İçeriğe atla

Hüseyni Hanedanı

Hüseyni Hanedanı
الحسينيون
Hüseyni Hanedanı
ÜlkeTunus Beyliği
Tunus Krallığı
Kuruluş15 Temmuz 1705
KurucuI. Hüseyin
Devriliş25 Temmuz 1957
Son hükümdarVIII. Muhammed el-Amin

Hüseyni Hanedanı (Arapça: الحسينيون), Aslen Girit'ten gelen Türk-sipahi kökenli olan[1][2] Tunus Beyliği'nin yönetici hanedanıydı.[3] Murâdî Hanedanı'nın ardından 1705'te Hüseyin bin Ali altında iktidara geldi. Hüseyniler iktidara geldikten sonra beyler olarak hüküm sürdüler ve 1957'ye kadar Tunus'u yönettiler.

Hüseyniler aslen Osmanlı İmparatorluğu'nun egemenliği altında hüküm sürdüler. Osmanlı padişahları onları resmen beylerbeyleri olarak kabul etmekte ve onların veraset haklarını tanımaktaydılar.[3] Tahta geçmeleri teoride erkek primogenitür tarafından belirlendi, ancak bu her zaman takip edilmedi ve özellikle daha sonraki dönemlerde, taht genellikle ailenin yan dalları boyunca daha yaşlı bir erkek aile üyesine verildi.[3] Beyin varisi Beyü'l-Mahalle (باي المحلّة) unvanını taşıyordu ve ülke çapında iki yılda bir vergi toplama seferi olan mahalleyi yönetiyordu.[4]

Tarihçe

1705'te Osmanlı padişahı III. Ahmed tarafından Hüseyin bin Ali'ye beylerbeyi unvanı verildikten sonra, Hüseyni beyleri Osmanlı'dan fiilen bağımsız olarak hüküm sürmüşler, hatta Fransa, İngiltere ve İtalyan devletleri gibi Avrupalı güçlerle ayrı diplomatik anlaşmalar yapacak kadar ileri gitmişlerdir.[3] Bağımsızlıkları 19. yüzyılda, özellikle Hammuda Paşa'nın 1811'de bir isyandan sonra yerel Yeniçeri Ocağı'nı bastırmasından sonra güçlendi.[3] Bununla birlikte, bazen Osmanlılardan koruma talep ederek, bazen de Osmanlı savaşlarına yardım etmek için birlikler göndererek Osmanlılarla avantajlı ilişkiler sürdürebildiler.[3]

I. Ahmed Bey, II. Muhammed Bey ve III. Muhammed Sadık Bey dönemlerinde önemli reformlar yapılmıştır. 1845'te Fransız desteğiyle I. Ahmed Bey, İstanbul'a düzenli vergi ödemelerine son verdi, ancak resmi vali ve müşir unvanlarını almaya ve Osmanlı otoritesinin bir görünümünü korumaya devam etti.[3] Ahmed ayrıca köleliği kaldırdı ve Tunuslu Yahudileri yasal olarak aşağıda tutan yasaları kaldırdı. Köle ticaretinin kaldırılması ve büyük kamu işlerinin komisyonu, esas olarak Avrupa çıkarları ve işadamları tarafından tutulan büyük borçlara yol açtı. 10 Eylül 1857'de II. Muhammed Bey, Osmanlı Tanzimat reformlarını örnek alan "Temel Pakt"ı yürürlüğe koydu. 1861'de III. Muhammed Sadık Bey, Tunus'u bir yasama meclisi ile anayasal bir monarşiye dönüştüren yeni bir anayasa ilan etti. Ancak devletin mali durumu kötüleşti ve bu da vergilerin artmasına, isyanlara ve daha büyük borçlara yol açtı. 1869'da Muhammed Sadık Bey, ülkenin borçlarının yönetimini denetleyen (Tunus, Fransa, İngiltere ve İtalya'dan oluşan) bir "uluslararası finans komisyonunun" kurulmasına rıza göstermeye zorlandı.[3]

Fransız müdahalesi ve baskısı artmaya devam etti. 1881'de bir Fransız işgali ve işgalinin ardından Bardo Antlaşması imzalandı ve Tunus bir himaye olarak Osmanlı İmparatorluğu'ndan Fransa'nın kontrolüne girdi. 20 Mart 1956'da Fransa'dan bağımsızlığını takiben, VIII. Muhammed el-Amin Bey, kral unvanını üstlendi ve başbakan Habib Burgiba hanedanı devirip 25 Temmuz 1957'de cumhuriyet ilan edene kadar hüküm sürdü.[5]

Haziran 2013'ten bu yana, hanedanın şu anki lideri, VI. Muhammed el-Habib'in torunu olan Muhammed el-Habib Bey'dir.

Hanedanın hükümdarları

Ana madde: Tunus beyleri listesi

Kaynakça

  1. ^ Osmanlı: Teşkilat - Page 146. 28 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2023. 
  2. ^ "HÜSEYİN PAŞA, Tunus Beyi". TDV İslâm Ansiklopedisi. 28 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2023. 
  3. ^ a b c d e f g h Bosworth, Clifford Edmund (2004). "The Husaynid Beys". The New Islamic Dynasties: A Chronological and Genealogical Manual. Edinburgh University Press. ISBN 9780748696482. 20 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2022. 
  4. ^ Brown, Leon Carl (2015). The Tunisia of Ahmad Bey, 1837-1855 (İngilizce). Princeton University Press. ss. 72, 128. ISBN 978-1-4008-4784-6. 21 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2022. 
  5. ^ Abun-Nasr, Jamil (1987). A history of the Maghrib in the Islamic period. Cambridge: Cambridge University Press. s. 368. ISBN 0521337674. 20 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2022. 

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Hüseyni Hanedanı ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

İlgili Araştırma Makaleleri

Kadirilik ya da Kadiriyye, Seyyid Abdülkâdir Geylânî tarafından 12. yüzyılın başlarında kurulan tarikattır.

Tarikat veya tarik kelimesi "yol" tarikat "yollar" anlamına gelir, "Allah'a ulaştıran yol" mânâsında kullanılmaktadır. Tarikatlar Selçuklu ve Osmanlı'ya özgü düşünce ve inanç hareketleri olarak değerlendirilmektedir. Birçok tarikatın menşei Hicri 5./Miladi 11. asırda Abdülkâdir Geylânî'nin yolundan gidenler tarafından oluşturulan Kadiri Tarikatıdır. Ebû Sâlih Muhyiddîn Abdülkâdir Geylânî, neseben hem Hasanî ve hem de Hüseynîdir. Abdulkadir Geylânî'nin soyundan gelen evlat ve torunları da yaşadıkları muhitlerde “şerîf”, “şurefâ”, “seyyid” olarak anılmışlardır.

<span class="mw-page-title-main">Diyarbekir (eyalet)</span> Diyarbakır

Diyâr-ı Bekr Eyaleti tam adı Diyâr-ı Bekr Beylerbeyliği, 1515 yılında kurulan Osmanlı Devleti eyaleti. Eyaletin merkezi Diyarbakır'dır. Doğrudan Osmanlı İmparatorluğuna bağlı olarak yönetilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Trablusgarp (eyalet)</span> Osmanlının Afrika Eyaleti

Trablusgarp Eyaleti veya Trablusgarp Beylerbeyliği, Osmanlı Devleti eyaletidir. Osmanlı Devleti'nde iki tane Trablus adını taşıyan idari bölge bulunmaktadır. Bunları birbirinden ayırmak için buradakine Trablus-ı Garb veya Mağrib Trablusu, Şam bölgesindekine Trablus-ı Şam veya Şam Trablusu denilmiştir. Trablusgarp 360 yıl, 1 ay, 20 gün Osmanlı egemenliğinde kalmıştır. Trablusgarp Eyaleti, sâlyâneli bir deniz eyaletidir. 17. yüzyılda ocaklık olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Hariciye Nezâreti</span> Son dönem Osmanlı Hükümetlerinde devletin dış siyasetini yürüten kurum

Hariciye Nazırlığı ya da Hariciye Nezareti Son dönem Osmanlı Hükümetlerinde devletin dış siyasetini yürütmekle görevli, günümüzdeki Dışişleri bakanlığı'na karşılık gelen kurumdur. İstanbul'da günümüzde İstanbul Valiliği işlevini gören Babıali binasında sadrazamlıkla aynı binayı paylaşmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Hafsîler</span> Hafsîler, 1229-1574 yılları arasında Tunusta hüküm sürmüş Berberi hanedan

Hafsîler, 1228-1574 yılları arasında Tunus'ta hüküm sürmüş Berberi hanedan.

<span class="mw-page-title-main">Mekke Şerifliği</span> 1517-1917 yılları arasında var olmuş özerk bölge

Mekke Şerifliği ya da Hicaz Şerifliği, Osmanlı döneminde Arap Yarımadasının batı kısmında yer alan, Mekke ve Medine şehirlerini kapsayan Hicaz bölgesinin yönetimine verilen isimdi. Mekke Şerifliği geleneksel olarak İslam Peygamberi Muhammed'in torunu Hasan bin Ali'nin soyundan gelen şerifler tarafından yönetilirdi.

<span class="mw-page-title-main">Dahiliye Nezâreti</span>

Dahiliye Nazırlığı veya Dahiliye Nezareti, son dönem Osmanlı hükûmetlerinde içişlerinden sorumlu bakanlığa verilen isimdir.

<span class="mw-page-title-main">Evkaf-ı Hümâyun Nezâreti</span>

Evkaf Nâzırlığı veya Evkaf-ı Hümâyun Nezâreti,, son dönem Osmanlı hükûmetlerinde vakıf kurumlarından sorumlu olan nâzırlıktır.

<span class="mw-page-title-main">Maliye Nezâreti</span>

Maliye Nâzırlığı veya Maliye Nezâreti, son dönem Osmanlı hükûmetlerinde maliye işlerinden sorumlu olan nâzırlıktır.

<span class="mw-page-title-main">Tunus Beyliği</span>

Tunus Beyliği ya da Tunus Prensliği, Hüseyni Hanedanı'na mensuptur. Kurucusu Hüseyin bin Ali'dir. 17 Temmuz 1705'te Tunus bağımsızlığını kazandı ve Fransa Tunus'u işgal edene kadar Osmanlı Vasalı olarak kaldı. Hanedanın son hükümdarı VIII. Muhammed tahtan indirilerek devrim oldu ve Cumhuriyet'e dönüştürüp kararda prens olarak değişmiştir. VIII. Muhammed 1957'de tekrar prens oldu ve ölümüne kadar prenslik yaptı. 1922'ya kadar Osmanlı hükümeti Tunus Beylerini, Tunus Beyi olarak saymıştır.

<span class="mw-page-title-main">Tunus beyleri listesi</span> Tunus Krallığı Kralı (1705–1957)

Tunus Beyliğinin beyleri ve bey süresi aşağıda belirtilmiştir.

Osman bin Ali, altıncı Tunus beyidir. Hammuda bin Ali'nin ölümü üzerine bey olmuştur. Ölümünden sonra yerine Mahmud bin Muhammed geçti.

Mustafa bin Mahmud veya Mustafa İbn Mahmud, 9. Tunus beyidir. 1835'te ölen II. Hüseyin Bey ölünce yerine geçmiştir. 1837'de ölünce yerine I. Ahmed Bey Tunus beyi olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">I. Ahmed Bey</span>

I. Ahmed Bey veya asıl adıyla Ahmed bin Mustafa, Tunus beyidir. Mustafa bin Mahmud'un 10 Ekim 1837 tarihinde ölümüyle Tunus Beyliği'nin başına geçmiştir. 10 Ekim 1837 tarihinden 30 Mayıs 1855 tarihine kadar yani ölene kadar Tunus Beyliği'ni yönetmiştir. 30 Mayıs 1855 tarihinde ölünce yerine II. Muhammed bin Hüseyin tahta geçmiştir.

<span class="mw-page-title-main">II. Muhammed bin Hüseyin</span>

II. Muhammed Bin Hüseyin, 1855-1859 yılları arasındaki Tunus beyidir. Tunus beyi I. Ahmed Bey'in 30 Mayıs 1855 tarihinde ölmesiyle Tunus Beyliği'nin yönetiminin başına geçmiştir. 1859 yılına kadar ölene kadar Tunus Beyliği'nin yöneticisi olmuştur. 1859 yılında ölünce Tunus Beyliği'nin başına III. Muhammed Sadık Bey tahta geçmiştir.

Tunus dayıları listesi, Tunus'ta görev yapmış dayıların listesidir. Tunus dayıları, Tunus'ta yeniçerilerin askeri komutanıydı. 17. yüzyılda, dayılar, çoğu zaman neredeyse mutlak olmak üzere, değişen derecelerde yetkilere sahiptiler. 1591 yılına kadar dayılar, Osmanlı valisi tarafından atanmıştır. 1673'te dayılar ve yeniçeriler, II. Murad Bey'e isyan ettiler, ancak başarısızlığa uğradılar. Bu tarihten sonra beyin kalıtsal konumu Tunus'ta üstün hale geldi. Dayılık makamı 1860 yılında III. Muhammed Sadık Bey tarafından kaldırılıncaya kadar varlığını sürdürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Murâdî Hanedanı</span>

Murâdî Hanedanı, 1613-1702 yılları arasında Tunus Beyliği'nin yönetici hanedanıydı. Yerine Hüseyni Hanedanı geçti.

<span class="mw-page-title-main">Dar Hammuda Paşa</span>

Dar Hüseyin, Tunus'un başkenti Tunus'ta bulunan eski bir saraydır. Saray, 1630 yılında Hammuda Paşa Bey tarafından inşa edilmiş olup Tunus Medinesi'nde yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Tunus Devrimleri</span>

Tunus Devrimleri veya Muradî Veraset Savaşı, Osmanlı Tunus'unda yaşanan sıkıntılar ve iç savaşlar dönemidir. Muradî hükümdarı II. Murad Bey'in 1675'te ölümünden Hüseynî hükümdarı I. Hüseyin ibn Ali at-Türkî'nin 1705'te iktidarı ele geçirmesine kadar sürmüştür. Savaşan taraflar II. Murad Bey'in oğulları Ali Bey el-Muradi ve Muhammed Bey el-Muradi, amcaları Tunus Paşası Muhammed el-Hafsi el-Muradi, Tunus'un birkaç Dey'i, Tunus'taki Türk milisleri ve Cezayir Dey'i idi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.