Hüreş - Turkipedia

Güreş Güney Sibiryada yer alan Tuvada geleneksel bir mücadeledir. Güreş, Naadım festivalinin çekirdeğidir.^[1]

Söz hakkında

Hüreş kelimesinin kaynağı Eski Türk dilindeki güreş anlamındaki Küreş sözünden gelmektedir.

Hüreş hakkında

Tıva milli yarışması. Hüreş yarışmaları geleneksel olarak her yıl Naadım festivalinde ve Şagaa tatilinde (Yeni Yıl) düzenlenmektedir. Ayrıca, Ovaa dagıırı geleneksel duaları (bölge sahiplerinin kutsaması), sug dagıırı (bir su kaynağının kutsanması), doyaa (şölenler) ve diğerleri sırasında güreş mücadelesine önemli bir yer verilir. Yere ilk düşen veya dizi yere değen güreşçi yenilir. Hakem olarak ise Möge salıkçızı adında genelde Tıva halk sanatçısı kişi olur. Yarışmada sözlerini dinlenen möge salıkçızı tüm güreşçilerden büyük saygı görüyor. Möge salıkçızı aynı zamanda bir yorumcu olarak hareket eder ve bu nedenle sanatsaldır, yüksek sesli etkili bir sese sahiptir.

"Hüreş" uzmanı Örgeleer Ondar'a göre, güreş uzun zaman önce, en azından XI-XII yüzyıllarda Tıva topraklarında ortaya çıktı. Başlangıçta Tıva Türkleri, Moğol, Çin gibi işgalcilerle savaşmak zorunda kaldıkları için bunlar göğüs göğüse kavgaya hazır olmaları gerekirdi. Örgeleer Ondar'a göre güreşin kadim kökeni, adının ilgili Türk dili konuşan halklar arasında benzer sporların isimleriyle benzerliği ile doğrulanır: Kazakça küres, Özbekçe kuraş, Altayca küreş, Azerbaycanca güleş, Hakasça'da küres. Güreş ile ilgili atıfları ise Tıva destanlarında kahramanlarda görülür.^[2]

Güreş ile ilgili olarak Raşid-ad-Din tarafından 1207'deki günlükler koleksiyonunda yazılı olarak bahsedilmiştir. Diyor ki: "Cengiz Han'ın Yenisey'in yukarı kısımlarındaki ilk savaşçıları büyük bir mücadele düzenlediler." Hüreş mücadelesinin tanımları XIX. yüzyılda Tuva'yı ziyaret eden araştırmacılar-gezginler tarafından bırakıldı: N. F. Katanov, F. Y. Kon ve diğerleri.

Tıva Halk Cumhuriyeti'nin varlığı sırasında (1921-1944) maksatlı bir devlet politikasının sonucu olarak Hüreş mücadelesinin gelişmesine yeni bir ivme kazandırıldı. Kura çekmek, güreşçilerin sunumu, unvanların verilmesi, giyim için gereksinimler, kartal dansının performansı gibi "hüreş" unsurları geliştirildi.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

^ Tıva Oyunnar.
^ Donday, Дондай А. А. История тувинской национальной борьбы «хуреш» // Актуальные проблемы физической культуры, спорта, туризма и рекреации. Томск. 2016. (2016). Hüreş hakkında. Tomsk. 11 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2021.

Literatür

Ооржак С. Ы. Хуреш: борьба по-тувински. Учебник борьбы хуреш. Москва, ЗАО «OJ1MA Медиа Групп» 2008. 96с.
Ондар О. Ч. Борьба Хуреш. История, современность, будущее. Кызыл, 2014.

İlgili Araştırma Makaleleri

Kumuklar, veya Kumuk Türkleri, Dağıstan, Çeçenya ve Kuzey Osetya'nın yerlisi bir Türk halkıdır Kuzey Kafkasya'daki Türkler arasında en kalabalık olanlardır. 1930'lara kadar Kuzey Kafkasya halkları arasında Kumukça lingua franca olarak kullanılmıştır.

Yağlı güreş, geleneksel bir Türk sporudur. Güreşçiler vücutlarına yağ sürerek güreştikleri için bu şekilde adlandırılır. Müsabakalar “Er Meydanı” denilen alanlarda yapılır. Güreşçilerin vücutlarının yağlanması nedeni ile birbirlerini tutmaları zorlaştığından, büyük güç ve ustalık gerektiren bir spordur.

Boğa güreşi, iki boğanın çeşitli amaçlarla güreştirilmesini ya da matador adı verilen bir insanın boğayı gittikçe yorup öldürmesini esas alan eğlence ve yarışma biçimi.

Dadaloğlu, Osmanlı Devleti'nin Anadolu Türkmenlerini iskân etme politikasına karşı koymuş bir halk ozanıdır. 18. yüzyılın son çeyreğinde Kayseri'nin Tomarza ilçesinde doğup 19. yüzyılın ortalarında öldüğü bilinmektedir. Çukurova ve Binboğa dağları arasında yarı göçebe bir hayat sürmüştür. Doğum ve ölüm tarihleri hakkında kesin bilgi yoktur.

<span class="mw-page-title-main">Antalya Altın Portakal Film Festivali</span> Antalyada gerçekleşen geleneksel film festivali

Antalya Altın Portakal Film Festivali, 1964 yılından bu yana Türkiye'nin Antalya ilinde düzenlenen film festivalidir. Direktörlüğünü Ahmet Boyacıoğlu'nun gerçekleştirdiği festival, Antalya Büyükşehir Belediyesi ve Antalya Kültür Sanat Vakfı tarafından her yılın sonbahar mevsiminde Antalya genelindeki çeşitli mekanlarda gerçekleştirilmektedir.

Güreş, uygulayıcılarının birbirlerine vurmaksızın rakiplerini yenmeye çalıştıkları bir dövüş sporu türü. Güreş tarihteki en eski sporlardan biridir ve zamanla farklı stil ve formları geliştirilmiştir. Güreş genellikle dövüş sanatları arasında değerlendirilir.

<span class="mw-page-title-main">Kırkpınar Yağlı Güreşleri</span> Geleneksel yağlı güreş festivali

Kırkpınar Yağlı Güreşleri, geleneksel Türk yağlı güreş turnuvası. Her sene haziran ayı sonu ile temmuz ayı başında Edirne'de düzenlenir. Pehlivanlar üç gün süresince er meydanında mücadele ederler. Son gün yapılan finallerde her boyun (kategorinin) birinci, ikinci ve üçüncüleri belirlenir. Bunlardan en önemlisi başpehlivandır. Güreşler esnasında Kırkpınar Festivali düzenlenir ve çeşitli etkinlikler gerçekleştirilir. Osmanlı Devleti'nin her yerinde düzenlenen panayırların hepsinde güreş yapılır ama bunların içinde yalnız Kırkpınar’da “baş”ı kazanan pehlivan, gelecek senenin Kırkpınar güreşlerine kadar “başpehlivan” bilinirdi. Bu düşünce günümüzde de devam etmektedir.

Tuva Halk Cumhuriyeti, 1921-1944 yılları arasında Güney Sibiryada şimdiki Tuva Cumhuriyeti topraklarında bağımsız yaşamış bir Türk cumhuriyetidir. 11 Ekim 1944'te SSCB'ye bağlanmıştır. Kuruluşta Tandı Uranhay ülkesindeki Tañnı Tuva Cumhuriyeti adı sonra Tuva Halk Cumhuriyeti olarak değiştirilmiştir. Tuva meclisinin ilk başkanı Buyan Badırgıdır.

Tuvaca, Tuva Türkçesi, Tuva dili, Rusya'ya bağlı özerk Tuva Cumhuriyetinde Tuvalar tarafından konuşulan Sayan dilleri grubundan çağdaş Türk yazı dillerinden biridir. Tuva Cumhuriyeti'ndeki 250.000 civarındaki Tuva nüfusunun yanı sıra, kuzey-batı Moğolistan'da 27.000 kişi ve Çin'in adlandırmasıyla Sincan Uygur Özerk Bölgesi'ne Türk Dünyasındaki adlandırmayla Doğu Türkistan'a bağlı Altay İli'nde 2.400 kişi bu dili konuşmaktadır. Ayrıca Buryat Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nde ve Kazakistan'da az sayıda Tuvaca konuşanlar vardır.

Karakucak güreşi, Oğuz kökenli Türklere özgü yağsız güreşlerdir. Bu güreşler Başta Kahramanmaraş ve ilçeleri olmak üzere Türkiye'nin birçok bölgesinde Festival Organizasyonu olarak düzenli olarak müsabakalar yapılmaktadır.

Kuşak güreşi ya da Tatar güreşi Kırım göçmenlerinin hıdrellezde ve “tepreş” ve Derviza denilen eğlencelerinde oynadıkları güreştir. Bu güreşte pehlivanlar gündeli kıyafetleriyle yalnızca ayakkabılarını çıkararak güreşirler. Güreş üç boyda yapılır.

Çadaana, Tıva Cumhuriyeti'nin Doğu Kemçik bölgesinin merkez şehridir.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye Geleneksel Spor Dalları Federasyonu</span>

Türkiye Geleneksel Spor Dalları Federasyonu, Türkiye' de geleneksel spor dalı olarak kabul edilen ve geçmişi 5000 yılı aşkın kadim Türk Medeniyetlerinden, Selçuklu ve Osmanlı'da yaygın olarak icra edilen Atlı Cirit, Rahvan binicilik, Aba Güreşi ,Şalvar Güreşi, Geleneksel Kızak, Atlı Kızak ve Kökbörü spor dallarını barındıran ve 1996 yılında kurulmuş bir spor federasyonudur. Her yıl Türkiye'nin 50 farklı ilinde geleneksel sporları halk ile buluşturmaktadır.

İyme köyü – Tıva Cumhuriyetinin Çöönhemçik kojununun köylerinden biridir. Öteki adları – Ulaanbıraa (Улаан-Быраа), Kızılçıraa (Кызыл-Чыраа). «Ulaan-Bıraa» diye Moğolca kökenli sözün Tuva Türkçesinde karşılığı Kızılçıraa diye çevrilebilir. «İyme» de akarsuyun sol tarafında büyük ala dağı ifade etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Höömey</span>

Höömey, Tıva Türklerinin ve dolaydaki Türk ve Moğol toplumlarının boğazdan söyledikleri müzik tarzı. Türkçede uluslararası literatürdeki yaygın kullanımla "Hömey" olarak da söylenir.

Naadım, Tuva Cumhuriyeti'nde geleneksel bir festivaldir. Tıva Cumhuriyeti'nin sığırcılıkla uğraşan besicilerinin toplanma festivali ve bayramı. Final etkinliği Ağustos ayı ortalarındadır. Naadım, 1922'de Tıva Halk Cumhuriyeti'nin kuruluşundan bu yana kutlanmaya başladı.

Höömey Günü veya Höömey bayramı, Tıva Cumhuriyeti'nde her 17 Ağustos günü kutlanan, eşsiz boğaz şarkı söyleme sanatına adanmış bir bayramdır. Tuva Cumhuriyeti'nin kültürel mirası haline geldi.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye Geleneksel Güreşler Federasyonu</span>

Türkiye Geleneksel Güreşler Federasyonu, 5841 sayılı Cumhurbaşkanı kararının 3 Haziran 2022 tarihli ve 31855 sayılı Resmî Gazete’de yayınlanması ile özel hukuk hükümlerine tabi, tüzel kişiliğe sahip ve bağımsız statüde kurulmuştur. Aşırtmalı Aba Güreşi, Kapışmalı Aba Güreşi, Karakucak Güreşi, Kuşak Güreşi, Şalvar Güreşi ve Yağlı Güreş spor dallarında faaliyet göstermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan'da güreş</span>

Güreş veya Azerbaycan milli güreşi Azerbaycan'ın milli sporudur.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.