İçeriğe atla

Gülşat Aygen

Gulsat Aygen
MilliyetTürk
MeslekAkademisyen, Dilbilimci

Gülşat Aygen, Türkiye'de doğmuş bir dilbilimci, eğitimci, yazar, editör ve çevirmendir. Dr. Aygen'in araştırma gündemi, hem kuramsal hem de uygulamalı dilbilimi, biçim-sözdizimini, dil eğitimini ve ana dili Türkçe başta olmak üzere birçok Türk dilini kapsar.[1][2][3][4][5] Halen Northern Illinois Üniversitesi'nde dilbilim alanında seçkin bir öğretim profesörüdür.[6]

Dr. Aygen sahip olduğu entelektüel ilgi alanları sayesinde, İngilizceden Türkçeye düzinelerce makaleyi ve bir kitabı çevirmiş ve çevrilmiş birçok kitabın editörlüğünü yapmıştır[7][8][9][10] Eski Osmanlı elyazmalarını da yazıya dökmüş ve derlemiştir. Çevirisini yaptığı Elias Canetti'nin Crowds and Power adlı eserinin sekizinci baskısı 1998'de yayınlandı.[11]

Sosyal medyanın dili de dahil olmak üzere dilbilimle ilgili birçok konuda kendisiyle röportaj yapılmıştır,[12][13] Kürtçe gibi miras dillerin önemi ve yararları, siyasi söylemdeki bazı kelimelerin sözlük özellikleri ve dil edinimi gibi konular da bu bağlamda sayılabilir.

Araştırma gündemi

Dr. Aygen, dünya dillerindeki tümce mimarisine ilişkin sonluluk, durum ve anlaşmanın yanı sıra indirgenmiş bağıl tümcelerin ve gömülü tümcelerin yapısı, özgüllük, karıştırma, kopula gibi teorik dilbilim konularında,yoğun bir şekilde çalışmıştır.[14][15]

Uygulamalı dilbilim ve dil eğitiminde, yalnızca her seviyeden dil öğrenenlerin İngilizce kullanımlarını geliştirmelerine ve iyileştirmelerine yardımcı olmak için değil, aynı zamanda bu dil kullanıcılarının dilin arkasındaki daha derin yapıları anlamalarına basit ezbere başvurmadan yardımcı olmak için tasarlanmış İngilizce dilbilgisine tanımlayıcı bir dilbilim yaklaşımı geliştirdi.

English Grammar: a betimleyici dilbilim yaklaşımı adlı kitabında, betimleyici dilbilimin dilbilimsel araçlarını kullanarak kuralcı dilbilgisinin yeniden analiz edilebileceği yeni bir çerçeve geliştirerek betimleyici ve kuralcı dilbilgisi arasındaki çelişkiye odaklandı. Bu yaklaşım, anadili İngilizce olan veya anadili İngilizce olmayan kişilere İngilizce dilbilgisi öğretmek için benimsenmiştir. Aynı yaklaşım, İngilizcenin yazma gibi farklı yönlerini öğretmek için de benimsenmiştir.[16] Sözcük Seçimi Hataları: Betimleyici bir dilbilim yaklaşımında, bu betimleyici dilbilim yaklaşımı, dil öğrenenlerin sözcük seçimlerini gerçek bir betimleyici dilbilim düzeyinde anlamalarını sağlayarak uygulanır.

Dr. Aygen, İngilizce dışındaki dillerde de Türkçenin ikinci dil olarak öğretimi ve[17] İngilizcenin ikinci dil olarak öğretilmesi konusunda çalışmalar yaptı. Kürtçenin ikinci dil olarak öğretimi konusunda da konuşmalar yaptı. Ayrıca Kurmanci Kürtçesi ve Kirmancki/Zazaki Kürtçesi referans dilbilgisi yazmıştır.[18][19]

Toplumdilbilim alanında Kapalıçarşı dilleri[20] ve medya çalışmalarında bağlamında Frasier dizisinin söz dizimi üzerine çalıştı.[21]

Aynı zamanda agramatik afazinin morfosentaksı Afazi,[22][23][24] nöroloji ve sinirbilim tarihi üzerine ortak yazarlı bir çalışması da vardır.

Eğitim

Dr. Aygen, Harvard ve MIT'de (1998–2002) lisans sonrası eğitimler aldıktan sonra, Harvard Üniversitesi'nden dilbilim alanında doktora derecesi aldı. Resmi danışmanları Harvard'dan Jim CT Huang ve MIT'den Shigeru Miyagawa iken, Noam Chomsky de gayri resmi danışmanıydı[25]

Amerikan Kız Akademisi, İstanbul, Türkiye (1970–1977)

Cerrahpaşa Tıp Fakültesi, İstanbul, Türkiye (1977–1981)

Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul, Türkiye (Lisans,1996/MA, 1998)

Harvard Üniversitesi (Doktora, 2002)

Kaynakça

  1. ^ "MITWPL catalog". mitwpl.mit.edu. 9 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2019. 
  2. ^ "Gulsat Aygen | Northern Illinois University - Academia.edu". niu.academia.edu. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2019. 
  3. ^ "Are there "Non-Restrictive" Prerelatives in Turkish". www.academia.edu (İngilizce). 22 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2019. 
  4. ^ Aygen. "REDUCED OBJECT RELATIVES AND THE LOCATION OF AGREEMENT". California Linguistic Notes XXXII. 1-39. (İngilizce). 
  5. ^ Aygen. "California Linguistic Notes Volume XXXVI No. 1 Spring 2011". Reduced Relatives and the Location of Agreement. California Linguistic Notes 36:1. 1-30. (İngilizce). 
  6. ^ "Presidential Teaching Professors - NIU - Office of the President". Northern Illinois University (İngilizce). 10 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2019. 
  7. ^ Chomsky on Anarchism/Anarşizm Üzerine. Noam Chomsky. İstanbul: Agora Publishing. 2013. 
  8. ^ Camera Politic: the politics and ideology of contemporary Hollywood Film/Politik Kamera: Çağdaş Hollywood Sinemasının Ideolojisi ve Politikası (2nd ed.) Michael Ryan. İstanbul: Ayrıntı Publications. 2010. 
  9. ^ Crash/Çarpışma. James Graham Ballard. İstanbul: Ayrıntı Publications Literature Series. 1997. 
  10. ^ Popular Cultures Rock Music, Sport and the Politics of Pleasure/ Popüler Kültürler Rock ve Sporda Haz Politikaları. David Rowe. Ayrıntı Publications. 1996. 
  11. ^ Kitle ve İktidar. 2 Şubat 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2022. 
  12. ^ BENİM ADIM HIDIR - SOSYAL MEDYANIN DİLİ (İngilizce), 22 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 1 Ağustos 2019 
  13. ^ "ÇANAK ANTEN". canakanten.blogspot.com. 16 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2019. 
  14. ^ Aygen. "Copular Structres as (non)phases". Ankara Papers in Turkish and Turkic Linguistics, Turcologica 113 (İngilizce). 
  15. ^ Aygen. "Aygen-The Copula" (İngilizce). 22 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2022. 
  16. ^ "Word Choice Errors: A Descriptive Linguistics Approach, 1st Edition (Paperback) - Routledge". Routledge.com (İngilizce). 22 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2019. 
  17. ^ Aygen. "Aygen. Some linguistics issues in Turkish textbooks". Dil Ve Edebiyat Dergisi/Journal of Language and Literature, 9:1 (İngilizce). 
  18. ^ Zazaki/Kirmancki Kurdish. Languages of the World/Materials 479. München: Lincom Europa. 2010. 
  19. ^ Kurmanjî Kurdish. Languages of the World/Materials 468. München. 2007. 
  20. ^ "Languages of Kapalıçarşı/ the Grand Bazaar". www.academia.edu (İngilizce). 22 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2019. 
  21. ^ "2016. "Syntax in Seattle" in Watching TV with a Linguist". www.academia.edu (İngilizce). 22 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2019. 
  22. ^ Bastiaanse (2008). "The production of Turkish relative clauses in agrammatism: Verb inflection and constituent order". Brain and Language (İngilizce). 105 (3): 149-160. doi:10.1016/j.bandl.2007.11.001. ISSN 0093-934X. PMID 18076978. 
  23. ^ Duman. "Object scrambling and finiteness in Turkish agrammatic production". Brain and Language (İngilizce). 
  24. ^ Aygen. "Object scrambling and finiteness in Turkish agrammatic production". Journal of Neurolinguistics (İngilizce). 22 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mart 2022. 
  25. ^ "From tortured prisoner to Harvard graduate". National Catholic Reporter (İngilizce). 24 Mart 2015. 27 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ağustos 2019. 

Konuyla ilgili yayınlar

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Noam Chomsky</span> Amerikalı filozof ve dil bilimci

Avram Noam Chomsky (,

<span class="mw-page-title-main">Dilbilim</span> insan dilinin araştırılması

Dilbilim, dil bilimi, lengüistik ya da lisaniyat; dilleri dilbilgisi, söz dizimi (sentaks), ses bilgisi (fonetik), ses bilimi (fonoloji), biçimbilim (morfoloji) ve edimbilim (pragmatik) gibi çeşitli yönlerden yapısal, anlamsal ve bildirişimin çıkış bağlamını temel alarak sözlerin gönderimlerini ve iletişimde dilin yaptırım gücünü inceleyen bilim dalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Massachusetts Teknoloji Enstitüsü</span> ABD, Massachusettste kurulu vakıf üniversitesi

Massachusetts Teknoloji Enstitüsü, Cambridge, Massachusetts'te bulunan özel bir araştırma üniversitesi. Enstitü, Charles Nehri boyunca bir milden (1,6 km) daha fazla, kentsel bir kampüse ve bir kara hibe, bir deniz hibe ve uzay hibesine sahiptir. Enstitü ayrıca MIT Lincoln Laboratuvarı, Bates Merkezi ve Haystack Gözlemevi gibi bir dizi büyük, kampüs dışı tesisin yanı sıra Broad ve Whitehead Enstitüleri gibi kendine bağlı laboratuvarları da içerir.

<span class="mw-page-title-main">Elias Canetti</span>

Elias Canetti, modernist romancı, oyun yazarı, anı ve kurgusal olmayan düzyazı yazarı. Eserlerini Almanca yazan Canetti, "geniş bir bakış açısı, fikir zenginliği ve sanatsal güç ile işaretlenmiş yazıları için" 1981 yılında Nobel Edebiyat Ödülü'nü kazandı.

Sözdizim, söz dizimi ya da Fransızcadan ödünçleme biçimiyle sentaks, doğal dillerdeki cümle kurma ilke ve kurallarını inceleyen ve bu dildeki cümlelerin esnekliğini inceleyen dilbilim dalıdır.
Eski Yunanca "birlikte düzenleme, dizme" anlamına gelen sentaks terimi dilbilimde, doğal dillerde nasıl cümle oluşturulacağına dair bir kurallar ve prensipler çalışmasıdır. Bir bilim dalına ait olmasına ek olarak “Modern İrlandacanın Sözdizimi"nde olduğu gibi, sözdizim terimi herhangi bireysel bir dilin cümle yapısına hâkim olan kurallara ve prensiplere de doğrudan ilgili olarak da kullanılır. Sözdizim, dilin yatay, yani satır şeklinde dizilen bir sistem olduğunu gösterir. Bu diziliş, sesten, morfemlere, morfemlerden daha büyük öbeklere dilin her seviyesinde mevcuttur. Sözdizimin yalnız cümle seviyesini gösteren bir terim olarak kullanılması doğru ama eksik bir kullanımdır.

<span class="mw-page-title-main">Steven Pinker</span> Kanadalı-Amerikalı bilişsel psikolog, psikodilbilimci, popüler bilim yazarı ve kamu aydını

Steven Arthur Pinker, Kanadalı-Amerikalı bilişsel psikolog, psikodilbilimci, popüler bilim yazarı ve kamu aydınıdır. Pinker, evrimsel psikolojinin ve işlemsel zihin teorisinin savunucusudur.

Üretici dil bilgisi, kuramsal dil biliminde sözdizimle ilgili belirli bir yaklaşımı ifade etmektedir. Bir dilin üretici dil bilgisi, o dildeki dilbilgisel cümle oluşturacak kelimelerin kombinasyonlarını veren dizileri tahmin etmeye çalışır. Üretici dil bilgisi yaklaşımlarının çoğu, bir cümlenin biçim bilgisel yapısını tahmin etmeye odaklanır.

<span class="mw-page-title-main">Dil ailesi</span> birbirleriyle bağlantılı dil topluluğu

Dil ailesi, birbiriyle aynı kökten gelen ve soysal açıdan akraba dil topluluğuna verilen ad. Aynı dil ailesine mensup dillerin, ortak bir proto dilden türediği kabul edilir. Ethnologue'a göre dünyada 7.000'i aşkın yaşayan dili kapsayan 142 farklı dil ailesi bulunmaktadır.

George Armitage Miller, bilişsel psikolojinin kurucularından Amerikalı psikolog. Dil psikolojisine ve bilişsel bilimlere yaptığı genel katkılarla da tanınmaktadır. Çevrimiçi kelime bağlantı veritabanı olan, WordNet 'in oluşturulması sürecini yönetmiştir. 20.yüzyılın en önemli psikologlarından birisi olarak kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Evrensel dilbilgisi</span>

Evrensel dilbilgisi kuramı Amerikalı dilbilimci ve filozof Noam Chomsky'ye atfedilen ve dilbilim çalışmalarını ilk ortaya atıldığı 1960'lardan bu yana ciddi biçimde etkilemiş bir kuramdır. En basit şekliyle ifade edilecek olursa evrensel dilbilgisi doğuştan getirilen ve bütün insan dillerinde ortak birtakım kuralların varlığını savunan bir kuramdır. Dolayısıyla evrensel dilbilgisi bütün özel dilbilgilerinin uyması gereken bir şema sağlar. Chomsky'ye göre evrensel dilbilgisi, hayvanların aksine insanın dil öğrenebilmesini sağlayan yetiyi açıklamak için öne sürülmüş ana kavramlardan biridir.

Bilişsel dilbilim, dili anlama, dil üretimi ve dil ediniminin bilişsel yönleriyle ilgilenen bir bilişsel bilim dalıdır. Bilişsel dilbilimin ana araştırma alanları arasında doğal dillerde kategorizasyon, sözdizimi ve anlambilim arasındaki arayüz, dilin deneyim ve algıdaki temeli ve dil ile düşünce arasındaki ilişki yer almaktadır. Dilin bilişle nasıl etkileşime girdiğini, dilin düşünceleri nasıl oluşturduğunu ve dilin zaman içindeki ortak zihniyetteki değişime paralel olarak evrimini açıklar.

Bilişsel dil bilgisi, Ronald Langacker tarafından geliştirilen ve dil bilgisi, anlambilim ve sözlükçenin ayrı süreçler olarak var olmadıklarını; aksine, bir süreklilik içinde var olduklarını varsaydığı dilde bilişsel bir yaklaşımdır. Dile dair bu yaklaşım, bilişsel dilbilimin ilk projelerinden birisidir. Bu yaklaşıma göre dil bilgisi, anlamdan bağımsız olarak çalışan bir biçimsel sistem değildir. Aksine, dil bilgisi kendi başına anlamlı ve anlambilimden ayrılmazdır.

Yönetim ve Bağlama bir sözdizim kuramı olup 1980'lerde esas olarak Noam Chomsky tarafından geliştirilen dönüşümsel dilbilgisi geleneğinde bir öbek yapılı dilbilgisidir. Bu kuram, önceki kuramların radikal olarak gözden geçirilmiş hâlidir ve daha sonra Yetinmeci Çizgi (1995) ve en sonuncusu Three Factors in Language Design (2005) olan önemli bazı makaleler adı altında gözden geçirilmiştir. Yönetim ve Bağlama kuramı üzerine Chomsky tarafından yazılmayan geniş bir literatür olmasına rağmen, Chomsky'nin makaleleri araştırma gündeminin belirlenmesinde temel oluşturmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Alice Harris (dilbilimci)</span>

Alice Carmichael Harris, Amerikalı dilbilimci. 2009'dan beri Massachusetts Amherst Üniversitesi'nde dilbilim profesörülüğü yapmaktadır.

İletişimsel yeterlilik, bir dil kullanıcısının sözdizimi, morfoloji, fonoloji ve benzerlerine ilişkin gramer bilgisini ve ayrıca ifadelerin nasıl ve ne zaman uygun şekilde kullanılacağına ilişkin sosyal bilgiyi kapsar.

Bilişsel devrim, 1950'lerde zihnin ve süreçlerinin disiplinler arası bir çalışması olarak başlayan entelektüel bir harekettir. Daha sonra toplu olarak bilişsel bilim olarak tanınmıştır. İlgili etkileşim alanları psikoloji, dilbilim, bilgisayar bilimi, antropoloji, sinirbilim ve felsefe alanları arasındadır. Kullanılan yaklaşımlar, o zamanın şartlarında geliştirilen yapay zeka, bilgisayar bilimi ve sinirbilim alanlarındadı. 1960'larda, Harvard Bilişsel Araştırmalar Merkezi ve California San Diego Üniversitesi'ndeki İnsan Bilgi İşleme Merkezi, bilişsel bilimin akademik çalışmasını geliştirmede etkili olmuştur. 1970'lerin başında, bilişsel hareket, psikolojik bir paradigma olarak davranışçılığı aşmıştı. Ayrıca, 1980'lerin başında bilişsel yaklaşım, psikoloji alanındaki çoğu dalda baskın araştırma sorgulama hattı haline gelmişti.

Dilbilim felsefesi, felsefi sorunların çoğunun ya da tamamının, dile daha yakından dikkat ederek, dili yeniden düzenleyerek ya da günlük konuşma dilini daha iyi anlayarak çözülebileceği görüşüdür. İlk konum ideal dil felsefesidir, öne çıkan örneklerden biri de mantıksal atomculuktur. İkincisi, gündelik dil felsefesinde savunulan görüştür.

Maria "Masha" Polinsky, teorik sözdizimi ve miras dillerinin incelenmesi alanında uzmanlaşmış Amerikalı dilbilimcidir. Sözdizimsel araştırmasındaki tekrarlayan kelime gövdeleri, uzun mesafeli dilbilgisel bağımlılıkları, denetim/yükseltmeyi ve ergatifliği içermektedir. Polinsky, sözdizimine yönelik mikro tipolojik yaklaşımın güçlü bir savunucusudur. Çukçice, birkaç Avustronezya dili, Maya dilleri ve Kafkas dilleri üzerinde kapsamlı birincil çalışmalar yapmıştır.

Aslı Özyürek bir dilbilimci, bilişsel bilimci ve psikologdur. Radboud Üniversitesi Nijmegen'de Dil Bilimleri Merkezi'nde ve Donders Beyin, Biliş ve Davranış Enstitüsü'nde profesördür. Ayrıca Max Planck Psikodilbilim Enstitüsü'nün Multimodal Dil Departmanı'nın yöneticiliğini yapmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Chomsky hiyerarşisi</span>

Biçimsel dil kuramı, bilgisayar bilimi ve dilbilimde Chomsky hiyerarşisi, biçimsel diller arasındaki ast-üst ilişkisini tanımlar. Biçimsel dilbilgisi (gramer) bir dilin alfabesinden seçilmiş harflerden oluşan sözcüklerin veya sözcükler seçilerek oluşturulmuş cümlelerin, dilin sözdizimine göre doğru olup olmadığını belirler. Dilbilimci Noam Chomsky, artan karmaşıklıkta 4 farklı biçimsel dilbilgisi sınıfının bulunduğunu kuramsal olarak açıklamıştır. Buna göre üst sınıflar, alt sınıfların özelliklerini taşıyan cümleler oluşturabilir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.