İçeriğe atla

Guam

Koordinatlar: 13°27′K 144°47′D / 13.450°K 144.783°D / 13.450; 144.783
Guam
Territory of Guam
Guåhån
Guam Toprağı
Slogan
Where America's Day Begins
Guam haritadaki konumu
Guam konumu
BaşkentHagåtña
En büyükDededo
Resmî dil(ler)İngilizce
Çamorroca
HükûmetÖzerk
• Başkan
Joe Biden
• Vali
Lou Leon Guerrero
• Vali vekili
Josh Tenorio
• ABD Meclis Temsilcisi
Michael San Nicolas
Tarihçe 
• ABD'ye bağlı özerk toprak
1950
• Su (%)
-
Nüfus
• 2007 tahminî
173.456 (179.)
GSYİH (SAGP)2000 tahminî
• Toplam
3,2 milyar $ (167.)
• Kişi başına
21.000 $ (35.)
Para birimiAmerikan doları (USD)
Zaman dilimiUTC+10
Telefon kodu1 671
İnternet alan adı.gu

Guam (İngilizce: Guam, telaffuz: /ˈgwɑːm/ⓘ; Çamorroca: Guåhån) ya da resmî adıyla Guam Toprağı (İngilizce: Territory of Guam), Büyük Okyanus'taki Mariana Takımadaları'nın en büyük ve en güneydeki adası. Hawaii'nin 5.000 km batısında yer alır.[1] A.B.D.'ye bağlı özerk toprak statüsündedir.[1] Guam'ın başkenti Hagåtña'dır ve en kalabalık yerleşim yeri Dededo'dur. Guam'da doğan insanlar Amerikan vatandaşıdır, ancak Guam'da ikâmet ederken Amerika Birleşik Devletleri başkanlık seçimlerinde oy kullanamazlar ve Amerika Birleşik Devletleri Temsilciler Meclisindeki Guam delegelerinin oy hakkı yoktur. Yerli Guamlılar, tarihsel olarak Chamorro olarak bilinen ve Endonezya, Filipinler, Tayvan, Mikronezya ve Polinezya'nın Avustralya halklarıyla akraba olan Chamoru'dur. 2021 itibarıyla Guam'ın nüfusu 168.801'dir. Chamorus en büyük etnik gruptur, ancak çok etnik gruptan oluşan adada bir azınlıktır. Bölge 210 mil kare (540 km 2 ; 130.000 akre) kapsar ve mil kare başına 775 nüfus yoğunluğuna (299/km 2) sahiptir.

Chamoru halkı adaya yaklaşık 3500 yıl önce yerleşmiştir. Portekizli kâşif Ferdinand Macellan, İspanya'nın hizmetindeyken, 6 Mart 1521'de adayı ziyaret eden ilk Avrupalı oldu. Guam, 1668'de İspanya tarafından sömürgeleştirildi. 16. ve 18. yüzyıllar arasında Guam, İspanyol Manila Kalyonları için önemli bir mola yeriydi. İspanya-Amerika Savaşı sırasında Amerika Birleşik Devletleri 21 Haziran 1898'de Guam'ı ele geçirdi . 10 Aralık 1898'de imzalanan Paris Antlaşması uyarınca İspanya, Guam'ı 11 Nisan 1899'dan itibaren geçerli olmak üzere A.B.D.'ye devretti.

İkinci Dünya Savaşı'ndan önce Guam, Mikronezya'daki Wake Adası, Polinezya'daki Amerikan Samoası ve Hawaii, Filipinler ile birlikte Pasifik Okyanusu'ndaki beş Amerikan yargı bölgesinden biriydi. 8 Aralık 1941 tarihinde, Pearl Harbor saldırısından saatler sonra Guam, Japonlar tarafından işgal edildi. Amerikan kuvvetleri, Kurtuluş Günü olarak anılan 21 Temmuz 1944'te adayı geri aldı. 1960'lardan bu yana, Guam'ın ekonomisi öncelikle turizm ve Guam'ın önemli bir stratejik varlık olduğu ABD ordusu tarafından destekleniyor.[2]

Tarih

İspanyollar adına sefer yapan Portekizli denizci Ferdinand Magellan'in 1521'de Guam'a çıktığı ve Yerlilerin davranışı nedeniyle adaya Ladrones (Hırsızlar) adını verdiği sanılır. İspanya 1565'te Guam üzerinde resmen hak iddia etti; ada halkı da 1668'den başlayarak boyun eğmeye ve Katolikliği kabul etmeye zorlandı. Sonraki 200 yıl boyunca Guam İspanya'nın ileri karakolu oldu.

Guam, 1898 İspanya-Amerika Savaşı sonunda ABD'ye verildi. 1930'ların ortalarında okyanusaşırı uçuşlarda durak olarak kullanıldı. 1941'de Japonlarca işgal edildi; 1944'te ABD kuvvetlerince geri alındı ve önemli bir hava ve deniz üssüne dönüştürüldü. 1950'de ABD Deniz Kuvvetlerinin yetkisi altında İçişleri Bakanlığı'nca yönetilmeye başladı. Aynı yıldan itibaren de Guamlılar ABD vatandaşı kabul edildiler.

Coğrafya ve iklim

Adanın bir görüntüsü

Yüzölçümü 541 km² olan ada, yüzey şekilleri bakımından iki bölgeye ayrılır. Kuzeyde, 150 m yüksekliğinde, mercan kökenli kireçtaşlarından oluşmuş bir plato yer alır. Güneyde ise en yüksek noktasına Lamlam Dağında (406 m) ulaşan alçak volkanik dağ sırası uzanır. Dağların aşınmış yamaçları yumuşak bir eğimle batıya, daha dik bir eğimle de doğudaki yalıyarlara doğru alçalır.

Guam'ın iklimi tropiktir. Sıcaklık 21-32 °C arasında değişir. En çok yağış Temmuz ile Eylül ayları arasında düşer. Bitki örtüsü kıyı boyunca uzanan hindistancevizi ağaçlarından dağlardaki otlara ve iç kesimlerdeki sık çalılıklara kadar değişen bir çeşitlilik gösterir.

Yönetsel koşullar

Günümüze Guam sivil bir yönetici (1970'ten itibaren) ile halkın seçtiği 21 üyeli yasama meclisince yönetilen özerk bir bölgedir. Adadaki 19 seçim bölgesinin her birinin başında bir yönetici (comissioner) bulunur. 1972'de çıkarılan yasa uyarınca ABD Temsilciler Meclisine iki yıl için seçilen bir temsilci gönderir. Temsilci komisyonlarda oy kullanır, ama mecliste oy kullanamaz. Guam'da bir federal bölge mahkemesi vardır.

Demografi

Etnik gruplar

2010 tahminlerine göre, en büyük etnik grup, toplam nüfusun% 37,3'ünü oluşturan yerli Chamorros'tur. Diğer önemli etnik gruplar arasında Filipinli (% 26,3) ve Chuukese (% 7) etnik kökenler bulunmaktadır. Gerisi diğer Pasifik Adaları veya Asya kökenli. Tahminî ırklararası evlilik oranı %40'ın üzerindedir.

Dil

Adanın resmî dilleri İngilizce ve Çamorroca'dır. Filipin dili aynı zamanda adanın genelinde ortak bir dildir. Diğer Pasifik adası dilleri ve birçok Asya dili de Guam'da konuşulmaktadır. 300 yıldır yönetim dili olan İspanyolca artık adada yaygın olarak konuşulmuyor, ancak dilin izleri doğru adlarda, kredi sözcüklerinde ve yer adlarında kalıyor.

Ekonomi

Ana madde: Guam ekonomisi

Guam ekonomisi büyük ölçüde turizm ve ulaştırma sektörlerine dayanır. Bugün Guam'nin batı kıyısında, Hawaii'ye, Filipinler'e Avustralya'ya ve Uzak Doğu'ya hizmet veren havayollarının durak noktalarından biridir. Turistlerin çoğu Japonya ve Çin'den gelir.

Guam'da günümüzde de ABD'nin önemli deniz ve hava üsleri bulunmaktadır. Üsler ada ekonomisinin temel direğidir ve topraklarının yaklaşık üçte biri ABD silahlı kuvvetlerine aittir.

An unobstructed view of the island of Guam from NASA's Earth Observing-1 satellite
Uydudan Guam'ın görünüşü
Apra Limanı'nın havadan görünüşü
Apra Limanı'nın havadan görünüşü
Guam'da günbatımı
Guam'da günbatımı

Kaynakça

  1. ^ a b Nijman, Jan (2020). Geography: Realms, Regions, and Concepts (20. bas.). Wiley. ISBN 978-1119607410. 
  2. ^ Rogers, Robert F. (1995). Destiny's Landfall: A History of Guam. Honolulu: University of Hawaii Press. 


İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Okyanusya</span> coğrafi bölge

Okyanusya, Büyük Okyanus'a dağılmış adaları kapsayan ülkelerden ve Avustralya'dan oluşan coğrafi bölgedir. Asya'nın güney ve güneydoğusunda, Antarktika'nın kuzeyinde ve Büyük Okyanus ile Hint Okyanusu'nun arasında yer alır. Yüzölçümü 8.970.000 km², nüfusu 35.669.267'dir.

<span class="mw-page-title-main">Palau</span> Büyük Okyanusta bir ada devleti

Palau, resmî adı ile Palau Cumhuriyeti, Okyanusya'nın batısında bir ada ülkesidir. Mikronezya ile paylaştığı Caroline Adaları'nın batı zincirinde bulunan yaklaşık 340 adadan meydana gelir. Yüzölçümü 466 km²'dir. Koror en kalabalık adadır. Başkent Ngerulmud Koror'un kuzeyinde, Babeldaob adasındaki Melekeok eyaletinde bulunur. Doğuda Mikronezya, güneyde Endonezya ve batıda Filipinler ile deniz sınırı bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Amerikan Samoası</span> Okyanusyada yer alan A.B.D. denizaşırı bölgesi

Amerikan Samoası, Güney Pasifik Okyanusu kesiminde konuşlanmış bir ada ülkesidir. En büyük ve gelişmiş adası Tutuila adasıdır. Amerikan Samoası, Amerikalıların bu bölgeyi ve halkını dünyaya açmak için Mikronezya, Filipinler, Guam, Marshall adalarıyla birlikte yayılmacılıkta kullandığını söyleyebiliriz. Amerika Birleşik Devletleri'ne ait bir bölgedir.

<span class="mw-page-title-main">Kuzey Mariana Adaları</span> ABDnin Okyanusya bölgesinde yer alan denizaşırı bölgesi

Kuzey Mariana Adaları ya da resmî adı ile Kuzey Mariana Adaları Milletler Topluluğu, Büyük Okyanus'un kuzey kesiminde Amerika Birleşik Devletleri'ne bağlı ancak Amerika Birleşik Devletleri'nin ada bölgeleri'ne dâhil olarak A.B.D.'nin yapısına entegre olmayan sadece siyasi birlik içerisinde olan Okyanusya adalar topluluğudur. Kuzey Mariana adalarının başkenti Saipan'dır.

<span class="mw-page-title-main">Hawaii</span> Amerika Birleşik Devletlerinde eyalet

Hawaii ya da Havai, Amerika Birleşik Devletleri'nin eyaletlerinden biridir. Büyük Okyanus'da bulunan ve tamamen adalardan oluşan tek eyalettir.

<span class="mw-page-title-main">William McKinley</span> 25. Amerika Birleşik Devletleri başkanı (1897–1901)

William McKinley, 1897'den 1901'deki suikastına kadar 25. Amerika Birleşik Devletleri başkanı olarak görev yapan Amerikalı siyasetçi. Cumhuriyetçi Parti'nin bir üyesi olarak, Cumhuriyetçilerin sanayi eyaletlerinde ve ülke genelinde on yıllar boyunca büyük ölçüde egemen kılan bir yeniden yapılanmaya öncülük etti. 1898'deki İspanya-Amerika Savaşı'nda zafere başkanlık etti; Hawaii, Porto Riko, Guam ve Filipinler'in kontrolünü ele geçirdi; derin bir buhranın ardından refahı yeniden sağladı. Ülkeyi altın standardında tutarak serbest gümüşün enflasyonist para politikasını reddetti ve korumacı vergileri yükseltti.

<span class="mw-page-title-main">Manila</span> Filipinlerin başkenti

Manila, Filipinler'in başkenti ve Metro Manila bölgesinde bulunan belediyelerden biridir. Şehir ülkenin en büyük adası olan Luzon'da Manila Bay'ın doğu kıyısında bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Oahu</span> A.B.D. eyaleti Hawaiiye bağlı ada

Oahu veya Oʻahu, Büyük Okyanus'ta ABD'ye bağlı bir eyalet olan Hawaii'nin bir adasıdır. "Gathering Place" olarak da anılır.

<span class="mw-page-title-main">İspanya-Amerika Savaşı</span> İspanyol-Amerikan savaşı

İspanya-Amerika Savaşı, ABD ile İspanya arasında 1898'de başlayan savaş. İspanya'nın Amerika kıtasındaki kolonilerini yitirmesi, ABD'nin de Büyük Okyanus'un batısında ve Latin Amerika'da yeni bölgeler elde etmesiyle sonuçlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Amerika Birleşik Devletleri başkanlık seçimleri</span> Dört yılda bir yapılan Amerikan Hükümetini yönetecek kişinin seçimi

ABD başkanlık seçimleri Amerika Birleşik Devletleri'nin başkan ve başkan yardımcısını seçmek amacıyla her 4 yılda bir Kasım ayının ilk pazartesi gününü izleyen salı gününde yapılır. Bu formüle göre seçimlerin günü yıllara göre 2 Kasım ile 8 Kasım günleri arasında değişir. ABD'nin en son başkanlık seçimi 3 Kasım 2020 tarihinde yapılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Honolulu</span> Hawaiide bir şehir

Honolulu, Amerika Birleşik Devletleri'ne bağlı Hawaii adalarının başkenti ve en büyük kentidir.

<span class="mw-page-title-main">Emilio Aguinaldo</span>

Emilio Aguinaldo y Famy, Filipinler'in bağımsızlığı için önce İspanya'ya sonra ABD'ye karşı mücadele vermiş Filipinli önder.

<span class="mw-page-title-main">Pasifik Adaları</span> Pasifik Okyanusu adalarından oluşan coğrafi bölge

Pasifik Adaları, Pasifik Okyanusu'ndaki adalardır. Üç büyük adalar grubu Polinezya, Mikronezya ve Melanezya'dır.

<span class="mw-page-title-main">Yıldız meyvesi</span> Meyve

Yıldız meyvesi ya da Karambola, Endonezya, Filipinler ve Malezya civarında görülen meyve ağacı türü. Meyvesi Güneydoğu Asya, Güney Pasifik, Mikronezya ve Doğu Asya'nın bazı bölümlerinde sıklıkla tüketilir.

<span class="mw-page-title-main">Polinezya dilleri</span> Dil ailesi

Polinezya dilleri, Polinezya'nın büyük bir bölümü ve Güney Mikronezya, Güneydoğu Solomon Adaları ve Vanuatu'nun bazı bölgelerinde konuşulan bir dil ailesidir. Dilbilimciler Polinezya dillerini, Avustronezya dil ailesinin bir alt grubu olan Okyanusya dilleri içinde sınıflandırır.

<span class="mw-page-title-main">Polinezyalılar</span> Etnik halk grubu

Polinezyalılar, Pasifik Okyanusu'ndaki geniş bir Okyanusya bölgesi olan Polinezya'ya özgü, birbirleriyle yakından ilişkili halkların oluşturduğu etnik ve dilsel bir gruptur. Bu halklar, urheimatları Güneydoğu Asya'ya dayanan daha büyük Avustronezyalı etnik-dilsel grubunun bir parçasıdır ve Avustronezya dil ailesinin Okyanusya alt ailesine ait bir dal olan Polinezya dillerini konuşurlar.

<span class="mw-page-title-main">Paris Antlaşması (1898)</span>

1898 Paris Antlaşması İspanya ve Amerika Birleşik Devletleri tarafından 10 Aralık 1898'de İspanyol-Amerikan Savaşı'nı sona erdiren antlaşmadır.

<span class="mw-page-title-main">Guadalcanal</span> Solomon Adalarına bağlı ada

Guadalcanal, Avustralya'nın kuzeydoğusunda, güneybatı Pasifik'te bulunan Solomon Adaları'nın Guadalcanal Eyaletindeki ana adadır. Yüzölçümü olarak Solomon Adaları'ndaki en büyük adadır ve en büyük nüfusa sahip ikinci adadır. Ada ağırlıklı olarak yoğun tropikal yağmur ormanlarıyla kaplıdır ve dağlık bir iç mekana sahiptir.

Karolince, Büyük Okyanus'un kuzey kesiminde Amerika Birleşik Devletleri'ne bağlı ancak Amerika Birleşik Devletleri'nin ada bölgeleri'ne dâhil olarak A.B.D.'nin yapısına entegre olmayan sadece siyasi birlik içerisinde olan Guam ve Kuzey Mariana Adaları'nda İngilizce ve Çamorroca ile birlikte konuşulan ve Okyanusya dilleri alt grubu olan Mikronezya dili grubuna ait dildir.

<span class="mw-page-title-main">Çamorrolar</span>

Çamorro halkı Mariana Takımadaları'na özgü olan bir etnik gruptur. Çamorroların konuştuğu Çamorroca, Avustronezya dil ailesine aittir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.