İçeriğe atla

Guava

Guava
Psidium guajava
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Plantae
Şube:Tracheophyta
Sınıf:Magnoliopsida
Takım:Myrtales
Familya:Myrtaceae
Cins:Psidium
L., Sp. Pl.: 470 (1753)
Türler
metne bakınız.

Guava (Psidium "Nar anlamında Latince Psidium kelimesinden türemiştir.[1]) Yaklaşık 100 kadar türü bulunur. Anavatanı Meksika, Orta Amerika ve Güney Amerika'nın kuzeyidir. Günümüzde Güney Asya, Hawaii, Karaipler ve Afrika'da ziraati yapılmaktadır.

Çeşitleri

En çok bilinen cinsi, Dünya'da da "guava" adıyla bilinen Elma guava (Psidium guajava)dır.

Guava tipik bir Myrtoideae üyesidir. Koyu yeşil ters yöne basit epliktik veya oval 5–15 cm uzunluk arasında değişen yaprakları bulunur. Çiçekleri beyaz ve 5 taç yapraklı,çeşitli erkek üreme organlarını içerir.

Bununla birlikte her ne kadar Latince "Psidium" takısı ile tanımlanmasalar da Accara ve Feijoa (Kaymak ağacı) cinsleri de resmi olarak (Guava) ailesinin bir üyesi olarak kabul edilmektedir.

Bilinen Adları

bengal guava-çiçeği

Guava kelimesi Arawak dilinde guayabo "guava ağacı", İspanyolcada guayaba olarak tanımlanmıştır.

Pek çok Avrupa diline uyarlanmıştır: guava (Rumence, İsveççe, Danimarkaca ve Norveççe, ayrıca Yunanca Γκουάβα ve Rusça Гуава), Guave Felemenkçe ve Almanca), goyave (Fransızca), gujawa (Lehçe), goiaba Portekizce.

Avrupa dışında ise Arawak dilinden etkilenerek, jwafa, Japonca guaba (グアバ), Tamilce "koiyaa" (கொய்யா), Tongaca kuava veTagalogca bayabas olarak tanımlanmaktadır.

Pera olarak armuttan etkilenildiği düşünülerek Malayca, Batı Hint Okyanusu, Svahilice, Seylanca, Bengalce dillerinde Guava ve türleri tanımlanmaktadır.

Bununla birlikte hiçbir Latince, İspanyolca v.s etkileşim içinde kalmadan kendine özgü bu meyveye adlar veren toplumlarda vardır. (Örneğin: Sawintu (Quechua dilinde) ve xālxocotl (Nahuatl dilinde)

Ekoloji ve Kullanımı

Elma Guava (Psidium guajava) Çiçeği

Guava bitkisi pek çok kırkayak türüne,tırtıla, bakteriye ve mitelara,çeşitli türden böcek ve sineklere ev sahipliği yapmaktadır.Meyveleri sadece insanlarca tüketilmemekte pek çok memeli ve kuşlarda meyvelerinden yararlanmaktadır.

Bununla birlikte Çilek Guava ve Elma Guava'nın akrabaları olan v.s türler sonradan getirildiği Hawai gibi bazı bölgelerde işgalci tür olarak kabul edilmektedir.Diğer taraftan bazı türleri ise doğal ortamları yok edildiğinden sayıca ya azalmıştır veyahut Jamaika Guavası olarak kabul edilen P. dumetorum türü gibi nesli neredeyse tükenmiştir. Guava'nın dalları Hawaii'de etin pişirilmesinde tütsü gibi, Amerika Birleşik Devletlerinde barbekülerde kullanılmaktadır.Küba'da ise yaprakları barbekülerde kullanılmaktadır.

Oaxaca,Meksiko'da bütün bir Guava ağacının görüntüsü.

Meyvesi İçin Üretim

Guava pek çok ülkede meyvesi için üretilmektedir. Elma guava (P. guajava) ve diğer pek çok kültür türleri ise ticari amaçla yetiştirlmektedir.

Guava'nın özellikle kırmızı renkli türleri (Kırmızı Elma guava ve Çilek guava gibi kırmızı renkli türleri) diğer türlerine göre soğuğa daha dayanıklıdır.

Özellikle olgun ağaçlar makul derecede soğuğa dayanıklı olup,kısa sürelide olsa 5 derecenin altındaki soğuklara dayanabilir fakat genç bitkiler bu şekildeki soğuklara dayanamaz.Bu özelliği sayesinde ısının geceleri 5 derecenin altına düştüğü Pakistan'ın kuzey kesiminde dahi ağaçların yaşadığı bilinmektedir. Bununla birlikte Kaymak ağacı gibi Guava ailesi içindeki bir kısım türler -10 derecelik soğukları dahi tolere edebilmektedirler. Bununla birlikte Guava ev içinde saksılarda rahatlıkla yetiştirilebilen ender tropik bitkilerden biri olması ve güzel bulunan kokusu sebebiyle bahçe ve ev yetiştiricilerincede talep görmektedir.

Guava meyvesi

Guava meyvesi, yaklaşık 4 ila 12 cm uzunluğunda,türe bağlı olarak yuvarlak veya oval şekildedir. Genel olarak meyvenin dış kabuğu serttir,türüne göre acı,yumaşak veya tatlı bir tada sahiptir.Yine türe göre kabuğunun kalınlığı değişir, çoğu zaman olgunlaşmadan önce yeşil olan kabuk olgunlaşınca, sarı,vişne çürüğü rengi alabilir veyahut yeşil rengini koruyabilir.

Guava limona benzer fakat onun aksine fazla keskin olmayan aroması ile bilinir. Guava'nın meyvesinin etli kısmı derin pembe (Kırmızı guavalarda) veyahut beyaz olabilir (beyaz guavalarda),bu kısmın tadı ekşi veya tatlı olabilir. Bunun dışında orta kısımda bulunan meyve tohumlarının sayısı ve sertliği türlere bağlı olarak değişir.

Mutfaklarda Kullanımı

Hawai'de guava meyveleri soya sosu ve sirke ile kullanılır. Nadiren, soya sosu ve sirke karışımın içine az şeker ve kara biber ilave edilir. Kesilen meyveler bu dip sosun içine batırılır.

Pakistan ve Hindistan'da, guava meyveleri çiğ olarak yenir, tipik olarak meyve 4de bölünür ve az tuz, karabiber ilave edilir bazen ise kırmızı biber ilave edilerek yenir. Sokak satıcıları bir çift rupiye bu meyvelerin her birini bu şekilde satar.

Bu meyve meyve salatalı ve tatlılarda da kullanılmaktadır. Asya'da taze guava dilimleri erik tozunun içine veya tuza batırılır. Hindistan'da özel bir kaya tuzu serpilerek yenir.

Yüksek miktarda pektin içermesi nedeniyle guava meyveleri gıda endüstrisinde, tart, meyve, jöle yapımında, içeceklerde, kokteylerde kullanılır.

Hawaii, Küba, Meksika, Kolombiya gibi ülkelerde guava suyu oldukça popülerdir.

Guava meyveleri kimi ülkelerde aitliği nedeniyle domatesin yerine kullanılmaktadır. Asyada meyve ve yapraklarından demlenmiş içecekler yapılmaktadır, Brezilya'da ise sadece yapraklarından çay yapılmakta ve şifalı olduğunda inanılarak kullanılmaktadır.

Bangalore, Hindistan'da olgunlaşmış,Kırmızı Elma Guava Meyveleri

Besin Değeri

Guava yüksek oranda içerdiği diet lifleri,A vitamini,C vitamini, folik asit, potasyum,manganez, bakır gibi elementler sayesinde süper meyveler grubu içerisindedir.Öyle ki düşük kalorili bilinen türden bir tane guava (elma guavası) bir portakalın 4 katı kadar vitamin içerebilir.[2][3]

Ancak vitamin değerleri türden türede değişmektedir mesela bilinen bir çilek guava 90 gr c vitamini içermesine karşın bazı türleri bundan daha az c vitamini içerebilmektedir.[4]

'Tayland kırmızı' guavası, kırmızı elma guavasının kültürüdür, antioksidan bakımından zengindir

Guava bol miktarda beta karoten, polipenol gibi anti oksidanlarda içermektedir. Bununla birlikte anti oksidan ve A vitamini oranları kırımızı ve portakal renkli guavalarda daha fazla iken sarı ve yeşil guavalarda çok daha düşüktür.[5][6][7][8]

Yeşil elma guavasıı antioksidan pigmentler bakımından kırmızı türe göre daha fakirdir.
Bilinen Guava (Kırmızı Elma Guavası),165 glık bir porsiyon meyveye göre besin değeri,Günlük Ortalama Değerleri Karşılama Oranı
Kalori 112
Nem 133 g
Diyet Lifler 8.9 g (36%)
Protein4.2 g (8%)
Yağ 1.6 g (2%)
Kül 2.3 g
Karbonhidrat 23.6 g (8%)
Kalsium 30 mg (3%)
Fosfor66 mg (7%)
Demir0.4 mg (2%)
Potasyum688 mg (20%)
Bakır0.4 mg (19%)
Beta-caroten (A Vitamini) 1030 IU (21%)
Askorbik asit (C Vitamini) 377 mg (628%)
Tiamin (B Vitamini 1) 0.1 mg (7%)
Riboflavin (B Vitamini 2) 0.1 mg (4%)
Niasin (B Vitamini 3) 1.8 mg (9%)
Folik asit81 mcg (20%)

% Günlük Değerler Parantez içindedir. Beslenme Değerlerine Dair Bilgiler: US Department of Agriculture National Nutrient Database from Nutritiondata.com

Potansiyel Tıbbi Kullanımı

1950'den beri, Guava'nın özellikle Elma Guavası üzerine tıbbi araştırmalar yapılmakla birlikte ayrıca halk tarafından da çeşitli amaçlarla bu meyve kullanılmaktadır.[9] Guava yaprakları ve kabuklarının kanserde tedaviye yardımcı olarak kullanılabileceği,ağrılara iyi gelebileceği, anti baktiriyel olarak yararlanılabileceği bazı tıp çevrelerince iddia edilmektedir.[10] Bunun yanında Guava yağının kanseri engelleyici etkisi olduğu yönünde çalışmalarda bulunmaktadır.[11] Ancak bu çalışmalar henüz tam olarak ispatlanmamıştır.Bu sebeple, bu yapılanların sadece ilaçlara takviye amaçlı olduğunu ve hiçbir şeyin tıbbi ilaçların yerini ne yazık ki tutamadığını bir kez daha hatırlatarak; doktorunuza danışmadan bu tür uygulamalara girişmenizi tavsiye etmemekteyiz.

Bunun yanında geleneksel tıpta guava yaprakları ishal tedavisinde kullanılmaktadır,[12] yine kabuğunun, for antimikrobiyal özellikleri olduğuna inanılmaktadır. Yine halk arasında Guava yaprak ve kabukları diyabet tedavisinde tedaviye yardımcı olarak kullanılmaktadır.[13] Trinidad'ta ishale ve ateşe karşı bu ağacın yapraklarından yapılan çay kişilere içirilmektedir.[14]

Başlıca Türler

Çilek Guava, Psidium littorale var. cattleianum
Limon Guava, Psidium littorale var. littorale

Önceden Psidium cinsine dahil edilenler

  • Acca macrostema (Ruiz & Pav. ex G.Don) McVaugh (as P. macrostemum Ruiz & Pav. ex G.Don)
  • Campomanesia adamantium (Cambess.) O.Berg (as P. adamantium Cambess.)
  • Campomanesia aromatica (Aubl.) Griseb. (as P. aromatica Aubl.)
  • Campomanesia grandiflora (Aubl.) Sagot (as P. grandiflorum Aubl.)
  • Campomanesia guaviroba (DC.) Kiaersk. (as P. cerasoides Cambess. or P. guaviroba DC.)
  • Campomanesia lineatifolia Ruiz & Pav. (as P. rivulare DC.)
  • Campomanesia pubescens (Mart. ex DC.) O.Berg (as P. corymbosum Cambess., P. obversum Miq. or P. pubescens Mart. ex DC.)
  • Eugenia salamensis var. rensoniana (Standl.) McVaugh (as P. rensonianum Standl.)
  • Myrciaria dubia (Kunth) McVaugh (as P. dubium Kunth)[15]
Guava (/ˈɡwɑːvə/),[16] birçok tropikal ve subtropikal bölgede yetiştirilen yaygın bir tropikal meyvedir.[17] Yaygın olan guava Psidium guajava (limon guava, elma guava) mersin ailesinden (Myrtaceae) Meksika, Orta Amerika, Karayipler ve kuzey Güney Amerika'ya özgü küçük bir ağaçtır.[17] Guava adı, Psidium cinsindeki çilek guava (Psidium Cattleyanum) gibi diğer bazı türlere ve ananas guava, Feijoa sellowiana'ya da verilir. 2019'da dünya çapında 55 milyon ton guava üretildi ve toplam üretimin %45'ini Hindistan elinde bulunduruyor. Botanik olarak, guavalar bakka olarak sınıflandırılır.

Ayrıca bakınız

  • Leslie R. Landrum, guava botanisti

Dipnotlar

  1. ^ Umberto Quattrocchi (2000). CRC World Dictionary of Plant Names. III M-Q A-C. CRC Press. s. 2203. ISBN 9780849326776. 
  2. ^ Nutritiondata.com. "Nutrition facts for common guava". 9 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  3. ^ Stylecraze.com. "Guava Benefits & Nutrition". 28 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  4. ^ Nutritiondata.com. "Nutrition facts for strawberry guava". 25 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  5. ^ Identification of (+)-gallocatechin as a bio-antimutagenic compound in Psidium guava leaves. Tomoaki Matsuo, Norifumi Hanamure, Kayoko Shimoi, Yoshiyuki Nakamura and Isao Tomita, Phytochemistry, Volume 36, Issue 4, July 1994, Pages 1027-1029, DOI:10.1016/S0031-9422(00)90484-9
  6. ^ Polyphenols of the leaves of psidium guava—quercetin, guaijaverin, leucocyanidin and amritoside. T.R. Seshadri and Krishna Vasishta, Phytochemistry, Volume 4, Issue 6, 1965, Pages 989-992, DOI:10.1016/S0031-9422(00)86281-0
  7. ^ Jiménez-Escrig et al. (2001), Hassimotto et al. (2005), Mahattanatawee et al. (2006)
  8. ^ Wrolstad (2001)
  9. ^ Gutiérrez et al. (2008)
  10. ^ Ojewole (2006), Chen et al. (2007), Mahfuzul Hoque et al. (2007)
  11. ^ Manosroi et al. (2006)
  12. ^ Kaljee et al. (2004)
  13. ^ Oh et al. (2005), Mukhtar et al. (2006)
  14. ^ Mendes (1986), p. 65
  15. ^ a b United States Department of Agriculture. "GRIN Species Records of Psidium". Germplasm Resources Information Network. 21 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  16. ^ "Cambridge Advanced Learner's Dictionary & Thesaurus". Cambridge University Press. 24 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ağustos 2012. "Cambridge Advanced Learner's Dictionary & Thesaurus" 15 Temmuz 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Cambridge University Press. Retrieved 20 August 2012.
  17. ^ a b Morton JF (1987). "Guava". Fruits of Warm Climates. Purdue University. ss. 356-363. 8 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2015. Morton JF (1987). "Guava" 8 Ağustos 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Fruits of Warm Climates. Purdue University. pp. 356–363. Retrieved 24 April 2015.

Kaynakça

  • Chen, Kuan-Chou; Hsieh, Chiu-Lan; Peng, Chiung-Chi; Hsieh-Li, Hsiu-Mei; Chiang, Han-Sun; Huang, Kuan-Dar & Peng, Robert Y. (2007). "Brain derived metastatic prostate cancer DU-145 cells are effectively inhibited in vitro by guava (Psidium gujava L.) leaf extracts". Nutrition and Cancer (İngilizce). 1 (58): 93-106. doi:10.1080/01635580701308240. 
  • Gutiérrez, R.M.; Mitchell, S. & Solis, R.V. (2008). Psidium guajava: a review of its traditional uses, phytochemistry and pharmacology. J. Ethnopharmacol. 117(1): 1–27. DOI:10.1016/j.jep.2008.01.025.  |başlık= dış bağlantı (yardım) (HTML abstract)
  • Hassimotto, N.M.; Genovese, M.I. & Lajolo, F.M. (2005). Antioxidant activity of dietary fruits, vegetables, and commercial frozen fruit pulps. Journal of Agricultural and Food Chemistry 53(8): 2928–2935. DOI:10.1021/jf047894h.  |başlık= dış bağlantı (yardım) (HTML abstract)
  • Healthaliciousness.com (2008). Nutrient facts comparison for common guava, strawberry guava, and oranges. 22 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2008. 
  • Jiménez-Escrig, A.; Rincón, M.; Pulido, R. & Saura-Calixto, F. (2001). Guava fruit (Psidium guajava L.) as a new source of antioxidant dietary fiber. Journal of Agricultural and Food Chemistry 49(11): 5489–5493. DOI:10.1021/jf010147p.  |başlık= dış bağlantı (yardım)
  • Kaljee, Linda M.; Thiem, Vu Dinh; von Seidlein, Lorenz; Genberg, Becky L.; Canh, Do Gia; Tho, Le Huu; Minh, Truong Tan; Thoa, Le Thi Kim; Clemens, John D. & Trach, Dang Duc (2004). Healthcare Use for Diarrhoea and Dysentery in Actual and Hypothetical Cases, Nha Trang, Viet Nam. Journal of Health, Population and Nutrition 22(2): 139-149 (PDF). 27 Şubat 2008 tarihinde PDF fulltext kaynağından |url= değerini kontrol edin (yardım) arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mart 2011. 
  • Mahattanatawee, K.; Manthey, J.A.; Luzio, G.; Talcott, S.T.; Goodner, K. & Baldwin, E.A. (2006). Total antioxidant activity and fiber content of select Florida-grown tropical fruits. Journal of Agricultural and Food Chemistry 54(19): 7355–7363. DOI:10.1021/jf060566s.  |başlık= dış bağlantı (yardım)|url=http://www.ars.usda.gov/sp2UserFiles/Place/66210000/Reprint969.pdf 5 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. PDF fulltext
  • Mahfuzul Hoque, M.D.; Bari, M.L.; Inatsu, Y.; Juneja, V.K. & Kawamoto, S. (2007). Antibacterial activity of guava (Psidium guajava L.) and Neem (Azadirachta indica A. Juss.) extracts against foodborne pathogens and spoilage bacteria. Foodborne Pathogens and Disease 4(4): 481–488. DOI:10.1089/fpd.2007.0040.  |başlık= dış bağlantı (yardım) |url=https://web.archive.org/web/20110718170005/http://agspace.nal.usda.gov:8080/dspace/bitstream/10113/15907/1/IND44037805.pdf PDF fulltext
  • Manosroi, J.; Dhumtanom, P. & Manosroi, A. (2006). Anti-proliferative activity of essential oil extracted from Thai medicinal plants on KB and P388 cell lines. Cancer Letters 235(1): 114–120. DOI:10.1016/j.canlet.2005.04.021.  |başlık= dış bağlantı (yardım) (HTML abstract)
  • Mendes, John (1986). Cote ce Cote la: Trinidad & Tobago Dictionary. Arima, Trinidad.
  • Mukhtar, H.M.; Ansari, S.H.; Bhat, Z.A.; Naved, T. & Singh, P. (2006). Antidiabetic activity of an ethanol extract obtained from the stem bark of Psidium guajava (Myrtaceae). Pharmazie 61(8): 725–727. PMID 16964719.  (HTML abstract)
  • Oh, W.K.; Lee, C.H.; Lee, M.S.; ve diğerleri. (2005). Antidiabetic effects of extracts from Psidium guajava. J. Ethnopharmacol. 96(3): 411–415. DOI:10.1016/j.jep.2004.09.041.  |başlık= dış bağlantı (yardım) (HTML abstract)
  • Ojewole, J.A. (2006). Antiinflammatory and analgesic effects of Psidium guajava Linn. (Myrtaceae) leaf aqueous extract in rats and mice. Methods and Findings in Experimental and Clinical Pharmacology 28(7): 441–446. DOI:10.1358/mf.2006.28.7.1003578.  |başlık= dış bağlantı (yardım) (HTML abstract)
  • Wrolstad, Ronald E. (2001). The Possible Health Benefits of Anthocyanin Pigments and Polyphenolics. 7 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Aralık 2008. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Bakteri</span> mikroorganizma üst âlemi

Bakteri (İngilizce telaffuz: [bækˈtɪəriə] ( dinle); tekil isim: bacterium), tek hücreli mikroorganizma grubudur. Tipik olarak birkaç mikrometre uzunluğunda olan bakterilerin çeşitli şekilleri vardır, kimi küresel, kimi spiral şekilli, kimi çubuksu, kimi virgül şeklinde olabilir. Yeryüzündeki her ortamda bakteriler mevcuttur. Toprakta, deniz suyunda, okyanusun derinliklerinde, yer kabuğunda, deride, hayvanların bağırsaklarında, asitli sıcak su kaynaklarında, radyoaktif atıklarda büyüyebilen tipleri vardır. Tipik olarak bir gram toprakta bulunan bakteri hücrelerinin sayısı 40 milyon, bir mililitre tatlı suda ise bir milyondur; toplu olarak dünyada beş nonilyon (5×1030) bakteri bulunmaktadır, bunlar dünyadaki biyokütlenin çoğunu oluşturur. Bakteriler gıdaların geri dönüşümü için hayati bir öneme sahiptirler ve gıda döngülerindeki çoğu önemli adım, atmosferden azot fiksasyonu gibi, bakterilere bağlıdır. Ancak bu bakterilerin çoğu henüz tanımlanmamıştır ve bakteri şubelerinin sadece yaklaşık yarısı laboratuvarda kültürlenebilen türlere sahiptir. Bakterilerin araştırıldığı bilim bakteriyolojidir, bu, mikrobiyolojinin bir dalıdır.

<span class="mw-page-title-main">RNA</span> nükleotitlerden oluşan polimer

Ribonükleik asid (RNA), bir nükleik asittir, nükleotitlerden oluşan bir polimerdir. Her nükleotit bir azotlu baz, bir riboz şeker ve bir fosfattan oluşur. RNA pek çok önemli biyolojik rol oynar, DNA'da taşınan genetik bilginin proteine çevirisi (translasyon) ile ilişkili çeşitli süreçlerde de yer alır. RNA tiplerinden olan mesajcı RNA, DNA'daki bilgiyi protein sentez yeri olan ribozomlara taşır, ribozomal RNA ribozomun en önemli kısımlarını oluşturur, taşıyıcı RNA ise protein sentezinde kullanılmak üzere kullanılacak aminoasitlerin taşınmasında gereklidir. Ayrıca çeşitli RNA tipleri genlerin ne derece aktif olduğunu düzenlemeye yarar.

<span class="mw-page-title-main">Meyve</span> çiğ halde yenilebilir gıda

Botanikte meyve çiçeklenmeden sonra yumurtalıktan oluşan, çiçekli bitkilerde tohum taşıyan yapıdır.

<span class="mw-page-title-main">Elma</span> gülgillerden bir meyve

Elma, gülgiller (Rosaceae) familyasından kültürü yapılan bir meyve türü.

Likopen, parlak kırmızı bir karotenoid pigmenttir, domates ve diğer kırmızı meyvelerde bulunur. Likopen insan vücudunda bulunan en yaygın karotenoiddir ve en güçlü karotenoid antioksidanlardan biridir. İsmi, domatesin Latince ismi olan Solanum lycopersicum'den türetilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Malvaceae</span>

Malvaceae Malvales takımına bağlı bir bitki familyasıdır. Tek ya da çok yıllık otsular, çalılar ya da ağaçlardır. Büyük, parlak, huni şeklinde çiçekleri vardır. Ticari önemi olan iyi bilinen üyeleri arasında bamya, pamuk, kakao, roselle ve durian bulunur. Alcea (gülhatmi), Malva (ebegümeci) ve Tilia (ıhlamur) gibi tanıdık süs bitkileri içeren bazı cinsler de vardır. En fazla türe sahip olan cinsler arasında Hibiscus, Pavonia, Sida, Ayenia, Dombeya ve Sterculia bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Clive Granger</span> Galli ekonomist

Sir Clive William John Granger Galli ekonomist ve Nottingham Üniversitesi ve Kaliforniya Üniversitesi'nde emekli profesör. 2003 Nobel Ekonomi Ödülü'nü Robert F. Engle ile paylaştı.

<i>Salmonella enterica</i>

Salmonella enterica çubuk şekilli, kamçılı, Gram-negatif bir bakteridir ve Salmonella cinsinin bir üyesidir.

<span class="mw-page-title-main">Güzelavrat otu</span>

Güzelavrat otu, patlıcangiller familyasına ait çok yıllık otsu bir bitkidir. "Atropin" maddesi bu bitkinin halüsinojenik özellikleri olan oldukça zehirli yemişleri boyunca olan yapraklarından elde edilir.

<span class="mw-page-title-main">Kaymak ağacı</span> ağaç türü

Feijoa veya botanik adı ile Feijoa sellowiana, diğer yaygın adları ile ananas guavası, guavastin, Türkiye'deki yaygın adıyla kaymak ağacı, ana vatanı Brezilya, Paraguay, Uruguay ve Arjantin olan mersingiller (Myrtaceae) familyasından, 1 ile 7 metre arasında boylanabilen, her dem yeşil küçük bir ağaç türüdür. Meyvesinin rengi yeşildir, boyutu ise ceviz büyüklüğündedir. Gerçek bir guava türü olmamasına karşın onunla akrabadır ve akraba olduğu Guava ailesi içinde soğuğa en dayanıklı türlerden biridir, -16 dereceye soğuğa kadar dayanabilir.

<span class="mw-page-title-main">Çarkıfelek (bitki)</span> bitki cinsi

Çarkıfelek (Passiflora), çarkıfelekgiller (Passifloraceae) familyasından 550'den fazla türden oluşan asma ya da sarmaşık tipte bitki cinsi.

<span class="mw-page-title-main">Myrtaceae</span> Bitki familyası

Myrtaceae Myrtales takımına bağlı bir bitki familyasıdır. Bütün türleri herdem yeşil ağaçsı olup organik hidrosol bakımından zengindir.

<i>Psidium littorale</i>

Psidium littorale, Myrtaceae familyasından guava türüdür. Bu tür Cattley guavası olarak da adlandırılmakla bu ad Sir William Cattley adlı bir gezgin, kültür bilimcisi adına bu bitkiye ithaf edilmiştir. Çoğunlukla Peru guavası (2–6 m uzunluğunda bir çalı veya ağaç şeklinde boy gösterir.,ekşi fakat reçel yapımında kullanılan kimi zaman yenebilen sarı veya kırmızı meyveler verir. Kırmızı meyve veren türe Çilek guavası adı verilir. Sarı meyve verene limon guavası adı verilir, Hawaii'de waiawī adıyla anılır. Brezilya ve tropik kuşağa yakın Güney Amerika memleketidir, elma guava ile yakın akrabadır. Hawaii'de Çin guavası adıyla da bu türler anılmaktadır. Aşırı uyum sağladıkları ortamlarda işgalci ve kolay yayılan yok edilmesi zor türlerdir. Hawaii gibi tropik bölgelerde bu bitkiler yetiştirilmesi yanında yerel bitki örtüsüne zarar vermemesi için sürekli bir mücadelede sürmektedir. Guava türleri arasında soğuğa en dayanıklı türlerden biridir; hele çilek guavası, bilinen elma guava'dan daha dayanıklı türlerdir. Olgunluğa erişmiş Çilek Guavası ağacının, Limon Guavası türüne göre soğuğa daha iyi mukavemet gösterdiği ve -5,5 derecelik soğuklara dayanabildiği bilinmektedir. Yine anti oksidan bakımından çilek Guavası Limon guavasına göre daha üstün durumdadır.

<span class="mw-page-title-main">Psidium guajava</span> Mersingiller familyasından bir bitki türü

Elma guava ya da bayağı guava her daim yeşil Karaipler, Güney Amerika, Brezilya'dan dünyaya yayılma 2 ile 7 metre arası değişen boyu olan bir guava türüdür. Çiçekleri 2,5 cm çapında beyaz renkli ve büyüktür. Meyvesi 15 cm çapında ve pek çok tohum içerir. Kolaylıkla böcekler tarafından tozlaşması sağlanabilir, arılar özellikle de bal arısı bu bitkinin tozlaşmasına yardım eder. Genel olarak bitki hermafroittir. Yani dişi ve eril organlar aynı ağaç üzerindedir.

<i>Ugni molinae</i>

Ugni molinae, Şili guavası ya da Murtilla olarak da bilinen, anavatanı Şili ve Güney Arjantin olan mersingiller ailesinden bir bitki türüdür. Guava ile uzaktan bir akrabalığı vardır. Daha çok meyvesi için ve sarkık duran çiçekleri için dekoratif amaçlı olarak yetiştirilir.Meyveleri Avustralya ve Yeni Zelanda'da Ugniberry, Taziberry gibi adlarla satılmaktadır. Avustralya ve Yeni Zelanda'da da sanki bu yerlerin yerli meyvesi gibi Tazziberry gibi adlarla meyveleri satılmaktaysa da bu yerlerin yerel bitkisi değildir.

<span class="mw-page-title-main">Açık kümeler dizini</span> Vikimedya liste maddesi

Bu dizin, Güneş Sistemi'nden uzaklığına göre sıralanmış olan açık yıldız kümelerinin bir listesidir. Açık küme, aynı dev moleküler bulut içinde oluşan ve yerçekimsel olarak birbirlerine bağlı olan birkaç bin yıldızın oluşturduğu bir gruptur. Samanyolu gökadasında 1,000'den fazla açık küme bilinmektedir ancak gerçekte bu rakam on katına kadar çıkabilir.

<span class="mw-page-title-main">Ericales</span> Bir bitki takımı

Ericales, çay, Trabzon hurması, yaban mersini, Brezilya fındığı gibi türleri içine alan bir bitki takımı. Bu takım klorofil yoksunu Sarcodes sanguinea ve Sarracenia cinsi etçil bitkileri de içine alır. Bu takımdaki pek çok tür çoğunlukla bir arada büyüyen 5 taç yaprakları ile ayrılır.

<span class="mw-page-title-main">Beyaz sapot</span>

Beyaz sapot, Rutaceae familyasından tropikal bir ağaç türü. Turunçgillerle de uzaktan akrabadır. Doğu Meksika, Orta Amerika, Kosta Rika'nın güneyi anavatanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Mango</span>

Mango, kapalı tohumlulardan Anacardiaceae familyasının Mangifera cinsine ait tropik, astropik ağaçlarının verdiği etli meyveye denir. Bu meyve, anavatanı olan Hindistan'dan dünyaya yayılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Hepatit</span> Karaciğer inflamasyonu

Hepatit, karaciğer hücrelerinde inflamasyon ile karakterize tıbbi durumdur. İsim Yunanca hepar (ἧπαρ); hepat- (ἡπατ-), karaciğer kökünden ve sonek -itis, "inflamasyon" 'dan türemiştir (c. 1727) Karaciğerdeki inflamasyon zamanla kendini sınırlayabilir ya da fibrozis ve siroza ilerleyebilir.