İçeriğe atla

Guantanamo Kampı

Varışlarından kısa bir süre sonra tutuklular, Kamp X-Ray, Ocak 2002
Guantanamo Kampının Küba'daki lokasyonunu gösteren harita
Guantanamo körfezinin havadan görünümü

Guantanamo Kampı, 2002 yılından itibaren askerî hapishane olarak kullanılmakta olan, Küba'daki Guantanamo körfezi askerî üssünün bir bölümüne verilen isimdir. Burada, başta Afganistan olmak üzere çeşitli ülkelerde ele geçirilen, El-Kaide ve Taliban ile ilgisi olduğundan şüphelenilen kişiler tutulmaktadır. Üç bölüme ayrılmaktadır: Kamp Delta (ki buna Kamp Echo da dâhildir), Kamp İguana ve artık kapatılmış olan Kamp X-Ray. Tesis, zaman zaman Guantanamo, Gitmo veya Kamp X-Ray olarak anılmaktadır.

Guantanamo Körfezinin bir askerî hapishane olarak kullanılması insan hakları örgütleri ve birçok farklı kesimin eleştiri ve protestolarına neden olmuştur. Bu örgüt ve kesimler tutukluların işkence gördüğü veya kötü şart ve uygulamalara maruz kaldığını belirtip, buradaki tutuklularının yasal durumlarının belirsizliğine işaret etmektedirler. Zira Guantanamo'da tutulanlar, ne savaş suçlusu ne de adi suçlu olarak tanımlanmıştır. ABD yasal sistemine başvuramadıkları gibi ABD yasal sisteminden herhangi bir gözden geçirme de talep edememektedirler.

Bush yönetimi 3. Cenevre Antlaşması'nın tutuklanmış el-Kaide veya Taliban savaşçılarını kapsayamayacağını öne sürmektedir. Hiçbir dış devlet ise bu noktada Bush yönetimiyle aynı görüşte olduğunu belirtmemiştir. ABD politikasını eleştirenler, yönetimin "savaş suçluları" ile "yasa dışı savaşçıları" arasında bir ayrım yaratmaya çalışmak suretiyle Cenevre Antlaşması'nı ihlal ettiğini öne sürmektedirler.[1]

Guanatanamo Tutukevi'ndeki yasa dışı uygulamalara dair Avrupa Parlamentosu da bir rapor hazırlamıştır.[2] Daha güncel olarak, Uluslararası Af Örgütü (Amnesty International) ve BM çıkardıkları raporlarda durumu bir "insan hakları skandalı" olarak tanımlamışlardır.[3]

1903'ten beri ABD'nin 4.000 dolar gibi senelik bir kira karşılığında kullandığı 121 km²'lik Küba'ya ait bir alandır ve sadece iki ülkenin karşılıklı anlaşması sonucu feshedebileceği bir anlaşmadır. 20. yüzyılın son çeyreğinde, Guantanamo Askerî Üssü denizlerde yakalanan Kübalı ve Haitili mültecileri tutmakta kullanılmıştı. 1990'ların başında, askerî darbe sonucu Haiti'den kaçan Haitilileri barındırmıştır. Bu mülteciler ABD yasal sisteminden Yargıç Sterling Johnson Jr. kampın anayasaya aykırı olduğu kararını 8 Haziran 1993'te verene kadar Kamp Bulkeley isimli bir tutuklu bölgesinde tutulmuşlardır. Son Haitili göçmenler Guantanamo'yu 1 Kasım 1995'te terk etmiştir.

16 Haziran 2005'te Birleşik Devletler Savunma Bakanlığı, savunma müteahhiti Halliburton'un üs etrafında 30 milyon dolarlık bir güvenlik çemberi ve tutukevi inşa edeceğini ilan etmiştir.

10 Haziran 2006 üç tutuklu ölü bulunmuştur. Pentagon'a göre "kendilerini bariz bir intihar sözleşmesiyle öldürmüşlerdir".[4]

Notlar

  1. ^ "George Monbiot: One rule for them" (İngilizce). The Guardian. 24 Mart 2003. 8 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2015. 
  2. ^ "Lawfulness of detentions by the United States in Guantánamo Bay" (İngilizce). assembly.coe.int. 8 Nisan 2005. 11 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2015. 
  3. ^ "Guantánamo Bay - a human rights scandal" (İngilizce). Amnesty International. 4 Şubat 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2015. 
  4. ^ "Triple suicide at Guantanamo camp" (İngilizce). BBC. 11 Haziran 2006. 8 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2015. 

Kaynakça

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Guantanamo Kampı ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">George W. Bush</span> 43. Amerika Birleşik Devletleri başkanı (2001–2009)

George Walker Bush, 2001'den 2009'a kadar 43. Amerika Birleşik Devletleri başkanı olarak görev yapan Amerikalı siyasetçi ve iş insanı. Cumhuriyetçi Parti üyesi olan Bush, 1995 ile 2000 yılları arasında 46. Teksas valisi olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Cezaevi</span> hükümlülerin içinde tutuldukları yapı

Cezaevi ya da hapishane, hüküm giymiş kişilerin cezalarını çekmesi için hapsedildikleri yerler. Türkçede zindan ve mahpushane sözcükleri de zaman zaman -özellikle eski metinlerde- aynı anlamda kullanılır. Tutukluların, hükümlülerden ayrı olarak tutulduğu yere ise tutukevi denir.

<span class="mw-page-title-main">Uluslararası Af Örgütü</span> insan hakları üzerine çalışmalar yürüten bir sivil toplum örgütü

Uluslararası Af Örgütü, dünya çapında 10 milyondan fazla üyesi ve destekçisi olan insan hakları üzerine çalışmalar yürüten bir sivil toplum örgütüdür. Evrensel İnsan Hakları Bildirgesi ve diğer uluslararası standartlarca belirlenmiş her türlü insan haklarını savunma ve teşvik etmeyi amaç edinmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Taliban</span> Afganistan merkezli İslamcı hareket

Taliban, Afganistan'da yönetimi elinde bulunduran Diyubendi İslamcı hareket ve askeri organizasyondur. Kendilerine Afganistan İslam Emirliği demekte olup ülke içinde bir savaş sürdürmüştür. İslam şeriatını yayma amacıyla Molla Muhammed Ömer tarafından 1994 yılında kurulan Taliban'ın 2016'dan beri lideri Mevlevi Hibetullah Ahundzade'dir. Grup; eroin gibi narkotiklerin ticaretinin yanı sıra haraç toplama, fidye ve alıkoyma gibi faaliyetlerle finanse edilmektedir. Ayrıca 2010'ların ortalarında, önceki hükûmetin yönetiminde yasadışı olan madencilik faaliyetlerinin kontrolünü ele geçirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Terörizmle Savaş</span>

Terörizmle Savaş, kısa kullanımıyla Terörle Savaş veya Terörizmle Küresel Savaşı, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki farklı hedeflere gerçekleştirilen 11 Eylül saldırıları sonrasında Amerika Birleşik Devletleri'nin öncülüğünde başlatılan uluslararası bir askerî kampanyadır. NATO üyesi olan tüm ülkeler ve üye olmayan bazı ülkelerin katıldığı kampanya, el-Kaide'nin başını çektiği çeşitli silahlı gruplara yönelik açılmıştı.

<span class="mw-page-title-main">Afganistan Savaşı (2001-2021)</span> ABDnin Afganistana girmesiyle başlayan süreç

Afganistan Savaşı, 2001 Ekim'inin 7. gününde başlamıştır. Amerika Birleşik Devletleri tarafından 11 Eylül saldırıları gerekçesi ile yapılmıştır. ABD Başkanı George W. Bush'un "terörle mücadele" politikası kapsamında yaptığı bir savaştır. Harekât Usame bin Ladin'in yakalanmasına değin sürecekti. Aynı zamanda Taliban ve diğer Taliban yandaşı güçlerin ortadan kaldırılması ile harekât sona erecekti. Böylelikle Afganistan'da iç güvenlik sağlanmış olacaktı.

<span class="mw-page-title-main">Çocukların askerî kullanımı</span>

Çocukların askerî kullanımı, birbirinden bağımsız üç şekilde görülebilir: Çocuklar doğrudan saldırılarda yer alabilir ; hademe, casus, haberci, gözcü ya da seks kölesi olabilir ya da politik çıkar için canlı kalkan olarak veya propaganda için kullanılabilir.

<span class="mw-page-title-main">Buchenwald toplama kampı</span>

Buchenwald toplama kampı, Almanya sınırları içerisindeki en büyük toplama kamplarından birisidir. Haziran 1937 ile Nisan 1945 yılları arasında Weimar yakınlarında Ettersberg'de çalışma kampı olarak işletilmiştir. Bu zaman içerisinde, Avrupa'nın çeşitli ülkelerinden yaklaşık 250.000 insan, tutuklanarak Buchenwald Toplama Kampı'na gönderilmiştir. 11.000 kişi Yahudi olmak üzere 56.000 kişinin öldürüldüğü tahmin edilmektedir. Kommando 99 "boyundan vurma tekniği" ile Sovyet mahkûmları Nazilerin Sovyet savaş esirlerine karşı işledikleri suçlar kapsamında sistematik olarak öldürdü.

<span class="mw-page-title-main">Nazi kaçış rotaları</span>

Nazi kaçış rotaları, II. Dünya Savaşı'nın ardından mağlubiyete uğrayan Mihver Devletleri ve özellikle Nazi Almanyasındaki başta Naziler olmak üzere savaş suçluları ve işbirlikçilerinin Avrupa'dan kaçmak için örgütledikleri güzergâhları tarif etmek için kullanılan bir tâbirdir. Söz konusu rotalar, genellikle Latin Amerika ülkelerine doğru olmuş, kaçanlar özellikle Arjantin, Paraguay, Brezilya, Uruguay, Şili ve Bolivya'ya saklanmışlardır. Bazı kişilerin ABD, Kanada ve çeşitli Orta Doğu ülkelerine gittiği de bilinmektedir. İlk kaçış güzergâhı Almanya-İspanya-Arjantin, diğer güzergâh ise Roma-Cenova-Latin Amerika idi. Kaçış rotalarını örgütleyen çeşitli kişi ve kuruluşlar önce bağımsız hareket etseler de, zamanla örgütlü hareket etmeye başlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">CIA gizli hapishaneleri</span>

CIA gizli hapishaneleri, CIA'nin Amerika Birleşik Devletleri adına kurulmuş varlığı bilinen gizli yerlerdir. CIA'ya göre tutuklular yalnızca teröristlerden ibarettir. 2 Kasım 2005 tarihinde bu gizli yerleri basına sızdıran Washington Post cezaevlerinde insan hakları ihlal eden uygulamaları Amerikan basınına sızdırmıştır. Tahminen bu cezaevlerinden Doğu Avrupa ülkelerinden Polonya ve Romanya'da, Haziran 2004'te İngiliz gazetesi The Observer'in belirttiği üzere el-Tamara cezaevi Fas'ta, "Mulhak el-Mazra" Mısır'da, ayrıca Litvanya, Polonya, Ukrayna, Katar, Suudi Arabistan, Tayland ve diğer ülkelerde de bulunmaktadır. İnsan hakları savunucuları "el-Tamara" ve "el-Masri Mulhak"daki mahkûmların işkenceye uğradığını belirtmektedir. Yaklaşık 100 esirin tutulduğu Afganistan'daki Bagram Üssü, 600 esirden bazılarının serbest kaldığı Küba'daki Guantanamo Kampı ve binlerce esir bulunan Bağdat Havaalanı bilinen merkezlerden bazılarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Veziristan Savaşı</span>

Veziristan Savaşı ya da Kuzeybatı Pakistan Ayaklanması, Pakistan Ordusunun, radikal örgütler Pakistan Talibanı, Cundullah, Laşkari İslam, İslam Hukukunun Uygulanması Hareketi, El-Kaide ve DEAŞ'a karşı yürüttüğü savaştır.

Ebu Ahmed el-Kuveyti veya gerçek adıyla İbrahim Said Ahmed, Peştun kökenli Pakistanlı el-Kaide üyesi ve el-Kaide lideri Usame bin Ladin'in kuryesidir. Pakistanlı ailesinin Kuveyt'te yaşaması ve burada büyümesi sebebiyle "el-Kuveyti" adını kullanmaktaydı. Amerikan istihbarat birimleri el-Kuveyti'yi tespit ve takip ederek Usame bin Ladin'in Abbottabad'da saklandığı yere ulaşmış, bin Ladin'in öldürülmesiyle sonuçlanan harekâtta el-Kuveyti de öldürülmüştü.

<span class="mw-page-title-main">Halid Şeyh Muhammed</span> Pakistanlı tutuklu

Halid Şeyh Muhammed, arasında sivillere yönelik saldırıların da bulunduğu çeşitli eylemler sebebiyle terörizm suçlamasıyla Amerika Birleşik Devletleri'ne bağlı Guantanamo Kampı'nda tutulan Pakistanlı tutukludur. El-Kaide'nin üst düzey yöneticilerinden biri olup, 1999 ile 2001 yılları arasında örgütün propaganda faaliyetlerinin başındaki isimdi. 9/11 Komisyonu Raporu'nda "11 Eylül saldırılarının baş mimarı" olarak tanımlanmış, kendisi de ifadesinde saldırıların tüm sorumluluğunu üstlenmiştir. Şu anda saldırılarla bağlantısı olduğu öne sürülen beş kişiyle birlikte, ölüm cezası istemiyle yargılanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Ebu Ferec el-Libi</span>

Mustafa Ferec Muhammed Muhammed Mesud el-Cedid el-Uzeybi veya tanınan adıyla Ebu Ferec el-Libi, Guantanamo Kampı'nda tutuklu bulunan Libyalı üst düzey el-Kaide yöneticisi. Pakistan'ın ulusal istihbarat teşkilatı Servislerarası İstihbarat (ISI) tarafından 2 Mayıs 2005'te, Merdan'da yakalandı. Haziran 2005'te Amerikalı yetkililere teslim edildi. Önce CIA gizli hapishanelerinde tutuldu, Eylül 2006'da Küba'daki Guantanamo Kampı'na nakledildi. Yetkililerin ifadesine göre el-Libi, Halid Şeyh Muhammed'in 2003'te tutuklanmasıyla kendisinin 2005'te tutuklanması arasında el-Kaide'nin üçüncü kademedeki sorumlusu olarak faaliyet göstermekteydi.

<span class="mw-page-title-main">Savaşçı Statüsünün Gözden Geçirilmesi Mahkemesi</span>

Savaşçı Statüsünün Gözden Geçirilmesi Mahkemesi, Amerika Birleşik Devletleri tarafından Küba'daki Guantanamo Kampı'nda tutuklu bulunan kişilerin düşman savaşçı statülerinin gözden geçirilmesi amacıyla oluşturulan mahkemeler. Amerika Birleşik Devletleri Yüce Mahkemesi'nin Hamdi - Rumsfeld davası ile Rasul - Bush davasında verdiği kararlar sonrasında, Amerika Birleşik Devletleri Savunma Bakanı Yardımcısı Paul Wolfowitz'in emri doğrultusunda 7 Temmuz 2004'te kuruldu.

Taliban Beşlisi ya da diğer adıyla Guantanamo Beşlisi, hiçbir suçlama yöneltilmeden Guantanamo'da süresiz tutuklu bulunan ve daha sonra Taliban'ın kaçırdığı, Amerika Birleşik Devletleri Ordusunda görevli çavuş Bowe Bergdahl ile takas edilen, Taliban devleti'nin Afgan uyruklu eski üst düzey 5 görevlisi.

<span class="mw-page-title-main">Murat Kurnaz</span> Vikihaber maddesi

Murat Kurnaz Almanya'da doğmuş ve büyümüş bir Türk vatandaşı, Ocak 2002-Ağustos 2006 tarihleri arasında yargılanmadan Guantanamo Esir Kampında tutuklu olarak kalmıştır. Esir olarak geçirdiği süreyi "Hayatımın beş yılı" adlı, 2013 yılında filme dönüştürülen otobiyografisinde anlatmıştır. 2022 yapımı film Rabiye Kurnaz George W. Bush'a Karşı filminde Murat'ın annesi Rabiye'nin verdiği hukuk mücadelesi beyazperdeye aktarılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Nacht und Nebel</span>

Nacht und Nebel, Adolf Hitler'in 7 Aralık 1941'de siyasi eylemcilere ve II. Dünya Savaşı'ndaki direnişe "yardım edenlere" hapsedilme ya da öldürülmelerini hedefleyen bir talimattı. Nacht und Nebel, Almanca'da Gece ve Sis anlamına gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Guantanamo Körfezi Deniz Üssü</span>

Guantanamo Körfezi Deniz Üssü, halk ve ordu arasında GTMO olarak da bilinen Amerika Birleşik Devletleri Ordusu'nun kullanımında olan askeri bir üstür. Küba'nın güneydoğu ucunda, Guantanamo Körfezi kıyısında, 117 km 2 üzerine kuruludur. İlk olarak Amerika Birleşik Devletleri tarafından bir kömür istasyonu ve deniz üssü olarak kullanılmak üzere kiralandı. 1903 yılından beri kullanıldığından ABD'nin en eski denizaşırı deniz üssüdür. Kira, ödemenin dolar cinsinden altın değeriyle eşleşecek şekilde ayarlandığı 1934 yılına kadar yıllık olarak 2.000 dolardı kira ücreti vardı bu miktar 1974'te yıllık 4.085$'a yükseltildi.

Rabiye Kurnaz George W. Bush'a Karşı, Andreas Dresen tarafından yönetilen ve prömiyeri 72. Berlin Uluslararası Film Festivali'nde yapılan 2022 tarihli Alman - Fransız yapımı filmdir. 2001 yılında Guantanamo Kampı'nda hukuka aykırı bir şekilde tutuklanan Türk asıllı Alman genç Murat Kurnaz'a ve annesi Rabiye Kurnaz'ın, oğlunun serbest bırakılması için verdiği hukuk mücadelesine dayanmaktadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.