İçeriğe atla

H ve P İbareleri

Küresel Uyumlaştırma Sistemi (GHS = Globally Harmonized System of Classification and Labelling of Chemicals) Birleşmiş Milletler tarafından, tehlikeli kimyasalları aynı şekilde sınıflandırılması ve etiketlenmesi için geliştirilmiş bir sistemdir. 1 Haziran 2015 yılı itibarıyla sadece GHS sistemi kullanılacaktır.
Bu sistemde eski AB sınıflandırma direktiflerinde geçen R-ibarelerinin (Risk Phrases) yerini Tehlike Cümleleri/Zarar ifadeleri (H-İfadeleri/H-İbareleri: Hazard Statements) ve S-ibarelerinin (Safety Phrases) yerini Önlem Cümleleri/Önlem İfadeleri (P-İfadeleri/P-İbareleri: Precautionary Statements) alacaktır.

GHS'de kullanılan H ve P İbarelerinin Anlamları

Tehlike İfadeleri

H200 Serisi: Fiziksel zarar ifadeleri ve kodları

  • H200 Kararsız patlayıcı.
  • H201 Patlayıcı; kütlesel patlama zararı.
  • H202 Patlayıcı; ciddi yansıtım zararı.
  • H203 Patlayıcı; yangın, patlama veya yansıtım zararı.
  • H204 Yangın veya yansıtım zararı.
  • H205 Yangında kütlesel patlamaya yol açabilir.
  • H220 Aşın alevlenir gaz.
  • H221 Alevlenir gaz.
  • H222 Aşın alevlenir aerosol.
  • H223 Alevlenir aerosol.
  • H224 Aşın alevlenir sıvı ve buhar.
  • H225 Kolay alevlenir sıvı ve buhar.
  • H226 Alevlenir sıvı ve buhar.
  • H228 Alevlenir katı.
  • H240 Isıtma patlamaya yol açabilir.
  • H241 Isıtma yangına veya patlamaya yol açabilir.
  • H242 Isıtma yangına yol açabilir.
  • H250 Hava ile temas ettiğinde ani yangınlara yol açabilir.
  • H251 Kendiliğinden ısınır; alev alabilir.
  • H252 Büyük miktarlarda kendiliğinden ısınır; yangına yol açabilir.
  • H260 Su ile temas ettiğinde kendiliğinden tutuşabilen yanıcı gazlar yayar.
  • H261 Su ile temas ettiğinde yanıcı gazlar yayar.
  • H270 Yangına yol açabilir veya yangını şiddetlendirebilir; oksitleyici.
  • H271 Yangına veya patlamaya yol açabilir; güçlü oksitleyici.
  • H272 Yangını güçlendirebilir; oksitleyici.
  • H280 Basınçlı gaz içerir; ısıtıldığında patlayabilir.
  • H281 Soğutulmuş gaz içerir; soğuktan yanma veya yaralanmalara yol açabilir.
  • H290 Metalleri aşındırabilir.


H300 Serisi: Sağlığa ilişkin zarar ifadeleri ve kodları

  • H300 Yutulması halinde öldürücüdür.
  • H301 Yutulması halinde toksiktir.
  • H302 Yutulması halinde zararlıdır.
  • H304 Solunum yoluna nüfuzu ve yutulması halinde öldürücüdür.
  • H310 Cilt ile teması halinde öldürücüdür.
  • H311 Cilt ile teması halinde toksiktir.
  • H312 Cilt ile teması halinde zararlıdır.
  • H314 Ciddi cilt yanıklarına ve göz hasarına yol açar.
  • H315 Cilt tahrişine yol açar.
  • H317 Alerjik cilt reaksiyonlarına yol açar.
  • H318 Ciddi göz hasarına yol açar.
  • H319 Ciddi göz tahrişine yol açar.
  • H330 Solunması halinde öldürücüdür.
  • H331 Solunması halinde toksiktir.
  • H332 Solunması halinde zararlıdır.
  • H334 Solunması halinde nefes alma zorlukları, astım nöbetleri veya alerjiye yol açabilir.
  • H335 Solunum yolu tahrişine yol açabilir.
  • H336 Rehavete veya baş dönmesine yol açabilir.
  • H340 Genetik hasara yol açabilir.
  • H341 Genetik hasara yol açma şüphesi var.
  • H350 Kansere yol açabilir.
  • H351 Kansere yol açma şüphesi var.
  • H360 Doğmamış çocukta hasara yol açabilir veya üremeye zarar verebilir.
  • H361 Doğmamış çocukta hasara yol açma veya üremeye zarar verme şüphesi var.
  • H362 Emzirilen çocuğa zarar verebilir.
  • H370 Organlarda hasara yol açar.
  • H371 Organlarda hasara yol açabilir.
  • H372 Uzun süreli veya tekrarlı maruz kalma sonucu organlarda hasara yol açar.
  • H373 Uzun süreli veya tekrarlı maruz kalma sonucu organlarda hasara yol açabilir .
  • H300+H310 Yutulması halinde veya ciltle teması halinde öldürücüdür.
  • H300+H330 Yutulduğunda veya solunduğunda öldürücüdür.
  • H310+H330 Ciltle temas ettiğinde veya solunduğunda öldürücüdür.
  • H300+H310+H330 Yutulduğunda, ciltle temas ettiğinde veya solunduğunda öldürücüdür.
  • H301+H311 Yutulması halinde veya ciltle teması halinde toksiktir.
  • H301+H331 Yutulduğunda veya solunduğunda toksiktir.
  • H311+H331 Ciltle temas ettiğinde veya solunduğunda toksiktir.
  • H301 +H311+H331 Yutulduğunda, ciltle temas ettiğinde veya solunduğunda toksiktir.
  • H302+H312 Yutulması halinde veya ciltle teması halinde zararlıdır.
  • H302+H332 Yutulduğunda veya solunduğunda zararlıdır.
  • H312+H332 Ciltle temas ettiğinde veya solunduğunda zararlıdır.
  • H302+H312+H332 Yutulduğunda, ciltle temas ettiğinde veya solunduğunda zararlıdır.
  • H350İ Soluma ile kansere yol açabilir.
  • H360F Üremeye zarar verebilir.
  • H360D Doğmamış çocukta hasara yol açabilir.
  • H361f Üremeye zarar verme şüphesi var.
  • H361d Doğmamış çocukta hasara yol açma şüphesi var.
  • H360FD Üremeye zarar verebilir. Doğmamış çocukta hasara yol açabilir.
  • H361fd Üremeye zarar verme şüphesi var. Doğmamış çocukta hasara yol açma şüphesi var.
  • H360Fd Üremeye zarar verebilir. Doğmamış çocukta hasara yol açma şüphesi var.
  • H360Df Doğmamış çocukta hasara yol açabilir. Üremeye zarar verme şüphesi var.


H400 Serisi: Çevresel zarar ifadeleri ve kodları

  • H400 Sucul ortamda çok toksiktir.
  • H410 Sucul ortamda uzun süre kalıcı, çok toksik etki.
  • H411 Sucul ortamda uzun süre kalıcı, toksik etki.
  • H412 Sucul ortamda uzun süre kalıcı, zararlı etki.
  • H413 Sucul ortamda uzun süre kalıcı, zararlı etki yapabilir.

İlave zarar ifadeleri ve kodları

Avrupa Birliğinde ayrıca aşağıdaki diğer H ifadeleri kullanılır.

Fiziksel özellikler
  • EUH001 Kuru haldeyken patlayıcıdır.
  • EUH006 Hava ile teması halinde ve havasız ortamda patlayıcıdır.
  • EUH014 Su ile şiddetli tepkime verir.
  • EUH018 Kullanım sırasında alevlenen/patlayan buhar-hava karışımı oluşturabilir.
  • EUH019 Patlayıcı peroksitler oluşturabilir.
  • EUH044 Kapalı ortamda ısıtıldığında patlama riski var.
Sağlığa ilişkin özellikler
  • EUH029 Su ile temasında toksik gaz çıkarır.
  • EUH031 Asitlerle temasında toksik gaz çıkarır.
  • EUH032 Asitlerle temasında çok toksik gaz çıkarır.
  • EUH066 Tekrarlı maruz kalmalarda ciltte kuruluğa ve çatlaklara neden olabilir.
  • EUH070 Gözle teması halinde toksiktir.
  • EUH071 Solunum yolunda aşınmaya yol açar.
Bazı karışımlara ilişkin ilave etiket unsurları/bilgileri
  • EUH 201/201A Kurşun içerir. Çocuklar tarafından çiğnenebilecek veya emilebilecek yüzeyler üzerinde kullanılmamalıdır.

Dikkat! Kurşun içerir.

  • EUH202 Siyanoakrilat. Tehlikelidir. Cildi ve gözleri saniyeler içinde yapıştırır. Çocukların erişiminden uzak tutun.
  • EUH203 Krom (VI) içerir. Alerjik reaksiyonlara neden olabilir.
  • EUH204 İzosiyanat içerir. Alerjik reaksiyonlara yol açabilir.
  • EUH205 Epoksi bileşenleri içerir. Alerjik reaksiyonlara yol açabilir.
  • EUH206 Dikkat! Diğer ürünlerle birlikte kullanmayın. Tehlikeli gazlar açığa çıkarabilir (klorür).
  • EUH207 Dikkat! Kadmiyum içerir. Kullanım esnasında tehlikeli dumanlar ortaya çıkar. İmalatçı tarafından sağlanan bilgilere başvurun. Güvenlik talimatlarına uyun.
  • EUH208 (Hassaslaştırıcı maddenin ismi) içerir. Alerjik reaksiyona yol açabilir."
  • EUH209/209A Kullanım esnasında çok alevlenir hale gelebilir. Kullanım esnasında alevlenir hale gelebilir.
  • EUH210 Talep halinde güvenlik bilgi formu sağlanabilir.
  • EUH401 insan sağlığına ve çevreye yönelik riskleri önlemek için, kullanma talimatlarına uyun.


Önlem İfadeleri

P100 Serisi: Genel amaçlı önlem ifadeleri ve kodları

  • P101 Tıbbi tavsiye gerekiyorsa, ambalajı veya etiketi saklayın.
  • P102 Çocukların erişemeyeceği yerde saklayın.
  • P103 Kullanmadan önce etiketi okuyun.


P200 Serisi: Tedbir amaçlı önlem ifadeleri ve kodları

  • P201 Kullanmadan önce özel talimatları okuyun.
  • P202 Bütün önlem ifadeleri okunup anlaşılmadan elleçlemeyin.
  • P210 Isıdan/kıvılcımdan/alevden/sıcak yüzeylerden uzak tutun. - Sigara içilmez.
  • P211 Aleve veya diğer ateş kaynaklarına doğru püskürtmeyin.
  • P220 Kıyafetlerden/.. ./yanıcı malzemelerden uzak tutun/saklayın.
  • P221 Yanıcılarla/... karışmasını önleyici her türlü önlemi alın.
  • P222 Hava ile temasına izin vermeyin.
  • P223 Şiddetli tepkime ve alevlenme olasılığından dolayı, su ile herhangi olası temasından kaçının.
  • P230 ... ile ıslak tutun.
  • P231 Asal gaz ile elleçleyin.
  • P232 Nemden koruyun.
  • P233 Kabı sıkıca kapalı tutun.
  • P234 Sadece orijinal kabında saklayın.
  • P235 Soğuk tutun.
  • P240 Kabı ve alıcı ekipmanı toprağa oturtun/bağlayın.
  • P241 Patlamaya dayanıklı elektrikli/havalandırma/tutuşturucu/.../malzeme kullanın.
  • P242 Sadece ateş almayan aletler kullanın.
  • P243 Statik boşalmaya karşı önleyici tedbirler alın.
  • P244 Kısma vanalarını gres ve yağdan uzak tutun.
  • P250 Öğütme/şok/.../sürtünmeye maruz bırakmayın.
  • P251 Basınçlı kap: Kullanımdan sonra bile delmeyin veya yakmayın.
  • P260 Tozunu/dumanını/gazını/sisini/buharını/spreyini solumayın.
  • P261 Tozunu/dumanını/gazını/sisini/buharını/spreyini solumaktan kaçının.
  • P262 Gözle, ciltle veya kıyafetle temas ettirmeyin.
  • P263 Hamilelikte/anne sütü verirken temastan kaçının.
  • P264 Elleçlemeden sonra ... ile iyice yıkayın.
  • P270 Bu ürünü kullanırken hiçbir şey yemeyin, içmeyiniz veya sigara içmeyin.
  • P271 Sadece dışarıda veya iyi havalandırılan bir alanda kullanın.
  • P272 Kirlenmiş kıyafetleri işyeri dışına çıkarmayın.
  • P273 Çevreye verilmesinden kaçının.
  • P280 Koruyucu eldiven/koruyucu kıyafet/göz koruyucu/yüz koruyucu kullanın.
  • P281 Kişisel koruyucu ekipman kullanın.
  • P282 Soğuk geçirmez eldiven/yüz kalkanı/göz koruyucu kullanın.
  • P283 Ateş/alev dayanıklı/geciktirici kıyafet giyin.
  • P284 Solunum koruyucu giyin.
  • P285 Yetersiz havalandırma varsa, solunum koruyucu giyin.
  • P231+P232 Asal gazla elleçleyin. Nemden koruyun.
  • P235+P410 Soğuk saklayın. Güneş ışığından koruyun.


P300 Serisi: Müdahale amaçlı önlem ifadeleri ve kodları

  • P301 Yutulması halinde:
  • P302 Cildin üzerinde olması halinde:
  • P303 Cildin(veya saçın) üzerinde olması halinde:
  • P304 Solunması halinde:
  • P305 Gözle teması halinde:
  • P306 Giysi ile teması halinde:
  • P307 Maruz kalınma halinde:
  • P308 Maruz kalınma veya etkileşme halinde:
  • P309 Maruz kalınma veya kendini kötü hissetme halinde:
  • P310 Hemen ZEHİR MERKEZİNİ veya doktoru/hekimi arayın.
  • P311 ZEHİR MERKEZİNİ veya doktoru/hekimi arayın.
  • P312 Kendinizi iyi hissetmezseniz, ZEHİR MERKEZİNİ veya doktoru/hekimi arayın.
  • P313 Tıbbi tavsiye alın/doktorunuza başvurun.
  • P314 Kendinizi iyi hissetmezseniz, tıbbi tavsiye/müdahale alınız.
  • P315 Hemen tıbbi tavsiye/müdahale alın.
  • P320 Özel acil müdahale gerekli (etikete bakın)
  • P321 Özel müdahale gerekli (etikete bakın)
  • P322 Özel önlemler (etikete bakın)
  • P330 Ağzınızı çalkalayın.
  • P331 Kustur MAYIN.
  • P332 Cilt tahrişi oluşması halinde:
  • P333 Cilt tahrişi veya pişik oluşması halinde:
  • P334 Soğuk suya batırın veya ıslak bandaja sarın.
  • P335 Ciltte kalan parçalan temizleyin.
  • P336 Donmuş kısımları ılık su ile eritin. Etkilenmiş alanı silmeyin.
  • P337 Göz tahrişinin geçmemesi halinde:
  • P338 Kontakt lens, varsa ve çıkarması kolaysa, çıkarın. Sürekli çalkalayın.
  • P340 Maruz kalan kişiyi açık havaya çıkarın ve rahat nefes alabileceği pozisyonda olmasını sağlayın.
  • P341 Nefes almakta güçlük çekiyorsa, maruz kalan kişiyi açık havaya çıkarın ve rahat nefes alabileceği pozisyonda olmasını sağlayın.
  • P342 Solunum bulgularının görülmesi halinde:
  • P350 Bol sabun ve su ile iyice yıkayın.
  • P351 Su ile birkaç dakika dikkatlice durulayın.
  • P352 Bol sabun ve su ile yıkayın.
  • P353 Cildinizi su/duş ile durulayın.
  • P360 Kirlenmiş giysi ve cildinizi, giysilerinizi çıkarmadan önce bol su ile hemen durulayın.
  • P361 Kirlenmiş tüm giysilerinizi hemen kaldırın/çıkarın.
  • P362 Kirlenmiş giysilerinizi çıkarın ve yeniden kullanmadan önce yıkayın.
  • P363 Kirlenmiş giysilerinizi yeniden kullanmadan önce yıkayın.
  • P370 Yangın çıkması durumunda:
  • P371 Büyük yangın ve büyük miktarlar durumunda:
  • P372 Yangın durumunda patlama riski.
  • P373 Yangın patlayıcılara ulaştığında, yangına MÜDAHALE ETMEYİN.
  • P374 Yangına makul bir mesafeden normal önlemler alarak müdahale edin.
  • P375 Patlama riskine karşı yangına uzaktan müdahale edin.
  • P376 Güvenli ise sızıntıyı durdurun.
  • P377 Gaz sızıntısına bağlı yangın: Sızıntı güvenli olarak durdurulmadan söndürmeyin.
  • P378 Söndürme için ... kullanın.
  • P380 Alanı boşaltın.
  • P381 Güvenli ise tüm tutuşturucu kaynaklarını ortadan kaldırın.
  • P390 Maddi hasarı önlemek için sıvı döküntüleri temizleyin.
  • P391 Döküntüleri toplayın.
  • P301+P310 YUTULDUĞUNDA: ZEHİR MERKEZİNİ veya doktoru/hekimi arayın.
  • P301+P312 YUTULDUĞUNDA: kendinizi iyi hissetmiyorsanız ZEHİR MERKEZİNİ veya doktoru/hekimi arayın.
  • P301+P330+P331 YUTULDUĞUNDA: ağzınızı durulayın. istifra etmeye ÇALIŞMAYIN.
  • P302+P334 DERİ İLE TEMAS HALİNDE İSE: Soğuk suya daldırın/ıslak bezlerle sarın.
  • P302+P350 DERİ İLE TEMAS HALİNDE İSE: Bol sabun ve su ile iyice yıkayın.
  • P302+P352 DERİ İLE TEMAS HALİNDE İSE: Bol sabun ve su ile yıkayın.
  • P303+P361+P353 DERİ (veya saç) İLE TEMAS HALİNDE İSE: Kirlenmiş tüm giysilerinizi hemen kaldırın/çıkartın. Cildinizi su/duş ile durulayın.
  • P304+P340 SOLUNDUĞUNDA: Nefes alıp vermesi zorlaşmış ise, Kurbanı temiz havaya çıkartın ve kolay biçimde nefes alması için rahat bir pozisyonda tutun.
  • P304+P341 SOLUNDUĞUNDA: Nefes alıp vermesi zorlaşmış ise, Kurbanı temiz havaya çıkartın ve kolay biçimde nefes alması için rahat bir pozisyonda tutun.
  • P305+P351+P338 GÖZ İLE TEMASI HALİNDE: Su ile birkaç dakika dikkatlice durulayın. Takılı ve yapması kolaysa, kontak lensleri çıkartın. Durulamaya devam edin.
  • P306+P360 GİYSİ İLE TEMASI HALİNDE: Kirlenmiş giysi ve cildinizi, giysilerinizi çıkarmadan önce bol su ile hemen durulayın.
  • P307+P311 Maruz kalınma halinde: ZEHİR MERKEZİNİ veya doktoru/hekimi arayın.
  • P308+P313 Maruz kalınma veya etkileşme halinde İSE: Tıbbi yardım/bakım alın.
  • P309+P311 Maruz kalınma veya kendini iyi hissetmeme halinde: ZEHİR MERKEZİNİ veya doktoru/hekimi arayın.
  • P332+P313 Ciltte tahriş söz konusu ise: Tıbbi yardım/müdahale alın.
  • P333+P313 Ciltte tahriş veya kaşıntı söz konusu ise: Tıbbi yardım/müdahale alın.
  • P335+P334 Parçacıkları cildinizden hafifçe temizleyin. Soğuk suya daldırın/ıslak bezlerle sarın.
  • P337+P313 Göz tahrişi kalıcı ise: Tıbbi yardım/bakım alın.
  • P342+P311 Solunum bulguları gösterirse: ZEHİR MERKEZİNİ veya doktoru/hekimi arayın.
  • P370+P376 Yangın durumunda: Güvenli ise sızıntıyı durdurun.
  • P370+P378 Yangın durumunda: Söndürme için ... kullanın, (uygun malzeme üretici tarafından belirtilir).
  • P370+P380 Yangın durumunda: Alanı boşaltın.
  • P370+P380+P375 Yangın durumunda: Alanı boşaltın. Patlama riskine karşı yangınla uzaktan savaşın.
  • P371+P380+P375 Büyük yangın ve büyük miktarlar durumunda: Tahliye alanı. Patlama riskine karşı yangına uzaktan müdahale edin.


400 Serisi: Depolama ile ilgili önlem ifadeleri ve kodları

  • P401 ... depolayın, (üretici tarafından belirtilir).
  • P402 Kuru yerde depolayın.
  • P403 İyi havalandırılan yerde depolayın.
  • P404 Kapalı kapta saklayın.
  • P405 Kilit altında saklayın.
  • P406 Aşındırıcılara karşı dayanıklı/dayanıklı bir iç astara sahip ... kapta depolayın.
  • P407 Yığınlar/paletler arasında hava boşluğu temin edin.
  • P410 Güneş ışığından koruyun.
  • P411 ... °C/... °F aşmayacak sıcaklıklarda depolayın.
  • P412 50 °C/122 °F aşan sıcaklıklara maruz bırakmayın.
  • P413 ... °C/... °F aşmayacak sıcaklıklarda ... kg/... lbs'den büyük kütle miktarları halinde depolayın.
  • P420 Diğer malzemelerden uzakta depolayın.
  • P422 İçindekileri ... altında depolayın.
  • P402+P404 Kuru alanda depolayanız. Kapalı bir kapta depolayın.
  • P403+P233 İyi havalandırılmış bir alanda depolayanız. Kabı sıkıca kapalı tutun.
  • P403+P235 İyi havalandırılmış bir alanda depolayan. Soğuk tutun.
  • P410+P403 Güneş ışığından koruyun. İyi havalandırılmış bir alanda depolayın.
  • P410+P412 Güneş ışığından koruyun. 50 °C/122 °F aşan sıcaklıklara maruz bırakmayın.
  • P411+P235 ... °C/... °F aşmayacak sıcaklıklarda depolayın. Soğuk tutun.


500 Serisi: Bertaraf amaçlı önlem ifadeleri ve kodları

  • P501 İçeriği/kabı ... bertaraf edin.
  • P502 Geri dönüşüm/ Geri kazanım için üreticinizden/tedarikçinizden bilgi talep edin.


Kaynakça


Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Mantarlar</span> ökaryot âlemi

Mantarlar, çok sayıda çok hücreli ve tek hücreli ökaryotik canlıyı kapsayan bir biyolojik âlemin adıdır. Maya gibi mikroorganizmalardan, küf ve şapkalı mantarlara kadar pek çok üyesi olan bu canlılar grubu, halk arasında genellikle sadece şapkalı mantarları tanımlamak için kullanılır. Biyoloji alanında mantarları inceleyen bilim dalına mikoloji denir.

<span class="mw-page-title-main">Kitle imha silahı</span> Çok sayıda insan ölümüne ve büyük hasarlara neden olan silah türü

Kitle imha silahı ya da ABC silahı, insanlar başta olmak üzere canlılar üzerinde büyük miktarda yıkıma sebep olabilecek anti-personel silahlarının genel adıdır. Çoğunlukla kimyasal, biyolojik, radyoaktif ve nükleer silahlar(KBRN silahları) bu adla anılırlar. Bu ibare ilk olarak 1937'de İspanya'nın Guernica kentinin Naziler tarafından uğratıldığı hava saldırısı için kullanılmış ve de 2003'te Amerika Birleşik Devletleri tarafından Irak'ın işgali için sebep olarak gösterilmiştir; fakat daha sonra bu iddianın Irak'ta hiçbir KİS bulunmamasıyla doğru olmadığı kanıtlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Radyoterapi</span> Genellikle kanseri tedavi etmek için iyonlaştırıcı radyasyon kullanan terapi

Radyoterapi, iyonlaştırıcı ışın kullanarak kanser hastalığının tedavisidir. Hedef, tümör dokusunu komşu sağlıklı dokuları koruyarak yok edilmesidir. Bu konu ile ilgili anabilim dalına Radyasyon Onkolojisi adı verilir. İyonlaştırıcı ışınların biyolojik etkilerini Radyobiyoloji bilim dalı inceler. Radyoterapi kanser tedavisinde tek başına ya da cerrahi ve/veya kemoterapi ile birlikte kullanılabilir. Cerrahi tedavi ile benzer sonuçlar elde edilen hastalıklarda, organın koruyucu yaklaşım prensibi ile organ kaybı ve ilişkili fonksiyon kaybını önlediğinden tercih edilebilen tedavi yöntemidir.

<span class="mw-page-title-main">Zehirlenme</span> Kimyasal bir maddenin canlı üzerindeki patolojik etkisidir

Zehirlenme, kimyasal bir maddenin canlı organizma üzerindeki patolojik etkisidir. Görece küçük miktarlarda kimyasal ya da biyokimyasal etki gösteren zehir, süresi ve ağırlığı değişebilen bir hastalık haline ya da ölüme yol açar. Adli tıp uzmanları, zehirlenme olgularını 3 orijine ayırarak inceler:

  1. Kaza
  2. İntihar
  3. Cinayet

Porfiria, hem biyosentezinde yer alan enzimlerin doğuştan ya da kazanılmış bozukluğu ya da eksikliği sonucunda gelişen bir hastalıktır. Fotosensitivite ve nöropsikiyatrik bulgular sebebiyle vampir efsanelerinin yayılmasına sebep vermiştir. Porfirinlerin ya da kimyasal öncülerinin biriktiği yere göre akut (hepatik) porfiria ya da kutanöz (eritropoetik) porfiria olarak iki ana grupta incelenir. Ortaya çıkışları nörolojik komplikasyonlarla, cilt bozukluklarıyla ya da nadiren her ikisiyle olur. Hastalık, ismini Yunancada morumsu pigment anlamına gelen porphyra kelimesinden almıştır. Bu da, atak sırasında hastaların idrar ve dışkılarının bu rengi almasıyla ilgilidir.

<span class="mw-page-title-main">Formaldehit</span> kimyasal madde

Formaldehit CH2O formülüne sahip bir organik bileşiktir. Aldehitlerin en basit üyesidir, diğer ismi Metanaldir. Karbonil grubunun boş olan iki bağına birer hidrojen bağlanmasıyla oluşur. Tüm gelişmiş canlılarda doğal olarak üretilir. Zehirli bir gazdır. Sulu çözeltisinin kendisine özgü, yakan bir kokusu vardır. Formaldehit, genellikle %37'lik sulu çözeltisi şeklinde taşınır veya depo edilir. Bu çözeltiye formalin denir. Formalinden, düşük basınç altında su buharlaşıp, ayrıldığı zaman, paraformaldehit meydana gelir. Bu bir polimer olup, formülü HO(CH2O)xH olan beyaz katı bir maddedir (x yaklaşık 30'dur). Bu polimer ısıtıldığı zaman, gaz formaldehite dönüşür. Bundan dolayı, gaz formaldehit elde etmek için, uygun bir kaynaktır. Saf formaldehitten, polimer ürünler elde edilebildiği gibi, fenol ve kazein ile de sentetik reçine ve plastikler imal edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Çamaşır suyu</span> Temizlik ürünü

Çamaşır suyu, genellikle etken madde olarak sodyum hipoklorit (NaClO) içeren ağartma, temizlik ve hijyen amacıyla kullanılan kimyasal maddedir.

<span class="mw-page-title-main">Yanık</span> genellikle aşırı sıcaktan kaynaklanan et veya deri yaralanması

Yanık, ısı, elektrik, kimyasal madde, sürtünme ya da radyasyon nedeniyle et veya deri üzerinde meydana gelen bir yaralanma çeşididir. Yalnızca derinin üst katmanını etkileyen yanıklar yüzeysel veya birinci derece yanık olarak tanımlanmaktadır. Yanık bazı alt katmanlara da geçtiğinde, kısmi kalınlıkta yanık ya da ikinci derece yanık olarak nitelendirilir. Tam kalınlıkta veya üçüncü derece yanıklarda, yara derinin tüm katmanlarına geçmiş olur. Dördüncü derece yanıkta ise yara ilaveten kas veya kemik gibi daha derin dokuları da etkiler.

Magnezyum hidroksit (Mg(OH)2), magnezyum elementinin elde edilmesinde kullanılan bir cevherdir. Toprak alkali metallerinden (2A) magnezyum ile hidroksit (OH-) iyonunun sentez reaksiyonu ile oluşur. Oldukça kuvvetli bir baz olup kimyagerler tarafından sıkça kullanılan başlıca kuvvetli bazlardan biridir. Suda %100 çözünürken, iyonlaşma oranı %99,87'dir. Titrasyonlarda ve iyonlaşmalarda 2 değerliklidir. Sentez reaksiyonları dışında, magnezyum metalinin hidritasyon yoluyla yükseltgenmesi sonucu da elde edilebilir. Ancak bu reaksiyonda tepkime veriminin düşük olması ve reaksiyon sonunda şiddetli hidrojen gazı çıkması nedeniyle bilimadamları magnezyum hidroksiti sentez reaksiyonuyla elde etmeyi tercih etmektedir. Suda magnezya sütü olarak bilinen bir süspansiyon oluşturur. Bu süspansiyon bir antiasit ve müshil olarak kullanılmaktadır. Ayrıca güçlü alkali, asitlik düzenleyici olarak kullanılır. Peynirde rennet arttırıcı ve konserveleme süresince sebzelerin rengini korumada stabilizör olarak kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">Çevre kirliliği</span> Doğa sorunu

Çevre kirliliği, çevrenin doğal olmayan bir şekilde insan eliyle doğallığının bozulmasıdır. Bu ekosistemi bozma eylemleri; kirlenme şeklinde tabir edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">İlk yardım</span> Birine yapılan ilk müdahale

İlk yardım herhangi bir kaza ya da yaşamı tehlikeye düşüren bir durumda sağlık görevlilerinin yardımını sağlanıncaya kadar hayatın kurtarılması ya da durumun daha kötüye gitmesini önleyebilmek amacıyla olay yerinde, tıbbi araç – gereç aranmaksızın mevcut araç - gereçlerle yapılan ilaçsız bir uygulamadır.

İlk yardım için gelişmiş araç – gereçler olması gerekmez. İlk yardım çantası içindeki malzemeler yeterlidir. Fakat ilk yardım kitabını okumadan müdahale yapmamalıyız.
<span class="mw-page-title-main">Radyoaktif kirlilik</span>

Radyoaktif kirlenme veya radyoaktif kontaminasyon, radyoaktif maddelerin yüzeylerde; katı, sıvı veya gaz içinde kasıtsız ve istemeden bulunması durumudur.

İzosiyanatların, hammaddesi petroldür. Poliüretan üretiminde sıvı kimyasallar ve sertleştirici olarak kullanılır. İzosiyanatlar, izosiyanat grubu (-NCO) bileşikler içerir. Poliüretan köpüklerin, termoplastik elastomerlerin, spandex liflerinin ve poliüretan boyaların bileşenleri olan poliüretan polimerleri üretmek için alkol (hidroksil) grupları içeren bileşiklerle reaksiyona girerler ayrıca izosiyanatlar metallerle de bağ yapabilir. İzosiyanatlar, tüm poliüretan ürünlerinde hammadde olarak kullanılır. İzosiyanatların reaktiflik derecesi oldukça yüksektir. Elyaflarda, kaplamalarda ve elastomerlerde yaygın şekilde kullanılırlar ve gün geçtikçe otomobil endüstrisinde, otomobil tamirlerinde ve bina yalıtım malzemelerinde daha fazla kullanılmaktadır. İçerisinde izosiyanat bulunduran püskürtme poliüretan ürünleri, metal kullanılan malzemeler için koruyucu kaplamalar da dahil çimento, ahşap, cam elyafı, çelik ve alüminyum korumak için geniş bir çevrede perakende, ticari ve endüstriyel kullanımlar için geliştirilmiştir. Odun selülözünün hidroksil grupları ile üretanlar kovalent bağ oluşturdukları için çok kuvvetli tutkallar üretilebilir. İzosiyanatlar içerisinde N = C = O fonksiyonel grubu olan bir organik kimyasal ailesidir. Endüstriyel ortamlarda bulunan en yaygın izosiyanatlar, bunlar:

<span class="mw-page-title-main">2-Merkaptoetanol</span>

2-Merkaptoetanol (aynı zamanda β-merkaptoetanol, BME, 2BME, 2-ME veya β-met) HOCH2CH2SH formüllü bir tiyol bileşiğidir. Yaygın olarak ME veya βME şeklinde kısaltılır. ME, disülfür bağlarının indirgenmesinde biyolojik anti-oksidant görevi yapar ve bunu hidroksil radikallerini birbirlerinden ayırarak başarır. Hidroksil grubunun sudaki çözünürlüğe olan etkisi ve uçuculuğu azaltması sebebiyle kullanımı yaygındır.

Siyanojen iyodür veya iyot siyanür (ICN), iyot ve siyanür grubundan oluşan bir psödohalojendir. Nispeten uçucu ve oldukça toksik bir inorganik bileşiktir. Hidrojen siyanür oluşturmak üzere suyla yavaşça reaksiyona giren beyaz kristaller halinde ortaya çıkar.

<span class="mw-page-title-main">Fosgen</span> zehirli gaz

Fosgen ya da IUPAC tarafından verilen adıyla karbonil diklorür COCl2 formülüne sahip organik bir bileşiktir. Renksiz bir gazdır, kokusu düşük konsantrasyonlarda yeni kesilmiş ot kokusunu andırır. Fosgen, sıvılaştırılmış hâlde saklanır. Sıkıştırıldığında açık sarı bir sıvıya dönüşür. Suda çözünmez ve suyla tepkimeye girer. Benzen, toluen, karbon tetraklorür, asetik asit ve kloroformda çözünür. Alkoller ve çeşitler asitlerin içinde bozunur. Çok zehirli bir gaz olduğu için I. Dünya Savaşı'nda kimyasal silah olarak kullanılmıştır ve 85.000 kadar kişinin ölümüne sebebiyet vermiştir. Fosgenin biraz solunması 36 saat içerisinde ölüme sebep olur. Maruz kalma sınırı 0,5 ppm'dir.

<span class="mw-page-title-main">Radyasyon hasarı</span>

Radyasyon hasarı, iyonlaştırıcı radyasyonun fiziksel nesneler üzerindeki etkisidir. Radyobiyoloji, iyonlaştırıcı radyasyonun ve radyasyonun insan sağlığına etkileri de dahil olmak üzere canlılar üzerindeki etkisini araştıran bilim dalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kurşun(II) tiyosiyanat</span>

Kurşun(II) tiyosiyanat,Pb(SCN)2 formülüne sahip bir bileşik daha doğrusu bir tuzdur. Beyaz kristalimsi bir katıdır, ancak ışığa maruz kaldığında sararır. Suda az çözünür ve kaynatıldığında bazik bir tuz olan (Pb(CNS)2*Pb(OH)2'ye dönüştürülebilir. Soğutulduğunda tuz kristalleri oluşabilir. Kurşun tiyosiyanat, yutulması halinde kurşun zehirlenmesine neden olabilir ve birçok madde ile olumsuz reaksiyona girebilir. Küçük patlayıcılar, kibritler ve boyamalarda kullanılır.

Klor, günümüzde suyun dezenfeksiyonu amacıyla en sık kullanılan kimyasal maddedir. Klor suda genellikle elemental klor (Cl2, Klor gazı), Kalsiyum Hipoklorit (Ca(ClO)2) veya sodyum hipoklorit solüsyonu (NaClO, çamaşır suyu) şeklinde uygulanmaktadır.Ayrıca klorun Türkiye'de en sık kullanılan formu, sodyum hipoklorittir. Bu uygulamaların her biri ise suda serbest klor oluşumuna neden olmaktadır.Klor basınçlı tanlarda sıvılaştırılmış gaz halinde taşınır ve depolanır.Klor doğru dozajda yapıldığında mikroorganizmaların membranına etki ederek,buradaki proteinlerin yapısında bulunan aminoasitlerden kloraminler meydana getirmek amacıyla mikroorganizmaların çoğalma ve gelişmelerini önler.Kuvvetli oksidan etkiye sahip ve korozyona yol açan bir dezenfektandır.Klorun doz artışıyla birlikte korozif etkisi de belirgin olarak artmaktadır. Klor ile dezenfeksiyonun çevresel etkileri şöyledir;

1,1,2-Trikloroetan veya 1,1,2-TCA, C
2
H
3
Cl
3
moleküler formülüne ve CH
2
ClCHCl
2
yapısal formülüne sahip bir organoklorür çözücüdür. Suda çözünmeyen, ancak çoğu organik çözücülerde çözünen, renksiz, tatlı kokulu bir sıvıdır. 1,1,1-Trikloroetanın izomeridir ve üretiminin bir yan ürünüdür.