İstanbul Rum Ortodoks Patrikhanesi, Fener Rum Patrikhanesi ya da Kostantiniyye Ekümenik Patrikhanesi, Hristiyanlığın Ortodoks mezhebini temsil eden Doğu Ortodoks Kilisesi'ni oluşturan 14 otosefal kiliseden biri ve birincisidir. Günümüzde İstanbul Başpiskoposu ve Ekümenik Patriği I. Bartholomeos tarafından yönetilmektedir.
Ortodoks Kiliseleri veya Bizans Ortodoks Kiliseleri, Bizans ayininin Reform öncesi kiliseleridir. Başlangıçtan itibaren hem katolik hem de havarilerin ardıllığında havariseldirler..
Süryani Kadim Kilisesi ya da Süryani Ortodoks Kilisesi Doğu Hristiyan mezhebidir ve Orta Doğu'da yaşayan Hristiyan Semitik bir halk olan Süryaniler’in çoğu bu mezhebe üyedir.
Patrik, Ortodoks Kilisesileri, Oriental Ortodoks Kiliseleri, Süryani Kilisesi ve diğer Doğu Kiliseleri'nde kilisenin başında bulunan en yüksek rütbeli piskopos.
Hristiyanlıkta kendi ayin biçimlerini, dillerini koruyan ama Papa'nın otoritesini kabul eden Ortodoks ve Doğu Ortodoks kiliselerine Doğu Katolik Kiliseleri denir. İlk kez 18.yy'da ilk örnekleri görülür.
Mtsheta, Gürcistan'ın en eski kentlerinden biridir. Doğu Gürcüstan'da, tarihsel Kartli bölgesinde yer alır. Başkent Tiflis yakınlarında, Kura ve Aragvi ırmaklarının birleştiği yerde kuruludur. MÖ 3. yüzyıl ile MS 5. yüzyıl arasında Kartli Krallığı'nın başkenti olan Mtsheta, bugün Mtsheta-Mtianeti bölgesinin yönetsel merkezidir. Gürcüler, 317 yılında Hristiyanlığı burada kabul ettiler ve kent, Gürcistan Ortodoks Kilisesi'nin bugün de merkezidir.
Ermeni Apostolik Kilisesi ya da Ermeni Ortodoks Kilisesi, dünya Ermenilerinin büyük çoğunluğunun üye olduğu, dünyanın eski millî Hristiyan kiliselerinden biri olan mezhep. Hristiyanlığı Ermenilere ilk tanıtanlar olduklarına inanılan, İsa Mesih'in havarileri Taday ve Bartalmay'a dayanarak kendisini "apostolik" bir kilise olarak tanımlar.
Arnavutluk Otosefal Ortodoks Kilisesi, Başpiskoposluğu idaresi Tiran, Dıraç bölgeleriyle beraber, genelde ülkenin güney bölgesini kapsar. Ayin dili Arnavutçadır. Ortodoks cemaat yaklaşık yarım milyon üyeye sahiptir. ABD'de yaşayan 15.000 ortodoks Arnavut için iki ayrı idari birim kurulmuş olup, bunlardan birisi dolaysız şekilde İstanbul Ekümenik Patrikhanesi'ne bağlıdır.
Rus Ortodoks Kilisesi veya Moskova Patrikliği, dünyanın en büyük özerk Ortodoks Kilisesi. Rus Ortodoks Kilisesi, resmî olarak Ortodoks kiliselerinin öncelik sırasına göre, Rum Ortodoks Kilisesi'nin dört antik patrikhanesi olan, İstanbul, İskenderiye, Antakya ve Kudüs'ün hemen altında beşinci sırada yer alıyor.
Kilise kelimesi Hristiyanlıkta iki farklı anlamda kullanılır:
- Kilise (bina): İbadet, nikâh töreni gibi dini vazifelerin yerine getirildiği bina, tapınak.
- Kilise (örgüt): Kendi din adamları, binaları, diğerlerinden farklı doktrinleri bulunan Hristiyan mezhepleri. Örneğin:
- Doğu Ortodoks Kilisesi
- Ermeni Ortodoks Kilisesi
- Gürcü Ortodoks Kilisesi
- Protestan Kilisesi
- Roma Katolik Kilisesi
- Rus Ortodoks Kilisesi
- Süryani Ortodoks Kilisesi
- Yunan Ortodoks Kilisesi
Vladikavkaz, Rusya'da, Kuzey Osetya Özerk Cumhuriyeti'nin başkentidir. Türkçe karşılığı, "Kafkaslar'ın Hakimi" demektir. Eski isimleri Terekkale, Ordjonikidze, Dzaudjiko, Bravkale ve Zaur'dur. 1917 yılında Kuzey Kafkasya Cumhuriyeti ilk kurulduğunda, Terekkale bir müddet bu devletin başkenti olmuştur.
Sırp Ortodoks Kilisesi, Sırbistan, Karadağ, Bosna-Hersek, Hırvatistan ve Makedonya'da özerk otosefal Doğu Ortodoks Kilisesi. Ayin dili Sırpçadır ve Kilise Slavcasıdır. Kilisesi sarayı Belgrad şehrindedir ve geleneksel olarak Peć Patrikhane Manastırı. Sırp Ortodoks Kilisesi ilk başpiskopos ve kurucu Aziz Sava. 1219'da Sırpların ilk başpiskoposu olarak İstanbul Rum Ortodoks Patrikhanesi tarafından tanındı. Sırp Ortodoks Kilisesi, Sırbistan'daki, Bosna-Hersek'deki ve Karadağ'daki siyasetinde önemli bir yerde bulunmaktadır.
Katolikos, Doğu Hristiyanlığı geleneğine bağlı bazı kiliselerde kilisenin başında bulunan kişi için kullanılan unvandır. Unvan otosefale işaret eder bazı durumlarda özerk kilisenin başı için kullanılsa da bu durumda Patrik de yaygın biçimde kullanılır. Sözcük Antik Yunanca'daki καθ' ὅλου, κατά ve ὅλος sözcüklerinden türemiş olan καθολικός, 'tan gelir ve "tümü, evrenseli, geneli ilgilendiren" anlamındadır. İlk kullanımı Roma İmparatorluğu'ndaki finansal ya da sivil ofislerdir. Katolik Kilisesi'nin adı da buradan gelir.
Meryem'in Göğe Alınışı, Katolik Kilisesi'ndeki dört adet meryemî(marian) dogmadan birisidir. Meryem Ana'nın dünyevi hayatının sonundan bahseden bilinen ilk yazılı kaynak üçüncü yahut ikinci yüzyıl tarihli Liber Requiei Mariae isimli apokrif eserdir. Göğe Alınış inancına göre dünyadaki hayatının sonunda Meryem Ana, Tanrı tarafından göğe alınmıştır. Katolik doktrini göğe alınış sırasında Meryem'in bedenen sağ mı yahut ölü mü olduğu hususunda nihai bir hükümde bulunmaktan imtina etmekte olup iki görüşü de tutmak mümkündür. Göğe Alınış yortusu Katolik Kilisesi'nde 15 Ağustos'ta kutlanmaktadır. Dogma olmasa dahi benzer şekilde Ortodoks kiliselerinde, özellikle Süryani Ortodoks Kilisesi'nde yaygın olarak inanılan, Katolik Kilisesi'ndeki Göğe Alınış'a tekabül eden Meryem'in Uykuya Dalışı inancı mevcuttur. Uykuya Dalış inancına göre Meryem Ana dünyevi hayatının sonunda acı çekmeden, manevi huzur halinde vefat etmiş, üç gün akabinde göğe alınmıştır. Rus, Sırp, Gürcü ve Kıptî Ortodoks kiliseleri Meryem'in göğe kabulünü Jülyen Takviminde 15 Ağustos'a düşen Miladi 28 Ağustos tarihinde kutlarlar. İskenderiye Kıptî Kilisesi ise 29 Ağustos'u bayram olarak kutlar.
Oryantal Ortodoksluk Birinci İznik Konsili, Birinci Konstantinopolis Konsili ve Birinci Efes Konsili'nden oluşan ilk üç ekümenik konsili tanıyan Ortodoks Doğu Hristiyan inancı. Dünya çapında yaklaşık 84 milyon inananı vardır.
Bizans Riti, Yunan Riti ya da Konstantinopolis Riti günümüzde Doğu Ortodoks Kilisesi ve Bizans Katolik Kiliseleri'nde uygulanmakta olan bir liturjik rit. Kısıtlı ölçüde de olsa Anglikan Komünyonu ve Lüteran kiliselerde de uygulanan rit bu mezheplerde özellikle Doğu Riti Anglikanizmi Toplumu ve Ukrayna Lüteran Kilisesi'nde benimsenmiştir. 3. yüzyılda Konstantinopolis'te uygulanmaya başlayan rit bugün dünyada Roma Riti'nden sonra en çok uygulanan ikinci rittir.
Kartli Gürcistan'ın başkenti Tiflis'in bulunduğu, Mtkvari (Kura) nehrinin geçtiği, Gürcistan'ın orta-doğu bölgesinde tarihi bir bölgedir. Klasik yazarlar tarafından İberya olarak bilinen Kartli, Orta Çağ'da Gürcülerin etnik ve politik güçlenmesinde önemli bir rol oynadı. Kartli'nin kesin olarak tanımlanmış sınırları yoktu ve tarih boyunca önemli ölçüde değişti. 15. yüzyılda Gürcistan Krallığı'nın bölünmesinden sonra, başkenti Tiflis olan Kartli, ayrı bir krallık oldu. Kartli'nin tarihi toprakları şu anda Gürcistan'ın çeşitli idari bölgeleri arasında bölünmüştür.
Gürcistan'da din, günümüzde nüfusun %83.4'ünü oluşturan Gürcü Ortodoks Kilisesi'ne bağlı geniş kesim, Ortodoks Hristiyanlığı uygular. Yaklaşık %1'lik kesim Rus Ortodoks Kilisesi'ne bağlıyken, nüfusun yaklaşık %2.9'u Ermeni Apostolik Kilisesi'ni takip ediyor ve bunların neredeyse tamamı etnik Ermeniler'den oluşuyor. Müslümanlar nüfusun %10.7'sini oluşturur ve çoğunlukla Acara ve Kvemo Kartli bölgelerinde ve Tiflis'te bir azınlık olarak bulunurlar. Ermeni ve Latin kiliselerinin katolikleri, nüfusun yaklaşık %0,8'ini oluşturuyorlar ve çoğunlukla Gürcistan'ın güneyinde ve Tiflis'te az sayıdadırlar. Tiflis'te iki sinagogun hizmet ettiği bir Yahudi cemaati de var.
Qarapi Aziz Yorgi Kilisesi Gürcistan'ın Eski Tiflis bölgesindeki Narikala katedralinin dibinde yer alan bir 18. yüzyıl kilisesidir. Kilise tek katlıdır ve 1753 yılında inşa edilmiştir. Gürcü Ortodoks Kilisesi, Aziz Kral Vahtang Gorgasali döneminde inşa edilmiş eski bir Gürcü kilisesinin bulunduğu yere inşa edilmiştir. Kilise, Ermeni tüccar Petros Zohrabian ve eşi Lolita'nın ve 1735'te yaptıkları yardımlarla yeniden inşa edildi. Kilise, Gürcü-Ermeni dostluğu ve işbirliğinin en önemli örneklerinden biridir.
Doğu Ortodoks Hristiyanlığı bugün Türkiye'de sadece bir azınlığın dinidir. Günümüzde Türkiye'yi oluşturan bölge Bizans mirasının merkezi bir parçası olduğundan, bir zamanlar Bizans İmparatorluğu döneminde baskın dindi. Bugün, nüfusun yüzde birinin onda birinden azı Ortodoks Hristiyanlardır. Antakya'nın da içinde bulunduğu İstanbul ve Hatay illeri, bu bölgelerde azınlık olmalarına rağmen nispeten yoğun Hristiyan nüfusa sahip Türkiye'deki Hristiyanlığın ana merkezleridir. Türkiye'de mevcut olan Ortodoks Hristiyanlığın geleneksel çeşidi, esas olarak Rum Ortodoks Kilisesi'ne odaklanan Doğu Ortodoks koludur.
