İçeriğe atla

HMAS AE2


HMAS AE2 Sidney'deki bir limandayken, 1914 civarı
Tarihçe
Avustralya Kraliyet Donanması bayrağıAvustralya
Adı HMAS AE2
İnşa eden Vickers Armstrong
Kızağa konuluşu 10 Şubat 1912
Denize indirilişi 18 Haziran 1913
Görevlendirme 28 Şubat 1914
Akıbet 30 Nisan 1915'te battı
Genel karakteristik
Sınıf ve tipiE sınıfı denizaltı
Deplasman 725 su üstünde
Uzunluk 181 fit (55 m)
Genişlik 22 fit 6 inç (6,86 m)
Çekiş 12 fit 6 inç (3,81 m)
İtme gücü 2 × 8 silindirli dizel motor, 1.750 beygir gücü (1.300 kW) su üstünde
aküyle çalışan elektrik motoru, 550 beygir gücü (410 kW) su altında
Hız 15 knot (28 km/sa; 17 mph) su üstünde
10 knot (19 km/sa; 12 mph) su altında
Menzil 10 knot (19 km/sa; 12 mph) hızla 3.225 deniz mili (5.973 km) su üstünde
5 knot (9,3 km/sa; 5,8 mph) hızla 25 deniz mili (46 km) su altında
Kişi kapasitesi 32
Silah donanımı 4 × 18 inç (457 mm) torpido tüpü

HMAS AE2,[Not 1] E sınıfı denizaltılara mensup, Avustralya Kraliyet Donanması'na ait bir denizaltı. Vickers Armstrong tarafından inşasına 18 Haziran 1913'te, Barrow-in-Furness'nde başlanıldı ve 28 Şubat 1914 tarihinde inşası tamamlandı. İnşasının ardından kardeş denizaltı AE1 ile birlikte Avustralya'ya hareket eden denizaltı, o tarihe kadarki en uzun mesafeli denizaltı yolculuğunu da gerçekleştirmiş oldu.[1]

Hizmet geçmişi

I. Dünya Savaşı'nın patlak vermesi üzerine önce Alman Yeni Ginesi'ne gitti. Alman kuvvetlerinin çekilmesi ve bölgede denizaltına ihtiyaç duyulmaması sebebiyle Australia zırhlısıyla birlikte Fiji taraflarında devriyelik yaptı. Kasım ayında Sidney'e döndü ve bakım-onarım çalışmalarından geçti.[2] Bölgedeki tek denizaltı olduğu gerekçesiyle denizaltının Akdeniz'e gönderilmesi gerektiğini belirten denizaltının kumandanı Binbaşı Henry Hugh Gordon Stoker'ın bu isteği kabul edildi ve 31 Aralık günü Akdeniz'e doğru yola çıktı.[2] On altı gemiden oluşan konvoydaki tek savaş gemisi olan AE2, 28 Ocak 1915 günü Mısır'ın Port Said şehrine ulaştı.[2] Bir müddet sonra Çanakkale Savaşı'ndaki denizaltı harekâtlarına katılmakla görevlendirildi.

AE2, Şubat 1915 başlarında harekât bölgesine ulaşmış; ancak dibe oturup ağır hasar gördüğünden Malta'da tamir edilmiş[3] ve 22 Nisan 1915 tarihinde aktif göreve dönebilmişti. İlk saldırı girişimini 24 Nisan günü yaptı; ancak ön kısımdaki kanat çiftinin hasar görmesi sebebiyle sadece 6 deniz mili (11 km; 6,9 mi) ilerleyebildikten sonra geri çekildi.[3][4] İkinci saldırı girişimini 25 Nisan'da saat 02:30 sularında yaptı.[4] Saldırının amacı kara çıkarmaları başladığında Marmara Denizi'ne inmek, Osmanlı savaş ve nakliye gemilerine saldırmaktı. Binbaşı Henry Hugh Gordon Stoker komutası altında, 04:30 civarında Osmanlı topçusu tarafından saptanıp ateş altına alındıysa da hızla dalarak ilerlemeye devam etti.[4] Gemi, tespit edilmekten kaçındığı için dibe otura kalka, birkaç kez mayın zincirlerine sürtünerek seyrini sürdürerek boğazı geçti. Boğazdaki Kilya açıklarında, saat 07:30'da periskop derinliğine çıktığında demir üstündeki Turgut Reis zırhlısını gördü. Tüm torpidolarını fırlatsa da isabet kaydedemedi. Bu arada Aydın Reis gambotu tarafından tespit edilince dalışa geçmiş ve Marmara yönünde seyretti. Daha sonra dibe dayanarak günün geçmesini bekledi.[5]

Gece yüzeye çıkan denizaltı, bataryaları şarj ettikten sonra dalışla seyre geçti ve 26 Nisan 1915 günü saat 04:00 dolaylarında aynı bölgede yeniden Turgut Reis'e karşı saldırı manevralarına girişti. Ancak bu kez zırhlının ateşiyle karşılaşınca daldı ve saat 09:00 gibi Marmara sularına girdi.[5]

Sonraki gün, 27 Nisan gün doğumunda Doğanhasan Sığlığı'nda, Yapıldak Feneri yakınlarında Kütahya torpido botu eşliğinde Barbaros Hayreddin zırhlısını tespit etti, torpido saldırısına geçti, ancak yine isabet kaydedemedi. Dalışa geçerek yine kaçmayı başardı. Aynı gün Yarhisar destroyerine de saldırdı, ancak bu saldırı da başarısız oldu.[5]

Ancak 28 Nisan'daki seyirler sırasında bir hedef saptanamadı. Bunun üzerine Gelibolu Limanı'na yöneldi. Bu seyir sırasında rastladığı Muavenet-i Milliye'nin refakat ettiği dört gemilik bir gruba karşı giriştiği torpido saldırısından da başarısızlıkla ayrıldı. Ertesi gün bir topridobot ve üç nakliye gemisi ile karşılaşmada da benzer durum gerçekleşti. Ancak bu arada Osmanlı makamları fazlasıyla uyarılmıştı ve Sultanhisar torpido botu, devriye görevinden alınarak denizaltıyı bulmak ve imha etmekle görevlendirilmişti.[6] Karaburun önlerinde saptanan denizaltı üzerine, 30 Nisan günü saat 08:20'de ilerleyen torpido bot, denizaltına karşı top ateşi açtı. İki torpido taarruzu manevra edilerek geçildi. Bu sırada denizaltı kaçma ve taarruz manevralarında kontrolden çıktı. Torpido botun iki torpidosu da hedefi bulmadı. Mahmuzlayarak denizaltı batırılmaya çalışıldı; ancak aldığı isabetlerden su altında tutunamayan denizaltı teslim olmak zorunda kaldı.[6] İngiliz subaylar ve kabaca yarısı İngiliz, yarısı Avustralyalı olmak üzere otuz iki kişilik mürettebat Sultanhisar'a alındı ve denizaltı batırıldı.[6]

Batığın aranması ve keşfi

Batı Avustralya Deniz Müzesi'nde yer alan AE2'nin kumanda kulesinin bir replikası.

1995 yılından beri AE2' batığını bulmaya çalışan Rahmi M. Koç Müzesi yöneticisi Selçuk Kolay, 1998 haziranında batığın Marmara Denizi'nde, Karabiga'da, Karaburun'un 4 mil kuzeyinde ve 72 metre (236 ft) derinlikte olduğunu saptadı.[7] Sonraki ise ay bu noktaya bir dalış gerçekleştirdi. Ekim 1998'de Türkiye'ye gelen Avustralyalı dalgıç ekibinin gerçekleştirdiği dalışta, batığın AE2'ye ait olduğu doğrulandı.[8]

9 Eylül 2007'de Avustralyalı ve Türk yetkilileri, batığın çıkarılması ve restore edilmesi konusunda ortaklaşa bir çalışma yapmaya başladı.[9] Yapılan çalışmalarla, 1998'den beri yapılan dalışlarda batığın büyük zararlar gördüğü belirlendi.[10]

Notlar

  1. ^ "HMAS", (açılımı "His/Her Majesty's Australian Ship"), İngilizcede "Majestelerinin Avustralya Gemisi" anlamındadır.

Kaynakça

  • Çanakkale Boğaz Komutanlığı (2008). Çanakkale Deniz Savaşları 1915. Kültür Yayınları. ISBN 9754092826. 
  • Stevens, David (2001). "World War I". The Royal Australian Navy. The Australian Centenary History of Defence (vol III). Güney Melbourne. ISBN 0-19-555542-2. OCLC 50418095. 
  • Frame, Tom (2004). No Pleasure Cruise: the story of the Royal Australian Navy. Crows Nest, Yeni Güney Galler: Allen & Unwin. ISBN 1-74114-233-4. OCLC 55980812. 
  1. ^ Frame, Tom (2004). No Pleasure Cruise: the story of the Royal Australian Navy. Crows Nest, Yeni Güney Galler: Allen & Unwin. ss. 97. ISBN 1-74114-233-4. OCLC 55980812. 
  2. ^ a b c Stevens, David; sf. 46
  3. ^ a b White, Michael (2011). "Australian Submarines: Past and Present". Oldham, Charles (Ed.). 100 Years of the Royal Australian Navy. Bondi Junction, NSW: Faircount Media Group. ss. 129-30. OCLC 741711418. 26 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Mart 2013. 
  4. ^ a b c Stevens, David; sf. 45
  5. ^ a b c Çanakkale Deniz Savaşları 1915, Sh.: 8
  6. ^ a b c Çanakkale Deniz Savaşları 1915, Sh.: 9
  7. ^ "Esrarengiz denizaltı 83 yıl sonra bulundu". Hürriyet. 1 Ocak 1999. 27 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2013. 
  8. ^ "HMAS AE2". Avustralya Kraliyet Donanması resmî sitesi. 12 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2013. 
  9. ^ Brenchley, Fred (10 Eylül 2007). "Gallipoli's valiant sub poised to surface from the depths of history". The Sydney Morning Herald. 23 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2013. 
  10. ^ Bevan, Scott (11 Eylül 2007). "Looking beneath the surface of the Gallipoli campaign". Australian Broadcasting Corporation. 20 Şubat 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2013. 

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta HMAS AE2 ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Denizaltı</span> Su altında bağımsız çalışabilen deniz taşıtları

Denizaltı, su altında ve su yüzeyinde hareket edebilen bir deniz aracıdır. Deniz Kuvvetlerinde görev yapan diğer tüm gemiler gibi denizaltılar da ön ada sahiptir.

Yarhisar, Osmanlı Devleti'nde Donanma Cemiyeti tarafından 1907 yılında Fransa'dan satın alınan, Durandal sınıfı temel alınarak tasarlanmış dört Samsun sınıfı muhripten biridir. 1907'de Osmanlı donanmasına katılan muhrip, 1911-1912'de gerçekleşen Trablusgarp Savaşı'nda Osmanlı filosunun geri kalanı gibi İtalyanlarla aktif bir çatışmada yer almadı. 1912-1913'te Balkan Savaşları esnasında Varna Deniz Muharebesi, İmroz Deniz Muharebesi ve Mondros Deniz Muharebesi gibi tüm önemli çatışmalarda yer aldı, ayrıca devriye görevlerinde bulundu. I. Dünya Savaşı'nda özellikle Marmara Denizi'nde eskort ve önleme görevlerinde yer aldı. Marmara'ya giren Müttefik Devletler denizaltılarıyla birçok çatışmaya girdi. 3 Aralık 1915'te tarihinde Yalova açıklarında Birleşik Krallık'ın E11 denizaltısı tarafından torpidolanarak batırıldı. Bu olayda 7 subay ve 33 er öldü. Birleşik Krallık denizaltısı geminin kalan mürettebatını denizden alarak bir Osmanlı yelkenlisine teslim etti.

Samsun, Osmanlı İmparatorluğu tarafından 1907 yılında Fransa'dan satın alınan dört "Durandal" sınıfı muhripten biridir. Gemi, Trablusgarp Savaşı, Balkan Savaşları ve I. Dünya Savaşı esnasında Osmanlı donanmasında görev yaptı.

<i>Mecidiye</i> (kruvazör) Osmanlı İmparatorluğu donanmasına ait kruvazör

Mecidiye, Osmanlı Devleti hükûmetinin 1900 yılındaki siparişi üzerine Abdülmecid adıyla Amerika Birleşik Devletleri'nin William Cramp & Sons firmasının Philadelphia Tersanesinde suya indirildikten sonra Osmanlı Donanması, Rusya İmparatorluk Deniz Kuvvetleri, Kızıl Donanma, Ukrayna Halk Cumhuriyeti Deniz Kuvvetleri ve Türk Deniz Kuvvetleri'nde görev yapan korumalı kruvazör.

<span class="mw-page-title-main">İmroz Deniz Muharebesi (1918)</span> İmroz Deniz Muharebesi ve Osmanlı

İmroz Deniz Muharebesi, I. Dünya Savaşı sırasında, 20 Ocak 1918'de Ege Denizi'nde gerçekleşen bir deniz muharebesidir. Osmanlı donanmasının Gökçeada'da yığınak yapmış olan Kraliyet Donanması'na taarruzu ile meydana gelmişti. İtilaf kuvvetlerinin ağır zırhlı yoksunluğu, Yavuz muharebe kruvazörü ile Midilli hafif kruvazörünün bölgeye taarruz etmesine fırsat sağlamıştı. Saldırı sonucunda Birleşik Krallık'a ait monitör olarak sınıflandırılan iki küçük savaş gemisi battı, bir uçak düşürüldü ve birçok personel öldü. Muharebe sırasında önemli hasar almayan Osmanlı gemileri, dönüş esnasında adayı saldırılardan korumak üzere İtilaf güçlerince döşenmiş olan deniz mayınlarına çarptı. Yavuz hasar aldı, Midilli ise battı ve mürettebatının bir kısmı öldü, bir kısmı ise esir düştü. Yavuz, Birleşik Krallık uçaklarının saldırıları altında Çanakkale Boğazı'na ulaşmayı başardı; buraya vardığında karaya oturdu ve altı gün sonra kurtarılana dek sürekli hava saldırısına maruz kaldı. Gerçekleşen muharebe sonrası Osmanlı Devleti'nin en modern iki savaş gemisinden birinin hasar alması, diğerinin ise batması donanmanın gelecekteki hareketlerini son derecede kısıtlamıştı.

HMS <i>E11</i>

HMS E11, Kraliyet Donanması'nın 23 Nisan 1914 tarihinde suya indirilen E sınıfı denizaltısıdır. 1915 yılı Çanakkale deniz harekâtlarındaki en etkili denizaltılardan birisidir. Marmara Denizi'ne yaptığı üç akın seferinde 27'si buhar gücü ile çalışan ve 58'i daha küçük yelkenli tekneler olmak üzere farklı büyüklüklerde 80'den fazla gemiyi batırmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Çanakkale Savaşı'ndaki denizaltı faaliyetleri</span>

Çanakkale Savaşı'ndaki denizaltı faaliyetleri, I. Dünya Savaşı'nın bir parçası olan Çanakkale Savaşı çerçevesinde, çeşitli devletlerin denizaltıları tarafından Çanakkale Boğazı ve Marmara Denizi'nde sürdürülen faaliyetlerdir. Esas savaştan önce, Aralık 1914'te başlamış ve Aralık 1915'te sonlanmıştı. İtilaf Devletleri'ne bağlı denizaltıların Çanakkale Boğazı'nı geçerek Marmara Denizi'nde denizaltı operasyonları yapmalarının amacı, Gelibolu'yu savunan Osmanlı kuvvetlerinin lojistik durumunu sarsmak olarak görülür. Bununla birlikte İttifak Devletleri'nin bir üyesi olan Alman İmparatorluğu da Osmanlı'yı desteklemek amacıyla savaş sırasında birtakım denizaltı faaliyetleri yürütmüştü.

HMS <i>B11</i>

HMS B11, B sınıfına mensup, Birleşik Krallık'a ait bir denizaltı. Vickers Limited tarafından inşasına 12 Şubat 1906'da, Barrow-in-Furness'ta başlanıldı ve 11 Temmuz 1906 tarihinde inşası tamamlandı. I. Dünya Savaşı'nın bir parçası olan Çanakkale Savaşı'ndaki denizaltı harekâtına katılmış ve düzenlediği saldırı sonucu Osmanlı zırhlısı Mesudiye'yi batırmıştır.

<i>Sultanhisar</i> (torpido botu) Osmanlı torpido gemisi

Sultanhisar, Osmanlı Donanması ve Türk Deniz Kuvvetleri'nde hizmete giren torpidobotu.

HMS <i>E20</i>

HMS E20, E sınıfı denizaltılara mensup, Birleşik Krallık'a ait bir denizaltı. Vickers Limited tarafından inşasına 25 Kasım 1914'te, Barrow-in-Furness'ta başlanıldı ve 30 Ağustos 1915 tarihinde inşası tamamlandı. Çanakkale Savaşı'ndaki denizaltı harekâtlarına katılan E20, 6 Kasım 1915 günü uğradığı torpido saldırı sonucu battı.

HMS <i>E15</i>

HMS E15, İngiliz Kraliyet Donanması'nda görev yapan bir E sınıfı denizaltıdır. Denizaltı, denize indirildiği yıl olan 1914'te Osmanlı İmparatorluğu'na karşı yürütülen Çanakkale Savaşı denizaltı harekâtları'na katılmıştır.

HMS E12, E sınıfı denizaltılara mensup, Birleşik Krallık'a ait bir denizaltı. Kraliyet Donanması tarafından inşasına 5 Eylül 1914'te, Chatham Tersanesi'nde başlanıldı ve 14 Ekim 1914 tarihinde inşası tamamlandı.

HMS <i>E7</i> Birleşik Krallıka ait E sınıf bir denizaltı

HMS E7, E sınıfına mensup, Birleşik Krallık'a ait bir denizaltı. Kraliyet Donanması tarafından inşasına 2 Ekim 1913'te, Chatham Tersanesi'nde başlanıldı ve 14 Mart 1914 tarihinde inşası tamamlandı.

SM <i>UB-14</i> Alman UB I tipi bir denizaltı

SM UB-14, Alman İmparatorluğu'na ait UB I tipi bir denizaltıdır. Bir dönem Avusturya-Macaristan İmparatorluğu'nda da görev yapan denizaltı, bu dönemde SM U-26 adını taşımıştı.

<span class="mw-page-title-main">SM U-21</span> Alman U-19 tipindeki U-bot

SM U-21, Alman İmparatorluğu deniz kuvvetleri olan Kaiserliche Marine'e ait, I. Dünya Savaşı yıllarında kullanılan U-19 tipindeki U-bot'tur. İki İngiliz zırhlısı Triumph ve Majestic'i Gelibolu Yarımadası batı sahillerinde torpilleyip batırmakla ünlenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Heino von Heimburg</span> I. Dünya Savaşı sırasında Alman İmparatorluğu Donanmasında U-Bot komutanı olarak görev yapmış olan bir deniz subayı

Heino von Heimburg, I. Dünya Savaşı sırasında Alman İmparatorluğu Donanması'nda U-Bot komutanı olarak görev yapmış olan bir deniz subayıdır. II. Dünya Savaşı'nda ise Nazi Almanyası Donanması'nda (Kriegsmarine) Koramiral olarak görev yapmıştır.

HMS <i>H1</i>

HMS H1, H sınıfına mensup, Birleşik Krallık'a ait bir denizaltı. Canadian Vickers tarafından inşasına Montreal'da başlanıldı ve Nisan 1915'te inşası tamamlandı.

Henry Hugh Gordon "Dacre" Stoker, ÜHM KD yaygın olarak filmlerde HG Stoker ya da Dacre Stoker adıyla anılan sinema ve tiyatro oyuncusu olmasıyla birlikte Birinci ve İkinci Dünya Savaş'larında Kraliyet Donanması subayı olarak görev yapmıştır. Ayrıca polo, kroket, hurling ve tenis sporlarında aktif sporculuk yapmış, Osmanlı'ya esir düşmüştür. 77 yaşında iken Wimbledon Tenis Turnuvası'nda rekabet etmiştir. 1962 yılında ise İrlanda'da kroket şampiyonu olmuştur. Yazar Bram Stoker kuzenidir.

<span class="mw-page-title-main">Atlantik Savaşı</span> Deniz Savaşı

Atlantik Savaşı, tarihteki en uzun, en büyük ve en karmaşık deniz savaşı olarak bilinir. Mücadele, II. Dünya Savaşı'nın patlak vermesiyle başlamış, Mayıs 1945'teki Alman teslimine kadar sürmüştür. II. Dünya Savaşı'nın ilerleyişine göre savaşa dahil olan ülkeler, deniz muharebelerinden geriye çekilmek durumunda kalan ülkeler olmuştur. Atlantik Savaşı'nın ilk dönemlerinde İngiltere, alman denizaltıları (U-bot) karşısında zorluk yaşamıştır, savaşa ABD'nin katılmasıyla ve teknolojik gelişmelerin muharebe sahasına uygulanmasıyla beraber U-bot saldırıları geriletilmiştir.

<i>Draç</i> (torpido botu) Osmanlı torpido botu

Draç, Osmanlı donanmasına ait 1907'de hizmete giren bir torpido botudur. Balkan Savaşları ile I. Dünya Savaşı'nda görev yapmıştır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.