İçeriğe atla

Hüseyin Ayvansarayî

Hüseyin Ayvansarayî veya Ayvansaraylı Hafız Hüseyin, İstanbul camileri hakkında bilgi veren Hadikatü'l Cevami (Camiler Bahçesi) adlı eserin yazarı.[1]

18.yüzyılda yaşamış olan Ayvansarayi'nin hafız olduğu ve yeniçeri sekbanlarından olduğu bilinir. "Ayvansarayî "mahlasını doğduğu semtten altığı kabul edilir.[2] İstanbul'u gezip dolaşan, gördüklerini, okuduklarını düzenli bir şekilde kaydeden bir gözlemci idi.[3] Yazdığı eserlerden iyi bir eğitim görmüş olduğu ve şiire özel bir merakı olduğu anlaşılır.

En çok bilinen eseri İstanbul ve civarında bulunan cami, mescit, tekke gibi yapılar hakkında bilgi veren Hadikatü'l Cevami'dir. İki cillten oluşan bu kitapta II. Mehmed'den bu yana yapılmış hemen hemen tüm camii ve mescitler tanıtılır. Kendi ifadesine göre yazar 1768-1769 (hicri 1182) yılına gelinceye kadar İstanbul sur içi ve dışı, Galata, Eyüp, Üsküdar ve Boğaziçi’nin her iki yakasından Kadıköy içlerine kadar olan cami ve mescitleri yazmış; eserini 1779-1780 (hicri 1193)'de temize çekmeye başlamış ve çalışmasını 1780-1781 (1195) tarihinde tamamlamıştır.[3] Diğer eserleri arasında bir antoloji niteliğindeki "Eşâr-name-i Müstezâd", Osmanlı devlet adamlarının hâl tercümeleri, İstanbul'daki çeşitli yapıların kitabeleri, Osmanlı coğrafyasıdan bazı fetih öyküleri içeren "Mecmûa-i Tevarih", şair ve yazar biyografilerini içeren "Vefayet-ı Ayvansarayî", 17. yüzyıl halk şairlerinden Aşık Ömer'in eserlerini bir araya getirerek oluşturduğu "Aşık Ömer Divanı" bulunur.

1787 yılında ölmüş ve Zal Mahmud Paşa Camii haziresine defnedilmiştir.[4]

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2020. 
  2. ^ Kut, Günay; Kut, Turgut. "Ayvansarayî Hafız Hüseyin ve Eserleri". İstanbul Üniverstesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi Yıl 1982, Sayı 33. 25 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mart 2021. 
  3. ^ a b Ekinci, Ramazan. "AYVANSARÂYÎ, Hâfız Hüseyin". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü (TEİS), 4 Haziran 2013. 25 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2020. 
  4. ^ "Ayvansarayî Hafız Hüseyin Efendi". Eyupsultan.bel.tr sitesi. 3 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2021. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Bâkî</span> Türk divan edebiyatı şairi

Bâkî ya da asıl adıyla Mahmud Abdülbâkî, Türk divan şairi.

Divan edebiyatı, Türk kültürüne has süslü ve sanatlı bir edebiyat türüdür. Bu edebiyata genellikle "divan edebiyatı" adı uygun görülmekte olup bunun en büyük nedenlerinden birisinin şairlerin manzumelerinin toplandığı kitaplara "divan" denilmesi olduğu kabul edilmektedir. Öte yandan, divan edebiyatı gibi tabirlerin modern araştırmacılar tarafından geliştirildiğini ve halk-tekke-divan edebiyatları arasındaki ayrımların bazen oldukça muğlak olduğu ve bu edebiyatlar arasında ciddi etkileşimlerin de bulunduğu vurgulanmalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Türk edebiyatı</span> Türkçe yazılmış edebî eserler

Türk edebiyatı, Türk yazını veya Türk literatürü; Türkçe olarak üretilmiş sözlü ve yazılı metinlerdir.

Ahmed Paşa, 15. yüzyılda Sultan II. Mehmed ve Sultan II. Beyazıd dönemlerinde kazaskerlik, vezirlik, sancak beyliği ve kadılık gibi yüksek görevleri yüklenmiş bir ulema sınıfı mensubu ve Divan Edebiyatı şairi.

Enderûnlu Fâzıl, 18. yüzyılda yaşamış olan divan şairidir. Enderûn mektebinde yetiştiği için bu lakabı almıştır. Açık bir eşcinsel olan şairin eserleri Osmanlı İmparatorluğu'nda eşcinsel edebiyatıyla ilgili en bilinen örneklerden bazılarını oluşturur.

Kızıl Minare Mescidi veya Kızılminare Camii, İstanbul'da Fatih ilçesinde, Gureba Hüseyin Ağa Mahallesi'nde Horhor Caddesi'ndeki Kızıl Minare Mescidi iki yapıdan oluşan bir bütündür. Vatan Caddesi tarafından Fatih'e çıkan Horhor Caddesi ile Halit Ağa Sokağı köşesindedir. Birinci yapı kubbeli bir camidir ve minaresi kırmızı tuğlalıdır. Sağındaki bitişik ikinci yapı ise mescittir ve kubbeli camiden alçaktadır. Cami yapısı kullanılmayıp, mescit bölümü açıktır.

Zekeriyâzâde Yahyâ Efendi 16. yüzyılın son yarısında ve 17. yüzyılın ilk yarısında çok uzun yaşayan, Sultan I. Mustafa, Sultan IV. Murat ve Sultan İbrahim devirlerinde üç defa Şeyhülislam olarak yüksek devlet görevi yapmış bir âlim ve aynı zamanda ünlü bir Türk divan şairidir.

<span class="mw-page-title-main">Sinan Paşa Camii (Prizren)</span>

Sinan Paşa Camii, MS. 1615 yılında Kosova’da bulunan Osmanlı-Türk eserleri içinde en ünlülerinden biridir. Sinan Paşa tarafından yaptırılmıştır. Bu kayıt, cami içinde de mevcuttur.

Tavaşi Hasan Ağa Camii ya da İnadiye Camii, İstanbul'un Üsküdar ilçesinin Ahmediye Mahallesi'nde yer alan, Osmanlı Dönemi'nden kalma tarihi bir cami. Sokullu Mehmet Paşa'nın hazinedarı olan Tavaşi Hasan Ağa tarafından yaptırılmıştır. Yapımına 1587 yılında başlanan cami, 1 yıllık inşaat sürecinden sonra 1588 yılında ibadete açılmıştır. Cami mimari olarak Osmanlı esintilerini yansıtmaktadır.

Nalçacı Halil Camii, Şeyh Tului Tekkesi ya da Nalçacı Camii, İstanbul'un Üsküdar ilçesinin Zeynep Kamil Mahallesi'nde yer alan, Osmanlı Dönemi'nden kalma tarihi bir camidir. Şeyh Halil Efendi tarafından yaptırılmıştır. Yapımına 1625 (?) yılında başlanan mescit, bir yıllık inşaat sürecinden sonra 1626 (?) yılında ibadete açılmıştır. Cami mimarî olarak Osmanlı esintilerini yansıtmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Eyüpsultan Mezarlığı</span> İstanbulun Eyüpsultan ilçesinde bulunan mezarlık

Eyüp Sultan Mezarlığı, İstanbul'un Eyüpsultan ilçesinde, Haliç kıyısında bulunan tarihi bir mezarlık.

<span class="mw-page-title-main">Hidayet Camii</span> Eminönünde 1814 tarihli cami

Hidayet Camii, İstanbul'un Eminönü semtinde Yalıköşkü caddesinde bulunan ve 1814 yılında inşa edilen camidir. Başlangıçta ahşap olan cami, 1887 yılında II. Abdülhamid tarafından Alexandre Vallaury'ye yeniden yaptırılmıştır. Batı süsleme tarzındaki geniş saçaklı avlu kapısındaki kitabede bu yenilemeden de sözedilir.

<span class="mw-page-title-main">Veled-i Yaniç Camii</span> Erken dönem Osmanlı camisi

Veled-i Yaniç Camii ya da Yaniçoğlu Camii, Bursa'nın Osmangazi ilçesi, hisar semtinde bulunan erken dönem Osmanlı camisidir. Kapısı üzerindeki yazıtına göre 844 Hicri Safer ayında Yaniçoğlu Hacı Hayrûddin oğlu Mahmud Çelebi tarafından yaptırılmıştır. Mimarı bilinmeyen caminin kitabe ve vakfiyesi mevcuttur. Plan şeması ve özellikle son cemaat yerinin kullanılışı nedeniyle özel bir düzenlemeye sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Bereketzade Ali Efendi Camii</span>

Bereketzade Ali Efendi Camii, İstanbul'un Beyoğlu semtinde, Galata Kulesi'nin hemen altında 15. yüzyılda inşa edilmiş cami.

Alâeddin Ali Bey, Osmanlı Devleti'nin kurucusu Osman Gazi'nin oğullarından birisidir. Osmanlı İmparatorluğu'nun ilk veziri.

<span class="mw-page-title-main">Dukakinzade Mehmed Paşa</span>

Dukakinzade Mehmed Paşa, Osmanlı devlet adamı.

Muhtesib Karagöz Mescidi ya da diğer adıyla Saraçhane Karagöz Mescidi, İstanbul'un Fatih ilçesindeki Saraçhane'de bulunan Arkeoloji Parkı çevresinde eskiden yer alan bir mesciddir. Horhor'un batısında yer alan mescid Kavaklı Sokağı'na denk düşmekte idi. Kubbeli bir yapısı olan mescidin, tahrir kaydına göre Mart 1488 tarihinde 1000 akçelik bir vakfiyesi vardı. Mescid banisinin ismi olarak Mehmed adlı bir isim gösterilir. 1930'da ibadete kapatılan mescid, alandaki arkeolojik kazının sürdürülebilmesi için 1953 yılında yıkılmıştır. İhyasını Bekleyen Eserler Derneği girişimiye mescidin yeninden inşa edilmesi beklenmektedir. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Başkanı Ekrem İmamoğlu'nun mescidin yeniden ihyası konusunda talimatı olduğu bildirilmektedir.

Şehzade Bayezid, Sultan 3. Ahmet Han'ın Emine Mihrişah Sultan'dan 4 Ekim 1718 Salı günü Edirne Sarayı'nda doğan oğludur. Edirne Sarayı'nda doğan son Osmanlı şehzadesidir.

<span class="mw-page-title-main">Sekbanbaşı Camii</span>

Sekbanbaşı Camii veya Arhihorofilakos Kilisesi, Türkiye'nin İstanbul kentinde bulunan bir cami idi. Başlangıçta bir Bizans kilisesi olup Hafız Hüseyin el-Ayvansarayî'nin yazılarına göre Osmanlı döneminde sekbanbaşı İbrahim Ağa tarafından camiye çevrildi. Cami, Fatih ilçesinin Kırkçeşme Mahallesi'nde Kendir Sokağı'nda Bozdoğan Kemeri'nin yanında bulunuyordu.

Keçeci Piri Camii, İstanbul'un Beyoğlu ilçesindeki bir camidir. Hüseyin Ayvansarayî'nin Hadikatü'l Cevami adlı eserine göre Keçeci Mehmed Ağa; vakıf kayıtlarına göre ise, caminin avlu duvarındaki 1706 ya da 1707 tarihli çeşmeyi yaptıran Hazinedar Eyüp Ağa tarafından bir mescit olarak yaptırıldı. Padişah III. Ahmed'in başkadını Emetullah Kadın tarafından yeniden inşa edilen yapı, Uncu Halil Ağa tarafından bir minber eklenmesiyle camiye dönüştürüldü.