İçeriğe atla

Hür Subaylar Hareketi

Hür Subaylar Hareketi (Arapça: حركة الضباط الأحرار‎ "Harekat aḍ-ḌZubbāṭ al-ʾAḥrār") veya kısaca Hür Subaylar, Mısır'da bir darbeyle 1952 Mısır Devrimi'ni gerçekleştirerek yönetimi ele geçirmiş ve içlerindeki subaylardan üç Mısır cumhurbaşkanı çıkarmış, milliyetçi hedeflere sahip askerî grup.

1952 Mısır Devrimi sonrası toplanan hareket üyeleri (soldan sağa): Zekeriya Muhiddin, Abdüllatif Bağdadi, Kemaleddin Hüseyin, Cemal Abdünnasır (oturan), Abdülhakim Amir, Muhammed Necib, Yusuf Sadık ve Ahmed Şevki

Hareketin oluşumu

Abdülhakim Amir, 1955

1948 Arap-İsrail Savaşı sonrasında Mısır'da, halkın siyaset kurumlarına ve Kral Faruk dahil liderlerine olan güven sarsılmıştı. Bu siyasi kriz içerisinde halkın tepkisi mevcut siyasi partilere ve özellikle iktidardaki Vafd Partisi'ne yönelmişti. Bunun yanında ülkede neredeyse 70 yıldır askeri varlığı ve siyasi otoritesi bulunan İngilizler'e karşı ciddi bir tepki oluşmuştu.[1] Bu siyasi istikrarsızlık ortamı Mısır Ordusu'nun rolünün halk nezdinde güçlenmesine ve meşruiyetini koruyan tek siyasi varlık olarak konumlanmasına neden olmuştur. 26 Ocak 1952'de Kara Cumartesi olarak bilinen nümayiş ve olayların ardından büyük bir yangın çıktı. Kahire Yangını olarak bilinen bu olayın ardından ülkede yönetim boşluğu doğdu. Kral Faruk Nahhas Paşa'yı görevden alarak sıkıyönetim ilan etti ve Mısır Ordusu düzeni sağlayabilecek tek unsur olarak siyaset sahnesinin merkezine yerleşmiş oldu. Hareketi oluşturan esas unsur, Mısır milliyetçisi olan idealist, genç subaylardır. 1936 İngiliz-Mısır Anlaşması ile toplumun alt sınıflarından ve fakir ailelerinden gelen gençlerin de Mısır Ordusu'na girmesine zemin hazırlandı. Grubun kuruluşundan itibaren merkezde bulunan isimler arasında Cemal Abdünnasır, Salah Salim, Abdülhakim Amir, Zekeriya Muhiddin ve Servet Okaşa bulunmaktadır.

Hür Subaylar Devrimi

Ana madde: 1952 Mısır Devrimi
Ocak 1953'te Kahire'de halk tarafından sevgi gösterileriyle karşılanan Hür Subaylar Hareketi üyeleri (arabada soldan sağa): Yusuf Sadık, Salah Salim, Cemal Abdünnasır ve Abdüllatif Bağdadi

1948 Savaşı sonrası hükûmeti sorgulama artmış ve subaylar arasında hükûmeti, kralı, Mısır'daki İngiliz varlığını eleştirir propaganda malzemeleri hazırlanmıştır. 23 Temmuz 1952 tarihinde Hür Subaylar Hareketi, 1923 Anayasası adına hareket ettiklerini söyleyerek bir darbe gerçekleştirdi.[2] Darbenin etkili olması için başlarına General Muhammed Necib'i geçirmişlerdi fakat devrimin asıl lideri, hareketin de en önemli ismi olan Cemal Abdünnasır'dı. 26 Temmuz 1952'de Kral Faruk, Mısır'dan sürgün edildi ve bu gizli siyasi hareket kan dökülmeden Mısır'da yönetimi ele geçirmiş oldu. Hareketin başarısı sonrası gerçekleştirdikleri darbe, 1952 Mısır Devrimi veya Hür Subaylar Devrimi olarak anılmıştır. Özellikle Cemal Abdünnasır'ın liderliği döneminde 1970'e kadar süren dönemde Mısır dünya siyasetinin dikkat çeken ülkelerinden olmuştur. İç politikada 1953'te krallık yerine cumhuriyet ilan etmiş, toprak reformu gerçekleştirilmiş, kalkınmaya önem verilmiş, İngiliz varlığına son veren 1954 anlaşması imzalanmış ve orduya ve bürokrasiye dayalı siyasal sistem kurulmuştur.[3] Dış politikada da Bağlantısızlar Hareketi liderleri arasında yer alınmış ve Arap İsrail Savaşlarından 1956 Süveyş Krizi ve 1967 6 Gün Savaşı'nda ülke savaşa girilmiştir.[4] Cemal Abdünnasır'dan sonra Mısır Cumhurbaşkanı olan Enver Sedat da Hür Subaylar Hareketi içerisinden gelmiştir. Böylece Mısır'ın 1952'den 1981'e kadar yönetimini Hür Subaylar Hareketi içinden gelen subaylar yönetmiştir ve Mısır Cumhuriyeti'nin üç cumhurbaşkanını çıkarmıştır.

Üyeleri

Soldan sağa: Abdüllatif Bağdadi,Cemal Abdünnasır, Salah Salim, Abdülhakim Amir.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Sol - Mısır bugüne nasıl geldi?". 25 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2016. 
  2. ^ "Radikal - Murat Yetkin - 'Genç Subaylar' hastalığı". 5 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2016. 
  3. ^ "İşte Mısır ordusunun darbe tarihi!". 6 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2016. 
  4. ^ "Hür Subaylar hareketi ve Mısır'ın yakın dönem siyasi kronolojisi". 16 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2016. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Enver Sedat</span> 3. Mısır devlet başkanı

Muhammed Enver Sedat, Mısırlı asker, siyasetçi ve Mısır'ın üçüncü devlet başkanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Cihan Sedat</span>

Cihan Sedat, yazar, akademisyen ve edebiyat eleştirmenidir. Eski Mısır Devlet Başkanı Enver Sedat'ın eşi.

<span class="mw-page-title-main">Muhammed Necib</span> Mısırın ilk devlet başkanı

Muhammed Necib, 1952'de Kral I. Faruk'un devrilmesinde önemli rol oynayan Mısırlı asker ve devlet adamı.

<span class="mw-page-title-main">I. Faruk</span> Mısır kralı

I. Faruk, 1936-1952 arasında Mısır kralı. Unvanı: Mısır ve Sudan Kralı, Darfur ve Nübye Hükümdarı.

<span class="mw-page-title-main">II. Fuad</span>

II. Fuad, son Mısır kralı. I. Faruk'un oğludur. 23 Temmuz 1952'de Cemal Abdünnasır liderliğinde gerçekleşen Hür Subaylar Hareketi sonunda babası I. Faruk'un görevinden uzaklaştırılması üzerine daha 6 aylıkken Kral ilan edildi. Ancak 18 Haziran 1953'te cumhuriyetin ilan edilmesiyle ailesiyle beraber sürgüne gönderildi.

<span class="mw-page-title-main">II. Faysal</span>

II. Faysal, son Irak kralı. Babası Gazi bin Faysal'ın trafik kazası geçirdiği 4 Nisan 1939 tarihinden, 14 Temmuz Darbesinde infazına kadar 19 sene hüküm sürdü.

Devrim, Ankara'da yayımlanan haftalık düşün ve sanat gazetesi.

<span class="mw-page-title-main">Faik Türün</span> Türk asker ve siyasetçi

Faik Türün Türk asker ve siyasetçi. Eski 1. Ordu Komutanı.

9 Mart 1971 darbe teşebbüsü, Türkiye tarihinde başarılı olamamış ve emir-komuta zinciri dışında gelişmiş bir askeri darbe teşebbüsüdür.

<span class="mw-page-title-main">Nâsırcılık</span>

Nâsırcılık, Mısır'ın eski cumhurbaşkanı Cemâl Abdünnâsır'ın düşüncelerine dayanan, Arap milliyetçisi bir siyasi ideolojidir. Kimilerince Arap sosyalizmi olarak da bilinir; ancak dini tamamıyla reddetmez. 1950 ve 60'larda Pan-Arap politikalarında büyük bir etkiye sahipti. Günümüzde de Arap dünyasında büyük bir öneme sahiptir. 1970'li yıllarda başka milliyetçi akımların da ortaya çıkmasına yol açmıştır. 1967'de Altı Gün Savaşı'nda Arapların uğradığı hezimet, Nâsır'ın ve ideolojisinin saygınlığını ciddi bir şekilde zedeledi. Cemâl Abdünnâsır, 1970 yılında öldü. Nâsırcılık, Cemâl Abdünnâsır'ın halefi Enver Sedat tarafından büyük oranda değiştirildi. Abdünnâsır iktidardayken Nâsırcı gruplar, Mısır tarafından teşvik edildi ve maddi olarak desteklendi. Nâsırcılık, büyük ölçüde sekülarist bir ideolojiydi. Cemâl Abdünnâsır döneminde Mısır, Bağlantısızlar Hareketi'nin de önemli bir destekçisiydi.

<span class="mw-page-title-main">Vefd Partisi</span> Mısırda merkez sağ siyasî parti

Vefd Partisi, Mısır'da 1919 yılında kurulmuş, 1923-1952 arasında Mısır siyasetinde belirleyici olmuş siyasî parti. 1952 yılında gerçekleşen Hür Subaylar Darbesi sonrası dağılmış ve 16 Ocak 1953 tarihinde yasaklanan siyasî partiler arasında yer almıştır. Koyu yeşil zemin üzerine beyaz hilâl ve beyaz haç olan bir sembolü parti bayrağı şeklinde de kullanmışlardır. Vefd kelime anlamı olarak "heyet" demektir.

<span class="mw-page-title-main">Zekeriya Muhiddin</span>

Zekeriya Muhiddin, Mısırlı asker ve devlet adamı.

<span class="mw-page-title-main">Ali Sabri</span> Mısırlı asker ve devlet adamı

Ali Sabri, Türk kökenli Mısırlı asker ve devlet adamı.

<span class="mw-page-title-main">Hüseyin el Şafii</span>

Hüseyin Mahmud Hasan el Şafii, Mısırlı asker ve devlet adamı.

Ahmed Hulûsi Fuad Tugay, Müşîr Deli Fuad Paşa'nın oğlu olan Çerkes asıllı Türk tıp doktoru, asker ve diplomat.

<span class="mw-page-title-main">Mısır'da feminizm</span>

Mısır'daki feminizm, tarih boyunca birtakım toplumsal ve politik olayları içerir. Her ne kadar Mısır birçok açıdan reform konularında, özellikle de "milliyetçiliğin, emperyalizme ve feminizmin direniş hareketlerinde" öncülük etmiş olmasına rağmen kadınların erkeklerle eşit olması kolay olmamıştır.

<span class="mw-page-title-main">14 Temmuz Devrimi</span> 1958de Irakta monarşiyi deviren askeri darbe

1958 Irak askerî darbesi olarak da bilinen 14 Temmuz Devrimi, 14 Temmuz 1958 tarihinde Irak'ta gerçekleşen ve Kral II. Faysal'ın devrilmesi ve Haşimi liderliğindeki Irak Krallığı'nın yıkılmasıyla sonuçlanan bir darbedir. Bu darbenin ardından kurulan Irak Cumhuriyeti, altı ay önce Irak ve Ürdün arasında kurulan Haşimi Arap Federasyonu'nun sonunu getirmiştir.

Arap Soğuk Savaşı, Arap dünyasında 1952'de Cemal Abdünnâsır'ı iktidara getiren Mısır Devrimi ile 1979'da İran-Arap gerginliklerinin Arap içi çatışmayı tutmasına neden olan İran Devrimi'nin neden olduğu siyasi rekabetti. Bir tarafta Mısır önderliğindeki yeni kurulan cumhuriyetler ile diğer tarafta Suudi Arabistan önderliğindeki geleneksel krallıklar bulunmaktaydı.

Arap Birliği, Arap devletlerinin siyasi birliği için önerilen bir kavramdır. Bu terim ilk olarak, Britanya İmparatorluğu'nun, savaşta olduğu Osmanlı İmparatorluğu'na karşı isyan karşılığında Araplara birleşik bağımsız bir devlet sözü vermesiyle kullanıldı. Fakat plan Sykes-Picot Anlaşmasının ardından hiçbir zaman meyve vermedi. Buna rağmen, Arap dünyasındaki birçok kişi bir pan-Arap devleti kurulması çağrısında bulundu. Mısır Cumhurbaşkanı Cemal Abdünnasır, Mısır'ı diğer Arap ülkeleriyle birleştirmek için birkaç başarısız girişimde bulundu. Hafız Esed, Ahmed Hasan el-Bekir, I. Faysal, Muammer Kaddafi, Saddam Hüseyin, Cafer Numeyri ve Enver Sedat gibi diğer Arap liderleri tarafından da benzer girişimlerde bulunuldu.

<span class="mw-page-title-main">1952 Mısır Devrimi</span>

1952 Mısır Devrimi, 23 Temmuz Devrimi veya bilinen adıyla Hür Subaylar Darbesi, 23 Temmuz 1952 tarihinde Mısır'da Hür Subaylar Hareketi tarafından gerçekleştirilen askerî darbe.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.