İçeriğe atla

Hız aşırtma

Hız aşırtmanın yapıldığı bir BIOS ekranı

Hız aşırtma, (İngilizce'de "Overclock") bilgisayar donanımlarının saat hızlarını artırarak daha yüksek performanslarda etkili bir şekilde kullanmaktır. Örneğin 3.2 GHz hızında çalışan bir bilgisayar işlemcisini overclock (hız aşırtma) işlemiyle 4.0 GHz hızına çıkartabilmek mümkün olsa da daha yüksek çalışma devirleri demek aynı zamanda daha fazla güç tüketimi demektir. 3.2 GHz'den 4.0 GHz'e artırılan saat hızı aynı oranla güç tüketimi de artacaktır. Ayrıca varsayılan hızın üzerine çıkartılmış yani overclock edilmiş parçaların ömürleri kısalır.

Overclock işlemi teknik bir işlem olduğundan dolayı tecrübe gerekir. Genellikle uzman kontrolüne bırakılması ve Overclock.net gibi kullanıcı forum sitelerinden uzman yardımı alınması tavsiye edilir çünkü yanlış bir işlem yapılması halinde bilgisayar parçaları geri döndürülemeyecek kadar ciddi hasarlar alabilir.

Matematiksel Formülü

Ayrıca hız aşırtma işlemleri matematiksel formüllere dayanır ve bu formüllere göre uygulanır. Yanlış matematiksel hesaplamalar yapmak donanımların aşırı ısınmasına ve bozulmasına sebep olabilir.[1]

İşlemcilerin hızları şu ölçütlere göre bellenir:

FSB (Front Side Bus)xÇarpan (Ratio)= Saat hızı (Clock Speed)

3.2 GHz olarak fabrikadan çıkan bir Intel Pentium 4 işlemci 200 MHz FSB (ön veriyolu) hızında ve 16 çarpan ile çıkar. Buradan sonucu çıkar. 3200 MHz=3.2 GHz. Anakartın izin verdiği sınırlar içinde FSB oranı arttırılabilir.

Ayrıca Hızı formülü de vardır. DDR400 bir RAM, yapar ki çok pahalı bellekler (RAM) dışında hiçbir bellek bu hızı kaldıramaz. O yüzden anakart üreticileri FSB:DRAM oranı koymuşlardır. Bu oran 5:4 olduğunda formülü kullanılır. Örneğin 250FSB de yapar. Bu durumda RAM'e hiç hızaşırtma yapmadan işlemci gücü artabilir. AMD işlemcilerde de benzer şekilde hızaşırtma (overclock) yapılır.

İşlemcilerde Overclock

Intel işlemcilerde BIOS ve Intel Extreme Tuning Utility[2] yazılımı, AMD'nin Ryzen serisi işlemcilerindeyse Ryzen Master yazılımıyla hız aşırtma işlemi uygulanabilir. Ryzen serisi öncesi (FX ve Athlon) işlemcilerde de BIOS üzerinden hız aşırtma uygulanabilir. BIOS üzerinden hız aşırtma işlemi yapmak için şu yol izlenmelidir:

  1. BIOS'a giriş yapın. (Anakart üreticisine göre BIOS başlatma tuşu farklılaşabilir. Genellikle bu tuşlar, klavye üzerindeki "DEL, F8 ve F12" tuşları olmaktadır.
  2. CPU (İşlemci) penceresini açın.
  3. Overclock işlemi için uygun matematiksel formülleri kullanarak bu pencerede ayarlarınızı uygulayın ve en son olarak kaydederek çıkış yapın.[3]

Hız aşırtma işlemi uygulanırken aniden saat hızlarını yükseltmek tavsiye edilmez. Bu saat hızları yavaş yavaş yükseltilerek bilgisayarın tepkileri (sıcaklıkları, fan hızları) kontrol edilir ve cihaz sağlığını tehdit etmeyecek bir seviye belirlenir.

CPU Overclock Rekoru

7 Mart 2024 tarihinde Jon "Elmor" Sandstrom ve Pieter “ScatterBencher” Plaisier, Intel Core i9-14900KS işlemcisiyle 9111.75 frekans hızına ulaşarak 2023 yılında Intel Core i9-14900KF işlemcisiyle Elmor tarafından kırılan 9043.92 frekanslık hız rekoru geçilerek rekor tazelendi..[4]

CPU Overclock Dünya Rekorları tablosuna göre 2022 yılından beri Elmor dışında rekor kırabilen bir kişi bulunmuyor.

Elmor'dan önceki rekor 19 Kasım 2012 tarihinde AndreYang kullanıcısı tarafından AMD FX-8350 işlemcisiyle 8794.33 frekans hızıyla kırılmıştı.

  1. ^ "How to Safely Overclock Your CPU for PCs & Laptops". How to Safely Overclock Your CPU for PCs & Laptops (İngilizce). 19 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2024. 
  2. ^ overclock.1, Intel® Extreme Tuning Utilitymakes overclocking easy Here’s what you need to know about this CPU overclocking software to achieve a stable overclock 1 Intel® Extreme Tuning Utilitymakes overclocking easy Here’s what you need to know about this CPU overclocking software to achieve a stable. "Overclock Intel® Extreme Tuning Utility (Intel® XTU)". Intel (İngilizce). 19 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2024. 
  3. ^ "Overclock Nedir, Nasıl Yapılır, Tehlikeli Midir? - 2023". www.atarita.com. 8 Mayıs 2023. 19 Mart 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2024. 
  4. ^ Asus sets OC world record with Intel Core i9-14900KF at 9.044GHz! | Talking Tech | Intel Technology

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Athlon 64</span>

Athlon 64, AMD firması tarafından 2003 yılından beri üretilen işlemci ailesidir.

<span class="mw-page-title-main">Celeron</span>

Celeron, Intel firması tarafından üretilen bir bilgisayar işlemcisidir.

<span class="mw-page-title-main">Pentium</span>

Pentium, Intel’den beşinci nesil x86 mimarisi bir mikroişlemcisidir. 486 serisinin ardılıydı ve ilk olarak 22 Mart 1993 tarihinde duyurulmuştu.

<span class="mw-page-title-main">Pentium III</span>

Pentium III işlemciler Intel 32x86 masaüstü ve mikroişlemcileri destekler. 26 Şubat 1999 tarihinde ilk üretimi yapılmıştır ve üzerinde 9.5 milyon transistör bulunmaktadır.

Çok çekirdekli işlemci, ikiden fazla işlemciden (çekirdek) oluşan bir hesaplama birimi. Bilgisayarlarda temel komut kümesi işlemlerini gerçekleştirir.

<span class="mw-page-title-main">Pentium M</span>

Pentium M, Mart 2003'te tanıtılan ve yeni Centrino markası altında Intel Carmel dizüstü bilgisayar platformunun bir parçasını oluşturan mobil 32-bit tek çekirdekli x86 mikroişlemcilerin bir ailesi. Pentium M işlemcilerin modeline bağlı olarak maksimum termal tasarım gücü (TDP) 5-27 W'dı ve dizüstü bilgisayarlarda kullanılması amaçlandı. Pentium 4'ün FSB arabirimini, gelişmiş yönerge kod çözme ve ön uç, şube tahminini geliştirme, SSE2 desteği ve çok daha büyük bir önbellek ekleyerek son Pentium III markalı CPU'nın çekirdeğinden gelişti. İlk Pentium M markalı CPU, kod adı Banias, onu Dothan izledi. Pentium M markalı işlemciler, Core marka çift çekirdekli mobil Yonah CPU ile modifiye edilmiş bir mikro mimari ile başarılı oldu.

<span class="mw-page-title-main">Mini-ITX</span> 17ye 17 cmlik anakart

Mini-ITX, VIA Technologies tarafından 2001 yılında geliştirilen, 17 × 17 cm anakarttır. Bunlar yaygın olarak küçük yapılandırılmış bilgisayar sistemlerinde kullanılır. Başlangıçta, fan gürültüsünün sinema deneyimini olumsuz yönde etkileyebileceği, ev sinema sistemi PC sistemlerinde kullanışlı hale getiren düşük güç tüketimi mimarisi ile fansız soğutma için tasarlanmış niş bir üründü. Mini-ITX kartındaki dört montaj deliği, ATX özellikli anakartlarda dört delik ile sıralı ve arka plakanın ve genişleme yuvasının yerleri aynıdır. Mini-ITX panoları bu nedenle, ATX, mikro ATX ve diğer ATX türevleri için tasarlanmış durumlarda sıklıkla kullanılabilir.

Socket 423, Willamette çekirdeğinden temel alan ilk nesil Pentium 4 işlemcileri için geliştirilmiş 423 pimli bir işlemci soketidir.

<span class="mw-page-title-main">Kentsfield (mikroişlemci)</span>

Kentsfield; Intel'in 2 Kasım 2006'da çıkmış, Core 2 markalı dört çekirdekli ilk işlemcisinin kod adıdır. En üst seviye Kentsfield mikroişlemciler QX6xx0 numaralı Core 2 Extreme modelleriyken Core 2 Quad markalı ana modeller ise Q6xx0 olarak numaralandırılmıştır. Tüm işlemcilerde 4 MB L2 önbelleği bulunmaktaydı. 2.4 Ghz hızındaki 65 nanometre ana model Core 2 Quad Q6600, 8 Ocak 2007'de 851 dolara (USD) satışa çıkmıştır (bu işlemcinin fiyatı 7 Nisan 2007'de 530 dolara düşmüştür. 22 Temmuz 2007'de Q6700 ve Extreme QX6850 Kentsfield işlemcileri sırasıyla 530 ve 999 dolardan satışa çıkmış ve Q6600'nın fiyatı 266 dolara düşmüştür. Hem Kentsfield hem Kentsfield XE işlemcileri 80562 ürün kodunu kullanır.

<span class="mw-page-title-main">Ryzen</span> AMD İşlemciler

Ryzen Zen mikro mimarisine dayalı masaüstü, mobil, sunucu ve gömülü platformlar için AMD tarafından tasarlanan ve pazarlanan x86-64 mikro işlemcilerin bir markasıdır. Ana akım, meraklı, sunucu ve iş istasyonu segmentleri için pazarlanan merkezi işleme birimlerinden (CPU'lar) ve ana akım ve giriş seviyesi segmentler ve gömülü sistem uygulamaları için pazarlanan hızlandırılmış işlem birimlerinden oluşur.

Zen, AMD'den aynı adı alan bilgisayar işlemcisi mikro mimarisi ailesindeki ilk yinelemenin kod adıdır. İlk olarak Şubat 2017'de Ryzen serisi CPU'larıyla kullanıldı. İlk Zen tabanlı önizleme sistemi E3 2016'da gösterildi ve ilk olarak Intel Developer Forum 2016'dan bir blok ötede düzenlenen bir etkinlikte önemli ölçüde ayrıntılı olarak yer aldı. "Summit Ridge" kod adlı ilk Zen tabanlı CPU'lar Mart 2017'nin başlarında pazara ulaştı, Zen türevi Epyc sunucu işlemcileri Haziran 2017'de piyasaya sürüldü ve Zen tabanlı APU'lar Kasım 2017'de geldi.

<span class="mw-page-title-main">Merom (mikroişlemci)</span>

Merom; Core 2 Duo, Core 2 Solo, Pentium Dual-Core ve Celeron olarak satılan çeşitli Intel işlemcileri için kod adıdır. Core mikromimarisinden temel alan ilk mobil işlemci olan Merom, Enhanced Pentium-M tabanlı Yonah işlemcisinin yerini almışıtr. Merom'un ürün kodu 80537'dir; bu kod oldukça benzer işlemciler olan ancak daha az L2 önbelleği bulunan Merom-2M ve Merom-L ile ortaktır. Merom-L'de sadece 1 işlemci çekirdeği ve farklı CPUID modeli bulunur. Merom'un masaüstü versiyonu Conroe'dir ve çift soketli server (sunucu) versiyonu Woodcrest'tir. Merom, 65 nm üretim işlemiyle üretilmiştir ve Merom'un 45 nm versiyonu Penryn tarafından takip edilmiştir. Penryn ve Merom, birlikte Intel'in Tick-Tock üretim yaklaşımının ilk "tick-tock"unu temsil etmiştir; bu yaklaşıma göre Penryn, Merom'un "tock"una karşılık gelen "tick"ti.

Gulftown veya Westmere-EP, aynı anda 12 taneye kadar iş parçacığı kullanabilen ve Hyper-threading (SMT) özelliğini destekleyen 6 taneye kadar çekirdeği bulunan bir Intel işlemcisinin kod adıdır. Bu işlemci, Nehalem'in 32 nm'ye indirilmiş versiyonu olan Westmere mikromimarisinden temel almaktadır. İlk başta bu işlemciye Intel Core i9 adı verileceği söylentileri olmasına rağmen bu işlemci Intel Core i7 adıyla satılmıştır. Bu işlemcinin 2010'un 2. çeyreğinde satışa çıkarılan ilk modelleri, server (sunucu) muadili Xeon 3600'la birlikte Core i7 980X ve aynı işlemcileri kullanan çift soketli Xeon 5600'dür (Westmere-EP).

<span class="mw-page-title-main">Intel 850</span>

Intel 850 yonga seti, Pentium 4 için piyasaya sürülen ilk yonga setidir ve Pentium 4 ile birlikte Kasım 2000'de piyasaya sürülmüştür. Bu yonga setinde 82850 adında bellek kontrölcüsü ve 82801BA adında giriş/çıkış (I/O) kontrölcüsü bulunur.

Rocket Lake, Intel'in 11. nesil Core mikroişlemcileri için kod adıdır. 30 Mart 2021'de satışa çıkarılan Rocket Lake, Sunny Cove'un Intel 14 nm üretim işlemine uyarlanmış bir versiyonu olan yeni Cypress Cove mikromimarisinden temel alır. Rocket Lake çekirdekleri, Skylake tabanlı Comet Lake çekirdeklerine kıyasla önemli ölçüde daha fazla transistör içerir.

Intel X299, Basin Falls kod adlı; Intel tarafından tasarlanmış ve üretilmiş, Intel ürün ailesindeki üst seviye masaüstü (HEDT) veya standart kullanıcı için yüksek performans (enthusiast) segmentlerini hedefleyen bir Platform Controller Hub'tur. X299 yonga seti; Skylake-X, Kaby Lake-X ve Cascade Lake-X kod adlı Intel Core X serisi işlemcilerini destekler. Desteklenen tüm işlemciler, LGA 2066 soketini kullanır. X299 yonga seti, Intel Core i9-7900X ile birlikte Haziran 2017'de satışa çıkarılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Piledriver (mikromimari)</span>

AMD Piledriver Family 15h; AMD tarafından Bulldozer mikromimarisinin ikinci nesli olarak geliştirilmiş bir mikromimaridir. Piledriver; masaüstü, mobil ve server (sunucu) segmentlerine yönelikti. Bu mikromimari, AMD APU, AMD FX ve Opteron serisi işlemciler için kullanılmıştır.

Socket AM2+, Athlon 64 X2 gibi birkaç tane AMD işlemcisi tarafından kullanılan Socket AM2'in selefi olan bir işlemci soketidir. Socket AM2+, Socket AM2 ile Socket AM3 arasındaki geçiş soketidir. Socket AM2 ve Socket AM2+ işlemcileri ve anakartları birlikte çalışabilir. Bu bileşenlerin birlikte çalışabilmesi, başta uyumlu BIOS yazılımı bulunması olmak üzere diğer etmenlere göre değişiklik göstermektedir; Dell gibi bazı bilgisayar üreticileri, Inspiron 531 gibi Socket AM2 uyumlu anakart bulunan ürünleri için Socket AM2+ işlemcilerin kullanılmasını sağlayacak uyumlu BIOS sürümleri yayınlamamıştır.

Bloomfield, Intel'in Core i7-9xx üst seviye masaüstü işlemcileri ve Xeon 35xx adıyla neredeyse aynı özelliklerle satılan tek işlemcili server işlemcileri için kod adıdır ve önceki Yorkfield işlemcilerinin yerini almıştır. Bloomfield, aynı şekilde 0106Ax CPUID değerine sahip olan ve aynı soketi kullanan çift işlemcili Gainestown ile yakından ilişkilidir. Bloomfield, Intel Core i7 markasına sahip olan ve aynı şekilde 45 nm Nehalem mikromimarisinden temel alan sonraki bazı Lynnfield ve Clarksfield işlemcilerinden farklı bir soket kullanmaktadır.

Yonah, Intel'in 65 nm üretim işlemini kullanan ilk işlemci neslinin kod adıdır; bu işlemci ailesi, önceki Banias / Dothan Pentium M mikromimarisinden temel alır. Yonah işlemcileri, Intel'in Core Solo ve Core Duo mobil mikroişlemcileri ürünleri olarak piyasaya sürülmüştür. Yonah'ta SSE3 komutları eklenerek ve, SSE ve SSE2 uygulamaları geliştirilerek SIMD performansı geliştirilmiştir; ancak daha yüksek gecikmeye sahip önbellek kullanıldığı için tam sayı performansı biraz azalmıştır. Ayrıca, Yonah'ta NX bit desteği bulunur.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.