İçeriğe atla

Guatemala İç Savaşı

Guatemala İç Savaşı
Orta Amerika krizleri

Rabinal'daki mezarlık
Tarih1960–1996
Sonuç 1996 yılında barış anlaşması imzalandı
Taraflar

URNG:

  • EGP
  • ORPA
  • FAR
  • PGT

destekleyenler:

Küba Küba[1]
Nikaragua Nikaragua (1979-90)
Meksika Meksika

Guatemala Guatemala askeri Değişik hükûmetlerin liderliğindeki paramilite gruplar

destekleyenler:

Amerika Birleşik Devletleri ABD[2]
İsrail İsrail
Arjantin Arjantin[3]
Komutanlar ve liderler
Luis Augusto Turcios Lima
Rolando Morán
Marco Antonio Yon Sosa  (ölü)
Leonardo Castillo Johnson
Rodrigo Asturias
Ricardo Rosales
Guatemala Miguel Ydígoras Fuentes
Guatemala Enrique Peralta Azurdia
Guatemala Carlos Manuel Arana Osorio
Guatemala Kjell Eugenio Laugerud García
Guatemala Fernando Romeo Lucas García
Guatemala Efraín Ríos Montt
Guatemala Óscar Humberto Mejía Victores
Kayıplar
140.000–200.000 ölü ve kayıp[4][5][6][7]

Guatemala İç Savaşı (İspanyolca Guerra civil de Guatemala), 1960-1996 yıllarında Guatemala hükûmeti ile Guatemala Kızılderililerinden olan yoksul Maya köylüleri tarafından desteklenen solcu isyancı gruplar arasında süren iç savaş. Guatemala hükûmeti iç savaş sırasında Maya Kızılderililerine karşı soykırım işlemiştir.[8]

İronik olarak, Guatemala İç Savaşında soykırımın suçlularından birisi olması dolayısıyla savunma bakanının başkent Guatemala şehrindeki eski evi (Casa Crema) Guatemala Maya Dilleri Akademisi merkez binası olarak seçilmiştir.[9]

Kaynakça

  1. ^ "Military Intelligence Summary, Volume VIII, Latin America (U)" (PDF). 8 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 23 Şubat 2013. 
  2. ^ "U.S. POLICY IN GUATEMALA, 1966-1996". 9 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2013. 
  3. ^ Gilbert Michael Joseph, Daniela Spenser - 2008, pg 151
  4. ^ Briggs, Billy (2 Şubat 2007). "Billy Briggs on the atrocities of Guatemala's civil war". The Guardian. Londra. 7 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2013. 
  5. ^ "Timeline: Guatemala". BBC News. 9 Kasım 2011. 2 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2013. 
  6. ^ CDI: The Center for Defense Information, The Defense Monitor, "The World At War: January 1, 1998".
  7. ^ War Annual: The World in Conflict [year] War Annual [number].
  8. ^ "Human Rights Testimony Given Before the United States Congressional Human Rights Caucus". Hrw.org. 16 Ekim 2003. 11 Kasım 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2009. 
  9. ^ «La anterior residencia del ministro de la Defensa albergará los estudios del Canal 5», 31 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. artículo en el diario El Periódico (Guatemala) del 22 de diciembre de 2003. Consultado el 1 de julio de 2012.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Guatemala</span> Orta Amerikanın Kıstas bölgesinde yer alan bir ülke

Guatemala Cumhuriyeti, kısaca Guatemala, Orta Amerika'da Kıstas bölgesinde bir ülkedir. Kuzeyde Meksika, doğuda Belize ve Honduras, güneyde ise El Salvador'la komşudur. Ayrıca doğuda Karayip Denizi'ne, batıda Büyük Okyanus'a kıyısı vardır. Başkenti Guatemala'dır. 372 Havalimanı bulunmaktadır. (2010)

<span class="mw-page-title-main">Beşşar Esad</span> Suriye Arap Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı

Beşşaru Hafızı'l-Esed veya kısaca Beşşaru'l-Esed, Suriye devlet başkanı ve Suriye Baas Partisi'nin lideridir. İsminin Beşar Esad, Beşşar Esed gibi formları Türk basın-yayın araçlarıyla meşhur hâle getirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">El Salvador tarihi</span>

El Salvador ülkesinin tarihi Meksika'da başlamaktadır. Toprakların adına ilk kez Meksika'dan gelen İspanyolların adında rastlanır. Nahuatl dilindeki adı olan "Cuscatlan" veya "Cuxcatlan", yani verimli toprak anlamına gelen bu adlar ile anılır. Panama'dan gelenler ise bu bölgeden, "Nequepio" adı ile söz ederler.

<span class="mw-page-title-main">Birinci Çeçen Savaşı</span> Rusya Federasyonu ile Çeçen İçkerya Cumhuriyeti arasındaki, Aralık 1994ten Ağustos 1996ya kadar süren savaş

Birinci Çeçen Savaşı, diğer adıyla Çeçenistan Savaşı, Rusya Federasyonu ile Çeçen İçkerya Cumhuriyeti arasındaki, Aralık 1994'ten Ağustos 1996'ya kadar süren savaştır. 1994–1995 yıllarında, özellikle Grozni Muharebesi'nde zirveye ulaşan başlangıç harekâtından sonra Rus kuvvetleri, Çeçenistan'ın dağlık bölgelerinin kontrolünü ele geçirmeye çalıştı ancak daha üst konumda olduğu asker sayısı, silah gücü, yakın hava desteği gibi faktörlere rağmen, Çeçen gerilla savaşı ve düz arazilere yapılan baskınlar nedeniyle geri çekildi. Bunlar sonucunda oluşan Rus kuvvetlerindeki geniş çaplı demoralizasyon ve Rus kamuoyunun savaşa yönelik yaygın karşıtlığı, Boris Yeltsin hükûmetinin 1996'da Çeçenlerle ateşkes ilan etmesine ve bundan bir yıl sonra barış antlaşması imzalamasına neden oldu.

<span class="mw-page-title-main">Ruanda İç Savaşı</span>

Ruanda İç Savaşı, 1990-1994 yılları arasında Ruanda'da meydana gelen bir iç savaştır. Savaş Ruanda hükûmet güçleri ile Ruanda Vatansever Cephesi güçleri arasında gerçekleşmiştir. Savaş iki aşamada gerçekleşti. İlk olarak 1 Ekim 1990'da RPF'nin tarihinde Uganda'dan ülkenin kuzeydoğusunu ele geçirmesiyle başladı ve 4 Ağustos 1993 tarihinde Arusha Anlaşması imzalanmasıyla sona erdi. Daha sonra Cumhurbaşkanı Juvénal Habyarimana'nın 6 Nisan 1994 tarihinde suikaste uğraması ve Ruanda Soykırımı'nın başlamasıyla gerçekleşti. RPF, 7 Nisan'da savaşa geri döndü ve iç savaş 18 Temmuz 1994'te RPF'nin zaferi ile sona erdi.

<span class="mw-page-title-main">Katy Jurado</span>

Katy Jurado ödüllü Meksikalı oyuncu. 1950'lerden sonra Hollywood'un da aranılan oyunculerden biri oldu, buna rağmen ABD vatandaşlığına geçmedi.

<span class="mw-page-title-main">Srebrenitsa Soykırımı</span> Sırpların Müslüman Bosnalılara uyguladığı soykırım veya Hırvat Soykırımı

Srebrenitsa Soykırımı, 1991–1995 Yugoslavya İç Savaşı'nda Sırp Cumhuriyeti Ordusu'nun Srebrenitsa'ya karşı giriştiği harekât esnasında Temmuz 1995'te yaşanan ve en az 8.372 Müslüman Boşnak erkek ve çocuğun Bosna–Hersek'in Srebrenitsa kasabası ve çevresinde, Ratko Mladić komutasındaki ağır silahlarla donatılmış Sırp ordusu tarafından sistematik olarak öldürülmesidir. Katliamda bir kısım kadın ve küçük yaşta çocuğun da öldürüldüğü, belgelerle kanıtlanmıştır. Kırıma, Sırp Cumhuriyeti Ordusu'nun yanı sıra "Akrepler" olarak tanınan Sırbistan özel güvenlik güçleri de katılmıştır. Birleşmiş Milletler, Srebrenitsa'yı güvenli bölge ilan etmiş olmasına karşın 400 silahlı Hollanda barış gücü askerinin varlığı katliamı önleyememiştir.

<span class="mw-page-title-main">Amerika'da LGBT hakları</span>

Amerika kıtasındaki lezbiyen, gey, biseksüel ve transgender (LGBT) hakları oldukça karışıktır. Britanya, Fransa, İspanya ve Portekiz'den gelen kolonistler, Amerika'nın birçok yerine Hristiyanlığı getirdiler. Özellikle Roma Katolik Kilisesi ile İsa Mesih'in Son Zaman Azizler Kilisesi eşcinsel ilişkilerin yasalaşmasına karşıyken bunu Ortodoks Kilisesi Metodist Kilisesi, ile Amerika Reform Kilisesi Amerikan Baptist Kilisesi gibi Protestan kiliseleri ve Evanjelik Müttefikliği gibi Muhafazakâr Evanjelik organizasyonları izler.

<span class="mw-page-title-main">Ülkelerine göre LGBT hakları</span> Ülkelerin kendi topraklarındaki LGBT düşüncesine tesir eden yasaları

Lezbiyen, gey, biseksüel ve transgender (LGBT)'yi etkileyen yasalar ülkeden ülkeye, bölgeden bölgeye çok büyük farklılıklar gösterir. Kimi ülkeler eşcinsel evlilik, medeni birliktelik gibi hakları tanırken kimi ülkeler de ölüm cezası başta olmak üzere çeşitli cezalar uygulamaktadır. LGBT bireyler ile ilgili yasalardan bazıları LGBT evlat edinme, göç hakkı, Cinsel yönelimler ve askerlik hizmeti, ayrımcılık karşıtlığı, bireylere karşı şiddet, nefret suçları, oğlancılık (sodomi) ve adil, eşit olmayan reşit olma yaşı gibi yasalardır.

<span class="mw-page-title-main">Guatemala Maya Dilleri Akademisi</span>

Guatemala Maya Dilleri Akademisi, Guatemala'da konuşulan 22 Maya dilinin kullanımını düzenleyen özerk devlet organizasyonu. Bu dillerin yazımında kullanılan değişik yazı sistemlerinin standartlaşması üzerine çaba harcar. Diğer bir işlevi de bu Maya dillerinin öğretimine yönelik çalışmalar yapmak, kurslar açarak tercüman yetiştirmektir.

<span class="mw-page-title-main">Guatemala Kızılderilileri</span>

Guatemala Kızılderilileri, Guatemala'da yaşayan Mezoamerika Kızılderilileri kültür grubundan Kızılderili halkları. 2001 yılında % 59.4 olan Ladinolardan sonra % 40.6 olan nüfuslarıyla ikinci sıradadır ve bunların büyük çoğunluğu Maya halkları olup en büyük grupları Kiçeler, Kakçikeller, Mamlar ve Kekçiler olarak sıralanır. Maya kökenli olmayan Kızılderililerin oranı ancak % 0.2 dir. İzole dilli Alaguilac'ların soyu Amerika'nın keşif yıllarında tükenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Guatemala İspanyolcası</span> İspanyolca Lehçesi

Guatemala İspanyolcası, Guatemala'da yerli Guatemala Kızılderilileri ile İspanyol göçmenlerin melezi (Mestizo) olan Ladinolar tarafından konuşulan İspanyolcanın Orta Amerika İspanyolcası lehçe grubuna giren bir şivesi. Bölgesel olarak voseo kullanımı görülebilir.

<span class="mw-page-title-main">Ladinolar</span>

Ladinolar, Latin Amerika'da, özellikle de Guatemala'da yaşayan, yerli halklar ile İspanya kökenli Avrupalıların melezi olan Mestizo halkı. Adları Latino («Latin») kelimesinden gelir.

<span class="mw-page-title-main">Kızılderili soykırımları</span> Kuzey Amerika, Orta Amerika, Güney Amerika ve Karayiplerdeki Kızılderili halklarının soykırımı

Kızılderili soykırımları, Kristof Kolomb'un 1492'de Amerika Kıtası'na ulaşmasından sonraki beş asır boyunca Avrupalılar tarafından kıtanın yerlileri olan Kızılderililere karşı yapılan soykırımlardır.

<span class="mw-page-title-main">Yugoslav Savaşları</span> Eski Yugoslavya topraklarında meydana gelen bir dizi savaş ve etnik çatışmalar

Yugoslav Savaşları, 1991'den 2001'e kadar Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti'nde meydana gelen bir dizi ayrı ama birbiriyle ilişkili etnik çatışmalar, bağımsızlık savaşları ve isyanlardı. 1991, daha önce Yugoslavya'yı oluşturan cumhuriyetler olarak bilinen altı tarafla eşleşen altı bağımsız ülkeye ayrıldı: Slovenya, Hırvatistan, Bosna-Hersek, Karadağ, Sırbistan ve Kuzey Makedonya. Yugoslavya'yı oluşturan cumhuriyetler, yeni ülkelerdeki etnik azınlıklar arasında savaşları körükleyen çözülmemiş gerilimler nedeniyle bağımsızlıklarını ilan ettiler. Çatışmaların çoğu, yeni devletlerin tam uluslararası tanınmasını içeren barış anlaşmalarıyla sona ermiş olsa da, çok sayıda ölüme ve bölgede ciddi ekonomik hasara neden oldu.

<span class="mw-page-title-main">Suriye İnsan Hakları Gözlemevi</span> Suriye İç Savaşındaki insan hakları ihlallerini belgeleyen bilgi ofisi

Suriye İnsan Hakları Gözlemevi, merkezi Birleşik Krallık'ın Coventry şehrinde bulunan, Suriye'deki insan hakları ve konuşma özgürlüğüne dair farkındalığını arttırma, ülkedeki insan hakları ihlallerini gözlemleme ve belgeleme amacı güden kâr amacı gütmeyen kuruluş. Mayıs 2006'da, iş insanı Rami Abdurrahman tarafından kurulmuş olup; aralarında birçok avukatın da yer aldığı çoğu profesyonel olan çalışanlardan meydana gelmektedir. Mart 2011'de Suriye'de patlak veren hükûmet karşıtı protestolar ve sonrasında bu protestoların dönüştüğü Suriye İç Savaşı'na dair çeşitli faaliyetler yürütmektedir.

Direniş hareketi, bir ülkenin sivil nüfusunun bir kısmının kendi yasalarına olarak kurulmuş hükûmetine, yönetim gücüne sahip iktidarına veya herhangi bir işgal gücüne karşı sivil düzeni ve istikrarı bozması için organize edilmiş çabadır. Bu gruplar amaçlarına pasif direniş, sivil direniş veya silahlı ya da silahsız güç kullanımı yoluyla ulaşmayı hedefleyebilir. Birçok durumda, örneğin II. Dünya Savaşı'nda Norveç'te olduğu gibi, bir direniş hareketi genellikle farklı kuruluşlar altında faaliyet gösteren ve bir ülke içinde farklı aşamalarda veya coğrafi bölgelerde faaliyet gösteren hem şiddet içeren hem de şiddet içermeyen yöntemleri kullanabilir.

<span class="mw-page-title-main">Suriye'de insan hakları</span> Suriyedeki insan hakları

Uluslararası gözlemciler, Suriye'deki insan hakları durumunun son derece kötü olduğunu düşünüyorlar. Suriye'de 1963'ten Nisan 2011'e kadar, güvenlik güçlerine kapsamlı tutuklama ve gözaltı yetkileri veren olağanüstü hal yürürlükteydi.

<span class="mw-page-title-main">Muhammed Şiya es-Sudani</span> Iraklı siyasetçi

Muhammed Şiya Sabbar es-Sudani 27 Ekim 2022'den beri Irak başbakanı olarak görev yapan Iraklı bir siyasetçidir. Başbakanlık görevinden önce sanayi ve madenler bakanı, çalışma ve sosyal işler bakanı, ticaret bakanı vekili, maliye bakanı vekili, göç ve yerinden rdilenler bakanı vekili, tarım bakanı vekili ve insan hakları bakanı olarak çeşitli bakanlık görevlerinde bulunmuştur. 2009-2010 yıllarında Meysan valisi olarak görev yapmıştır.

Guatemala soykırımı, Maya soykırımı veya Sessiz Holokost olarak da adlandırılan, Guatemala İç Savaşı (1960-1996) sırasında ABD destekli Guatemala askeri hükûmetleri tarafından Maya sivillerinin katledilmesidir. Gerillalara ve özellikle de sivillere yönelik güvenlik güçleri tarafından yapılan katliamlar, zorla kaybetmeler, işkence ve yargısız infazlar 1965'ten bu yana yaygındı. ABD'li yetkililerin de farkında olduğu, askeri rejimin uzun süredir devam eden bir politikası bu konuda etkili olmuştur. 1984 tarihli bir raporda "terörle otoritesini sürdüren askeri hükümet tarafından binlerce kişinin öldürülmesi" tartışılmaktaydı. İnsan Hakları İzleme Örgütü, silahlı kuvvetlerin çoğunlukla silahsız sivillere yönelik "olağanüstü zalimce" eylemleri olarak tanımlamıştır.