İçeriğe atla

Güney Han

Güney Han
大越 / 大漢
Büyük Yue / Büyük Han
917-971
BaşkentPanyu
Yaygın dil(ler)Middle Chinese
HükûmetMonarşi
İmparator 
• 917-941
Liu Yan
• 941-943
Liu Fen
• 943-958
Liu Cheng
• 958-971
Liu Chang
Tarihçe 
• Kuruluşu
917
• "Yue" olan isim "Han" olarak değiştirildi
918
• Dağılışı
971
Öncüller
Ardıllar
Nanhai Devleti
Song Hanedanı
Çin tarihi
Çin Tarihi
Çin Tarihi

Güney Han (basitleştirilmiş Çince: 南汉; geleneksel Çince: 南漢; pinyin: Nán Hàn) Beş Hanedan On Krallık döneminde (907-960) Çin'in güney kıyılarında 917'den 971'e kadar varlığını sürdürmüş bir krallıktır. Krallık, bugün Guangzhou olarak adlandırılan başkenti Hing Wong Fu'yu (興王府) fazlasıyla genişletmişti. Diğer Çin krallıklarına ek olarak Güney Han konumu sebebiyle güneyde yaşayan Vietnam halkı (geleneksel Çince: 越) ile de ilişki geliştirmişti.

Güney Han'ın kuruluşu

Liu Yin, 905'te Tang hanedanı tarafından bölgesel yönetici ve komutan olarak görevlendirildi. Tang iki yıl sonra düştüğünde Liu diğer güneyli liderlerin yaptığı gibi kendisini yeni bir krallığın kurucusu olarak ilan etmedi. O yalnızca 909'da Nanping Prensi unvanını devraldı.

911'de Liu Yin'in kardeşi Liu Yan, kardeşi öldükten sonra kendisini Nanhai Kralı olarak ilan etti. Altı yıl sonra başlangıçta "Büyük Yue" veya "Büyük Viet" (大越) adını verdiği yeni bir krallık kurduğunu ilan etti, ancak bir yıl sonra krallığın adını Güney Han olarak değiştirdi. Soyadı Liu (劉) aynı zamanda Han Hanedanının da imparatorluk soyadı olan Liu Yan bu ünlü hanedanın mirasçısı olduğunu iddia etti. Krallık Çin tarihinde genellikle Güney Han Hanedanı olarak anılır.

Bölgesel genişleme

Başkenti Guangzhou ile birlikte krallığın toprakları Guangdong, Guangxi, Hanoi ve Hainan Adası'nın kıyı kesimlerini kapsıyordu. Min, Chu ve Güney Tang ile sınırları olan krallığın aynı zamanda Çinli olamayan Dali ve Champa (şimdiki Hue) Krallıkları ile de sınırları vardı. 945 ve 951'de Güney Tang sırasıyla Min ve Chu'yu fethedince Güney Han'ın kuzeydeki bütün sınırları Güney Tang'ın eline geçti.

Güney Han'ın yıkılışı

Beş Hanedan 960'ta, Song Hanedanı'nın Hou Çov'un (veya Sonraki Çov) yerini almasıyla sona erdi. Yeni Song hükümdarları da kendilerini Sonraki Çov'un harekete geçirdiği birleşme sürecini devam ettirmeye adadılar. 960'lar ve 970'ler boyunca Song, 971'de Güney Han hanedanını kendi hakimiyetine alıncaya kadar güneydeki etkisini artırdı.

Hükümdarları

Güney Han Krallığı'ndaki hükümdarlar 917-971
Türbe adı (Miao Hao 廟號 miao4 hao4) Sonradan verilen ad (Shi Hao 諡號 ) Adı Taht süresi Dönemin adı (Nian Hao 年號) ve süresi
高祖 gao1 zu3 天皇大帝 tian1 huang2 da4 di4 劉巖 liu3 yan2, or Liu Yan|劉龑 liu3 yan3 after 926 917-941 Qianheng (乾亨 qian2 heng1) 917-925

Bailong (白龍 bai2 long2) 925-928
Dayou (大有 da4 you3) 928-941

Yok 殤帝 shang1 di4 劉玢 liu3 bin1 941-943 Guangtian (光天 guag1 tian1) 941-943
中宗 zhong1 zong1 Yok 劉晟 liu3 cheng2 943-958 Yingqian (應乾 ying4 qian2) 943

Qianhe (乾和 qian4 he2) 943-958

後主 hou4 zhu3 Yok 劉鋹 liu3 chang3 958-971 Dabao (大寶 da4 bao3) 958-971

Kaynakça

  • Mote, F.W. (1999). Imperial China (900-1800). Harvard Üniversitesi Press. ss. 11, 15. ISBN 0-674-01212-7. 
  • Schafer, Edward H. "The History of the Empire of Southern Han: According to Chapter 65 of the Wu-tai-shih of Ou-yang Hsiu", Zinbun-kagaku-kenkyusyo (ed.), Silver Jubilee Volume of the Zinbun-kagaku-kenkyusyo. Kyoto, Kyoto Üniversitesi, 1954.
  • Tarling, Nicholas, (Ed.) (1999). The Cambridge History of Southeast Asia (Volume One, Part One): From early times to c. 1500. Cambridge University Press. s. 139. ISBN 0-521-66369-5. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Tang Hanedanı</span> 618-907 yılları arasında Çinde hüküm sürmüş bir hanedanlık

Tang Hanedanı, Sui Hanedanı'nın ardından Çin'e hüküm sürmüş hanedandır. 618'de Li Shimin, Sui Hanedanı'nı devirerek Tang Hanedanı'nı kurdu. Li Shimin daha çok Tang Hanedanı'nın kurucusu İmparator Taizong olarak bilinir. Çin imparatorlarının en ünlülerinden biridir. Tang Hanedanı döneminde Çin'in komşularının üzerinde çok büyük etkisi vardı ve birçok komşu krallıkları vergiye bağlamıştı. Bununla birlikte Göktürk Kağanlığı 659 yılında, İkinci Doğu Göktürk Kağanlığı ise 744 yılında Tang Hanedanı'nın egemenliği altına girmiştir. Yaklaşık 300 yıl yönetimde kalan Tang Hanedanı zamanında Han Hanedanı'ndan bile daha parlak bir dönem yaşandı. Bu dönemde imparatorluk toprakları genişletildi; değişik ırk, kültür ve dinlerden halklarla ilişkiler kuruldu ve sonradan Batılı toplumları şaşkınlığa uğratacak bir yönetim sistemi kuruldu. Bazı kaynaklarda Tang Hanedanı'nın Çinleşmiş Türk-Tabgaç kökenli olduğu geçmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Mançurya</span> Doğu Asyadaki coğrafi bir bölge

Mançurya, Doğu Asya'da bugünkü Çin'in kuzeydoğu bölgesi ve Rusya'nın Primorski bölgesini kapsayan tarihî bir bölge.

<span class="mw-page-title-main">Kin Hanedanı (1115-1234)</span>

Kin Hanedanı, Curçen Hanedanı olarak da bilinen hanedan, yaklaşık 500 yıl kadar önce Çin Hanedanı'nı kuran Mançuların, ataları olan Curçen'lerin, Vanyan kabilesi tarafından kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Yugurlar</span> Türk halkı

Yugurlar veya Sarı Uygurlar bir Türk etnik grubu ve Çin'in resmi olarak tanınan 56 etnik grubundan biridir, 2000 nüfus sayımına göre 16.719 kişilerdir. Yugurlar çoğunlukla Çin'in Kansu eyaletindeki Sünen Yugur Özerk bölgesinde yaşamaktadırlar. Çoğunlukla Tibet Budizmine inanmaktadırlar. Yugurların çoğu Türk dili, doğu eyaletlerinde ise Moğolca ve Çince konuşurlar.

<span class="mw-page-title-main">Song Hanedanı</span>

Song İmparatorluğu, Song Hanedanı ya da kısaca Song, 960'tan 1279'a kadar Çin'i yöneten hanedandır. Hanedan, Sonraki Zhou Hanedanı'nın verasetini gasp eden ve On Krallık'ın geri kalanını fetheden, Beş Hanedan On Krallık dönemini sona erdiren Taizu tarafından kuruldu. Song, kuzey Çin'deki çağdaş Liao, Batı Şia ve Kin hanedanlarıyla sık sık çatışırdı. Song, Kin Hanedanı'nın saldırılarının ardından Güney Çin'e çekildikten sonra sonunda Moğol İmparatorluğu'na bağlı Yuan Hanedanı tarafından fethedildi.

<span class="mw-page-title-main">Xia (16 Krallık)</span>

Tarih yazımında Hu Xia (胡夏), Kuzey Xia (北夏), Helian Xia (赫連夏) veya Büyük Xia (大夏) olarak bilinen Xia, Kuzey Çin'deki Beş Hu On Altı Krallık döneminde Tiefu hanedanına mensup Helian Bobo tarafından kurulan Hiung-nu kökenli bir hanedan devletiydi.

<span class="mw-page-title-main">Hou Han (5 Hanedan)</span>

Hou Han, Çin'de Beş Hanedan On Krallık döneminde Hou Jin'in Hitaylar tarafından yıkırıldıktan bir süre sonra, Hitayların kuzeye geri döndüğünde Hou Jin'ın Jiedushi Liu Zhiyuan tarafından kurulmuş bir devlettir.

<span class="mw-page-title-main">Beş Hu On Altı Krallık</span>

Beş Hu On Altı Krallık dönemi, Çin tarihinde 304'te Hun kökenli olan Liu Yuan 'ın Han Zhao’u kurmasıyla başlayarak Siyenpiler Toba kolundan gelen Kuzey Vey 'nin Kuzey Çin'i birleştirmesiyle biten bir dönem.

<span class="mw-page-title-main">Şatuo</span> Batı Göktürk Kağanlığı’nın İşbara Kağanının sülalesinden bir kol

Şatuo veya Şatuo Türkleri dokuzuncu yüzyılın sonlarından onuncu yüzyıla kadar Kuzey Çin siyasetini büyük ölçüde etkileyen bir Türk kabilesiydi. Beş Hanedan ve On Krallık döneminde beş hanedandan üçü, Hou Tang, Hou Jin ve Hou Han'ı ve on krallıktan biri olan Kuzey Han'ı kurdukları belirtiliyor. Şatuo Türklerinin kurduğu kısa ömürlü krallıklar daha sonra Song hanedanı tarafından fethedildi ve yoğun Çinli nüfusu nedeniyle tamamen asimile oldular.

<span class="mw-page-title-main">Beş Hanedan On Krallık</span>

Beş Hanedan On Krallık dönemi,, Çin tarihinde 907'de Zhu Quanzhong Tang Hanedanı 'ı yıkıp Hou Ling 'ı kurmasıyla başlayarak Hou Zhou hanedanının Dinqianduo dianjian (殿前都點檢 diàn qián dōu diǎn jiǎn: Hassa ordusu müfettişi) olan Zhao Kuangyin 'in Song Hanedanı ’ı kurup Çin'i birleştirmesiyle bitten dönemi.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Vey</span> Kuzey Çinde kurulmuş bir Türk devleti

Vey veya başka tarihsel kaynaklara göre
Kuzey Vey
Toba Vey
Yuan Vey olarak da bilinir. Hanedanlık, Siyenpiler'in Toba (Tabgaç) klanı tarafından kuruldu. Kuzey ve Güney hanedanları döneminde 386'dan 535'e kadar Kuzey Çin'i yöneten ilk hanedandır. "Siyasi kargaşa ve yoğun sosyal ve kültürel değişim çağının bir parçası" olarak tanımlanan Kuzey Vey hanedanı, özellikle 439'da Kuzey Çin'i birleştirmesi, kaotik On Altı Krallık dönemini sona erdirmesi ve 485'teki reformlarla kırsal alan üzerindeki emperyal kontrolü güçlendirmesiyle dikkat çekmektedir. Kuzey Vey, kendilerini Çin kültürünün gerçek savunucuları olarak gören Güney hanedanlarının yazarları tarafından "Örgülü Barbarlar" olarak anılıyordu.

<span class="mw-page-title-main">Güney-Kuzey Hanedanları</span>

Güney-Kuzey Hanedanları dönemi, Çin tarihinde 420'de Çin'in güneyinde Liu Song hanedanının Doğu Jin Hanedanı 'nın yerini almasıyla başlayarak 589'de Siyenpilerin (Sien-pi) Puliuru boyuna mensup olan Yang Jian 'nın Sui'yi kurmasına kadarki bir dönem. Güney ve kuzey kesimlerinde ayrı hanedanların bulunduğu için bu ad verilmiştir.

Yirmi Dört Tarih, MÖ 3000'den 17. yüzyılda Ming Hanedanı'na kadar uzanan bir dönemi kapsayan Çin resmi tarih kitaplarıdır. İlk olarak Han Hanedanı yetkilisi Sima Qian tarafından oluşturulmuş olup daha sonra Tang Hanedanı'ndan başlayarak her hanedan resmi kayıtları kullanarak selefinin tarihini yazmak için resmi bir büro kurmuştur. Tüm seri Qing Hanedanı döneminde sabitlenmiş ve düzenlenmiş olarak 3213 cilt ve yaklaşık 40 milyon kelime içerir ve Çin tarihinin ve kültürünün en önemli kaynaklarından biri olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Çin tarihi</span> ulusal tarih

Çin tarihi, yazılı kaynaklara göre 3500 yıldan fazla geriye uzanmakta olup yazılı Çin tarihi ise MÖ 1500'lerde Shang Hanedanı döneminden başlamaktadır. Çin binlerce yıllık tarihi ile dünyanın en eski medeniyetlerinden biri ve uygarlığın beşiği olarak kabul edilmektedir. Çin uzun tarihi boyunca değişimli olarak birleşik bir devlet olarak veya birçok devlet halinde parçalanmış olarak varlığını sürdürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Taizu (Song)</span>

İmparator Taizu veya asıl adıyla Zhao Kuangyin (趙匡胤), Çin'in Song Hanedanı'nın kurucusu ve ilk imparatorudur. Saltanatı MS 960'tan 976 yılında ölümüne kadar sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Güney Qi Hanedanı</span>

Güney Qi Hanedanı, Çin'in Güney-Kuzey Hanedanları döneminde MS 479-502 yılları arasında var olan bir devletti. Devlet, doğu ve güney Çin'de yer almakta olup güney hanedanlıklarının ikincisiydi.

<span class="mw-page-title-main">Altı Hanedan</span>

Altı Hanedan, MS 3. yüzyılın başlarından MS 6. yüzyılın sonlarına kadar var olan, Han yönetimindeki altı Çin hanedanı için ortak bir terimdir. Altı Hanedan dönemi, Batı Jin Hanedanı çöküşünden sonra kuzey Çin'de kaotik bir savaş dönemi olan 16 Krallık dönemiyle örtüşmekteydi. "Wei, Jin, Güney-Kuzey Hanedanları" (魏晉南北朝) terimi, Çinli tarihçiler tarafından Altı Hanedanın tarihsel dönemine atıfta bulunulurken de kullanılır, ancak her iki terim de aynı hanedanlara atıfta bulunmaz.

Beş Hanedanın Eski Tarihi, Kuzey Çin'in çoğunu kontrol eden Beş Hanedan dönemine odaklanan resmi bir tarih metniydi. Aynı zamanda, dönem boyunca diğer güney devletlerinin bazı tarihlerini de içermektedir. MS 960 yılında kurulan Song Hanedanı'nın ilk yirmi yılında hanedanın resmi bilgini Xue Juzheng tarafından derlenmiştir. Çin tarihi boyunca tanınan Yirmi Dört Tarih kaydından biridir.

<span class="mw-page-title-main">Li Cunxu</span>

Li Cunxu, Çin'de Beş Hanedan On Krallık döneminde Hou Tang'ın kurucusu ve ilk imparatorudur. Saltanatı MS 923'ten MS 926 yılında ölümüne kadar sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Güney Tang</span>

Güney Tang, 937-976 yılları arasında Çin'de Beş Hanedan On Krallık döneminde var olan bir devletti. Devlet, günümüz Çin'in güneyinde hüküm sürmekteydi ve kendisini Tang Hanedanı'nın halefi olarak nitelendirmekteydi.