İçeriğe atla

Gözlüklü liman yunusu

Gözlüklü liman yunusu
Ortalama bir insanla boy kıyaslaması
Korunma durumu
Biyolojik sınıflandırma
Âlem: Animalia
Şube: Chordata
Alt şube: Vertebrata
İnfa şube: Gnathostomata
Sınıf: Mammalia
Takım: Cetacea (Balinalar)
Alt takım: Odontoceti (Dişli balinalar)
Familya: Phocoenidae (Musurgiller)
Cins: Phocoena
Tür: P. dioptrica
İkili adlandırma
Phocoena dioptrica
Lahille, 1912[1]

Gözlüklü liman yunusunun yaşam alanlarını gösteren harita

Gözlüklü liman yunusu[2] (Phocoena dioptrica), musurgiller (Phocoenidae) familyasının Phocoena cinsine mensup yunus türü. Brezilya'nın güneyinden başlayarak Güney Amerika'nın Atlas Okyanusu'na bakan doğu kıyısından güneye doğru, oradan ise Güney Okyanusu boyunca yayılım göstermektedir.

Taksonomi ve sınıflandırma

Türün Australophocaena dioptrica adıyla ilk tanımlanması 1912'de, Arjantin'in Buenos Aires şehri kıyısında bulduğu kafatasından yola çıkılarak Fernando Lahille tarafından yapıldı.[3] Yapılan bu ilk tanımlamaya göre, Australophocaena adıyla tanımlanan cinsin de tek türüydü.[4] Ancak daha sonra yapılan genetik ve morfometrik araştırmalarda elde edilen sonuçlara göre Phocoena cinsine dahil edilerek Phocoena dioptrica adını aldı ve Phocoena cinsine dahil edildi.[4] Türün epiteti olan Latince dioptrica sözcüğü türün ayırt edici özelliği olan göz çevresindeki çift halkaya istinaden verilmiştir.

Fiziksel özellikler

C. Bruch'ın 1916'da yetişkin erkek ve yetişkin dişi bireylerde yaptığı ölçümlerde sırasıyla; toplam boy (üst çene başından kuyrukların ayrıldığı noktaya kadar) 2.040 ve 1860 mm, üst çene başından ilk sırt yüzgecine kadar 640 ve 600 mm, anüsün merkezinden kuyrukların ayrıldığı noktaya kadar 590 ve 545 mm, ağız kenarından kuyrukların ayrıldığı noktaya kadar 100 ve 120 mm, ağız kenarından solunum deliğine kadar 150 ve 185 mm, sırt yüzgeci yüksekliği 255 ve 150 mm, sırt yüzgeci uzunluğu 445 ve 360 mm, maksimum göğüs genişliği 110 ve 70 mm, göğüsteki ilk insersiyonun çevresi 810 ve 870 mm, sırt yüzgeci hizasında yapılan çevre ölçümü uzunluğu ise 1020 ve 1080 mm olarak belirlendi.[5] 1912'de Lahille, 1941'de J. E. Hamilton, 1968'de ise F. C. Fraser, önayaklarda ve kuyrukların ayrıldığı nokta renk farklılıkları olduğunu belirtmiştir.[5]

Dağılımı ve yaşam alanı

Tür, Atlas Okyanusu'nun güneyinde yayılım gösterir. Rastlandığı en kuzey yer, 1971 yılında Uruguay'ın Ciudad de la Costa şehrinin Lagomar semtinde kaydedilmiştir.[5] Brezilya ve Arjantin kıyılarında rastlanan türün en güneydeki varlığı ise Ateş Toprakları'nda kaydedilmiştir.[5] Daha çok kıyıya yakın yerlerde yaşamakta olup; Falkland Adaları, Güney Georgia Adaları, Kerguelen Adaları, Heard Adası, Macquarie Adası ve Auckland Adaları'na kadar yayılım gösterir.[4]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ William Perrin (2009). "Phocoena dioptrica Lahille, 1912". 254971. 8 Ağustos 2018 tarihinde |arşiv-url= kullanmak için |url= gerekiyor (yardım) arşivlendi. 
  2. ^ "Takım Cetacea" (PDF). Türkiye Cumhuriyeti Orman ve Su İşleri Bakanlığı-CITES Türkiye. s. 84. 18 Ekim 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2016. 
  3. ^ Olavarría, Carlos (2006). "La marsopa de anteojos en la Antártica" (PDF). Boletín Antártico Chileno (İspanyolca). 25 (2). s. 6. ISSN 0716-0763. 
  4. ^ a b c Hammond, P.S., Bearzi, G., Bjørge, A., Forney, K., Karczmarski, L., Kasuya, T., Perrin, W.F., Scott, M.D., Wang, J.Y., Wells, R.S. & Wilson, B. (2008). {{{title}}}. IUCN 2008. IUCN Nesli Tükenme Tehlikesi Altında Olan Türlerin Kırmızı Listesi. Erişim tarihi: 24 Mart 2009.
  5. ^ a b c d Brownell, Jr., Robert. L. (21 Kasım 1975). "Phocoena dioptrica" (PDF). Mammalian Species (İngilizce), 66. s. 1. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 17 Ekim 2016. 

Konuyla ilgili yayınlar

  • Barnes, L. G. (1985). "Evolution, taxonomy and antitropical distribution of the porpoises (Phocoenidae, Mammalia". Marine Mammal Science (İngilizce). 1 (2). ss. 149-163. doi:10.1111/j.1748-7692.1985.tb00003.x. 
  • Brownell, Jr, Robert (Nisan 1989). "A Porpoise, Australophocaena dioptrica, Previously Identified As Phocoena spinipinnis, From Heard Island". Marine Mammal Science (İngilizce). 5 (2). 21 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2016. 
  • Lahille, F. (1912). "Nota preliminar sobre una nueva especie de Marsopa del Río de la Plata". Anales del Museo Nacional de Historia Natural de Buenos Aires (İspanyolca). Cilt 23. s. 269. 
  • Marelli, C. A. (1922). "Phocoena stornii sp. n., una nueva especie de morsopa del mar austral Argentino". Anales de la Sociedad Cientifica Argentina (İspanyolca). Cilt 94. s. 229. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Katil balina</span>

Katil balina, Orka olarak da bilinir, okyanus yunusları ailesinin en iri üyesidir. Yayılım genişliği olarak dünyada en yaygın ikinci memelidir ve tüm okyanuslarda bulunur. Çok yönlü bir yırtıcıdır ve balık, deniz kaplumbağası, kuş, fok, köpek balıkları ve hatta diğer genç ve küçük yunusları yer. Bu şekilde deniz besin zincirinin en üst noktasındadır. Katil balina ayrıca diğer balinalara özellikle gri balinalara da saldırır.

<span class="mw-page-title-main">Bayağı yunus</span>

Bayağı yunus, yunusgiller (Delphinidae) familyasının tipik cinsi Delphinus'u oluşturan iki yunus türünün ortak adıdır.

<span class="mw-page-title-main">La Plata yunusu</span>

La Plata yunusu Güney Amerika'nın güneydoğusunda Atlas Okyanusu kıyılarında bulunan bir yunus türüdür. Taksonomik olarak nehir yunusları grubunun bir üyesi olan La Plata yunusu, tatlısuda yaşayan diğer üç nehir yunusu türünün aksine okyanusta ve tuzlusu haliçlerinde yaşar.

<span class="mw-page-title-main">Alaca yunus</span>

Alaca yunus, yunusgiller (Delphinidae) familyasından Cephalorhynchus cinsindeki dört yunus türünden biri.

<span class="mw-page-title-main">Benguela yunusu</span>

Benguela yunusu ya da Heaviside yunusu Cephalorhynchus cinsindeki dört yunus türünden biridir. Namibya kıyısında ve Güney Afrika'nın batı kıyısında bulunur. Haviside yunusu ve Güney Afrika yunusu diye de bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Atlantik dönücü yunusu</span>

Atlantik dönücü yunusu Stenella cinsindeki beş yunus türünden biridir ve Atlas Okyanusu'nda bulunur. Aynı zamanda Clymene yunusu, miğfer yunusu ve kısa burunlu dönücü yunus adları da verilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Çizgili yunus</span> Stenella cinsindeki beş yunus türünden birisi

Çizgili yunus Stenella cinsindeki beş yunus türünden biridir ve dünya üzerindeki tüm ılıman ve tropik okyanuslarda bulunur. Üzerinde oldukça fazla araştırma yapılmış olan bu yunus türüne aynı zamanda Euphrosyne yunusu ve mavi beyaz yunus adları da verilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Dönücü yunus</span> Suda Yaşayan Memeli Hayvan

Dönücü yunus, dünya üstündeki tüm tropikal sularda açık denizde görülen küçük bir yunustur. Sudan dışarı sıçradıklarında kendi boy eksenleri çevresinde dönerek yaptıkları akrobatik hareketlerle tanınmıştır. Stenella cinsindeki beş yunus türünden biridir. Uzun burunlu dönücü yunus ve pantropik dönücü yunusu diye de adlandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Pantropik benekli yunusu</span> Memeli türü

Pantropik benekli yunusu Stenella cinsindeki beş yunus türünden biridir ve dünya üzerindeki tüm ılıman ve tropik okyanuslarda bulunur. Bu yunus türü ton balığı avlama yöntemleriyle milyonlarcası öldürülünce soyu tükenme tehdidi altına girmiştir. 1980'lerde Doğu Büyük Okyanus'ta yunuslara zarar vermeyen ton balığı avlama yöntemleri kullanılmaya başlanmıştır. Bu yunus türüne ayrıca dar ağızlı yunus da denmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Atlantik beyaz yanlı yunusu</span>

Atlantik beyaz yanlı yunusu Lagenorhynchus cinsindeki altı yunus türünden biridir ve Kuzey Atlas Okyanusu'nun ılık ve serin sularında bulunur. Belirgin bir renge sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Balina ve yunuslar listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Balinalar ya da Latince adıyla Cetacea infra takımı içinde plasentalı deniz memelileri olan balinalar, yunuslar ve musurları barındırır. Bu infra takımın tüm günümüz üyeleri tamamen su içinde yaşamaya adapte olmuştur. Çoğu açık okyanuslarda yaşarken az sayıda üyesi nehirlerde ve haliçlerde yaşar. Bu hayvanlar üremek için çiftleşmeyi, doğumu, yavrularını emzirmeyi ve beslenmeyi tamamen sualtında gerçekleştirirler. Boyutları 1,4 m. boyunda ve 54 kg. ağırlığındaki körfez muturundan aynı zamanda bugüne kadar yaşamış en büyük hayvan olduğu düşünülen 29,9 m. boyunda ve 190 ton ağırlığında mavi balinaya kadar bir yelpaze içindedir. Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği (IUCN) tarafından bu infra takım için on dört familya, 39 cins ve 90'dan fazla tür tanınmaktadır. IUCN tarafından bu türlerden ikisi kritik tehlikedeki türler, yedisi tehlikedeki türler, altısı hassas türler, beşi neredeyse tehdit altındaki türler arasında listelenirken yirmi ikisi asgari endişe altında görülmekte ve kırk beşi hakkında yeterli veri yoktur, ayrıca üç tür henüz değerlendirilmemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Boz yunus</span>

Boz yunus, gri yunus ya da Risso yunusu, Grampus cinsinde yer alan tek yunus türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Gölgeli yunus</span> Yunus türü

Gölgeli yunus, yunusgiller (Delphinidae) familyasından Lagenorhynchus cinsindeki altı yunus türünden biri. Güney Yarımküre'nin kıyısularında yaşayan gölgeli yunus oldukça akrobatiktir ve insanlara sokulmayı çok sever. İlk olarak 1828'de John Edward Gray tarafından tanımlanmıştır. Pasifik beyaz yanlı yunusu ile genetik açıdan çok yakından akrabadır ancak günümüzde geçerli olan bilimsel görüşlere göre ayrı türler olarak sınıflandırılmışlardır.

<span class="mw-page-title-main">Siyah çeneli yunus</span> Bir Memeli Türü

Siyah çeneli yunus ya da Peale yunusu, yunusgiller (Delphinidae) familyasından Lagenorhynchus cinsindeki altı yunus türünden biridir. Bu küçük yunus türü Güney Amerika'nın en güneyinde yer alan Ateş Toprakları'nın çevresindeki sularda yaşar.

<span class="mw-page-title-main">Musurgiller</span>

Musurgiller veya Liman yunusugiller (Phocoenidae), dişli balinalar alt takımından bir familya. Yunussular üst familyasının da üyesi olarak yunuslara akrabadırlar, ancak bir sıra özellikler onları yunusgillerden farklı kılar. En mühim farklılıkları kafa şekli ve dişlerinde bulunur. Türkiye denizlerinde yaşayan tek türü bayağı musurdur. Familyanın 6 türü 4 cinse bölünmekte.

<span class="mw-page-title-main">Pasifik beyaz yanlı yunusu</span>

Pasifik beyaz yanlı yunusu, yunusgiller (Delphinidae) familyasından Lagenorhynchus cinsindeki altı yunus türünden biridir. Çok hareketli olan bu yunus türü Kuzey Pasifik Okyanusu'nun serin ve ılık sularında bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey gerçek balina yunusu</span>

Kuzey gerçek balina yunusu, Büyük Okyanus'un kuzeyinde bulunan küçük ve ince bir deniz memeli türü. Kuzey Pasifik'in derin sularında genellikle diğer deniz memelileriyle de birlikte 2.000'e kadar ulaşan sayıda gruplarla dolaşırlar. Bu tür iki gerçek balina yunusu türünden birisidir, diğeri ise Güney Yarımküre'nin soğuk sularında bulunan güney gerçek balina yunusudur.

<span class="mw-page-title-main">Kara liman yunusu</span>

Kara liman yunusu, Güney Amerika'ya kıyılarına endemik bir musurgil türü. İlk defa türe İngilizce ismini veren Hermann Burmeister tarafından 1865 yılında tanımlanmıştır. Yerel halk arasında "marsopa espinosa" ve "chancho marino" olarak da bilinir.

<i>Orcaella heinsohni</i>

Orcaella heinsohni, Avustralya'nın kuzey kıyılarında bulunan bir yunus türüdür.Orcaella cinsinin diğer üyesi olan Irrawaddy yunusuna çok benzer ve 2005 yılına kadar da ayrı bir tür olarak tanımlanmamıştır. Irrawaddy yunusu iki renge sahip iken O. heinsohni üç renge sahiptir. Ayrıca kafatası ve yüzgeç yapıları da iki tür arasında küçük farklılıklar gösterir.

<span class="mw-page-title-main">Sırt yüzgeçsiz liman yunusu</span> Hayvan

Sırt yüzgeçsiz liman yunusu yedi liman yunusu türünden biridir. Popülasyonun çoğu Kore Yarımadası'nda Sarıdeniz ile Doğu Çin Denizi'nde yaşar ancak Şanghay yakınlarında Jiuduansha'da Çin'in Yangtze Nehrinin ağzında yaşayan tatlısu popülasyonu da bulunmaktadır. Genetik araştırmalar bu liman yunusu türünün musurgillerin yaşayan türleri arasında en bazal üyesi olduğunu göstermektedir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.