İçeriğe atla

Gümülcineli İsmail Bey

Gümülcineli İsmail Bey
Osmanlı Hüdâvendigâr valisi
Görev süresi
1919-1919
Yerine geldiğiEbubekir Hâzım Tepeyran
Meclis-i Mebûsan
3. Dönem Mebusu
Görev süresi
17 Aralık 1908 - 18 Ocak 1912
Seçim bölgesi1908 – Gümülcine
Kişisel bilgiler
Doğum 22 Ocak 1885(1885-01-22)
Gümülcine, Osmanlı Devleti
Ölüm 22 Ağustos 1945 (60 yaşında)
Paris, Fransa
Partisi İttihat ve Terakki (1908)
Ahali Fırkası (1909)
Hürriyet ve İtilaf Fırkası (21 Kasım 1911)

Gümülcineli İsmail Bey (d. 22 Ocak 1885, Gümülcine - ö. 22 Ağustos 1945, Paris), Türk siyasetçi.

Hayatı

Erken dönem

İptidaî, rüştiye ve beş yıllık sancak idadîsi tahsilini Gümülcine'de yaptı. İdadî tahsilinin kalanını Edirne Leylî İdadîsi'nde tamamlayarak 1899'da mezun oldu. Mekteb-i Hukuk'tan 1904'te mezun oldu. Mezuniyet sonrasın Gümülcine'de dava vekilliği yaptı ve ziraat ile uğraştı. 1906-1907 yıllarında, İttihat ve Terakki Cemiyeti'ne katılarak cemiyetin bölgede yayılması için çalıştı. Jön Türk Devrimi (1908) sırasında İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin Gümülcine şubesi başkanıydı. Yapılacak seçimlere yirmi dört yaşında olduğu için kanunen mebus seçilmesi mümkün değildi. Bu nedenle yaşı sekiz yaş büyütüldü ve oybirliğiyle Gümülcine mebusu seçildi.[1]

Siyasi hayatı

Meclis-i Mebusan'da, Kanun-ı Esasi encümeninde üyelik; Layiha ve İstid'â Encümeni'ne başkanlık yaptı. Yine İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin de idare heyeti azalığı ve ikinci başkanlığını yaptı. 31 Mart Vakası akabinde teşkil edilen Encümen-i Fevkalâde'ye de üye seçildi. Berat Mebusu İsmail Kemal Bey'in hadisede dahli olmadığı görüşünü ileri sürerek masumiyeti vurgusunda bulundu. Yine Adana Olayları sebebiyle Divân-ı Harb-i Örfî tarafından verilen idam cezalarına da karşı çıktı. Bu ve benzeri hadiseler Gümülcineli İsmail Bey'in İttihat ve Terakki Cemiyeti'nden kopuş sürecini başlattı. Artık İttihat ve Terakki Cemiyeti'nin takip ettiği siyaseti sert bir şekilde eleştirmeye başlamıştı. 21 Şubat 1910'da İttihat ve Terakki Fırkası ikinci başkanıyken istifa etti ve mebus arkadaşlarıyla birlikte Ahali Fırkası'nın kurulmasına öncülük etti; sonra Fırkanın başkanlığını yaptı. Fırka başkanı olarak İttihatçılara yönelik sert eleştirilerini sürdürmeye devam etti. 21 Kasım 1911 kurulan Hürriyet ve İtilaf Fırkası'na fırkasıyla birlikte katıldı.[1]

1911'de Trablusgarp’ın işgali üzerine İbrahim Hakkı Paşa, Mahmud Şevket Paşa ve tüm İttihat ve Terakki destekli kabinelerin itham edilmesi teklifinde bulundu. 7 Haziran 1912'deki Hürriyet ve İtilaf Kongresi'nde kongre başkanlığına seçildi. İttihat ve Terakki destekli Mehmed Said Paşa'nın sadrazam olduğu hükûmetin düşmesi ile sonuçlanan Halâskâr Zâbitân müdahalesini destekleyen siyasetçiler arasında yer aldı. Bâb-ı Âli Baskını akabinde tutuklandı; ancak siyasetten uzak duracağına dair verdiği teminat üzerine serbest bırakıldı. Mahmud Şevket Paşa Hükûmeti kurulunca bu hükûmeti ortadan kaldırmak için Taklîb-i Hükûmet teşebbüsü içerisinde de yer aldı. Mahmut Şevket Paşa'nın öldürülmesi sonrasında gıyaben idamla cezalandırıldı. I. Dünya Savaşı sırasında Mısır'da el-Ahram, Selanik'te ise Beyanü'l Hak ve Mücahede gibi gazeteler çıkararak muhalefetini sürdürdü. Mondros Mütarekesi'nin imzası akabinde 24 Şubat 1919'da İstanbul'a döndü.[1]

Damat Ferit Paşa hükûmeti tarafından Bursa Valiliğine tayin edildi. Kurtuluş Savaşı başarıya ulaştıktan sonra Yüzellilikler listesine dahil edildi. 22 Ağustos 1945'te Paris'te öldü.[1]

Kaynakça

  1. ^ a b c d Polat, Hasan Ali; Akandere, Osman (2019). "Gümülcineli İsmail Bey'in Bursa Valiliği". Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi. XIX (39). ss. 510-512. 7 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Haziran 2021. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">V. Mehmed</span> 35. Osmanlı padişahı (1909–1918)

V. Mehmed ya da Mehmed Reşad, Osmanlı İmparatorluğu'nun 35. padişahı ve 114. İslam halifesi.

<span class="mw-page-title-main">Damad Ferid Paşa</span> 216. Osmanlı sadrazamı

Damad Mehmed Ferid Paşa, Osmanlı diplomatı ve devlet adamı. VI. Mehmed saltanatında 4 Mart 1919 - 30 Eylül 1919 ve 5 Nisan 1920 - 17 Ekim 1920 tarihleri arasında toplam bir yıl bir ay on beş gün sadrazamlık yapmıştır. Mustafa Kemal Paşa önderliğindeki ulusal kurtuluş hareketine muhalefetinden ötürü savaştan sonra Yüzellilikler listesine alınmış ve vatan haini ilan edilmiştir. 1922 yılında yurt dışına kaçmıştır.

<span class="mw-page-title-main">İkinci Meşrutiyet</span> Osmanlı Devletinde ikinci anayasal monarşi dönemi (1908–1920)

İkinci Meşrutiyet, Osmanlı Anayasası'nın, 30 yıl askıda kaldıktan sonra, 23 Temmuz 1908'de yeniden ilan edilmesiyle başlayan ve Mebuslar Meclisinin Sultan Vahdettin tarafından 11 Nisan 1920'de tasfiyesi ile sona eren dönemdir. Bu dönemde parlamenter demokrasi, seçim, siyasi parti, askerî darbe ve diktatörlük olgularıyla tanışılmış, iki büyük savaş yaşanmış ve imparatorluğun dağılmasına tanık olunmuştur.

Hürriyet ve İtilaf Fırkası, İkinci Meşrutiyet döneminde iktidardaki İttihat ve Terakki Cemiyeti'ne (İTC) karşı kurulmuş olan en önemli muhalefet partisidir. 1911-1913 arasındaki ilk etkinlik dönemi, 23 Ocak 1913'te İttihat ve Terakki'nin Bâb-ı Âli Baskını ile hükûmeti ele geçirmesiyle sona erdi. Mondros Mütarekesi'nden sonra Ocak 1919'da yeniden kurulan parti, ertesi yıl başlarında etkinliğini kaybetti.

<span class="mw-page-title-main">Bâb-ı Âli Baskını</span> 1913te hükûmet binası olan Bâb-ı Âlinin basılmasıyla yapılan askerî darbe

Bâb-ı Âli Baskını, Osmanlı İmparatorluğu'nda 23 Ocak 1913 günü Enver Bey ve Talat Bey'in önderlik ettiği bir grup İttihat ve Terakki üyesi tarafından hükûmet binası Bâb-ı Âli'nin basılmasıyla yapılan askerî darbedir. Bu baskın sırasında Harbiye Nazırı Nâzım Paşa öldürülmüş, Sadrazam Kâmil Paşa'ya zorla istifası imzalattırılmıştır. Darbe sonrasında Mahmud Şevket Paşa Hükûmeti kurulmuş ve İttihat ve Terakki Partisi yönetime hakim hale gelmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Mazhar Müfit Kansu</span> Türk siyasetçi

Ahmet Mazhar Kansu, Türk devlet adamı, vali, milletvekili ve yönetici.

<span class="mw-page-title-main">İttihat ve Terakki</span> Osmanlı İmparatorluğunda siyasal teşkilat

İttihat ve Terakki Cemiyeti, sonraları İttihat ve Terakki Fırkası, Osmanlı İmparatorluğu'nda İkinci Meşrutiyet'in ilanına önayak olup 1908-1918 yılları arasında faaliyet gösteren, 21 Mayıs 1889 tarihinde kurulmuş bir siyasal hareket ve siyasi partidir. Triumvira sistemi ile yönetilen bir meclis yapısında egemenlik sürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Doktor Nâzım</span> Türk doktor, siyasetçi ve bürokrat

Doktor Nâzım veya Selanikli Mehmed Nazım Bey, Türk siyasetçi, hekim, 22 Temmuz 1918-8 Ekim 1918 arası Maârif Nazırı ve 1915-16 dönemi Fenerbahçe SK fahri başkanı. İttihat Terakki Cemiyeti'nin kurucu liderlerinden ve Jön Türk Devrimi'nin öncü isimlerindendir. Askeri Tıbbiye'de okuduğu dönemlerde, daha sonrasında Osmanlı İmparatorluğu'nun bir dönemine hükmedecek İttihat Terakki Fırkası'nın ve Teşkîlât-ı Mahsûsa'nın kurulmasında, örgütlendirilmesinde ve Osmanlı toplumunda büyük bir dönüşüm sağlayan meşrutiyetin yeniden ilanında oldukça önemli rol almış birkaç yöneticisi arasındadır.

<span class="mw-page-title-main">Mehmet Sabri Toprak</span> Türk siyasetçi ve diplomat

Mehmet Sabri Toprak, Türk Bürokrat, eski Tarım Bakanı ve Fenerbahçe Spor Kulübü'nün 10. başkanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Şakir Kesebir</span> Türk politikacı

Mehmet Şakir Kesebir, Türk siyasetçi.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı Ahrar Fırkası</span> Osmanlı İmparatorluğunda siyasi parti

Osmanlı Ahrar Fırkası, Osmanlı İmparatorluğu'nun İkinci Meşrutiyet döneminde etkinlik gösteren siyasî parti.

<span class="mw-page-title-main">Mustafa Sabri Efendi</span> Osmanlı müderris, şeyhülislam

Mustafa Sabri Efendi, Osmanlı müderris, Meclis-i Mebusan mebusu, şeyhülislam.

Teceddüt Fırkası, I. Dünya Savaşı'ndan Osmanlı İmparatorluğu'nun mağlup olarak çıkması ve Mondros Ateşkes Anlaşması'nın imzalanması üzerine İttihat ve Terakki Fırkası'nın 1 Kasım 1918'de yaptığı son kongresinde kendisini feshederek 5 Kasım 1918 tarihinde kurduğu partidir.

Mutedil Hürriyetperveran Fırkası, İttihat ve Terakki Partisi'ne karşıt olan mebusların Meclis-i Mebûsan içinde başlattıkları yeni bir siyasal oluşumdur. Bu yeni oluşum, Kasım 1909'da Arap, Rum ve Arnavut mebuslar tarafından kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Süleyman Sudi Acarbay</span> Türk siyasetçi

Süleyman Sudi Acarbay, Türk siyasetçidir.

<span class="mw-page-title-main">Hacı Adil Arda</span> Osmanlı ve Türk siyasetçi

Hacı Mehmed Adil Arda, Osmanlı Devleti ve Türkiye Cumhuriyeti dönemlerinde önemli görevler üstlenmiş siyaset ve devlet adamı.

<span class="mw-page-title-main">Tahir Hayreddin Bey</span> Osmanlı ve Tunuslu siyasetçi

Tahir Hayreddin Bey,, Osmanlı ve Tunuslu gazeteci ve siyasetçi.

Hacı Ömer Feyzi Efendi, Son Osmanlı döneminde mebus ve müftü.

<span class="mw-page-title-main">1912 Osmanlı genel seçimleri</span> Meclis-i Mebusan 4. dönem milletvekillerini belirleyen seçim

1912 Osmanlı genel seçimleri, II. Meşrutiyet döneminin ikinci Meclis-i Mebûsan'ı padişahın birincisini 18 Ocak 1912'de feshetmesi ve yapılan seçimlerdir.

Miralay Sadık Bey (1860-1940), son Osmanlı döneminde asker ve siyaset adamı.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.