan bilgi ve verilere erişim hakkına sahiptir. Ayrıca bu bilgilerin nasıl ve ne amaçla kullanıldığını bilme hakkına sahiptir. Bu kayıtların yanlış olması veya haklarını gayrimeşru bir şekilde etkilemesi halinde, yetkili bir hakimden bu kayıtların güncellenmesini, düzeltilmesini veya imha edilmesini talep edebilir."
  • Arjantin : Arjantin'in habeas data sürümü bugüne kadarki en eksiksiz olanıdır. 1994 yılında değiştirilen anayasanın 43. Maddesine göre "Herhangi bir kişi, kamuya açık kayıtlarda veya veri tabanlarında ya da bilgi sağlama amaçlı özel kayıtlarda kayıtlı kendisi hakkındaki veriler ve bunların amacı hakkında bilgi edinmek için bu davayı açabilir; ve yanlış veri veya ayrımcılık durumunda, bu dava söz konusu verilerin bastırılması, düzeltilmesi, gizliliği veya güncellenmesi talebiyle açılabilir. Gazetecilik bilgi kaynaklarının gizlilik niteliği zedelenemez." [4]
  • Filipinler : 25 Ağustos 2007'de başyargıç Reynato Puno, Filipinler Yüksek Mahkemesi'nin habeas data yazısını hazırladığını duyurdu. Bu yeni hukuk yolunun askeri ve hükûmet yetkililerini Zorla kaybetme hakkında bilgi vermeye zorlaması ve askeri ve polis dosyalarına erişimi sağlaması bekleniyor. Reynato Puno daha önce de İspanyolca koruma anlamına gelen amparo emri için bir taslak hazırladığını duyurmuş ve bu sayede askeri yetkililerin adli süreçlerde kayıp ya da yargısız infaz vakalarını inkâr etmelerinin önüne geçileceğini söylemişti.[5]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Wolfson, Josiah (2017). "The Expanding Scope of Human Rights in a Technological World - Using the Inter-American Court of Human Rights to Establish a Minimum Data Protection Standard Across Latin America". The University of Miami Inter-American Law Review. 48 (3): 206. 26 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2024. 
  2. ^ Andres Guadamuz, "Habeas Data: The Latin American response to data protection" 30 Eylül 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Journal of Information, Law & Technology 2000(2).
  3. ^ Andres Guadamuz, "Habeas Data vs. the European Data Protection Directive" 28 Mart 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The Journal of Information, Law & Technology 2001(3).
  4. ^ Pablo Palazzi, "El Habeas Data en el Derecho Argentino", Alfa-Redi No. 4, November 1998. (Archived from the original on June 12, 2008)
  5. ^ "Inquirer.net, SC drafting writ of habeas data invoking right to truth". 27 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2007. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Paraguay</span> Güney Amerikada ülke

Paraguay Cumhuriyeti, Güney Amerika'da bir ülkedir. Denize kıyısı olmayan bir ülke, güneyi ile güneybatısında Arjantin, kuzeyi ile kuzeydoğusunda Brezilya, kuzeybatısında ise Bolivya ile çevrelenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Arjantin</span> Güney Amerikada yer alan bir ülke

Arjantin, resmî adıyla Arjantin Cumhuriyeti, topraklarının büyük bölümü Güney Amerika kıtasının güneyini kaplayan Güney Konisi’nde yer alan ülke. Arjantin 2.791.810 kilometrekare (1.077.924 sq mi)'lik toplam yüzölçümü ile Güney Amerika'da ikinci, dünyada ise en büyük sekizinci ülkedir. Kuzeyde Bolivya ve Paraguay, kuzeydoğuda Brezilya, batıda Şili, doğuda ise Uruguay komşusudur. Güneyini Drake Boğazı, batısını And Dağları ve doğusunu Atlas Okyanusu çevreler.

<span class="mw-page-title-main">Anayasa</span> devleti yöneten temel ilkeler bütünü

Anayasa, ülke üzerindeki egemenlik haklarının kullanım yetkisinin içeriğinde belirtildiği şekliyle devlete verildiğini belirleyen toplumsal sözleşmelerdir. Hans Kelsen'in normlar hiyerarşisine göre diğer bütün hukuki kurallardan ve yapılardan üstündür ve hiçbir kanun ve yapı anayasaya aykırı olamaz. Devletin temel örgüt yapısını kuran, önemli organlarını ve işleyişlerini belirleyen; ayrıca temel hak ve özgürlükleri tespit edip, sınırlarını çizen hukuk metinleridir. Toplumsal bir sözleşme niteliği taşır. Devlet faaliyetlerini ve oluşum biçimini düzenleyen yasa metnidir.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi</span> Türkiyedeki en yüksek yargısal devlet organı

Türkiye Cumhuriyeti Anayasa Mahkemesi (AYM), Türkiye'de anayasal denetimi yürüten en yüksek yargı organıdır. Kanunların, Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinin ve Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün Anayasaya şekil ve esas bakımlarından uygunluğunu denetler ve bireysel başvuruları karara bağlar. Anayasa değişikliklerini ise sadece şekil bakımından inceler ve denetler. Görevleri, Türkiye Anayasası'nın 148. ve 153. maddeleri arasında belirtilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">İsveç millî futbol takımı</span>

İsveç millî futbol takımı, İsveç'i uluslararası karşılaşmalarda temsil eden futbol takımı. İsveç millî futbol takımı 1958'de FIFA Dünya Kupası'nda Dünya İkincisi, 1950 ve 1994'te Dünya Üçüncüsü, 1938'de de Dünya Dördüncüsü olmayı başarmıştır.

<span class="mw-page-title-main">İfade özgürlüğü</span> kişinin görüş ve fikirlerini iletme hakkı

İfade hürriyeti, ifade özgürlüğü, Birleşmiş Milletler tarafından İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi'nde ilan edilen, birçok ülke tarafından kabul edilen, bireylerin veya toplulukların fikir ve görüşlerini sansür, yasal yaptırım veya tehdit korkusu olmaksızın ifade etme hakkıdır. Birçok devlet ifade özgürlüğünü anayasal koruma altına almıştır. Konuşma özgürlüğü ve ifade özgürlüğü siyasal bağlamda dönüşümlü olarak kullanılan terimler olsa da, ifade özgürlüğünün hukuki anlamı, iletişim araçları arasında fark gözetmeksizin bilgi ve fikirlerin aranması, erişilmesi ve yayılmasına yarayan her tür faaliyeti kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Condor Planı</span> 1970li yıllarda Latin Amerikadaki sağ diktatörlüklerin CIA desteğiyle uygulamaya koyduğu operasyon

Condor Planı veya Condor Operasyonu, 1970'li yıllarda Latin Amerika'daki sağ diktatörlüklerin CIA desteğiyle uygulamaya koyduğu operasyon. Bill Clinton döneminde (2000) açıklanan belgeler sonucunda CIA desteği daha açık biçimde ortaya konmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Edward Snowden</span> Bilgisayar Uzmanı

Edward Joseph Snowden, Amerikalı bilgisayar uzmanı, eski Merkezi İstihbarat Teşkilatı (CIA) ve eski Ulusal Güvenlik Dairesi (NSA) çalışanı. Gizli NSA belgelerini medyaya ifşa ederek NSA tarafından yürütülen küresel izleme aletlerinin işletme detaylarını, Beş Göz ortaklarını ve birçok ticari ve uluslararası ortağı ortaya çıkaran NSA sızıntılarını başlatmıştır.

Gizlilik veya mahremiyet bireyin veya bir grubun kendilerini veya kendileri hakkındaki bilgileri ayırma yeteneği ve böylece kendilerini ifade ederken seçici olmaları. Sınırları ve kabul edilir içeriği kültürler ve bireyler arasında farklılık gösterir ancak bazı ortak temalar paylaşılmaktadır. Herhangi bir şey gizli olduğunda, doğal olarak kişiye özel veya hassas bir durum var demektir. Mahremiyet alanı bilgilerin korunması ve kişisel alana girilmemesini gerektirdiğinden güvenlikle çakışmaktadır.

Hasta hakları, hastaların sağlık kurumları ve sağlık çalışanlarıyla ilişkilerinde bir insan ve hasta olarak sahip olduğu haklar bütünüdür.

<span class="mw-page-title-main">2015 Copa América</span> 44. Güney Amerika Futbol Turnuvası

Copa América 2015, 11 Haziran-4 Temmuz 2015 tarihleri arasında CONMEBOL tarafından kırk dördüncüsü Şili'de düzenlenmiş Güney Amerika futbol turnuvasıdır. 2015 Copa América, Şili'nin 1920, 1926, 1941, 1945, 1955 ve 1995'ten sonra yedinci kez ev sahipliği yaptığı turnuvadır. On Güney Amerika ekibi ile davet edilen Meksika ve Jamaika dahil on iki takım turnuvada mücadele etti. Kupayı finalde Arjantin'i seri penaltılarda 4-1 yenen ev sahibi Şili kazandı. Böylece Şili, Rusya'da düzenlenecek olan 2017 FIFA Konfederasyonlar Kupası'nda Güney Amerika'yı temsil etmeye hak kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Haklar Bildirisi</span>

Haklar Bildirisi, ABD Anayasası'nın 15 Aralık 1791'de tek bir bölüm olarak kabul edilen ilk 10 ek maddesidir. Haklar Bildirisi'nin esin kaynakları Magna Carta, İngiliz Haklar Bildirgesi ve kolonilerin krala ve parlamentoya karşı yürüttüğü mücadele ile Amerikan halkı arasında gitgide yaygınlaşan eşitlik düşüncesidir. Haklar Bildirisi, Bu maddelerle birey haklarına ilişkin güvenceleri ve federal yönetim ile eyalet yönetimlerine getirilen sınırlamaları pekiştirmiştir. James Madison tarafından 1789'da Amerika Birleşik Devletleri'nin Birinci Kongresi'ne bir dizi makale olarak sunuldu ve eyaletlerin dörtte üçü tarafından onaylandıktan sonra 15 Aralık 1791'de yürürlüğe girdi.

<span class="mw-page-title-main">Brezilya İmparatorluğu</span> Brezilya ve Uruguay toprakları üzerinde var olmuş devlet

Brezilya İmparatorluğu, 19. yüzyılda bugünkü Brezilya ve Uruguay toprakları üzerinde var olmuş devlet.

<span class="mw-page-title-main">Facebook-Cambridge Analytica veri skandalı</span>

Facebook–Cambridge Analytica veri skandalı, Cambridge Analytica'nın 2014 yılında toplamaya başladığı yaklaşık 50 milyon Facebook kullanıcısının kişisel olarak tanımlanabilir bilgilerinin toplandığı bir veri ihlalidir. Elde edilen veriler, bu kişileri işe alan politikacılar adına seçmenlerin fikrini etkilemek için kullanıldı. İhlali takiben, Facebook, kamuoyundan özür diledi ve Cambridge Analytica'nın verileri uygunsuz bir şekilde topladığını belirtti. Ayrıca ihlal, Facebook'un hisse senetlerinin düşmesine neden oldu.

Avrupa Birliği Genel Veri Koruma Tüzüğü (GDPR), Avrupa Birliği hukukunda, tüm Avrupa Birliği ve Avrupa Ekonomik Alanı içerisinde yer alan bireyler için veri koruma ve gizliliğine ilişkin bir tüzüktür. GDPR öncelikle bireylere kendi kişisel bilgilerini kontrol altına almalarını ve AB içerisindeki şirketlerin bu tüzükle uyumlu hale getirilmesini amaçlamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Karadağ Prensliği</span> 1852-1910 arası var olan Balkan devleti

Karadağ Prensliği, Güneydoğu Avrupa'da 13 Mart 1852 - 28 Ağustos 1910 tarihleri arasında var olan eski bir prenslikti. Daha sonra Prens olan I. Nikola tarafından krallık ilan edildi.

Hemşirelik etiği, uygulama etiğinin hemşirelik alanındaki faaliyetlerle ilgilenen bir dalıdır. Hemşirelik etiği, fayda, zarardan koruma ve özerkliğe saygı gibi tıp etiği ile birçok ilkeyi paylaşır. İlişkilere, insan onuruna ve işbirlikçi bakıma verdiği vurgu ile ayırt edilebilir.

Dijital teknolojiler ve internetin kullanımının artması ile birlikte verileşmiş bir toplum ortaya çıkmıştır. Öyle ki, kişisel veriler sağlık, eğitim, gündelik yaşam, ekonomi vb. tüm alanlarda kullanımdadır. Ancak verilerin bunun gibi süreçlerde kullanımı kişisel verilerin mahremiyeti ile ilgili problemleri de beraberinde getirmektedir. Bu problemler ise çoğu zaman kişinin kendisini etkileyen daha büyük problemlere neden olabilmektedir. Veri mahremiyetine yönelik akademik literatürde çalışmalar olsa da, bireylerin mahremiyet meselesi noktasında literatürde yer alan çalışmaların çıktılarıyla örtüşen davranışlar sergilemedikleri bilinmektedir. Üstelik akademik alanda yapılan çalışmalarda görüldüğü üzere kişisel veriler kurumsal ve ticari süreçler ile bağlantılı bir şekilde kullanılmaktadır. Bu kullanımda ise bireyin hakları göz ardı edilmektedir. Ancak bireyler de verileri hakkında yeterli bilgiye sahip olmadıkları gibi onların akıbetinde hak iddia etmek noktasında isteksiz davranmaktadırlar. Bu bağlamda “veri teslimiyetçiliği” bireyin kendi isteği doğrultusunda hiçbir mahremiyet kaygısı gütmeden kişisel verilerinin dijital ortamlarda dolaşıma girmesine izin vermesidir. Üstelik bu süreçte birey, verilerinin depolanıp, saklandığının, sonrasında tüm verilerinin işlendiğin ve belli amaçlar için kullanıldığının farkındadır. Bu haliyle veri teslimiyetçiliği, veri mahremiyeti yaklaşımlarının uğramadığı bir yaklaşım olmak ile birlikte, verilerinden kişinin kendi rızası ile sonucunu bilerek ya da bilmeyerek feragat etmesi anlamına gelmektedir.

Kişisel veri, kimliği belirli ya da belirlenebilir bir kişiyle ilgili herhangi bir bilgidir.

<span class="mw-page-title-main">Saklayacak bir şey yok</span>

Saklanacak hiçbir şey yok argümanı, bireylerin kendi yasa dışı faaliyetlerini ortaya çıkaracağından korkmadıkça, gözetim programlarından korkmak veya bunlara karşı çıkmak için hiçbir nedenleri olmadığını belirtir. Bu argümanı kullanan bir kişi, ortalama bir insanın "saklayacak hiçbir şeyi olmayacağı" için devlet gözetimi konusunda endişelenmemesi gerektiğini iddia edebilir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.