Hüseyin Hüsnü Emir Erkilet
| Hüseyin Hüsnü Emir Erkilet 1320-P. 5[1] | |
|---|---|
 Hüseyin Hüsnü Emir Erkilet | |
| Doğum | 1883 Gazze (İstanbul kayıtlı) |
| Ölüm | Nisan 1958 (1955-1956 yaşlarında) Ankara |
| Defin yeri | Cebeci Asri Mezarlığı, Ankara |
| Bağlılığı |  Osmanlı (1904-1921) Türkiye (1921-1932) |
| Hizmet yılları | 1904-1932 |
| Rütbesi | Ferik |
| Komutası | Mackensen Ordu Grubu Delegasyonu, 14. Kolordu Kurmay Başkanı, Yıldırım Orduları Grubu Kurmay Başkan Yardımcısı, 4. Ordu Kurmay Başkanı, 8. Ordu Kurmay Başkanı, 46. Tümen, 9. Ordu Kurmay Başkanı, 2. Ordu Kurmay Başkanı, Genelkurmay 3. bölümü, Askeri Tarih Konseyi Başkanı, Bern Askeri Ataşesi 7. Tümen, 2. Ordu Kurmay Başkanı, 1. Tümen, Genelkurmay Harekâtlar Bölümü Başkanı, 7. Tümen, İzmir Müstahkem Mevkii Komutanlığı |
| Çatışma/savaşları | Balkan Savaşları I. Dünya Savaşı Türk Kurtuluş Savaşı |
| Ödülleri |       |
| Sonraki işi | Yazar |
Hüseyin Hüsnü Emir Erkilet (1883, Gazze - 2 Nisan 1958, Ankara), Türk asker, yazar ve siyasetçi.
Öğrenim ve Balkan Savaşları
1883 yılında Kayseri'nin Erkilet nahiyesinden Gazze Redif Taburu Kumandanı Binbaşı Emiroğlu Halil Bey ile Şuşa doğumlu Azeri[2] Şefika hanımın oğlu olarak Gazze'de dünyaya geldi.
1901 yılında Bursa Askeri Lisesinden mezun olduktan sonra Harp Okuluna girip 1904 yılında beşincilikle Teğmen olarak mezun oldu. Akabinde Erkân-ı Harbiye Mektebi'ne girip 1905'te üsteğmenliğe yükseldi. 1907 yılında Kurmay Yüzbaşı olarak Erkân-ı Harp okulunu bitirdikten sonra kurmay stajı için 2. Ordu emrine verildi. 1908 yılında 21. Fırka Kurmay Başkanlığına atandı. 1909'da Kolağası rütbesine terfi ederek İstanbul'da Genelkurmay 2. Şubeye atandı. 1910-1912 yılları arasında Almanya'da öğrenim gördü. 6 Eylül 1912 tarihinde Şark Ordusu Harekât şubesine, 22 Kasım 1912 tarihinde Çatalca Ordusu Menzil Müfettişliği Kurmaylığına atandı.
9 Ekim 1913 tarihinde Harp Okulu Tabiye Öğretmenliğine, 2 Aralık 1913 tarihinde Genelkurmay 1. şubesine, 26 Aralık 1913 tarihinde 5. Kolordu Kurmay Başkanlığına atandı.
I. Dünya Savaşı
5. Kolordu ile 27 Haziran 1915 tarihinde Çanakkale Seddülbahir cephesine, 3 Temmuz 1915 tarihinde 14. Kolordu Kurmay Başkanlığına getirildi. 9 Ekim 1915 tarihinde Sırbistan'da bulunan Makenzen Ordular Grubu karargâhına delege olarak gönderildi.
1 Mart 1917 tarihinde Kaymakam rütbesine terfi etti. 22 Nisan 1917 tarihinde 20. Kolordu Kurmay Başkanlığına, 1 Temmuz 1917 tarihinde Yıldırım Ordular Grubu Kurmay Başkan Yardımcılığına getirildi. 26 Ocak 1918 - 25 Mart 1918 tarihleri arasında 4. ve 8. Orduların Kurmay Başkanlıklarına getirildi. 26 Mart 1918 tarihinde 46. Tümen Komutanlığına, 8 Haziran 1918 tarihinde 9. Ordu Kurmay Başkanlığına, 2 Ağustos 1919 tarihinde 2. Ordu Kurmay Başkanlığına atandı.
Bern askeri ataşeliği ve Kurtuluş Savaşı
10 Ocak 1919 tarihinde Harp Akademisi Tabiye Öğretmenliği, 23 Haziran 1920 tarihinde Genelkurmay 3. Şube Müdürlüğüne getirildi. 3 Ağustos 1921 tarihinde İsviçre'ye Bern Ateşemiliterliğine gönderildi. Ancak Ankara'dan Genelkurmay Başkanlığı'ndan yapılan çağrı üzerine İstiklâl Savaşında Sakarya Savaşı'na katılmak üzere 7 Eylül 1921 tarihinde İnebolu'ya, 15 Eylül 1921 tarihinde de Ankara'ya vardı.
16 Eylül 1921 tarihinden 1 Aralık 1921 tarihine kadar 7. Tümen Komutanlığı, 1 Aralık 1921 tarihinden 24 Ekim 1922 tarihine kadar da 2. Ordu Kurmay Başkanlığı görevleriyle Türk Kurtuluş Savaşı'nda görev aldı.
Büyük Taarruz'da 2. Ordu'nun kurmay Başkanı olarak görev yaptı. Savaştan sonra Kırmızı şeritli İstiklâl Madalyası ile taltif edildi. 1926'da Mirliva, 1928 yılında Ferik rütbesine terfi etti. 1932 yılında emekliye ayrıldı.
Yazarlık
Emekliliğinden sonra Cumhuriyet gazetesi ve Çınaraltı dergisinde yayımlanan milliyetçi, anti-komünist ve Alman yanlısı yazılarıyla gündeme geldi. Yazılarında "esir Türkler" konusunu işledi, Türk milliyetçiliği ile Turancılığı eşitledi, Türkiye'deki azınlıklara karşı şiddetli bir dil kullandı.
1941 ve 1942 yıllarında Almanya büyükelçisi Franz von Papen ile Türkiye'nin Almanya tarafında savaşa girmesine ilişkin bir dizi görüşmede bulundu. Türk tarafında emekli generaller Nuri Killigil ve Ali Fuad Erden'in de katıldığı bu görüşmelerin Türk hükûmetinin bilgisiyle yapılıp yapılmadığı konusu henüz açıklığa kavuşmamıştır.[3]
1941 yılında, evvelce tanıştığı ve II. Dünya Savaşı sırasında Doğu Cephesi'nde Alman Ordular Grubu Komutanı olan Mareşal Fedor von Bock'un davetlisi olarak Kırım'ı ziyaret etti. Daha sonra Adolf Hitler'i, kendisinden önce sadece müttefiklerinin girebildiği ve operasyonların yürütüldüğü karargahında ziyaret edip Doğu Cephesi'nin durumu hakkında Führer tarafından bizzat bilgilendirildi. Gezi izlenimlerini Şark Cephesinde Gördüklerim adlı kitabında yayımladı. 1943 yılında Faris Erkman'ın yazdığı En Büyük Tehlike adlı kitapta Alman ajanı olmakla suçlandı.
1948 yılında yayımlanmaya başlayan Yeni Bozkurt dergisinde "esir Türklerin" kurtuluşu konusunu ele alan yazılar yazdı. 1958 yılında Ankara'da öldü. Ankara daki Cebeci Asri Mezarlığı'na defnedildi.
Kitapları
- Yıldırım, İstanbul, 1921.
- Büyük Harpte Tank Muharebesi
- Seferî Karargâhlarda Kurmay Görevleri, İstanbul, 1921.
- Erkan-ı Harbiyye Meslek, Vezaif ve Teşkilatı, Tarihi ve İlmî Tetkikat, İstanbul, 1924.
- Dağda Harp Hareketleri hakkında bir Tetkik, İstanbul 1926. (Maurice Abadie)
- Hüseyin Hüsnü Emir Erkilet Paşa'nın Avrupa'da tetkik seyahatlerine ait rapora zeyl, Ankara, 1927.
- Harp Albümü, İstanbul Cumhuriyet Basımevi.
- Şark Cephesinde Gördüklerim, Hilmi Kitabevi, İstanbul, 1943.
- 2. Cihan Harbi ve Türkiye, Giriş: Harbin Avrupa'da Doğurduğu Pürüzlü Meseleler, İnkılâp Kitabevi, İstanbul, 1945.
Kaynakça
- ^ T.C. Genelkurmay Harp Tarihi Başkanlığı Yayınları, Türk İstiklâl Harbine Katılan Tümen ve Daha Üst Kademelerdeki Komutanların Biyografileri, Genelkurmay Başkanlığı Basımevi, Ankara, 1972, s. 216.
- ^ "(Azerice), Bütün dünyanın axtardığı qarabağlı general kim idi? - ARAŞDIRMA: karabakhmedia.az". 19 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ağustos 2018.
- ^ Jacob Landau, Pan-Turkism, London 1981, s. 113.
