İçeriğe atla

Guyana

Koordinatlar: 5°00′N 58°45′W / 5°K 58.75°B / 5; -58.75
Guyana
Co-operative Republic of Guyana
Guyana Kooperatif Cumhuriyeti
Slogan
"Bir insan, bir millet, bir kader"
Millî marş
"Dear Land of Guyana, of Rivers and Plains"
Guyana haritadaki konumu
Guyana konumu
Başkent
ve en büyük şehir
Georgetown
6°46′K 58°10′B / 6.767°K 58.167°B / 6.767; -58.167
Resmî dil(ler)İngilizce
Tanınan bölgesel dil(ler)Guyanese Creole, Portekizce, İspanyolca, Akawaio, Macushi, Wai Wai, Arawakan
Etnik gruplar
DemonimGuyanalı
HükûmetÜniter, başkanlı, anayasal cumhuriyet
• Devlet Başkanı
Irfaan Ali
• Başbakan
Mark Phillips
Tarihçe 
• Hollanda Guyanası
1667-1814
1814-1966
• Birleşik Krallık'tan
26 May 1966
• Cumhuriyet
23 Şubat 1970
Yüzölçümü
• Toplam
214.970 km2 (84.)
• Su (%)
8.4
Nüfus
• 2018 tahminî
786.391 (164..)
• 2012 sayımı
747.884[1]
• Yoğunluk
3,502/km2 (232.)
GSYİH (SAGP)2020 tahminî
• Toplam
13,661 milyar $ (145.)
• Kişi başına
17.360 $[2] (72..)
GSYİH (nominal)2020 tahminî
• Toplam
6,806 milyar $ (151.)
• Kişi başına
8.073 $[2] (70.)
İGE (2019)artış 0.682[3]
orta · 122.
Para birimiGuyana doları (GYD)
Zaman dilimiUTC-4
Trafik akışısol
Telefon kodu592
İnternet alan adı.gy

Guyana veya resmî adıyla Guyana Kooperatif Cumhuriyeti (İngilizce: Co-operative Republic of Guyana), Karayipler'de yer alan bir ülkedir. Kıtanın kuzeyinde yer alan ülkenin batısında Venezuela, doğusunda Surinam, güneyinde Brezilya yer alırken; kuzey taraflarının Karayip Denizi'ne kıyısı vardır. Ülkenin en büyük şehri ve aynı zamanda da başkenti Georgetown'dur.

Coğrafya

Guyana tarafından kontrol edilen bölge, 1 ° ve 9 ° K enlemleri ile 56 ° ve 62 ° W boylamları ile dünyanın en seyrek nüfuslu ülkelerinden biri arasında yer almaktadır.

Ülke beş doğal bölgeye ayrılabilir; nüfusun çoğunun yaşadığı Atlantik sahili boyunca (düşük kıyı ovası) dar ve verimli bir bataklık ovası; Guyana'nın maden yataklarının çoğunu içeren daha beyaz bir kum kuşak (engebeli kum ve kil bölgesi); ülkenin güneyindeki yoğun yağmur ormanları (Ormanlık Yayla Bölgesi); güneybatıdaki daha kuru savana alanları; ve çoğunlukla Brezilya sınırına yükselen dağlardan oluşan en küçük iç ovalar (iç savana).

En uzun dört nehir 1.010 kilometre uzunluğunda Essequibo, 724 kilometre uzunluğunda Courentyne Nehri, 595 kilometre (370 mil) Berbice ve 346 kilometre (215 mi) Demerara'dır. Courentyne nehri Surinam ile sınırı oluşturur.

Guyana, Güney Amerika'daki bazı bölgelere insanlar tarafından erişilemeyen en büyük bozulmamış yağmur ormanlarından birine sahiptir. Guyana'nın zengin doğal tarihi, ilk kaşifler Sir Walter Raleigh ve Charles Waterton ve daha sonra doğa bilimci Sir David Attenborough ve Gerald Durrell tarafından tanımlandı. 2008'de BBC, keşfedilmemiş türler ve dev su samuru ve harpy kartal gibi nadir türler de dahil olmak üzere, büyük yaban hayatı çeşitliliğini vurgulayan Jaguar'ın Kayıp Ülkesi adlı üç bölümlü bir program yayınladı.

Guyana, 2012 yılında yağmur ormanlarını koruma çabaları nedeniyle Norveç'ten 45 milyon dolar ödül aldı. Bu, doğal yaşam alanını korumak ve sürdürmek için uluslararasında toplam 250 milyon dolarlık bir 2009 anlaşmasından kaynaklanıyor. Ülke şimdiye kadar toplam hibenin 115 milyon dolarını aldı.

İdari yapılanma

Guyana idari bölgeleri

Guyana idari açıdan on bölgeye ayrılmıştır.

Nr. Bölge Yüzölçümü (km²) Nüfus Nüfus yoğunluğu (kişi/km²)
1Barima-Waini20.33924.2751,19
2Cuyuni-Mazaruni47.21317.5970,37
3Demerara-Mahaica2.232310.320139,03
4East Berbice-Corentyne36.234123.6953,41
5Essequibo Islands-West Demerara3.755103.06127,45
6Mahaica-Berbice4.19052.42812,51
7Pomeroon-Supenaam6.19549.2537,95
8Potaro-Siparuni20.05110.0950,50
9Upper Demerara-Berbice17.04041.1122,41
10Upper Takutu-Upper Essequibo57.75019.3870,34
Guyana214.999751.2233,49

Nüfusun % 57'sini Hristiyanlar, % 28'ini Hindular ve % 10'undan fazlasını müslümanlar oluşturur.

Salgın hastalıklar

2013 yılında başlayan Batı Afrikadaki Ebola salgını,Guyana'ya da sıçraması soncu birçok insan ölmüştür.Tahminlere göre 5740 Guyana vatandaşı ölmüştür. Salgında dünya genelinde ise 20,000 kişi ölmüştür.[4]

Kaynakça

  1. ^ Guyana 2012 Census 6 Ağustos 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. GeoHive– Guyana. Retrieved 2 August 2012.
  2. ^ a b "Report for Selected Countries and Subjects". www.imf.org. 29 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2021. 
  3. ^ Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene (PDF). United Nations Development Programme. 15 Aralık 2020. ss. 343-346. ISBN 978-92-1-126442-5. 15 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Aralık 2020. 
  4. ^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2021. 

Dış bağlantılar

Wikimedia Atlas'da Guyana

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Surinam</span> Güney Amerika ülkesi

Surinam veya resmî adıyla Surinam Cumhuriyeti, Güney Amerika kıtasının Atlantik kıyısında yer alan egemen bir devlettir. Güneyde Brezilya, batıda Guyana ve doğuda Fransız Guyanası ile sınırı vardır. 165.000 km²'lik yüzölçümü ile Güney Amerika'nın en küçük ülkesidir. Surinam'ın nüfusu yaklaşık 575.990'dır ve çoğunluğu ülkenin kuzey kıyısında yaşamaktadır. Paramaribo ülkenin başkenti olup, en yüksek nüfusa sahip kentidir.

<span class="mw-page-title-main">Belize</span> Orta Amerika ülkesi

Belize, Orta Amerika'nın kuzeydoğu kıyısında bir Karayip ülkesidir. Kuzeyinde Meksika, batı ve güneyinde Guatemala, doğusunda ise Karayip Denizi yer almaktadır. Yüzölçümü 22.970 km² ve nüfusu 2020 verilerine göre 419.199'dur. Ülke toprakları doğu-batı ekseninde 110 km, kuzey-güney ekseninde ise 290 km uzunluğundadır. Orta Amerika'nın en düşük nüfusa ve nüfus yoğunluğuna sahip ülkesidir. Buna karşın yıllık %1,87'lik nüfus büyüme hızı Belize'yi Batı Yarımküre'nin en hızlı kalabalıklaşan ülkelerinden biri yapmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Jamaika</span> Kuzey Amerikanın Karayipler bölgesinde bulunan bir ada ülkesi

Jamaika, Amerika kıtasında, Küba'nın güneyinde, Büyük Antiller'de yer alan bir Karayip ada ülkesidir.

<span class="mw-page-title-main">Saint Lucia</span> Karayiplerde bir ada ülkesi

Saint Lucia, Batı Hint Adaları da denilen Karayipler'de Küçük Antiller'in bir parçası konumunda olan ve coğrafi açıdan Orta Amerika'ya dâhil edilen ada ülkesi. İngiliz Milletler Topluluğuna bağlı bir ülke olan Saint Lucia, Karayip Denizi ile Atlas Okyanusu arasında, Trinidad ve Tobago'nun kuzeyinde yer alır. Ülkenin başkenti Castries'dir. Ülkenin Kralı III. Charles’tır.

<span class="mw-page-title-main">Trinidad ve Tobago</span> Karayiplerde bir ada ülkesi

Trinidad ve Tobago, Karayipler'de yer alan, Trinidad ve Tobago adlı iki farklı adadan oluşan ülke. Ülkenin para birimi Trinidad ve Tobago dolarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Dominik Cumhuriyeti</span> Karayiplerde bir ülke

Dominik Cumhuriyeti, Karayiplerdeki Hispanyola adasında yer alan bir ülkedir. Hispanyola, Porto Riko'nun batısında, Küba ve Jamaika'nın doğusunda yer alır. Venezuela ile deniz sınırı vardır. Adanın batı kısmında ülkenin tek kara komşusu olan Haiti bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Bolivya</span> Güney Amerikada denize kıyısı olmayan ülke

Bolivya, resmî adıyla Çokuluslu Bolivya Devleti bir Güney Amerika ülkesidir. Başkenti Sucre olup; La Paz, Cochabamba, Santa Cruz, Potosi diğer önemli şehirlerinden birkaçıdır.

<span class="mw-page-title-main">Ekvador</span> Güney Amerikadaki egemen devlet

Ekvador veya resmî adıyla Ekvador Cumhuriyeti, Güney Amerika'da temsilî demokrasi ile yönetilen bir cumhuriyettir. Kuzeyde Kolombiya, doğu ve güneyde Peru ile komşudur ve batısında Büyük Okyanus vardır. Anakaradan 965 kilometre batıda, Büyük Okyanus'ta bulunan Galapagos Adaları da ülkenin sınırları dâhilindedir. Adını aldığı ekvatorla ülke ikiye bölünmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Mikronezya Federal Devletleri</span> Büyük Okyanusta bir ada devleti

Mikronezya veya resmî adıyla Mikronezya Federal Devletleri, Okyanusya içerisinde Büyük Okyanus'un batı kesiminde yer alan ve toplam 607 adadan oluşan ülkedir. Ülkenin başkenti Palikir'dir.

<span class="mw-page-title-main">Fransız Guyanası</span> Fransada il (département)

Fransız Guyanası (Fransızca: Guyane française, Amerika kıtasının güneyinde, kuzeydoğu kıyısında, Fransa'ya bağlı denizaşırı il. Sınır komşularını doğu ve güneyde Brezilya, batıda ise Surinam oluşturmaktadır. İlin kuzey kesiminde Atlas Okyanusu bulunmaktadır. İlin başkenti Cayenne'dir. 2013 yılında sayılan 250.109 nüfusuyla ülke nüfusunun yarısını oluşturmaktadır. Fransız Guyanası Avrupa Birliği bölgesi içerisindedir. Bölgenin resmi para birimi Euro'dur.

<span class="mw-page-title-main">Dominika</span> Karayipler, Küçük Antillerde yer alan bir ülke

Dominika, resmî adıyla Dominika Topluluğu, Karayipler'de bir ada ülkesidir. Başkenti Roseau adanın batı kıyısındadır. Coğrafi olarak Küçük Antiller'in güneyini oluşturan Rüzgârüstü Adaları'nda bulunur. Kuzeyinde Guadeloupe, güneyinde Martinik bulunur. Dominika'nın yüzölçümü 750 km², en yüksek noktası 1447 m'lik Morne Diablotins'tir. 2011 verilerine göre adada 71.293 kişi yaşamaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Saint Vincent ve Grenadinler</span> Karayiplerde bir ada ülkesi

Saint Vincent ve Grenadinler, Karayipler'de bir ada ülkesidir. Karayip Denizi'nin doğusundaki Atlas Okyanusu'yla olan sınırının güney ucunda, Küçük Antiller'in güneyini oluşturan Rüzgârüstü Adaları'nın güneydoğusunda yer alır. Kuzeyinde Saint Lucia, doğusunda Barbados ve güneyinde Grenada bulunur. Ülkenin Kralı III. Charles’tır.

<span class="mw-page-title-main">Brunei</span> Güneydoğu Asyada Bir Ülke

Brunei, resmî adıyla Brunei Ülkesi, Barışın Ülkesi veya Bruney Darüsselam, Güneydoğu Asya'daki Borneo adasında yer alan sultanlık. Ülkenin tek komşusu Malezya'dır. Başkenti Bandar Seri Begavan'dır. İslami monarşi ile yönetilen ülkenin resmî dili Malaycadır. Ülkenin gelir kaynaklarının başında doğal gaz ve petrol vardır. Ülke ekonomisi Sultan'ın ve Shell'in elindedir. Katar'dan sonra GSMH ölçütüne göre dünyanın en zengin ikinci ülkesi olarak kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Savan</span> Serpili büyük çayırlardan oluşan bitki topluluğu

Savan ya da savana tropik yağmur ormanları ile kuru çöller arasındaki geçiş bölgesinde yer alan geniş çayırlara denir. Kurak mevsimin uzun sürdüğü tropikal bölgelerde, tek tük ağaçlar serpili büyük çayırlardan oluşan bir bitki topluluğudur. Güney Afrika'da ve Doğu Afrika'da başlıca bitki topluluğu olan savan, boyları yer yer iki metreyi bulabilen köksaplı bitkilerden ve buğdaygillerden oluşur. Bu bölge dünyanın en ilginç yabani hayvan türlerinden bazılarının yaşaması için uygun bir ortam sağlar. Ana'nın görece kurak stepleri ile Kuzey Amerika'nın geniş çayırları da otlak olarak kullanılan alanlardandır.

<span class="mw-page-title-main">Amazon Ormanları</span> Güney Amerika kıtasında bir orman.

Amazon yağmur ormanları, Amazon Havzası'nın çoğunu kaplayan bir yağmur ormanıdır.

Guyanalar, Güney Amerika kıtasının kuzey-merkezi kıyısında bulunan ve yaklaşık 468.800 km kare bir alanı kapsayan bölgedir. Bu bölge bağımsız Guyana ve Surinam ve Fransa'nın denizaşırı bir ülkesi (département) olan Fransız Guyanası ülkelerinden oluşur. Bölge kuzeyde Atlantik Okyanusu ve Karayip Denizi ile, doğu ve güneyde Brezilya ile ve batıda Venezuela ile sınırlıdır.

<span class="mw-page-title-main">Iwokrama Ormanı</span>

Iwokrama Ormanı, iç Guyana'da, Guiana Kalkanı'nın merkezinde yaklaşık 3.710 kilometrekare (1.430 sq mi) büyüklüğünde bir alanı kaplamaktadır ve dünyadaki son dört el değmemiş tropikal ormanlardan biri olarak kabul edilir. Yağışlarda, yer şekillerinde, insanlık tarihinde ve biyolojik topluluklarda önemli bir geçiş bölgesini temsil eder.

<span class="mw-page-title-main">Belarus-Türkiye ilişkileri</span>

Belarus-Türkiye ilişkileri Belarus ve Türkiye arasındaki dış ilişkilerdir.

<span class="mw-page-title-main">Amazon Havzası</span>

Amazon Havzası, Güney Amerika'nın Amazon Nehri ve kolları tarafından beslenen bölümüdür. Amazon drenaj havzası 6.300.000 kilometrekare (2.400.000 sq mi) bir alanı kaplamaktadır ve bu değer Güney Amerika kıtasının yaklaşık %35,5'ini oluşturmaktadır. Havza Bolivya, Brezilya, Kolombiya, Ekvador, Fransız Guyanası (Fransa), Guyana, Peru, Surinam ve Venezuela ülkeleri sınırları içinde yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Brezilya coğrafyası</span>

Brezilya, Güney Amerika'nın en büyük ülkesidir. Yüzölçümü olarak dünyanın 5. büyüğü olan 8.456.510 kilometrekarelik arazisi, Güney Amerika'nın neredeyse yarısını kaplar. Brezilya'nın en yüksek noktası deniz seviyesinden 2.994 metre yükseklikteki Pico da Neblina'dır. Brezilya; Arjantin, Bolivya, Kolombiya, Fransız Guyanası, Guyana, Paraguay, Peru, Surinam ve Venezuela ile komşudur.