Gümerdiğin, Şabanözü

Gümerdiğin, Şabanözü, Çankırı
Bilgiler
Koordinatları :	40.4500N, 33.2667E
Alan :	km²
Nüfus :	1161
Nüfus Yoğunluğu :	/km²
Rakım :	1000 mt.
Zaman dilimi :	UTC+02.00
Web Sitesi :	www.gumerdigin.bel.tr
Yönetim
Ülke :	Türkiye
İl :	Çankırı
İlçe :	Şabanözü
Bölge :	İç Anadolu Bölgesi
Belediye Başkanı :	Ramazan Çatalkaya

Gümerdiğin Çankırı ili Şabanözü ilçesine bağlı olan bir mahalledir. Ancak 2007 yılı sayımları sonucu nüfusu 2000 kişi altında olduğundan 2014 yılında Şabanözü'ne mahalle olarak bağlanmıştır.

Kasaba coğrafi şartların etkisiyle resmi işler dışında tamamen Ankara ile ilişkilidir. Tipik bir Anadolu kasabası olan Gümerdiğinde eğitim durumu oldukça yüksektir.

Belediye de şartlar dahilinde olabildiğince çeşitli hizmeti halka sunma uğraşındadır ve halen kasabada modern bir çevre düzenleme ve yol yapım çalışması devam etmektedir.

Gümerdiğin, Osmanlı döneminde Çankırı'ya bağlı bulunan Kalecik kazasına bağlı bir köydür. Osmanlı Tahrir Defterlerinde (438 Numaralı Muhasebe-i Vilayet-i Anadolu Defteri (937/1530) II. sayfa: 128) köyün adı "Kumar-Digini karyesi., Kal‘acık kazası.: 740" olarak geçmektedir. Kalecik kazasında ayrıca "Kumar-taş karyesi ve Kumarı karyesi" adında iki köy daha vardır. Tahrir defterlerine göre köy 1521 yılında 33 hane, 1578 yılında ise 70 hanedir. Gümerdiğin, 19. yüzyıl ortalarında Çankırı Sancağına bağlı Koru Pazarı adlı kazanın merkezi oldu. 1892 tarihli tahrir defterinde gümerdiğin 117 hane 419 erkek 378 kadın nüfusu var. Ayrıca kınıkhasan da ayrı olarak belirtilip 17 erkek 16 kadın nüfus yaşamaktadır

Gümerdiğin yöresi antik çağdan beri yerleşim yeri idi. Sırasıyla Hititler, Roma İmparatorluğu, Bizans İmparatorluğu hakimiyetinde kalan bölge; Selçuklu Devleti Anadolu'ya hakim olduktan sonra yöreye gelen Kumar Tigin adlı bir Selçuklu beyi tarafından kurulmuştur ve adı da buradan gelir. Daha sonra Candaroğulları Beyliği ve Osmanlı Devleti hakimiyetine giren Gümerdiğin, bu zamandan sonra hiç işgale uğramamıştır. Cumhuriyet Dönemi'nin ilk yıllarında Kalecik'e bağlı bir kaza olan Gümerdiğin, daha sonra Şabanözü'ne bağlanmış, nüfus artışı ile birlikte kasaba olmuş ve belediye teşkilatı kurulmuştur.2014 yılda nüfusu 2000 altında oldğundan şabanözü ne mahalle olarak bağlanmıştır

Gümerdiğin adı günümüze Kumar-Tigin / Humar-Tigin isminden bozularak gelmiştir. Ancak bu noktada Selçuklu Hanedanı ve Harzemşahlar dönemlerinde yaşamış bulunan Humar-Tigin adlı üç ayrı kişiyle ilgili olduğu bilinmekle birlikte hangisinin bu beldeye adını verdiği kesinlik kazanmamaktadır. Humar adının o dönemlerde çok yoğun olarak kullanıldığı da göz önüne alınırsa yukarıda geçen üç Humar Tigin'den farklı bir bey de olabiliceği uzak bir olasılık değildir. Her iki durumda da adının kökeni Humar Tigin'den geldiği kesindir. Moğol istilasına kadar geçen dönemde Türklerde bu adın çok yaygın olarak kullanıldığı da değişik tarihi kaynaklarca da doğrulanmaktadır.

Kasabada ilk ve ortaokul bulunmaktadır. Okul müdürü Erdal Alaçam'dır.

Gümerdiğin'de okuma yazma seferberliği 1926 yılında halk mektebinde başlamıştır. Daha sonra Atatürk'ün direktifleriyle 1932 yılında çevre köylerin de katkısıyla bir adet okul binası ve beş adet lojman yapılmıştır. Bu bina ile birlikte kasabada beş sınıflı ilkokul eğitimi başlamıştır. Daha sonra 1 pansiyon ve iş atölyelerinin bulunduğu iki bina yapılarak 1948 yılında hizmete girmiştir. Öğrenci sayısının artmasıyla 1972 yılında şimdiki beş derslikli birinci kademe binası yapılmıştır. 1972-1973 öğretim yılında belediye hizmet binasında ortaokul eğitim-öğretimi de başlamıştır. 1980 yılında ilkokul yeni binasına taşındığından 1932 yılında yapılan kerpiç bina onarılarak 1983 yılında ortaokulun hizmetine sunulmuştur. 1992-1993 öğretim yılından itibaren okul ilköğretim okulu olarak eğitim-öğretime devam etmektedir. 1996 yılında yapımı tamamlanan iki katlı işlik binası 1999 yılında sınıf haline dönüştürülerek okul hizmetine sunulmuştur. Okulda 2005-2006 eğitim-öğretim yılında 60 kız 56 erkek olmak üzere toplam 116 öğrenci, anasınıfında ise 15 öğrenci bulunmaktadır. Öğretmen sayısı ise 8 kadrolu 3 sözleşmeli olmak üzere 12 kişidir.Ayrıca 1 hizmetli bulunmaktadır. Okuluda 18 bilgisayardan oluşan bilgi teknoloji sınıfı, fen bilgisi laboratuvarı okul kütüphanesi ve taşımalı sistemle Karahacı, Karamusa, Özbek ve Bulgurcu köyleri ile Yeşilöz mahallesi, Çakıreşme ve Dereyayla mezralarından gelen 65 öğrencinin yararlandığı yemekhane bulunmaktadır. Okuluda anasınıfı 2004-2005 öğretim yılında açılmış ve 15 öğrenciyle eğitim öğretime devam etmektedir.

Tarihten buğüne kadar kasabadan 1200 kadar öğretmen çıkmış ülkenin dört bir köşesinde eğitime hizmet vermişlerdir. Okuma yazma oranı %100 e yakındır.

Halk oldukça misafirperverdir.Tüm ahali sevecen ve dost canlısıdır. Köy ahalisinin tanımadıkları bir çocuğu görünce Gızım sen kimin gızısın ya da oğlum sen kimin oğlusun sorusunu sorması da köy de sıklıkla rastlanan bir durumdur.

Kasabanın kuzey yamacında çam tepesi adı verilen piknik ve mesire yeri mevcuttur. Bu tepede senelerce Sarı Kız adı altında bir efsane dolaşmış ancak bu vesileyle tepede hazine arayanların çabaları hep boşa çıkmıştır.

Gümerdiğinde iki tane sulama göleti bulunmaktadır. Bu göletlerdeki su miktarı kuraklığa bağlı olarak oldukça azalmış olsa da halen balık tutma ve etrafında piknik yapma amaçlı ziyaret edilebilir.

Kasabanın güneyinde Anayolun hemen alt tarafında birkaç kilometre uzanan içinden Sanı çayının da geçtiği Bük bulunur. Burada kasabalılara ait meyve bahçeleri ve çay kenarında uzanan yabani böğürtlen çalıları gezmeye değerdir.

Kasabada genellikle İç Anadolu Bölgesi yöresine ait yemekler yapılır. Çorba olarak ilk akla gelen Tarhana çorbasıdır. Bazı evlerde yalnızca bu çorba özellikle kış günleri her gün yenir. Bunun dışında kışın genelde kurufasulye yazın ise taze fasulye yemeği yenir. Bu konuda Ak guru, gök guru, dön geri şeklinde bir tekerleme de kasaba da bilinir.

Halk eskisi gibi olmasa da kendi ekmeğini kendisi yapma eğilimindedir. Ekmek olarak genelde Bazlama ve Şebit yapılır. Ayrıca daha özel günlerde Gözleme ve Cızlama da yapılır

Kasabada yenen meyveler ise daha çok yörede yetişen elma, erik ve armuttur.

• • Taranaşı
  • Malakhamırı
  • Dudmaç
  • Göölaşı
  • Sarmırsaklı gök domata
  • Yuvalak
  • Keşkek
  • Sütlaş
  • Gatıklaş
  • Yazma çöreği
  • Gatmerli
  • Kül çöreği
  • Höşmerim
  • Cılımbır
  • Haside
  • Cızlama
  • Toğukaşı
  • Dondurma Helva

Mahalle de sağlık ocağı faaldir. Ancak doktor yoktur, Sağlık Memuru, Hemşire vardır. Zaman zaman ebe de bulunur. Doktora ihtiyaç olduğunda hastalar yaklaşık 5 km uzaktaki Şabanözü'ne sevk edilir. Kasabada eczane yoktur. Bu ihtiyaç da Şabanözü ilçesinden karşılanır.

Kasabanın toprağında bir miktar asbest de bulunmaktadır. Bu durum ülke için ekonomik bir önem ifade etse de kasabada zaman zaman görülen erken akciğer kanseri vakalarının sebebi olması konusunda şüpheleri üzerinde toplamaktadır.^[1]

Kasaba Şabanözü'ne yaklaşık 5 kilometre mesafede ve güneybatısındadır. Gümerdiğin, Çankırı'nın ise 49 km güneybatısında bulunmaktadır. Gümerdiğin; 38. enlem ve 40,7. boylamları arasında yer almaktadır. Kuzeyinde yaşlı çam ormanının yer aldığı Çam tepesi, güneyinde Göçük sırtları, Değirmen gediği ile Çoraklık tepesi, doğusunda Arpa deresi sırtları batısında ise Akkaya meşelik tepesi ve Killik başı sırtları bulunmaktadır. Deniz seviyesinden yüksekliği 1000 metredir. Tarım yapılan arazilerdeki tek tük ağaç dışında genellikle yeşil alan azdır. Kasabanın güneyinden yaklaşık 2 km uzaktan Sanı çayı batı istikametinde geçer. Çayda balıkçılık yapılmaz.

Kasaba karasal iklim altında olsa da karadenize de fazla uzak olmadığından nadir de olsa bu iklimin etkileri görülür. Örnek olarak bir karadeniz bitkisi olan fındık gümerdiğinde yetişebilmektedir.

Kasabayı ise Türkiye'de Karadeniz iklimi etkisinden kuzeyindeki sıra dağlar korumaktadır.

İki adet DSİ ye ait sulama göleti mevcuttur. Gümerdiğin'de bulunan iki adet gölet sulama açısından ekonomik ve balıkçılık açısından turistik değere sahiptir. Belediye tarafından su bir gün öncesinden isim yazdırılarak, sırayla ve makul bir ücret karşılığı korucular kontrolünde verilir.

Kasabada genellikle buğday, fiğ,arpa, fasulye, nohut, elma, armut, erik, mısır gibi sebze ve meyve yetiştirilir. Buğday, fiğ ve arpa dışındaki ürünler genellikle satılmaz ve beslenme amaçlı olarak kasaba içinde değerlendirilir. Ancak ürünlerini perakende olarak ana yol üzerinde veya ilçe pazarında satan köylülere rastlamak da mümkündür.

Kasabada çok sayıda traktör ve zirai her çeşit tarım aleti bulunur.

Kasaba halkı tarım ile uğraşmakta aynı zamanda buralı emeklilerin yaşamak için tercih ettikleri yerdir.

Kasaba da iki adet market vardır.

Kasabada ev yaptırmak isteyenler için usta ve işçi temini zor da olsa mümkündür. Ancak malzeme için kasaba dışına çıkmak gerekir.

Kasabada değirmen vardır. 1950'li yıllardan beri kullanılan ancak yeterli verim alınamayan ve bir rivayete göre bir ucu Zonguldak bir ucu Çoruma kadar uzanan geniş bir havzaya sahip kömür ocağı mevcut ancak yeterli performans alınamamıştır.

Gümerdiğin'in nüfusu yıllara göre aşağıdaki gibi gerçekleşmiştir;

Gümerdiğin'de 1965 yılı genel nüfus sayım sonuçlarında nüfusun 2000'i geçmesi üzerine 26 Kasım 1966 tarihinde belediye teşkilatı kurulmuştur.^[2] 7 Mart 1967 yılında seçilen ilk belediye başkanı Gani Bayramoğlu'dur. (d.1917-ö.2003) Halen kullanılan belediye hizmet binası 1969 yılında yapılmıştır.

• Geçmiş Belediye başkanları, bağlı olduğu siyasi partiler ve yerel seçimlerde aldıkları oy yüzdeleri şöyledir:

• Nemben = Nereden bileyim ben
• Bıldır = Geçen sene
• Bacagaşı = Dışarıda bulunan şömine şeklinde ancak zeminde bulunan ocağın rafı
• Zahar= Zira
• Yağlaaç = Gözleme yağlanan ucunda bez parçası ekli çubuk
• Bazlama = Bazlama
• Şebit = İnce yufka ekmeği
• Mıska = İçine malzeme koyulup fırında kızartılan şebit ekmeği
• Ak pakla = Kuru fasulye
• Gök pakla = Taze fasulye
• Gumpiri = Patates
• Domata = Domates
• Goltuudolasıca = ??? (beddua)
• Gıran giresice = (beddua)
• Gaş = Toprak binaların yine topraktan yapılma çatısı
• Goruma = Koruculuk teşkilatı
• Savak = Su arklarından her tarlaya geçiş ağzı
• Canavar = Domuz,Kurt
• Azırtmaç = Bir çeşit öcü
• Zabalayın = Sabahleyin
• İlkyazın = İlkbahar
• Reis = Belediye başkanı
• Çörte = Çatıların yan tarafındaki su toplama oluklarının ucunda suyun atılmasını sağlayan boru
• Sayıgamına=Gerçek herhalde
• Nangısı=hangisi
• Harpışmak=Çocukların kendi aralarında şımarması kavga etmesi
• Bimağfir=Bir süre
• Garipisimek=Özlemek
• Enyang oldum=Çok şaşırdım
• Yoniğne=Yorgan iğnesi
• Ca=Torba
• Denk=Hasır torba
• İmomen=Genel olarak
• Zabah güzündür=Sabahtan beri
• Seem=Pay,hisse
• Halbukusa=halbuki
• Zırav gibi=Çok güçlü heybetli
• Usta,dipbaz=Çok açık gözlü
• Yırtlaşık=Şımarık
• Sorutmak=Ayakta durmak
• Çöödürmek=Çiş yapmak (çocuklarda)
• Yarmaça=İri balık
• dana kavak= orta yaşlı iri şımarık
• direkdeki adam= zayıf olan adam
• güzün= sonbahar
• kırangiresice=beddua←
• meğersimek= beğenmek(meğersimiyonmu= beğenmiyonmu)
• kırışıkalasıca= beddua
• anazıt= üç çubuklu tahta tarla aracı
• yangalak= tarlada buğday destelerinin biriktirilmesi
• donguzlaa= bağ korunağı (küçük bağ evi üstü açık / balkon)

• Şabanözü Milli Eğitim Müdürlüğü Web Sitesi^[]
• Barthold, V.V., Mogol istilasına kadar TÜRKİSTAN, haz:Hakkı D. Yıldız, İstanbul-1981

• Belediye ve yerel seçim bilgileri^[]
• Beldenin web sitesi - gumerdigin.bel.tr
• Uydu ve harita görüntüleri 5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.