İçeriğe atla

Haşmet

Şair Haşmet, Haşmet bin Abbas, (ö. 1768, Rodos), Osmanlı divan şairidir.

Latifeleri, hicivleri ile tanınan bir şairdir. Devrin ünlü şairi ve devlet adamı Koca Ragıp Paşa'nın himayesinde yetişmişti. Ragıp Paşa ve Fıtnat Hanım ile yakın dostluk kurdu. Şiirleri ile olduğu gibi bu üçlünün arasındaki günümüze kadar ulaşan şakalaşmalar ile de hatırlanır.

Yaşamı

18. yüzyılda İstanbul'da dünyaya geldi. Doğum yılı kesin olarak bilinmez, 1720-1730 arasında doğmuş olduğu tahmin edilir.[1] Kazasker Abbas Efendi'nin oğludur.[2] Asıl adı Mehmet idi.

İlköğrenimini babasından aldıktan sonra medrese öğrenimi gördü, müderrislik yaptı. Gençlik çağlarında Koca Ragıp Paşa'ın himayesini kazandı. Şairliğin yanı sıra ok atmada, kılıç ve tüfek kullanmada ustalaştı.[1] Müderrislikte dereceler alarak ilerledi.

Şiirleri bazı kimselerin hatırlarını incittiğinden önce İstinye'de babasının yalısında ikamete memur edildi; sonra Bursa'ya (1759) sürüldü. Altı yıl kadar kaldığı Bursa'da şehrin önde gelen sanatçı ve bilim adamlarını etrafında topladı. Bu dönemde dost olduğu İmamzade Said Efendi, Haşmet'in şiirlerini toplayıp divan şeklinde düzenlemeyi üstlendi.

Şair, Bursa'dan sonra İzmir'e ve Rodos'a sürülmüş; 1768'de sürgünde iken ölmüştür. Mezarı, Rodos'ta Murad Reis Türbesi civarındadır.[3]

Eserleri

Beyit sayısı üç bini bulan bir Divan'ı vardır. Haşmet'in Divanı'nda yer alan şiirler, şair Bursa'dayken arkadaşı İmamzade tarafından bir araya getirilmiş olanlardır.

Sened-i Şuara, Koca Ragıp Paşa adına yazılmış bir eserdir; şiirin faziletlerini anlatır. Haşmet, bu eserde Arap dili ve edebiyatı ile dini ilimler konusundaki bilgilerini ve sanat gücünü ortaya koymuştur.

En önemli eserlerinden birisi, Sûr-nâme (Vilâdet-nâme) adlı mensur-nazım eserdir. Bu eser, III. Mustafa’nın kızı Hibetulah‘ın doğumunu kutlamak için Koca Ragıp Paşa’nın isteği üzerine kaleme alınmıştır. III. Mustafa'dan önceki iki padişah (I. Mahmut ve III. Osman)'ın çocukları olmamıştı. Bu nedenle, Mustafa'nın 1759'da doğan kızı Hibetullah için, çağın birçok şairi tarihler düşürmüşler, kutlama manzumeleri yazmışlardı. Olayın doğurduğu genel sevinç ve yapılan eğlenceler Sûr-nâme'de oldukça canlı bir dille anlatılmıştır.[2] Eserde olaylar günlere göre değil fıkralara, makalalere ve yapılan eğlencelere göre gruplandırılarak anlatıldığından yazılış ve tertip itibarıyla de diğer Sur-nâme’lerden ayrılmaktadır.

Şairin, İntisâbü'l-mülük adlı küçük eseri III. Mustafa'yı övmek için yazılmıştır. Hâb-nâme, Vâkıa-nâme adlarını da taşıyan bu eser, Padişah III. Mustafa’nın 1757 yılında tahta cülus ettiği günün gecesi Haşmet’in görmüş gibi hayal ettiği bazı olayları konu edinmektedir.

Dört eseri de “Haşmet Külliyatı” adıyla 1994'te yayımlanmıştır.[4]

Kaynakça

  1. ^ a b Mehmet Arslan, İ. Hakkı Aksoyak, Haşmet Külliyatı, Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü Kütür Eserleri, ISBN 978-975-17-3408-2[]
  2. ^ a b "Sedat Yüksel, Koca Ragıp Paşa'nın Sanatında ve Yaşantısında Haşmet'in ve Fitnat'in Yerleri, Türkoloji Dergisi, Ankara Üniversitesi, Cilt 7, Sayı 1, 1977" (PDF). 1 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 28 Mayıs 2012. 
  3. ^ Şair Haşmet’in mezarı, Yunanistadaosmanleserleri.com sitesi, Erişim tarihi: 28.05.2012[]
  4. ^ Mustafa Aslan, Haşmet Külliyatı’nın Değerlendirmesi, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 7, Yıl:1996[]

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Hayâlî Bey</span> Osmanlı şairi

Hayâlî Bey (خيالى) Türk Divan edebiyatı şairinin mahlası. Asıl Adı Mehmet'tir. “Bekâr Memi” diye anılmıştır. Eserleri zengin bir hayal gücüyle yazılmış, ince ve duyarlı bir üsluba sahiptir.

Rami Mehmed Paşa II. Mustafa saltanatında, 24 Ocak 1703 - 22 Ağustos 1703 tarihleri arasında 7 ay sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır. İstanbul'un Rami semtine adını vermiştir.

<span class="mw-page-title-main">Koca Mehmed Ragıp Paşa</span> 137. Osmanlı sadrazamı

Koca Ragıp Paşa, - Osmanlı devlet adamı, diplomat, şair, kütüphaneci, çevirmen. III. Osman ve III. Mustafa saltanatında 11 Ocak 1757 - 8 Nisan 1763 tarihleri arasında altı yıl iki ay yirmi sekiz gün sadrazamlık yapmış bir devlet adamıdır. Şair kişiliği ile tanınır.

Tevkii Hamza Hâmid Paşa, III. Mustafa saltanatında 8 Nisan 1763 - 1 Kasım 1763 tarihleri arasında altı ay yirmi üç gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.

Mahir Hamza Paşa III. Mustafa saltanatında 7 Ağustos 1768-20 Ekim 1768 tarihleri arasında iki ay on dört gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Ziya Paşa</span> Osmanlı Türkü şair, mütefekkir ve devlet adamı

Ziya Paşa doğum adıyla Abdülhamid Ziyâeddin, Tanzimat devri devlet ve fikir adamı, gazeteci ve şairdir. Osmanlı İmparatorluğu'nda 19. yüzyılın en önemli devlet adamlarından birisidir ve Tanzimat edebiyatının en fazla eser veren yazarlarındandır. Şinasi ve Namık Kemal ile birlikte “Batılılaşma” kavramını ilk defa ortaya atan Osmanlı aydınları arasında yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Gelibolulu Mustafa Âlî</span> Osmanlı şair, yazar ve tarihçi

Gelibolulu Mustafa Âlî, Osmanlı bir şair, yazar ve tarihçidir.

Sünbülzade Vehbî, 18. yüzyılın dîvan şairlerindendir. Asıl adı Mehmet olup, Maraş'ta 'Sünbülzadeler' olarak anılan ailenin bireylerindendir.

<span class="mw-page-title-main">Surnâme</span> Divan edebiyatında padişah çocuklarının doğum, sünnet ve düğün törenlerini anlatan eserlerin genel adı

Surname, Osmanlı dönemi Türk edebiyatında şenlikler hakkında yazılan edebî metinlerin genel adıdır.

<span class="mw-page-title-main">Namık Kemal</span> Osmanlı yazar ve gazeteci

Namık Kemal, Türk milliyetçiliğine esin kaynağı olmuş, Genç Osmanlı hareketine bağlı yazar, gazeteci, devlet adamı ve şairdir.

Yenişehirli Avni, 19. yüzyıl divan şairi.

Azmizade Haleti, Osmanlı Divan şairidir. Osmanlı zamanında doğmuş, kadılık, kazaskerlik ve şairlik yapmıştır. Asıl adı "Mustafa" idir.

Ahmed Paşa, 15. yüzyılda Sultan II. Mehmed ve Sultan II. Beyazıd dönemlerinde kazaskerlik, vezirlik, sancak beyliği ve kadılık gibi yüksek görevleri yüklenmiş bir ulema sınıfı mensubu ve Divan Edebiyatı şairi.

Ahmed-i Dâ'i, 14. yüzyılın ikinci yarısıyla 15. yüzyılın başında yaşamış olan, çok eser vermiş alim bir şairdir.

Gevherî, 17. yüzyılda yaşamış olduğu tahmin edilen bir Türk halk ozanıdır. 1998 yılında Prof. Dr. Şükrü Elçin tarafından yayımlanan Gevherî Divanı adlı eserde, ozanın cönklerde ve yazmalarda yer alan 945 şiiri bir araya getirilmiştir.

Enderûnlu Fâzıl, 18. yüzyılda yaşamış olan divan şairidir. Enderûn mektebinde yetiştiği için bu lakabı almıştır. Açık bir eşcinsel olan şairin eserleri Osmanlı İmparatorluğu'nda eşcinsel edebiyatıyla ilgili en bilinen örneklerden bazılarını oluşturur.

Zekeriyâzâde Yahyâ Efendi 16. yüzyılın son yarısında ve 17. yüzyılın ilk yarısında çok uzun yaşayan, Sultan I. Mustafa, Sultan IV. Murat ve Sultan İbrahim devirlerinde üç defa Şeyhülislam olarak yüksek devlet görevi yapmış bir âlim ve aynı zamanda ünlü bir Türk divan şairidir.

<span class="mw-page-title-main">Süleyman Nesib</span>

Süleyman Paşazade Mehmet Sami, Süleyman Nesib, eğitimci ve edebiyatçı.

<span class="mw-page-title-main">Ragıp Paşa Kütüphanesi</span> İstanbul’un Laleli semtinde bulunan ve 18. yüzyılda hizmete girmiş kütüphane

Koca Ragıp Paşa Kütüphanesi, İstanbul'un Laleli semtinde bulunan 18. yüzyılda hizmete girmiş kütüphane. 1999'daki Marmara Depremi'nden bu yana geçici olarak kapalıdır.

Zübeyde Fıtnat Hanım, 18. yüzyılda yaşamış bir divan şairidir. Divan edebiyatında kendinden sonra gelen kadın divan şairleri arasında bir zirve olarak görülmüştür Şiirleri kadar nükteleri, kendisi ile Koca Ragıp Paşa ve şair Haşmet çevresinde geçtiği varsayılan latifelerle de tanınmıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.