İçeriğe atla

HD 209458

Koordinat:Sky map 22sa 03d 10,7728s; +18º 53' 03,550″
HD 209458
16" Meade LX200 teleskop ile elde edilmiş HD 209458 fotoğrafı
Gözlem verisi
Dönem J2000.0      Ekinoks J2000.0
TakımyıldızKanatlıat
Sağ açıklık (α)22sa 03d 10.7728s[1]
Dik açıklık (δ)+18° 53′ 03.550″[1]
Görünür büyüklük (V)7,65[2]
Görünür büyüklük (B)8,21[2]
Görünür büyüklük (J)6,59[2]
Sınıflandırma
Tayfsal sınıf
F9 V[2]
B−V renk ölçeği+0,574 ± 0,014[3]
Değişen yıldız tipiEP[4]
Astrometri
Dikey hız ()-14,74[2] km/s
Özdevinim (μ)RA: 29,725 ± 0,080[1] mys/y
Dec.: −18,025 ± 0,082[1] mys/y
Iraklık açısı (π)20,47 ± 0,23[1] mys
Mutlak büyüklük (V)4,28 ± 0,10[3]
Özellikler
Kütle (m)1,148 ± 0,022[5] M☉
Yarıçap (r)1,203 ± 0,061[5] R☉
Aydınlatma gücü1,77 ± 0,14[5] L⊙
Sıcaklık6.071 ± 20[5] K
Metallik [Fe/H]0,00 ± 0,02[3]
Yaş3,5 ± 1,4 milyar[5]
Katalog belirtmeleri
BD +18°4917 • HD 209458 • SAO 107623 • V376 Peg • HIP 108859 • 2MASS J22031077+1853036

HD 209458, Kanatlıat takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 159 ışık yılı uzaklıkta bulunan F9 V yıldız sınıflandırmasına sahip biraz daha kütleli Güneş benzeri bir yıldızdır. 7,65 kadir büyüklüğü ile mesafesi dikkate alındığında çıplak gözle görülemez, fakat iyi bir dürbün veya küçük bir teleskopla kolayca tespit edilebilir.

1999 yılında ayrı ayrı çalışan iki ekip (Biri, Cenevre Gözlemevi, Harvard-Smithsonian Astrofizik Merkezi ve Wise Gözlemevi'nden oluşan ekip; diğeri, Lick–Carnegie Exoplanet Survey ekibiydi) dikey hız gezegen arama yöntemini kullanarak yıldızın yörüngesinde dönen bir ötegezegen keşfettiler. Keşiften kısa bir süre sonra, David Charbonneau ve Gregory W. Henry liderliğindeki ayrı ekipler, gezegenin yıldızın yüzeyinden geçişini tespit edebildiler ve bu da onu bilinen ilk geçiş yapan ötegezegen haline getirdi.[6][7] Gezegene HD 209458 b adı verildi.

Gezegen yıldızın önünden geçtiği için yıldız her 3,5 günde bir yaklaşık %2 oranında sönükleşir ve bu da onu dış etkenli değişen yıldız yapar. HD 209458 için değişen yıldız belirtmesi V376 Pegasi'dir. Gezegenleri tarafından örtülen yıldızlar olarak tanımlanan değişen yıldız sınıfı "EP" nin prototipidir.[4][8]

Gezegen sistemi

HD 209458 b, Kanatlıat takımyıldızında Güneş benzeri bir yıldız olan HD 209458 yörüngesinde dönen bir ötegezegendir. Spektroskopik çalışmalar ilk olarak 5 Kasım 1999'da HD 209458 etrafındaki gezegenin varlığını ortaya çıkardı. Gezegen, atmosferinin su buharı içerdiğinin duyurulmasıyla daha da dikkat çekti. Gök bilimciler, gezegenin yıldızın yüzeyi boyunca geçişinin neden olacağı parlaklıktaki azalmayı gözlemleyebilecekleri umuduyla, yörüngesinde gezegenler olduğu bilinen birkaç yıldızın dikkatli fotometrik ölçümlerini yapmışlardı. Bu, gezegenin yörüngesinin Dünya ile yıldız arasında geçecek şekilde eğimli olmasını gerektirmekteydi ve daha önce bu şekilde hiçbir geçiş tespit edilememişti.

Flagstaff, Arizona'daki Lowell Gözlemevi'nden Travis Barman, 2009 yılında bu gezegenin emisyon spektrumunu analiz ederek atmosferinin su içerdiğini iddia etti.[9] Fakat daha önce 2007 yılında yapılan araştırmalarda atmosferin çoğunlukla silikat (kum) bulutlarından oluştuğu belirtilmişti.[10] 2020'de alınan spektrum, gerçekten de ya sodyum ya da vanadyum oksit içermekteydi, fakat su yoktu.[11] 2021 yılında yapılan daha sonraki çalışmalarda gezegene ait herhangi bir atmosfer tespit edilemedi.[12]

HD 209458 sistemi
Bileşen
(yıldızından uzaklığına göre)		KütleYarı büyük eksen
(AU)		Yörünge süresi
(gün)		Dış merkezlikEğiklikYarıçap
b0,69 ± 0,05 MJ0,04747 3,52 0,014 86,1°1,35 ± 0,05 RJ

Kaynakça

  1. ^ a b c d e Brown, A. G. A; Vallenari, A; Prusti, T; De Bruijne, J. H.J; Mignard, F; Drimmel, R; Babusiaux, C; Bailer-Jones, C. A.L; Bastian, U; Biermann, M; Evans, D. W; Eyer, L; Jansen, F; Jordi, C; Katz, D; Klioner, S. A; Lammers, U; Lindegren, L; Luri, X; o'Mullane, W; Panem, C; Pourbaix, D; Randich, S; Sartoretti, P; Siddiqui, H. I; Soubiran, C; Valette, V; Van Leeuwen, F; Walton, N. A; Aerts, C (2016). "Gaia Data Release 1. Summary of the astrometric, photometric, and survey properties". Astronomy and Astrophysics. Cilt 595. A2. arXiv:1609.04172 $2. Bibcode:2016A&A...595A...2G. doi:10.1051/0004-6361/201629512. 15 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2022. 
  2. ^ a b c d e "HD 209458 -- Variable Star". SIMBAD. 20 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2022. 
  3. ^ a b c Tsevi Mazeh; Naef, Dominique; Torres, Guillermo; Latham, David W.; Mayor, Michel; Beuzit, Jean-Luc; Brown, Timothy M.; Buchhave, Lars; Burnet, Michel (2000). "The Spectroscopic Orbit of the Planetary Companion Transiting HD 209458" (PDF). The Astrophysical Journal. 532 (1). ss. L55-L58. arXiv:astro-ph/0001284 $2. Bibcode:2000ApJ...532L..55M. doi:10.1086/312558. PMID 10702131. 
  4. ^ a b "GCVS query result: V376 Peg". General Catalog of Variable Stars. Sternberg Astronomical Institute, Moscow, Russia. 24 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mayıs 2009. 
  5. ^ a b c d e Del Burgo, C; Allende Prieto, C (2016). "Accurate parameters for HD 209458 and its planet from HST spectrophotometry". Monthly Notices of the Royal Astronomical Society. 463 (2). ss. 1400-1408. arXiv:1703.01449 $2. Bibcode:2016MNRAS.463.1400D. doi:10.1093/mnras/stw2005. 
  6. ^ Charbonneau, David; Brown, Timothy M.; Latham, David W.; Mayor, Michel (2000). "Detection of Planetary Transits Across a Sun-like Star". The Astrophysical Journal Letters. 529 (1). ss. L45-L48. arXiv:astro-ph/9911436 $2. Bibcode:2000ApJ...529L..45C. doi:10.1086/312457. PMID 10615033. 
  7. ^ "Astronomers witness silhouette of planet crossing distant star" (Basın açıklaması). Kamuela, Hawaii: W. M. Keck Observatory. 7 Kasım 1999. 9 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2019. 
  8. ^ Samus, N. N. (2009). "GCVS Variability Types and Distribution Statistics of Designated Variable Stars According to their Types of Variability". 29 Eylül 2000 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2010. 
  9. ^ Barman, T. (2007). "Identification of Absorption Features in an Extrasolar Planet Atmosphere". The Astrophysical Journal Letters. 661 (2). ss. L191-L194. arXiv:0704.1114 $2. Bibcode:2007ApJ...661L.191B. doi:10.1086/518736. 
  10. ^ L. J. Richardson; Deming, Drake; Horning, Karen; Seager, Sara; Harrington, Joseph (2007). "A spectrum of an extrasolar planet". Nature. 445 (7130). ss. 892-895. arXiv:astro-ph/0702507 $2. Bibcode:2007Natur.445..892R. doi:10.1038/nature05636. PMID 17314975. 
  11. ^ Santos, N. C.; Cristo, E.; Demangeon, O.; Oshagh, M.; Allart, R.; Barros, S. C. C.; Borsa, F.; Bourrier, V.; Casasayas-Barris, N.; Ehrenreich, D.; Faria, J. P.; Figueira, P.; Martins, J. H. C.; Micela, G.; Pallé, E.; Sozzetti, A.; Tabernero, H. M.; Zapatero Osorio, M. R.; Pepe, F.; Cristiani, S.; Rebolo, R.; Adibekyan, V.; Allende Prieto, C.; Alibert, Y.; Bouchy, F.; Cabral, A.; Dekker, H.; Di Marcantonio, P.; d'Odorico, V.; Dumusque, X. (2020), "Broadband transmission spectroscopy of HD 209458b with ESPRESSO: Evidence for Na, TiO, or both", Astronomy & Astrophysics, cilt 644, ss. A51, arXiv:2011.03746 $2, Bibcode:2020A&A...644A..51S, doi:10.1051/0004-6361/202039454 
  12. ^ Casasayas-Barris, N.; Palle, E.; Stangret, M.; Bourrier, V.; Tabernero, H. M.; Yan, F.; Borsa, F.; Allart, R.; Zapatero Osorio, M. R.; Lovis, C.; Sousa, S. G.; Chen, G.; Oshagh, M.; Santos, N. C.; Pepe, F.; Rebolo, R.; Molaro, P.; Cristiani, S.; Adibekyan, V.; Alibert, Y.; Allende Prieto, C.; Bouchy, F.; Demangeon, O. D. S.; Di Marcantonio, P.; d'Odorico, V.; Ehrenreich, D.; Figueira, P.; Génova Santos, R.; González Hernández, J. I.; Lavie, B. (2021), "The atmosphere of HD 209458b seen with ESPRESSO", Astronomy & Astrophysics, cilt 647, ss. A26, arXiv:2101.04094 $2, doi:10.1051/0004-6361/202039539 
Kaynak hatası: <references> grubunda "" içinde tanımlanan "gcvs" adlı <ref> etiketinin içeriği yok. (Bkz: )

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Gezegen</span> bir yıldız veya yıldız kalıntısının yörüngesinde dolanan gök cismi

Gezegen; genellikle bir yıldız, yıldız kalıntısı ya da kahverengi cücenin yörüngesinde bulunan, yuvarlak hâle gelmiş bir astronomik cisimdir. Uluslararası Astronomi Birliğinin (IAU) tanımına göre Güneş Sistemi'nde sekiz gezegen bulunur. Bunlar, karasal gezegenler Merkür, Venüs, Dünya ve Mars; dev gezegenler Jüpiter, Satürn, Uranüs ve Neptün'dür. Gezegen oluşumu için bilimsel açıdan mevcut en iyi teori, bir bulutsunun kendi içine çökmesi sonucu bir yıldızlararası bulut meydana getirdiğini ve yıldızlararası bulutun da bir önyıldız ve bunun yörüngesinde dönen bir öngezegen diski oluşturduğunu öne süren bulutsu hipotezidir. Gezegenler bu disk içinde, kütleçekiminin etkisiyle maddelerin kademeli olarak birikmesi sonucu, yığılma (akresyon) olarak adlandırılan süreçte büyürler.

<span class="mw-page-title-main">Ötegezegen</span> Güneş Sistemi dışındaki gezegenler.

Ötegezegen veya Güneş dışı gezegen, Güneş'in baskın kütleçekim etkisinin dışında başka bir yıldızın veya kahverengi cücenin kütleçekim etkisi içinde olan gezegensel bir gök cismidir. Bir ötegezegenin ilk muhtemel kanıtı 1917 yılında kaydedilmiş, fakat o zamanlar bu şekilde kabul edilmemişti. Tespitin ilk teyidi 1992 yılında gerçekleşmiştir. 1988'de tespit edilen farklı bir gezegen ise 2003 yılında doğrulandı. 20 Ağustos 2024 itibarıyla, 4.963 gezegen sisteminde varlığı doğrulanmış 7.255 ötegezegen bulunmaktadır ve bu gezegen sistemlerinden 1.015 kadarı birden fazla gezegene sahiptir. James Webb Uzay Teleskobu'nun (JWST) daha fazla ötegezegen keşfetmesi ve bunların bileşimleri, çevresel koşulları ve yaşam potansiyelleri gibi özellikleri hakkında daha fazla fikir vermesi beklenmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Yakın yıldızlar dizini</span> Vikimedya liste maddesi

Bu liste, Güneş Sistemi'nden en fazla 5 parsek uzaklıkta olan yıldızları ve kahverengi cüceleri kapsamaktadır. Bu mesafe içerisinde Güneş Sistemi de dâhil olmak üzere 56 yıldız sisteminin varlığı bilinmektedir. Bu sistemlerde bilinen toplam 60 hidrojen-füzyon yıldız ve 13 Kahverengi cüce bulunmaktadır. Bu nesneler görece olarak Dünya'ya yakın olmasına rağmen, sadece dokuz tanesinin görünen büyüklüğü 6,5'ten daha azdır ve bu da bu nesnelerin, sadece %12'sinin çıplak gözle görülebileceği anlamına gelmektedir. Güneş'in dışında sadece üç tane yıldız; Alfa Centauri, Sirius ve Procyon, birinci kadir yıldızlarıdır. Tüm bu nesneler, yerel kabarcık içindeki Samanyolu Gökadası'nın Orion–Kuğu Kolu bölgesinde yer alır.

<span class="mw-page-title-main">HD 189733 b</span> Güneşdışı gezegen

HD 189733 b, Tilkicik takımyıldızında yaklaşık olarak 63 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir ötegezegendir. 5 Ekim 2005 tarihinde Bouchy liderliğindeki Fransız gök bilimciler tarafından keşfedilmiştir.

Gliese 436, Aslan takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 33 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir kırmızı cüce yıldızdır. Görünen parlaklığı 10,59 kadir olan yıldız, çıplak gözle gözlenemeyecek kadar soluktur. Ancak, 6 cm açıklığa sahip bir teleskopla kolayca gözlenebilir. 2004 yılında, yıldızın yörüngesindeki ötegezegen Gliese 436 b'nin varlığı doğrulanmış ve 2012 yılında da bir diğer gezegen, UCF-1.01'in varlığı doğrulanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Gliese 876</span>

Gliese 876, Kova takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 15 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir kırmızı cüce yıldızdır. 2011 yılında yıldızı yörüngeleyen dört güneş dışı gezegen onaylanmıştır. Orta gezegenlerin ikisi Jüpiter benzeri iken, en yakın gezegenin küçük bir Neptüne ya da geniş bir karasal gezegene benzediği, en dıştaki gezegeninse kütlece Uranüs'e benzediği düşünülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Upsilon Andromedae</span>

Upsilon Andromedae, Andromeda takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 44 ışık yılı uzaklıkta bulunan ikili yıldız sistemidir. Birincil bileşen Upsilon Andromeda A, F-tipi beyaz bir ana kol yıldızıdır ve Güneş'ten daha gençtir. İkincil bileşen olan Upsilon Andromeda B, bir kırmızı cücedir ve geniş bir yörüngede yerleşiktir.

<span class="mw-page-title-main">HD 40307</span> Ressam takımyıldızında yer alan turuncu bir anakol yıldızı

HD 40307, dünyadan yaklaşık 42 ışık yılı uzaklıkta, Ressam takımyıldızında yer alan turuncu bir anakol yıldızıdır. Adını Henry Draper Kataloğu'ndaki adlandırmasından alır. Kütlesinin Güneş'e oranla az miktarda daha küçük olduğu hesaplanmıştır. HD 40307, 1900 yılında veya bundan daha önce Cape Fotoğraf Durchmusterung'u kapsamında gözlemlenmiştir. 2008 yılında yörüngesinde üç güneş dışı gezegen tespit edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Sıcak Neptün</span>

Sıcak Neptün, Uranüs ve Neptün'e benzer bir kütleye sahip, fakat onlardan farklı olarak yıldızına 1 AU'dan daha yakın bir yörüngede dolanan bir tür dev gezegendir. 2007 yılında keşfedilen doğrulanmış ilk sıcak Neptün, yaklaşık 33 ışık yılı uzaklıktaki bir ötegezegen olan Gliese 436 b'dir. Son gözlemler, Samanyolu'nda daha önce düşünülenden daha fazla potansiyel sıcak Neptün popülasyonu olabileceğini göstermiştir. Sıcak Neptünler asıl doğal yerinde veya doğal yeri dışında oluşmuş olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Epsilon Reticuli</span>

Epsilon Reticuli, Ağcık takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 59 ışık yılı uzaklıkta bulunan çift yıldızdır. Birincil bileşeni turuncu altdev, ikincil bileşeni ise bir beyaz cücedir. Her iki yıldız da benzer özdevinime sahiptir ve büyük olasılıkla ikili yıldız sistemi düzenindedirler. Parlak yıldızı, iyi gözlem koşullarında güney yarımküreden çıplak gözle gözlenebilir. 2000 yılında, sistemin birincil bileşeni yörüngesinde dönen bir güneş dışı gezegenin varlığı doğrulanmıştır.

Epsilon Reticuli b, HD 27442 olarak da bilinen Epsilon Reticuli'nin, birincil bileşeni olan yıldızın yörüngesindeki bir güneş dışı gezegendir. 16 Aralık 2000 tarihinde Anglo-Australian Gezegen Arama (Anglo-Australian Planet Search) ekibi tarafından son derece başarılı dikeyhız yöntemiyle keşfedilmiştir. Gezegenin kütlesi jüpiter kütlesinden %56 daha fazladır.

HD 102272, Aslan takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 800 ışık yılı uzaklıkta bulunan K-tipi turuncu bir dev yıldızdır. 2008 yılı itibarıyla yörüngesinde iki tane ötegezegen olduğu doğrulanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Epsilon Eridani</span>

Epsilon Eridani, Irmak takımyıldızında yaklaşık olarak 10,5 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir yıldızdır. 3,73 kadir görünür büyüklüğüyle çıplak gözle görülebilen üçüncü en yakın bireysel yıldız veya yıldız sistemidir.

<span class="mw-page-title-main">HD 97048</span> yıldız

HD 97048 veya CU Chamaeleontis, Bukalemun takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 520 ışık yılı uzaklıkta bulunan A-tipi bir yıldızdır.

<span class="mw-page-title-main">K2-18b</span> Dünyadan 2 kat daha büyüktür. Kendi yıldızının yaşanılabilir bölgesinde olup aynı zamanda su bulunduran ilk öte gezegendir.

K2-18b, Dünya'dan 124 ışık yılı (38 pc) uzaklıkta bulunan kırmızı cüce yıldız K2-18'in yörüngesinde dönen bir ötegezegendir. Kepler uzay teleskobu ile keşfedilen ötegezegen, yaklaşık olarak Dünya'nın sekiz katı kütleye sahiptir ve Mini-Neptün olarak sınıflandırılır. Yıldızının yaşanabilir bölgesi içinde 33 günlük bir yörüngede bulunur, bu da K2-18b'nin yaklaşık olarak Dünya'nın Güneş'ten aldığı ışığın benzeri bir miktarda yıldız ışığı aldığı ve sıvı suyun varlığına izin verebilecek benzer koşullara sahip olabileceği anlamına gelir.

<span class="mw-page-title-main">HD 87643</span> B[e] sınıfı ikili yıldız

HD 87643, bir yansıma bulutsusuna gömülü olan B[e] sınıfı ikili yıldızdır.

<span class="mw-page-title-main">HD 106906</span>

HD 106906, Güneyhaçı takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 337 ışık yılı uzaklıkta bulunan spektroskopik ikili yıldızdır. 7,80 kadir büyüklüğü ile çok soluktur ve Güneş'ten 10 km/s'lik bir hızla uzaklaşmaktadır. Ortak harekete sahip Akrep-Erboğa OB birliği'nin Alt Erboğa-Güneyhaçı grubu'ndaki bir üyesidir.

<span class="mw-page-title-main">WASP-52</span>

WASP-52, Kanatlıat takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 570 ışık yılı uzaklıkta bulunan K-tipi ana kol yıldızıdır. 10,7 milyar yıl ile Güneş'ten daha yaşlı, ancak benzer bir ağır metal miktarına sahiptir. Belirgin bir yıldız lekesi aktivitesine sahiptir ve yıldız yüzeyinin %3 ila %14'ü ışık yuvarının geri kalanından 575±150 K daha soğuk olan bu alanlarla kaplıdır.

En yakın karasal ötegezegen adaylarının bu listesi, Güneş Sisteminden 50 ışıkyılı kadar uzaklıkta bulunan ve artan mesafeye göre sıralanmış olası karasal ("kayalık") ötegezegenleri içerir.

<span class="mw-page-title-main">Ultra kısa dönemli gezegen</span> Yörünge periyodu bir Dünya gününden daha kısa olan ötegezegen

Ultra kısa dönemli gezegen, yörünge periyodu bir Dünya gününden daha kısa olan bir ötegezegen türüdür. Bu kadar kısa bir mesafede, gelgit etkileşimleri nispeten hızlı bir yörünge ve dönüş evrimine yol açar. Bu nedenle, yaşlı bir anakol yıldızı etrafında bir USP gezegeni varsa, gezegenin büyük olasılıkla dairesel bir yörüngesi vardır ve kütleçekimsel kilitlenmeye maruz kalmıştır. Boyutları 2 dünya yarıçapını aşan çok fazla USP gezegeni yoktur. Güneş benzeri yıldızların yaklaşık 200'de biri ultra kısa dönemli bir gezegene sahiptir. Bu oluşum oranının konak yıldızın kütlesine güçlü bir bağımlılığı vardır. Oluşum oranı, M-tipi kırmızı cüceler için % 'ten F cüceleri için % 'e kadar düşer. USP gezegenlerinin çoğu %70 kaya ve %30 demirden oluşan Dünya benzeri bir bileşimle tutarlı görünmektedir, fakat K2-229b daha büyük bir demir çekirdeği olduğunu düşündüren daha yüksek bir yoğunluğa sahiptir. WASP-47e ve 55 Cnc e daha düşük bir yoğunluğa sahiptir ve tamamen kaya veya bir su tabakasıyla çevrili kayalık-demir bir cisimle uyumludur.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.