İçeriğe atla

Hîre

Hîre
al-Ḥīrah Arapçaالحيرة
Ḥīrā Süryaniceܚܝܪܬܐ
{{{açıklama}}}
15. yüzyıla ait Farsça el yazmasından bir minyatür, Lahmîler'in başkenti Hîre'de bulunan Havarnak Kalesi (Farsçaخورنگاه, Konak anlamına gelir) inşaatını gösteriyor; Bihzâd tarafından yapılmıştır.
KonumNecef, Irak
Koordinatlar31°53′0″K 44°27′0″D / 31.88333°K 44.45000°D / 31.88333; 44.45000

Hîre (Arapçaالحيرة al-Ḥīrah, Süryaniceܚܝܪܬܐ Ḥīrtā), günümüzde güney orta Irak'ta Kufe'de bulunan Mezopotamya'da antik bir şehir.

Tarih

Orta Çağ

Hîre, İslam öncesi Arap tarihinde önemli bir şehirdir. 4 ile 7. yüzyıllar arası Sasani İmparatorluğu'nun vassal devleti ve Göçebe Arapları güneye yerleştirmede yardımcı olan Lahmîler'in başkenti olarak hizmet etmiştir. Hîre'nin Lahmî hükümdarları 10. Sasani imparatoru II. Şapur (337-358) tarafından tanınmışlardır.

4 ile 11. yüzyıllar arası Doğu Kilisesi'nin bir patrikliği olarak Hristiyan merkeziydi. Maysan (Süryaniceܡܝܫܢ Mayšān) doğumlu belirli bir Mār 'Abdīšo' (Süryaniceܡܪܝ ܥܒܕܝܫܘܥ), Mār 'Abdā öğretmenliğinde başka bir yerde eğitimini tamamladıktan sonra Hîre'ye gitmiştir. Orada büyük bir saygı kazanmış, bir manastır inşa etmiş ve keşiş hayatı yaşamıştır. Sasani İmparatoru V. Behram, Hîre Kralı al-Mundhir I ibn al-Nu'man'ın desteği ile 420 yılında tacı elde etmiştir. İmparatorluk başkenti Seleukia-Tizpon (Süryaniceܣܠܝܩ ܩܬܝܣܦܘܢ Salīq-Qṭēspōn) dönüş yolunda Bēṯ 'Arbī köyü yakınlarında bu azizle karşılaşmış, çok şaşırmış ve ona büyük bir saygı göstermiştir.[1]

Yaklışık 527 yılından itibaren Hîre, Suriye ve Filistin'de bulunan Bizans destekli Arap devleri Gassaniler ile mücadeleye girmiştir. İki güç, Bizans ve Sasani imparatorlukları için bir vekâlet savaşı olarak işlev görecek şekilde uzun bir çatışmaya girdiler.

531 yılında, Sasaniler, Bizans general Belisarius'u Edessa'nın (günümüzde Türkiye'nin güneydoğusu) güneyinde Callinicum Muharebesi'nde Hîre güçlerinin yardımıyla yendiler. 602 yılında, II. Hüsrev, al-Nu'man III ibn al-Mundhir'i tahttan indirip, Hîre'yi ilhak etti.

İslam'ın yayılışı

Müslümanların İran'ı fethi, 7.yüzyılda gerçekleşmiştir. Hîre Muharebesi sonrası, şehir Halid bin Velid komutasında Mayıs 633'te Râşidîn Halifeliği tarafından ele geçirilmiştir.[]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

Özel
  1. ^ Anthony Alcock (2014). The Chronicle of Seert. 
Genel

Dış bağlantılar

  • Bosworth, C. Edmund (2003). "ḤIRA". Arşivlenmiş kopya. Encyclopaedia Iranica, Vol. XII, Fasc. 3. ss. 322-323. 17 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2018. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Sasani İmparatorluğu</span> İslamın gelişinden önceki son Fars imparatorluğu, dördüncü büyük İran hanedanı (224–651)

Sasani İmparatorluğu, dördüncü büyük İran Hanedanı ve ikinci Pers İmparatorluğu'nun adıdır. Sasani İmparatorluğu, son Arşaklı hanedanı (Partlar) kralı IV. Artabanus'u yenmesinin ardından I. Ardeşir tarafından kurulmuş, son Sasani hükümdarı Şehinşah III. Yezdigirt'in (632-651), erken Halifelik'le yani ilk İslam Devleti ile girdiği 14 senelik mücadeleyi kaybetmesiyle sona ermiştir. İmparatorluğun sınırları bugünkü İran, Irak, Azerbaycan, Ermenistan, Afganistan, Türkiye'nin doğu bölgesi, Suriye'nin bir kısmı, Pakistan, Kafkaslar, Orta Asya ve Arabistan'ın bir kısmını kapsıyordu. II. Hüsrev'in hükümdarlığı (590-628) sırasında Mısır, Ürdün, Filistin ve Lübnan da kısa süreli olarak imparatorluğa dahil oldu. Sasaniler, imparatorluklarını 'İranşehr' ايرانشهر (Iranshæhr) 'İranlıların (Aryanların) memleketi' diye adlandırırlardı.

<span class="mw-page-title-main">II. Hüsrev</span> 590–628 yılları arasındaki Pers Sasani şahı

II. Hüsrev, ayrıca Hüsrev Perviz, bir yıl kesinti hariç 590'dan 628'e kadar hüküm süren İran'ın son büyük Sasani kralı (şah) olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Gassânîler</span> Helenleşmiş Hristiyan Arap Krallığı (MS 220-638)

Gassânîler, 200-636 yılları arasında Suriye'de hüküm sürmüş Monofizit Hristiyan Arap devleti.

<span class="mw-page-title-main">Mauricius</span> Bizans imparatoru

Mauricius veya Mavrikyüs, 582 – 602 döneminde Doğu Roma/Bizans İmparatorluğu imparatorudur. Bizans imparatorluğunun başlangıç döneminde çok önemli bir hükümdardır. Bir general olarak kayın-babası II. Tiberius ölünce imparator olmuştur. Saltanatının neredeyse tümünde imparatorluğun ya doğu sınırlarında ya da batı Balkanlar sınırlarında neredeyse devamlı savaşlar meydana gelmiştir.

Firaz Muharebesi, Müslüman Arap kumandanı Halid bin Velid'in Mezopotamya Irak'ta Bizans İmparatorluğu, Sasani İmparatorluğu ve Hristiyan Araplar'a karşı yapmış olduğu son muharebedir. Halid'in ordusu 15.000 kişiyi içeriyordu. Buna karşın Bizans İmparatorluğu, Sasani İmparatorluğu ve Hristiyan Araplar'dan kurulu birleşik güç orduları Halid'in ordusundan birkaç kat fazlaydı. Bazı kaynaklara göre onlar on kat fazlaydı.

<span class="mw-page-title-main">Edessa</span> Helenistik dönemde kurulan antik bir şehir

Edessa, Yukarı Mezopotamya'da, Seleukos İmparatorluğu'nun kurucusu Kral Selevkos I Nicator tarafından Helenistik dönemde kurulan antik bir şehir (polis) idi. Daha sonra Osroene Krallığı'nın başkenti oldu ve Roma eyaleti Osroene'nin başkenti olarak devam etti. Geç Antik Çağ'da, Hristiyan öğreniminin önde gelen merkezi ve Edessa Katekistik Okulu'nun merkezi oldu. Haçlı Seferleri sırasında, Edessa Kontluğu'nun başkentiydi.

<span class="mw-page-title-main">Arap-Bizans savaşları</span> 7. yüzyıl ile 11. yüzyıl arasında savaşlar serisi

Arap-Bizans savaşları, 7. yüzyıldan 11. yüzyıla kadar Müslüman Araplar ile Bizans İmparatorluğu arasında yapılan savaşlardır. Çatışmalar, 7. yüzyılda İslam peygamberi Muhammed'in, Raşidun ve Emevi halifelerinin ilk Müslüman fetihleri sırasında başladı ve halefleri tarafından 11. yüzyılın ortalarına kadar devam etti.

<span class="mw-page-title-main">Bizans-Sasani Savaşı (572-591)</span> Bizans ile Sasani arasında yaklaşık 20 yıl süren savaş durumu

Bizans-Sasani Savaşı (572-591), Bizans İmparatorluğu ile Sasani İmparatorluğu arasında gerçekleşen savaştır. Kafkasya bölgesinde Pers egemenliği altında olan Bizans yanlılarının ayaklanmaları ile başladı, ancak diğer olaylar patlak verdi. Çatışma büyük oranda Güney Kafkasya ve Mezopotamya ile sınırlıydı, ancak Doğu Anadolu, Suriye ve Kuzey İran'a da yayılmıştı. Bu, 6. ve 7. yüzyılın çoğunu kapsayan bu iki imparatorluk arasındaki yoğun bir savaş dizisinin bir parçasıydı. Büyük ölçüde sınır eyaletleri ile sınırlandığı ve bu sınır bölgesinin ötesinde herhangi bir düşman topraklarının kalıcı bir şekilde işgal edilmediği aralarındaki birçok savaşın sonuncusuydu. 7. yüzyılın başlarındaki çok daha kapsamlı ve belirgin son çatışmadan önce geldi.

<span class="mw-page-title-main">Müslümanların Levant'ı fethi</span> 7. yüzyılda Râşidîn Halifeliği tarafından gerçekleştirilen fetih

Müslümanların Levant'ı fethi veya Müslümanların Biladü'ş-Şam'ı fethi ya da Arapların Levant'ı fethi

<span class="mw-page-title-main">Lazika Savaşı</span> Bizans İmparatorluğu ile Sasani İmparatorluğu arasında yapılmış mücadele

Lazika Savaşı, aynı zamanda Kolhi Savaşı ya da Gürcü tarih yazımında, Egrisi'nin Büyük Savaşı olarak bilinir, Bizans İmparatorluğu ile Sasani İmparatorluğu arasında Lazika'nın antik Gürcistan bölgesinin kontrolü için yapılan mücadeledir. Lazika Savaşı, 541'den 562'ye kadar yirmi yıl boyunca, değişen başarılarla sürdü ve savaşın sona ermesi karşılığında yıllık bir haraç elde eden Persler için bir zaferle sona erdi. Lazika Savaşı, Prokopius ve Agathias'ın eserlerinde ayrıntılı olarak anlatılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">İberya Savaşı</span>

İberya Savaşı, Bizans İmparatorluğu ile Sasani İmparatorluğu arasında İberya'nın Doğu Gürcü Krallığı üzerine 526'dan 532'ye kadar süren savaştır.

<span class="mw-page-title-main">Lahmîler</span> Antik Arap monarşisi

Lahmî Krallığı ya da Benû Lehm, 300 ile 602 yılları arasında başkenti Hîre olan güney Irak'ta hüküm sürmüş Arap krallığı. Aralıklı ama genellikle Sasani İmparatorluğu'nun müttefiki ve kukla devletiydi ve Bizans-Sasani savaşlarına katılmıştır. Lahmî Krallığı daha ziyade Arap edebiyatını çeşitli suretlerle etkilemiş olmasıyla tanınmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Hîre Muharebesi</span>

Hîre Muharebesi, yılında Râşidîn Halifeliği ile Sasani İmparatorluğu arasındaki savaştır. Bu, Müslümanların İran'ı fethinin ilk savaşlarından biridir.

Sittas I. Justinianus hükümdarlığında hizmet etmiş bir Doğu Roma (Bizans) generali. Sasani İmparatorluğu'na karşı İberya Savaşı sırasında, Mezopotamya'da bulunan Belisarius'un statüsüne benzer şekilde, Ermenistan'da bulunan kuvvetlerin komutanlığı Sittas'a verilmiştir. Sasanilere karşı Satala Muharebesi'nde zafer kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Thannuris Muharebesi</span>

Thannuris Muharebesi 528 Yazında, Kuzey Mezopotamya'da Dara yakınlarında Serhas komutasındaki Sasani İmparatorluğu ile Belisarius ve Coutzes komutasındaki Bizans İmparatorluğu kuvvetleri arasında gerçekleşen askeri çatışmadır. Minduous'ta bir kale inşa etmeye çalışırlarken, Bizanslılar Sasani ordusu tarafından mağlup edilmiştir. Belisarius kaçmayı başardı ama Sasaniler binaları yıktı. Zaferlerine rağmen, Persler, Sasani şahı I. Kubâd'ı kızdıracak ağır kayıplara maruz kalmışlardır.

Benî Tay, büyük bir Arap kabilesidir.

<span class="mw-page-title-main">Bizans muharebeleri listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Aşağıdakiler, 6. yüzyıldan 15. yüzyılın ortalarında dağılmasına kadar Doğu Roma veya Bizans İmparatorluğu tarafından yapılan muharebelerin, tarihe göre düzenlenmiş bir listesidir. Bu ayrıntılı bir liste değil. Bizans İmparatorluğu'nun Romalı öncülleri tarafından yapılan savaşlar için bkz.Roma muharebeleri listesi

Haris bin Cebele, Bizans İmparatorluğu'nun doğu sınırında yaşayan, İslam öncesi Arap Hıristiyan kabilesi olan Gassaniler'in kralıdır. Bu isimdeki beşinci Gassani hükümdarıdır, y. 528'den 569'a kadar, herhangi bir Hristiyan Arap hükümdarı arasında en uzun saltanat sürendir ve Pers-Roma savaşlarında ve Süryani Ortodoks Kilisesi'nin işlerinde önemli bir rol oynamıştır. Bizans'a yaptığı hizmetlerden dolayı patrikios ve vir gloriosissimus unvanını almıştır.

<span class="mw-page-title-main">Spahbed</span> Orta Pers ordusu unvanı

Spāhbed esas olarak Sasani İmparatorluğu'nda kullanılan "ordu şefi" anlamına gelen Orta Farsça bir unvandır. Başlangıçta Orta Farsça: Ērān-spāhbed adı verilen tek bir spahbed vardı. Sasani ordusunun Generalissimo'su olarak görev yapmıştır. I. Hüsrev'in zamanından itibaren makam, ana yönlerin her biri için birer spahbed olacak şekilde dörde bölünmüştür. Müslümanların İran'ı fethinden sonra, Doğu'nun spahbed'i, Hazar Denizi'nin güney kıyısındaki erişilemez dağlık Taberistan bölgesi üzerindeki otoritesini korumayı başarmış; burada unvanın çoğu zaman İslami biçimiyle Farsça: ispahbadh olduğu görülür, 13. yüzyıldaki Moğol istilalarına kadar kraliyet unvanı olarak varlığını sürdürmüştür. Fars kökenli eşdeğer bir unvan olan ispahsālār veya sipahsālār, 10. ve 15. yüzyıllarda İslam dünyasında büyük bir geçerlilik kazanmıştır.

Serhas Bizans İmparatorluğu'na karşı savaşta öne çıkan, 6. yüzyılda yaşamış bir Sasani Pers prensidir.