İçeriğe atla

HADYEK

Hayvan Deneyleri Yerel Etik Kurulu, hayvanlar üzerinde deneysel ve bilimsel çalışma yapmak üzere Tarım ve Orman Bakanlığı'ndan verilen çalışma izni ile bir deney hayvanı ünitesine sahip resmî ve özel kuruluşlar ile yüksek öğretim kurumlarının kendi bünyesinde oluşturmakla yükümlü olduğu bir kuruldur. Kanun, yönetmelik, genelge gibi yasal metinlerde genellikle kısaltması HADYEK kullanılır.

Kurul Kimlerden Oluşur?

En az beş, en çok 21 kişiden oluşur. Aşağıdaki niteliklere sahip üyelerin bulunması asgari bir zorunluluktur:

  • Deneylerde kullanılacak hayvanların yetiştirilmesi, üretilmesi ve bakılmasından sorumlu ve deney hayvanları kullanım sertifikasına sahip olan, hayvan deneyleri üzerine en az 1 yıl deneyimli olan ve tam zamanlı olarak çalışan veteriner hekim
  • Deneylerde hayvan kullanan birimlerden bir temsilci
  • Kendisi ve birinci dereceden yakınları, hayvanlar üzerinde deney yapmayan ve kuruluşla herhangi bir çıkar ilişkisi bulunmayan bir T.C. vatandaşı ve bir sivil toplum örgütü temsilcisi

HADYEK'te görev yapacak en az bir üyenin doktora veya tıpta uzmanlığını tamamlamış ve in vivo hayvan deneyleri konusunda en az bir yıl tecrübeli olması şartı aranır. Kurulun başkanı ve sorumlu veteriner hekim dışındaki üyeler kurum/kuruluş dışından da görevlendirilebilir ancak bu iki üyenin, kurum/kuruluşun tam zamanlı çalışanı olması şartı vardır. Üniversitelerde kurul başkanının, başkan vekilinin ve iyelerinin görevlendirmeleri rektör tarafından yapılır. Üniversite dışındaki kurum ve kuruluşlarda da en üst düzeyde olan kişi bu görevlendirmeleri yapar.

Kurul Üyeliği Süreleri

HADYEK'te görevlendirilen üyelerin görev süresi 4 yıldır ve görev süresi sona eren üye yeniden üye olarak seçilebilir. Bir yıl içinde izin almaksızın veya geçerli bir mazeret göstermeksizin toplantılara üç defa katılmayan kişinin üyeliği son bulur. Vefat, istifa veya emekli olma sebebiyle ayrılan üyenin yerine aynı niteliklere sahip yeni bir üye seçilir.

Kurulun Görevleri, Çalışma Şekli ve İlkeleri

Kurul; en az ayda 1 defa ve üyelerin üçte ikisinin katılımıyla, başkanının belirleyeceği gündemle toplanır. Toplantılarda kararlar oy çokluğuyla alınır, oyların eşit olması durumunda Kurul başkanının oyu nihaî bir karar verilmesini sağlar. Kurul, kendi iç işleyişi ve çalışma prensiplerini belirleyen bir Yönerge hazırlayarak bunu HADMEK'e onaylatmak zorundadır, bu onayın ardından faaliyetine başlayabilir.

Görevleri şunlardır:

  • İlgili Yönetmelik uyarınca HADMEK tarafından belirlenen etik ilkeler çerçevesinde kendi yönergesini hazırlamak,
  • Hayvanlar üzerinde yapılacak tüm uygulamaların etik yönden sınırlarını belirleyerek prosedürleri onaylamak veya gerekçeli şekilde reddetmek,
  • 3R Prensiplerine ve etik kurallara uyulup uyulmadığını denetlemek ve gerekli durumlarda düzenlemeler yapmak
  • Hayvan kullanılmayan alternatif bilimsel yöntemlerin geliştirilmesine katkı sağlayacak ve teşvik edecek uygulamalar yapmak,
  • Hayvanlar üzerinde yapılacak uygulamaların onaylanan protokole uygun olup olmadığını denetlemek ve gerekli durumlarda sonlandırmak,
  • Personelin gerekli eğitimleri almasını sağlayarak deney hayvanı kullanım sertifikası veren eğitim programlarını düzenlemek,
  • Yıllık istatistik raporları hazırlayarak bunları HADMEK'e sunmak
  • Deneysel çalışmaların sonucu olarak ortaya çıkan tıbbi ve diğer atıkların ilgili mevzuata uygun olarak bertarafını sağlamak,
  • Deneylerde kullanılan hayvanların kayıt altına alınıp izlenebilmesini sağlamak,
  • Deneylerde kullanılan hayvanların sonrasında yuvalandırılması ve çiftçilik sistemine iadesi konusunda karar vermek.[1]

Hayvan Refahı Birimi

Çalışma izni olan tüm kuruluşlarda kurulması zorunlu olan birimdir. Bu birimde; hayvanların bakım ve refahından sorumlu olan bir veteriner hekim, veteriner sağlık teknikeri veya veteriner sağlık teknisyeni olan en az bir kişi, deneysel ve bilimsel çalışmalarda hayvan kullanan "kullanıcı" kuruluşlarda ise biri yerel etik kurul üyesi olmak üzere azami üç kişi olmalıdır. Hayvan refahı biriminde görevli olan veteriner hekim, deneylerde kullanılacak hayvanların yetiştirilmesi, bakımı ve üretiminden sorumludur. Kurumlarda yapılan çalışmalarda kullanılan hayvanlara ilişkin tüm kayıtlar, sorumlu veteriner hekim tarafından bizzat tutulur ya da bu kayıtların tutulması sağlanır. Bu kayıtlarda; temin edilen hayvanların sayıları, türleri, temin edildikleri yerler, kullanıcı kuruluşa geliş tarihi ve yapılan tüm işlemler bulunur ve kayıtlar 5 yıl süreyle saklanır. HADYEK ve Hayvan Refahı Birimi olmayan kurum ve kuruluşlar hayvanlar üzerinde herhangi bir çalışma veya uygulama yapamazlar. Tüm prosedürler, hayvan refahı biriminin gözetiminde gerçekleştirilir.[2]

Kaynakça

  1. ^ "Yönetmelik". Resmî Gazete. 15 Şubat 2014. 4 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2020. 
  2. ^ "Hayvan Deneyleri Etik Kurullarının Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik". KAYSİS - Elektronik Kamu Bilgi Yönetim Sistemi. 2014. []

İlgili Araştırma Makaleleri

Veteriner sağlık teknisyeni, Veteriner tıp alanında çalışmalar yapan yardımcı veteriner sağlık personeli.

Hayvan hakları, insan harici hayvanların tümünün ya da bir kısmının kendilerine ait bir özerkliğe sahip oldukları ve acıdan kaçınma gibi temel çıkarlarının tıpkı insanların temel çıkarlarının korunduğu gibi korunması gerektiğini savunan fikirdir. Hayvan hakları kavramı, insan harici hayvanların insan amaçlarına uygun düştüğü biçimde kullanılabilecek birer eşya olmadığı, kendi arzuları ve ihtiyaçları olan bireyler olarak muamele görmeleri gerektiği anlamına gelir. Pratikte bu, hayvanların insancıl muamele görmelerinin gerekli olması anlamına gelebileceği gibi, hayvanların tibbi ve kozmetik deneylerde kullanılmasının, eti ya da derisi için öldürülmesinin, eğlence için avlanmasının ve hayvancılık sektöründe hammadde ya da kaynak olarak kullanılmalarının hayvan hakkı ihlalleri olarak tanımlanması anlamına gelecektir.

<span class="mw-page-title-main">Yaban Hayatını Araştırma ve Rehabilitasyon Derneği</span>

Yaban Hayatını Araştırma ve Rehabilitasyon Derneği (YARD), Türkiye’deki yaban hayvanları ve yaban hayatı ile ilgili araştırmalar yapmak, hasta, yaralı ve bakıma muhtaç her türlü yaban hayvanının bakımı, iyileştirilmesi, rehabilitasyonu ve tekrar doğaya kazandırılması yönünde çalışan dernek.

Evrensel Hayvan Refahı Bildirgesi (EHRB), hayvanların duyarlı olduğunu kabul etmek, zulmü önlemek, acıyı azaltmak ve çiftlik hayvanlarının, evcil hayvanların, bilimsel araştırmalarda kullanılan hayvanların, yük amaçlı kullanılan hayvanların, rekreasyondaki hayvanların ve yaban hayvanları vb. refahına ilişkin standartları teşvik etmek için önerilen bir hükûmetler arası taslak antlaşmadır.

İnsan deneyleri, insanlar üzerinde uygulanan tıbbî deneyleri içerir. Tıbbî araştırmalar'ın önemli bir parçasıdır ve birçok insan tıbbi tedavi için muayenehane denemeleri'ne gönüllü olmaktadır. Bazı insanlar ayrıca basit medikal bilim ve biyoloji için de gönüllü olmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Veteriner tıp</span> Hayvan hastalıkları ile ilgilenen tıp dalı

Veteriner tıp; hayvan hastalıkları, bozuklukları ve yaralanmalarının önlenmesi, teşhisi ve tedavisi uygulamalarının yanı sıra hayvan besleme, genetik ıslah, hijyen ve gıda güvenliği, salgın hastalıkların önlenmesi, insan ve çevre sağlığı konularıyla ilgilenen bir tıp alanıdır. Veteriner tıbbı, evcil ve vahşi tüm hayvan türlerini kapsayacak kadar geniştir. Veteriner tıp uygulamaları hayvan sağlığının yanı sıra doğrudan ve dolaylı olarak insan sağlığına da etki etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Veteriner hekim</span> hayvan hastalıklarını tedavi eden uzman, doktor

Veteriner hekim ya da eski adıyla baytar, veteriner tıp uygulamalarını uzmanlıkla yapan ve insan harici hayvanların üremelerinin engellenmesi veya arttırılmasına, beslenmelerine, hastalıklarına, rahatsızlıklarına ve yaralanmalarına uzmanlıkla müdahale eden, koruyucu hekimlik uygulamalarıyla hastalıkları ve bozuklukları daha oluşmadan önleyen, hayvan hastalıklarının ve parazitlerin kontrol altına alınması için araştırmalar ve uygulamalar yapan, yaptığı çalışmalarla insan sağlığına da hizmet eden bir tıp mensubu. Veteriner fakültesinden mezun olarak ve ülkelere göre değişen şartları yerine getirerek unvan alırlar.

<span class="mw-page-title-main">Yayın Yüksek Kurulu</span>

Yayın Yüksek Kurulu, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde faaliyet gösteren tüm radyo ve televizyonların yayınlarını düzenlemekle yükümlü üst kuruldur. Kurul yayınların ilgili yasal mevzuata ve kurul tarafından belirlenen yayın ilkelerine uygunluğunu denetlemektedir.

<span class="mw-page-title-main">Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi</span>

Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi, tüm idari ve akademik birimleriyle Ankara Üniversitesi'nin Dışkapı Yerleşkesi'nde eğitim öğretim veren veteriner fakültesidir. Türkiye Cumhuriyeti'nin ilk üniversitesi olan Ankara Üniversitesi'nin kurucu fakültelerindendir. 1933 yılında İstanbul'dan Ankara'ya taşınıp Yüksek Ziraat Enstitüsü'nün bir parçası haline gelmiş bulunan Yüksek Veteriner Okulu'nun 1948 yılında Ankara Üniversitesi'ne katılması ile kuruldu. Ülkedeki ikinci Veteriner Fakültesinin 1970 yılında Elazığ'da kuruluşuna dek Türkiye'de veteriner hekim yetiştiren tek yüksek öğretim kurumu olarak kalmış; kendisinden sonra kurulan diğer veteriner fakültelerinin çoğunun kuruluşuna ve eğitim-öğretim faaliyetlerine destek sağlamıştır. Fakültenin bünyesinde bir Hayvan Hastanesi, Acil Kliniği, yem bitkileri üretimi ve sığır, koyun-keçi, domuz, at ve tavuk yetiştiriciliği yapılan bir eğitim araştırma uygulama çiftliği, iki müze bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Yardımcı veteriner sağlık çalışanları</span>

Yardımcı veteriner sağlık çalışanları, veteriner sağlık sistemindeki hayvan sağlığı prosedürleri çerçevesindeki otonom işleri yaparak veteriner hekimlere yardımcı olan personeldir.

<span class="mw-page-title-main">Veteriner hekim andı</span>

Veter hekim andı, Veteriner hekimlerin mesleğe başlamadan önce içtikleri and. Bağlayıcı olmaktan çok simgesel ve deontolojik bir özellik taşır.

<span class="mw-page-title-main">Amerikan Veteriner Hekimleri Birliği</span> Meslek kuruluşu

Amerikan Veteriner Hekimler Birliği (AVMA), 1863 yılında kuruldu, 86,500 'den fazla özel ve kurumsal Amerikalı Veteriner hekimi temsil eden bir kuruluştur.

Türk Veteriner Hekimleri Birliği, Türkiye sınırları içerisinde mesleğini icra eden Veteriner hekimlerin üye olduğu, meslek mensupları arasında dayanışma sağlamayı, mesleki deontolojinin korunmasını temin etmeyi, meslek mensuplarının haklarını savunmayı ve mesleğin kamu ve kişi yararına uygulanıp geliştirilmesinde katkı sağlamayı hedefleyen bir meslek örgütü. Tüzel kişiliğe sahip, kamu kuruluşu niteliğindedir. Dünya Veteriner Hekimleri Birliğinin bir üyesidir.

Uzman veteriner hekim: veteriner tıp alanlarından birinde uzman unvanını almış veteriner hekim.

Veteriner Hekimler Kraliyet Koleji (RCVS), Birleşik Krallık'ta veteriner hekimliğin düzenleyici kuruluşudur. 1844 yılında Kraliyet Tüzüğü ile kurulmuştur, yasal görevleri 1966 yılında Veteriner Hekimler Hareketi tarafından ortaya konmuştur.

Sovyetler Birliği'nde veteriner tıp, Sovyetler Birliği'ndeki veteriner tıp çalışmalarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Hayvan deneyleri</span> insan-dışı hayvanlar üzerinde yapılan deneysel ve bilimsel çalışmalar

Hayvan deneyleri, insan dışındaki hayvan türleri üzerinde bilimsel amaçlarla gerçekleştirilen prosedürlerdir. Bu bilimsel amaçların başlıcaları:

<span class="mw-page-title-main">Yağmur Özgür Güven</span>

Yağmur Özgür Güven, Türk hayvan hakları savunucusu, piyanist ve yazar. Deneye Hayır Derneği Yönetim Kurulu Başkanı ve Başka Bir Hayat Diliyorum Derneği Yönetim Kurulu Üyesidir.

<span class="mw-page-title-main">Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi</span>

Avrupa Gıda Güvenliği Otoritesi (EFSA), besin zinciri ile ilişkili mevcut ve ortaya çıkan riskleri bildiren ve bağımsız bilimsel tavsiyelerde bulunan bir Avrupa Birliği ajansı. EFSA Şubat 2002'de kurulmuştur. Merkezi Parma, İtalya'dadır. 2021 bütçesi 118,6 milyon € toplam personel sayısı 542 idi.

Araştırma etiği, uygulamalı etik çalışmaları içinde yer alan bir disiplindir. Kapsamı, genel bilimsel dürüstlük ve suistimalden insan ve hayvan deneklere yapılan muameleye kadar uzanır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.