İçeriğe atla

Hîz oğlanı

Hîz oğlanı, hîz oğlan veya kısaca hîz; Osmanlı İmparatorluğu'nda seks işçisi erkek.[1][2] Hîz oğlanlarının oluşturduğu esnaf grubuna hîzan denirdi. Hîz oğlanlarının bir kısmı mesleklerini hamamlarda icra ettikleri için, zamanla hamam oğlanı kavramı da aynı anlamda kullanılmaya başlandı.[2] Hîz oğlanı kavramı, modern Türkçedeki "ibne" sözcüğüne benzer şekilde, alay veya küçümseme amaçlı da kullanılıyordu.[3]

Hîz oğlanlarından Dellaknâme-i Dilgüşâ adlı 17. yüzyıla ait bir el yazmasında bahsedilir. "Gönüller açan tellaklar kitabı" anlamına gelen ve İstanbul'da hamamlardan sorumlu en yüksek otorite olan 'hamamcılar kethüdası' Derviş İsmail tarafından yazılan eserde, İstanbul'un toplam 408 hamamında çalışan 2.321 tellaktan ve hîz oğlanı olarak çalışan on bir tellaktan bahsedilir.[2]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Duman, Musa. Oğlan Kelimesi ve Gençlik Kavramı Üzerine. Türkiyat Mecmuası. F. 8. sf. 120.
  2. ^ a b c Ona hamam oğlanı değil, hiz oğlanı denir 26 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Murat Bardakçı. Hürriyet. 14 Ocak 2004.
  3. ^ Koçu, Reşat Ekrem. Dağ Padişahları: Tarihimizdeki Büyük Şekaavet ve İsyanlar 4 Kasım 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. sf 103.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">I. Süleyman</span> 10. Osmanlı padişahı (1520–1566)

I. Süleyman, Osmanlı İmparatorluğu'nun onuncu padişahı ve 89. İslam halifesidir. Batı'da Muhteşem Süleyman, Doğu'da ise adaletli yönetimine atfen Kanûnî Sultan Süleyman olarak da bilinmektedir. 1520'den 1566'daki ölümüne kadar, yaklaşık 46 yıl boyunca padişahlık yapan ve 13 kez sefere çıkan I. Süleyman, saltanatının toplam 10 yıl 1 ayını seferlerde geçirmiştir. Süleyman böylece imparatorluğun hem en uzun süre hüküm süren hem en çok sefere çıkan hem de en uzun süre sefer yapan Osmanlı Sultanı olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Mimar Sinan</span> 16. yüzyıl Osmanlı başmimarı ve inşaat mühendisi

Mimar Sinan veya Koca Mi'mâr Sinân Ağa, Osmanlı İmparatorluğu'nun 16. yüzyılda görevli başmimarı ve inşaat mühendisidir. Kariyerinde önemli eserler veren ve Kanuni Sultan Süleyman, II. Selim ve III. Murad dönemlerinde başmimar olarak görev yapan Mimar Sinan, yapıtlarıyla geçmişte ve günümüzde dünyaca tanınmıştır. Başyapıtı, "ustalık eserim" olarak tanımladığı, Edirne'deki Selimiye Camii'dir.

<span class="mw-page-title-main">Lale Devri</span> Osmanlı Devleti tarihinde bir döneme verilen isim

Lâle Devri, Osmanlı Devleti'nde, 1718 yılında Avusturya ile imzalanan Pasarofça Antlaşması ile başlayıp, 1730 yılındaki Patrona Halil İsyanı ile sona eren gerileme devri içinde yaşanmış bir ara dönemdir. Bu dönemin padişahı III. Ahmet, sadrazamı Nevşehirli Damat İbrahim Paşa'dır.

Osmancıklı Danişmendoğlu Koca Mehmet Nizamüddin Paşa, 28 Ağustos 1429'dan yerini Çandarlı İkinci Halil Paşa'ya bıraktığı 1438 yılına kadar 9 yıl başvezirlik yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

Gedik Ahmed Paşa, II. Mehmed saltanatında, 1474-1476 yılları arasında sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı İmparatorluğu'nda kölelik</span> Osmanlı ekonomisinde ve toplumunda insan köleliği

Osmanlı İmparatorluğu'nda kölelik, Osmanlı İmparatorluğu'nun ekonomisinin ve geleneksel toplumunun yasal ve önemli bir parçasıydı. Köle edinilen ana kaynaklar Güney Avrupa, Doğu Avrupa, Balkanlar ve Kafkasya'daki savaşlar, siyasi olarak organize edilmiş köleleştirme seferleri ve Afrika'dan getirilen siyahilerin satıldığı köle ticaretiydi. Büyük askeri seferlerin ardından köle satış fiyatlarının düştüğü bilinir. Osmanlı İmparatorluğu'nun idari ve siyasi merkezi olan İstanbul'da, 16. ve 17. yüzyıl nüfusunun yaklaşık beşte biri kölelerden oluşuyordu. Bu yüzyılların gümrük istatistikleri, İstanbul'un Karadeniz'den yaptığı ilave köle ithalatının 1453'ten 1700'e kadar toplam 2,5 milyon civarında olabileceğini gösteriyor.

<span class="mw-page-title-main">Hamam</span>

Hamam, özel bir düzenle ısıtılan sıcak ve soğuk suyu bulunan, yıkanma amacıyla kullanılan yapı.

<span class="mw-page-title-main">Acemi Ocağı</span> Osmanlı İmparatorluğunda asker yetiştirilen birim

Acemi Ocağı ya da Acemi Oğlanlar Ocağı, Osmanlı İmparatorluğu'nda Enderûn için öğrencileri ve başta piyade kısmı olmak üzere Kapıkulu'nun ihtiyaç duyduğu askerleri yetiştirmek için kurulan ocaktır.

<span class="mw-page-title-main">Haseki Hamamı</span> Ayasofya ile Sultan Ahmet Camii arasında yer alan XVI. yüzyıl Türk hamamı

Haseki Hamamı, İstanbul'da Ayasofya ile Sultanahmet Camii arasında yer alan tarihi Türk hamamı. Hamam, I. Süleyman'ın eşi Hürrem Sultan tarafından, 1556-1557 yılları arasında, Mimar Sinan'a yaptırılmıştır. Hamamın inşa edildiği yerde daha öncesinde Zeuksippos Banyoları'nın harabeleri bulunmaktaydı.

Enderûnlu Fâzıl, 18. yüzyılda yaşamış olan divan şairidir. Enderûn mektebinde yetiştiği için bu lakabı almıştır. Açık bir eşcinsel olan şairin eserleri Osmanlı İmparatorluğu'nda eşcinsel edebiyatıyla ilgili en bilinen örneklerden bazılarını oluşturur.

<span class="mw-page-title-main">Cağaloğlu Hamamı</span> hamam

Cağaloğlu Hamamı İstanbul'un en büyük çifte hamamlarındandır. Yerebatan yakınındaki hamam, I. Mahmut döneminde yaptırılmıştır. (1740/1741). Barok üsluptaki yapının soğukluk ve sıcaklık bölümlerinin düzenlenişinde, klasik osmanlı mimarlığından farklı özellikler görülür. Erkek bölümünde, büyük bir kubbeyle örtülü soyunmalıktan, küçük bir kubbe ve yedi tonozla örtülü soğukluğa geçilir. Sıcaklık da sekiz mermer sutünu bağlayan kemerlere oturan büyük bir kubbe ile örtülüdür. Ortada büyük bir göbek taşı, köşelerde kubbeli halvet hücreleri bulunmaktadır. Sultan III. Mustafa tarafından şehrin artan su ve odun ihtiyacı nedeniyle 1768'de büyük hamam yapilmasının yasaklanmasından önce inşa edilen son büyük hamam olması nedeniyle önem taşır.

<span class="mw-page-title-main">Rum Mehmet Paşa Camii</span>

Rum Mehmet Paşa Camii ya da Rumi Mehmet Paşa Camii, İstanbulun Üsküdar ilçesinde yer alan, Osmanlı döneminden kalma tarihî bir ibadethanedir. Rum asıllı Osmanlı veziri Rum Mehmet Paşa tarafından yaptırılmıştır. Osmanlı İmparatorluğu döneminde İstanbul'un Anadolu Yakası'na yaptırılan ilk cami olma özelliğini taşımaktadır. Ters T planlı, zaviyeli bir camidir. İki yanında ikişerden toplam dört oda bulunmaktadır. Sağdaki odalar geçişlidir. Soldaki büyük oda mutfak olarak düzenlenmiştir. Yapımına 1469 yılında başlanan cami, 2 yıllık inşaat sürecinin ardından 1471 yılında tamamlanarak ibadete açıldı. Cami, mimari olarak Bizans ve Osmanlı esintilerini bir arada taşımaktadır. Cami son kapsamlı onarımını 1953 yılında geçirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Oğlan</span>

Oğlan ya da erkek çocuğu, küçük yaştaki erkek. Oğlan sözcüğü bazen genç yetişkin erkekler için de kullanılır.

Oğlanlar Şeyhi İbrahim Efendi, Osmanlı döneminde yaşamış Ekberi meşrepli, Bıçakçı Ömer Dede (Şeyh Emir Sıkkinî)’ye atfedilen (Melâmetîyye/Melâmîyye-î Bayramîyye Tarikâtı) tasavvuf okuluna mensup bir sufi ve tasavvuf önderi. Olanlar, Oğlanlar, Oğlan Şeyh veya Aksarayi lakaplarıyla da bilinir.

Budin Kuşatması, Osmanlı İmparatorluğu'na bağlı Macaristan Krallığı'nın elindeki Budin'in Avusturya Arşidüklüğü tarafından, 4 Mayıs ile 21 Ağustos 1541 tarihleri arasında gerçekleştirilen kuşatılması. Kuşatma devam ettiği sırada Osmanlı Padişahı I. Süleyman'ın bölgeye hareket ettiğinin Avusturya kuvvetleri tarafından duyulmasının ardından üç aydan fazla süren kuşatma kaldırıldı. Süleyman'ın bu seferi sonrasında Budin Eyaleti kuruldu ve şehir direkt olarak Osmanlı İmparatorluğu'na bağlandı.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı İmparatorluğu'nda eşcinsellik</span> Eşcinselliğin Osmanlı Devletindeki tarihçesi

Osmanlı İmparatorluğu'nda eşcinsellik veya dönem şartlarında diğer anlamıyla Osmanlı İmparatorluğu'nda oğlancılık, Osmanlı İmparatorluğu sınırları içerisinde yaşamış eşcinsellerin yaşam biçimidir. Osmanlı'da cinsel yönelim ve ilginin erkek erkeğe ilişki ya da erkek erkeğe sekstir. Eski adlandırmada (lûtîlik), pasif gey erkekler (lûtî) olarak tanımlanmış, yine bireyler arasındaki ilişkiden gulâmperestlik olarak bahsedilmiştir. Yine Osmanlı İmparatorluğu'nda seks işçisi erkeklere "hîz oğlanı" denir ve "hîz"ler devlet tarafından kayıt altına alınırlardı. Hayatını bu işten kazanan erkekler "defter-i hîzán" adlı kütüğe yazılırlardı.

<span class="mw-page-title-main">Zenannâme</span>

Zenannâme, Enderûnlu Fâzıl tarafından 1793 tarihinde yazılan mesnevi türündeki edebi eser. Mesnevide Osmanlı'nın çeşitli coğrafyalarına ve dünya üzerindeki farklı milletlere mensup kadınların olumlu ve olumsuz özellikleri betimlenir. Aynı yazarın 1792-93 tarihli ve güzel oğlanları konu alan Hubanname isimli eserinin devamı niteliğindedir. İki eser de şehrengiz türündedir.

<span class="mw-page-title-main">Diocletianus Hamamları</span>

Diocletianus Hamamları, İtalya'nın başkenti Roma'da bulunan bir Roma hamamıdır. Adını Roma İmparatoru Diocletianus'tan almakta olup MS 298-306 yılları arasında inşa edilmiştir ve en büyük Roma hamamlarından biridir.

<span class="mw-page-title-main">Estergon Kuşatması (1543)</span>

Estergon Kuşatması, Avusturya Arşidüklüğü'nün elindeki Estergon'un Osmanlı İmparatorluğu tarafından, 25 Temmuz ile 8 Ağustos 1543 tarihleri arasında kuşatılması. Yaklaşık iki hafta süren kuşatma sonrasında şehir Osmanlı egemenliğine girdi.

<span class="mw-page-title-main">Hamam Müzesi</span>

Hamam Müzesi, Gaziantep ilinin Şahinbey ilçesinde bulunan tematik müzedir.Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından denetlenen belgeli özel müze statüsündedir. Hamam Müzesi, 1577 yılında Lala Mustafa Paşa tarafından yaptırılan Paşa Hamamı'nın, 2015 yılında Gaziantep Büyükşehir Belediyesi tarafından restore edilmesiyle ziyarete açılmıştır.