İçeriğe atla

Güldünya Tören

Güldünya Tören (1982; Budaklı, Güroymak, Bitlis - 26 Şubat 2004, İstanbul[1][2]), akrabası tarafından tecavüze uğrayıp hamile kaldığı için aile kararıyla öldürülen ve töre cinayetlerinin sembollerinden olan kadın.

Tecavüz ve öldürülmesi

Tecavüze uğrayıp sorumlusunun ortaya çıkması ile aşiret kararı verilip kuma olarak köyü terk etmesi istenir. Güldünya kabullenmez, bu arada tecavüz eden akrabası kaçar. İstanbul'a amcasının yanına yollanır. Güldünya, ölümünden altı ay önce abisinin öldürme girişiminden polise sığınarak kurtuldu. Yine köyünden tanıdığı ve Bitlis'te imamlık yapan arkadaşının babasının yanına gitti.[3] Çocuğu doğdu, evlatlık olarak verdi. Aşiretin ölüm kararı ile ağabeyleri tarafından bulunarak sokak ortasında vuruldu. Hastaneye kaldırılan Tören, on iki saat sonra hastaneye gelen kardeşi tarafından öldürüldü.[4]

Sonrası

Tecavüz eden akrabası Servet Taş 14 Ekim 2011'de sokak ortasında Güldünya'nın babası Şerif Tören tarafından kurşunlanarak öldürüldü.[3][5]

Güldünya'yı öldürdüğü için 23 yıl 4 ay hapis cezasına çarptırılan ve 8 yıldır cezaevinde olan kardeşi Ferit Tören de 29 Şubat 2012'de öldü. Ölüm nedeni kalp krizi olarak açıklandı.[6]

Baba Şerif Tören'in Servet Taş'ı öldürmesi ile ilgili dava iki aileyi birbirine düşürdü. Kartal Adliyesi 13. Ağır Ceza Mahkemesi'ndeki davada bıçak ve sopalarla kavga eden iki aileden 7'si ağır 30 kişi yaralandı.[3]

İki aile arasında süren kan davası, 6 Ocak 2013'te Zeytinburnu Yenidoğan Camii konferans salonunda yapılan barış yemeğiyle sona erdirildi. Sekiz yıldır süren kavganın sonunda iki aileyi barıştıran dört maddelik barış antlaşmasına göre "Bu dava yüzünden hiç kimse toprağını satmayacak, köyde kardeşçe yaşanacak, köyden çıkılması söz konusu olmayacak. Töre denilen kötü ve çirkin âdet terk edilecek.". İki ailenin bireyleri birbirlerine kesme şeker ikram etti. Kutsal kitapları altından da geçen aileler birbiriyle öpüşüp barış yemeği yedi.[7]

Güldünya'nın öldürüldükten 9 yıl sonra cenaze namazı kılındı, barış anlaşmasına imza atan aile büyükleri, kadınlara şiddet uygulamayacaklarını ve kız çocuklarının eğitimine önem vereceklerini taahhüt etti.[8]

Baba Şerif Tören'in davası sonuçlandı ve müebbet hapis cezasına çarptırıldı.[9]

Yansımaları

Güldünya Tören, Türkiye'de aile içi şiddet, tecavüz ve töre cinayeti konularında sık sık alıntılanan, tezlere konu olan ve sembol olarak adlandırılan bir isim oldu.

  • İnsan Hakları 2007 raporunda aile içi şiddet örneği olarak Güldünya Tören'in kardeşleri tarafından öldürülmesine yer verildi.[10]
  • Gürsel Yaktıl Oğuz, Toplumsal Yaşamda Kadın adlı tezinde örnek olay olarak Güldünya'nın hikâyesine yer verdi.[11]
  • Aylin Aslım, Güldünya isminde bir şarkı yaptı ve Gülyabani albümünde bu şarkıya yer verdi.
  • On üç kadın şarkıcı, aynı adlı bir albüm hazırlayarak aile içi şiddete dikkat çekti.[12] Bu albümde Aylin Aslım'ın şarkısını Sezen Aksu söyledi. 9 Mart 2009'da Aile İçi Şiddet Acil Yardım Hattı'nın kullanma bilincinin arttırılması için, “Güldünya Şarkıları” albümünün konseri, Tim Maslak Show Center'da gerçekleştirildi.[13] 8 Mart 2010'da bu kez erkek sanatçılar " sorunun sadece kadınları değil, toplumun tüm kesimlerini ilgilendiren ortak bir sorun olduğunu ve ancak birlikte mücadele edilirse çözüm bulunabileceğini " gösterebilmek için 2. Güldünya Konserini Lütfi Kırdar Anadolu Auditorium'da verdiler.[14][15]
  • Zülfü Livaneli, Güldünya isimli bir şarkı yaptı ve Hayata Dair albümünde bu şarkıya yer verdi.
  • Güldünya şiddet gören kadınlara dair bir diziye adını verdi.[16]
  • Nükhet Kardam, "Turkey's engagement with global women's human rights" adlı araştırmasında, Yıldız Yazıcıoğlu'nun Milliyet gazetesinde yayımlanan "Güldünya katliamında kadın tahriki var" yazısına yer verdi.[17]
  • Ankara Yenimahalle'de bir parka Güldünya'nın ismi verildi.[18]
  • Bitlis'te kurulan kadın derneği Güldünya'nın ismini aldı.[19][20]
  • Adını Güldünya Tören'den alan, (feminizm ve politika konuları yanında dünyadan kadın hareketi ve farklı feminizm deneyimleri, kadın biyografileri ve tanıklık derlemeleri ile kadın edebiyatçıların eserlerini ve kadın sanatçılar tarafından ya da onlara dair kitapları yayınlamak üzere) Güldünya Yayınları kuruldu.[21]

Kaynakça

  1. ^ "Töre infazı için hastane bastılar". 13 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2021. 
  2. ^ "İstanbul'da töre cinayeti". 13 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2021. 
  3. ^ a b c Aydemir, Ömer Faruk (1 Mart 2013). "Türkiye Güldünya'yı unutmayacak". haber. İHA. 26 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2015. Türkiye “Güldünya” ismini ilk kez 2004 yılında duydu. Akrabasının tecavüzüne uğradıktan aile kararı ile kardeşleri tarafından infaz edilen Güldünya Tören’in ölümü üzerinden tam 10 yıl geçti... 
  4. ^ "Güldünya göre göre soldu-Radikal". 7 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2011. 
  5. ^ "Güldünya'nın Çocuğunun Babası Öldürüldü-Bianet". 17 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2011. 
  6. ^ http://www.radikal.com.tr/Radikal.aspx?aType=RadikalDetayV3&ArticleID=1080299&CategoryID=77 2 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Güldünya'nın katili hapiste öldü
  7. ^ Deniz, Derin (7 Ocak 2013). "8 yıl sonra gelen Güldünya barışı". haber. Sabah. 9 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2015. Töre kurbanı Güldünya Tören ile kendisine tecavüz eden Servet Taş'ın aileleri Kuran'ın altından geçerek barıştı. Aileleri Siirt'in Kanaat önderlerinden Şıh Muiniddin Aydın buluşturdu 
  8. ^ Tamer, Meral (16 Ocak 2013). "Batman'a ilk AVM, ilk özel kolej geldi; peki ya Güldünya'lar?". "Ufuk Turu" köşeyazısı. Milliyet. s. 7. 26 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  9. ^ "Güldünya cinayet davasında karar". AA haberi. Hürriyet. 26 Aralık 2013. 3 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2015. Güldünya Tören'in çocuğunun babası Servet Taş'ı öldürdüğü iddia edilen Mehmet Şerif Tören ile cinayette kendisine yardım ettiği öne sürülen Şahin Ilık, müebbet hapis cezasına çarptırıldı. 
  10. ^ "Country Reports on Human Rights Practices for 2007-Államok. Egyesült, Congress". 7 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2011. 
  11. ^ "Toplumsal YaŞamda Kadin-Yard.Doç.Dr. Gürsel YAKTIL OĞUZ". 7 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2011. 
  12. ^ "13 ÜNLÜ KADIN, SESLERİNİ 'GÜLDÜNYA' İÇİN BİRLEŞTİRDİ-Aile içi şiddete son!". 15 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2011. 
  13. ^ "Güldünya Konseri". biletix sitesi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2011. []
  14. ^ "Güldünya Konseri 2". biletix sitesi. 7 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2011. 
  15. ^ "Erkek sanatçılardan "Güldünya" konseri". cnnturk.com sitesi. 10 Mart 2010. 7 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Kasım 2011. Aile içinde kötü muamele ve şiddete maruz kalan kadınlara hukuki, psikolojik ve güvenlikle ilgili destek sağlamak amacıyla 2 yıl önce hizmete açılan Acil Yardım Hattı'na maddi destek sağlamayı ve daha çok kadına ulaşabilmesi için farkındalık yaratmayı amaçlayan konserde, Türkiye'nin ünlü erkek sanatçıları sahne aldı. 
  16. ^ "Sanem Çelik, Güldünya dizisiyle geri döndü". 7 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2011. 
  17. ^ "Turkey's engagement with global women's human rights-Nüket Kardam". 7 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2011. 
  18. ^ "Yenimahalle Belediyesi tarafından 8 Mart Dünya Kadınlar Günü'nde Güldünya Parkı'nın açılışı yapıldı". 6 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2011. 
  19. ^ "KSGM STK'lar". 18 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2011. 
  20. ^ "Güldünya Kadın Derneği Açıldı". 7 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2011. 
  21. ^ "Güldünya yayınları hakkında". 1 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2015. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Barış Manço</span> Türk müzik sanatçısı (1943–1999)

Mehmet Barış Manço, Türk aranjör, şarkıcı, besteci, söz yazarı, televizyon programı yapımcısı ve sunucusu, köşe yazarı, ve kültür elçisidir. Türkiye'de rock müziğin öncülerinden, Anadolu rock türünün kurucuları arasında sayılır. Bestelediği 200'ün üzerindeki şarkısı, kendisine on iki altın ve bir platin albüm ve kaset ödülü kazandırdı. Şarkılarının bir bölümü daha sonra Arapça, Bulgarca, Felemenkçe, Almanca, Fransızca, İbranice, İngilizce, Japonca ve Yunanca olarak yorumlandı. Hazırladığı televizyon programları sayesinde dünyanın pek çok ülkesine gitmiş, bu nedenle "Barış Çelebi" olarak adlandırılmıştır. 1991'de "Türkiye Cumhuriyeti Devlet Sanatçısı" unvanına layık görülmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Şebnem Ferah</span> Türk şarkıcı

Şebnem Ferah, Türk rock müzik sanatçısı.

<span class="mw-page-title-main">Sezen Aksu</span> Türk müzik sanatçısı

Sezen Aksu, doğum adıyla Fatma Sezen Yıldırım,, Türk şarkıcı-şarkı yazarı ve yapımcı. Çıkış yaptığı 1970'lerin ortalarından itibaren şarkılarıyla etkili bir figür hâline gelerek Türk pop müziğine yön verdi. Şarkıcılığının yanı sıra yazıp bestelediği şarkıları başkalarına vermesi sayesinde söz yazarı ve besteci kimliğiyle de sık sık ön plana çıktı. Kendisine geri vokallik yapan birçok kişiyi destekleyerek bu kişilerin albümlerinin yapımcılığını üstlendi. Bu sayede 1990'lar boyunca ve 2000'lerin başında çeşitli isimlerin tanınmasına yardımcı oldu ve bu isimleri etkiledi.

<span class="mw-page-title-main">Ajda Pekkan</span> Türk şarkıcı

Ayşe Ajda Pekkan, Türk şarkıcı. 1970'lerden bu yana "Süperstar" lakabıyla anılan Pekkan, güçlü bir kadın figürü çizdiği şarkılarıyla Türk pop müziğinin öne çıkan isimlerinden biri hâline geldi. Güncel tuttuğu müzikal tarzı sayesinde 50 yılı aşkın bir süre popülerliğini korudu ve kendisinden sonra gelen birçok şarkıcıyı etkiledi.

<span class="mw-page-title-main">Funda Arar</span> Türk ses sanatçısı

Funda Arar, Türk pop müzik şarkıcısı. Bugüne kadar bir Altın Kelebek Ödülü ve bir Türkiye Video Müzik Ödülü dâhil olmak üzere çok sayıda ödül kazanmıştır.

Ayşegül Aldinç, Türk şarkıcı ve oyuncudur.

<span class="mw-page-title-main">Aile içi şiddet</span> Bir aile üyesinin; diğer veya eski üyesine fiziksel ya da psikolojik olarak hükmetmesi, zarar vermesi

Aile içi şiddet, bir aile üyesinin; diğer üyesi veya eski üyesine karşı fiziksel ya da psikolojik olarak hükmetme ya da zarar vermesidir.

Kan davası, aile bireyleri arasındaki ilişkilerin sıkı olduğu ve törelere önem verilen toplumlarda öç alma duygusundan kaynaklanan, misilleme biçiminde karşılıklı cinayetlerle süren aileler ve gruplar arası öldürme silsileleri durumu. Kan davasında silsileyi başlatan, farklı bir ifadeyle ilk katil kim olursa olsun, katile karşı sürekli katil çıkar, yıllarca, onyıllarca silsile halinde sürer.

<i>Güldünya Şarkıları</i>

Güldünya Şarkıları, Aile İçi Şiddet Acil Yardım Hattı'na gelir elde etme amacıyla pop ve rock şarkıcılarının çeşitli şarkıları yeniden seslendirdikleri ve Kasım 2008 tarihinde Doğan Music Company tarafından piyasaya sunulan müzik albümüdür.

Töre ve namus suçları, namus cinayeti ya da onur suçu, aldatmak, zinâ etmek, evlenmeyi reddetmek, boşanmaya çalışmak, tecavüze uğramış olmak gibi nedenlerle, aile fertlerine yöneltilen şiddet. Batılı kaynaklarda genellikle onur suçları şeklinde adlandırılır. Bu suçların çok büyük bir kısmı cinayetle sonuçlanır. Birleşmiş Milletler Nüfus Fonunun tahminlerine göre dünyada her sene yaklaşık 5000 kadın veya genç kız töre ve namus cinayetlerine kurban gitmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kadına yönelik şiddet</span> kadınlara yönelen cinsiyet temelli şiddet eylemleri

Kadına yönelik şiddet, kadınların cinsiyetleri nedeniyle maruz kaldıkları fiziksel, cinsel, psikolojik acı veya ıstırap veren ya da verebilecek olan her türlü eylem, uygulama ya da bu tür eylemlerle tehdit edilme, zorlanma veya keyfi olarak özgürlükten yoksun bırakılmalarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Özgecan Aslan cinayeti</span> 2015te cinayet kurbanı olan Türk üniversite öğrencisi

Özgecan Aslan Mersin'in Tarsus ilçesinde 11 Şubat 2015'te tecavüz girişimine direndiği için bir minibüste öldürülen üniversite öğrencisi. Aslan'ın yanmış bedeni; 12 Şubat 2015'te, suçu beraberindeki iki kişiyle işlediğini itiraf eden kişinin jandarma ekiplerini olay yerine götürmesi ile bulundu.

Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu, kısaca KCDP, 2010 yılında, Türkiye'de artan kadın cinayetlerine dikkat çekmek ve önlemek amacıyla çeşitli kadın ve LGBT örgütlerinin katılımıyla kurulmuş bir platform.

<span class="mw-page-title-main">İstanbul Sözleşmesi</span> kadına karşı ve aile içi şiddetin önlenmesiyle ilgili uluslararası sözleşme

İstanbul Sözleşmesi ya da tam adıyla Kadınlara Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Mücadeleye İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi, Avrupa Konseyi tarafından hazırlanan, 45 ülke ve Avrupa Birliği tarafından imzalanan, kadına yönelik şiddet ve aile içi şiddeti önleme ve bununla mücadelede temel standartları ve devletlerin bu konudaki yükümlülüklerini belirleyen uluslararası insan hakları sözleşmesidir.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de suç</span>

Türkiye'de suç ile polis ve jandarma teşkilatı mücadele etmektedir. 1990-2014 yılları arasında suç oranlarında önemli artış (%400) olmuştur. Hırsızlık, insan öldürme ve uyuşturucu suçlarında artış %600'e ulaşmıştır. 2015 yılında günde ortalama 4 kişi öldürüldü. Cinayetlerin çoğunun nedeni namus ve para iken, 369 kadın aile içi şiddet kurbanı oldu. Aynı yıl 18 yaşından küçük 193 çocuk öldürüldü.

Kadın cinayeti, tanımı kültürel bağlama bağlı olarak değişen, genelde "kadınların, kadın veya kız oldukları için kasıtlı olarak öldürülmeleri" olarak tanımlanan, cinsiyete dayalı bir nefret suçu terimidir.

<span class="mw-page-title-main">Türkiye'de kadın cinayeti</span> Türkiyede kadınların toplumsal rollerine bağlı nedenlerle öldürüldükleri cinayet vakaları

Türkiye'de kadın cinayeti, Türkiye'de kadınların "namus temizleme" gerekçesiyle öldürülmek gibi, toplumsal rollerine bağlı nedenlerle öldürüldükleri cinayet vakalarını ifade eder.

Cinsiyet suçlarının kovuşturulması, tecavüz ve diğer cinsel şiddet suçlarının kovuşturulmasına yönelik yasal işlemlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Erkeğe yönelik şiddet</span>

Erkeğe yönelik şiddet, erkeklere veya oğlanlara karşı işlenen şiddettir. Erkekler hem şiddetin mağduru hem de failleri olarak sık sık görülmektedir. Erkeklere yönelik cinsel şiddet, çoğu toplumda kadınlara yönelik olandan farklı muamele görmekte ve uluslararası hukuk tarafından büyük ölçüde tanınmamaktadır. Erkeklere yönelik şiddet hem erkekler hem de kadınlar tarafından gerçekleştirilirken, ABD Adalet İstatistikleri Bürosu verilerine göre erkeklerin erkekleri öldürdüğü cinayetler, toplam cinayetlerin %65,3'ünü oluşturmaktadır.

Ayşe Paşalı cinayeti, 7 Aralık 2010'da Türkiye'nin başkenti Ankara'da Ayşe Paşalı'nın şiddet gördüğü eski eşi tarafından bıçaklanarak öldürülmesidir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.